SLOTSEIZOEN
PRIJZEN
Qfl0/
„Feestgericht" door Opera ballet
„Het Vondelkwartier" gaat aandacht
schenken aan jeugd boven 14 jaar
Uitvoering van drievoudige opdracht
van de gemeente Amsterdam
Cultureel centrum in
Haarlem-Noord
Moeilijkheden met Haarlems Speeltuin-
verbond in beslissend stadium
Bohemen
Godfried Bomans over
onze volksaard
Leidingen gesloopt met
gevaar voor ontploffing
Cm\3 0 OP OVERJASSEN
DRASTISCH VERLAAGDE PRIJZEN
Bejaarde dame viel
uit NZH-bus
CHAMPAGNE POMMERY GRENO - REIMS
Mr. Rohlingtoernooi wordt
in mei gehouden
„Brederodeduin"--zusters
blijven nog even
Achttien jaar wegens moord
op postbode te Miste
UIT STAD EN STREEK
„Zang en Vriendschap"
voor de microfoon
MEVROUW,
Belgische onderscheiding
voor dr. E. D. Spelberg
qeA. BLOKKER
Hartenlustschool nam
afscheid van twee
vakleerkrachten
uystee wjnhandd
Neem de juiste wijn voor uw Kerstdiner:
BOURGOGNE CLUB1953
RIJ DAG 2 0 DECEMBER 195 7
HAARLEMS DAGBLAD OPRECHTE HAARLEMSCHE COURANT
jHet voldoening kan
„jen vaststellen, dat
het Ballet van de
Nederlandse Opera
(donderdagavond in
;e Stadsschouwburg
te Amsterdam) ein-
delijk eens is ge
komen met een pre
mière, die als een
positieve daad in een
ontwikkeling gezien
kan worden. Dat door
eigenaardige re-
pertoirepolitiek 'de
eerstvolgende her
haling pas in april
kan plaatsh'^/en
maar men hoop..; is
betreurenswaardig en
meer dan een bij-
komstgheid. Het be
seft hier namelijk
een nogal gecompli
ceerd geval, dat mc]-
iswaar onmiddellijk
aanspreekt, maar
waarbij men pas tot
een verantwoorde
analyse kan komen
na herhaalde kennis
making. Men kreeg
te doen met de uit
voering van een drie
voudige opdracht van
de gemeente Amster
dam (op zichzelf reeds een noviteit) aan
drie kunstenaars: een componist, een cho
reograaf en een schilder. En zo wérd onder
de zonderlinge titel „Feestgericht" een
collectieve schepping van het drieman
schap Luctor Ponse, Hans van Manen en
Dick Elffers ten doop gehouden. Deze is
opgedragen aan Maria Sylvaine, die de
hoofdrol vertolkte. Het werk had zeer veel
succes.
„Feestgericht" is een zonder onderbre
kingen vertoond driedelig werk: twee
scènes met een lyrisch intermezzo. De ver
halende inhoud is in. enkele woorden weer
•e geven: een „vreemde jongen" weet de
onge vrouw Stella te «verleiden haar
vriend voor hem te vergeten, voor welke
nbreuk op de goede zeden zij door haar
buurtgenoten gruwelijk wordt gestraft. De
bruikbaarheid van dit gegeven wordt nog
vergroot door de mogelijkheid van uitbeel
ding der massahysterie, een opdracht die
choreograaf Hans van Manen, mede door
de overdadige lengte van de muzikale
partituur, wat machtig is geworden. Een
drastische, maar dan ook werkelijk zeer
ingrijpende, bekorting zal dit in ieder ge
val interessante werk aanzienlijk ten goede
komen, ook al omdat het thans vereiste
zichtbaar uitputtend is voor de dansers,
die zich met hart en ziel hebben gestort
in de vervulling van hun opdracht.
Er zijn twee omstandigheden, die het
bemoeilijken nu al tot een uitspraak over
de vermoedelijke toekomst van Hans van
Manen als choreograaf te komen: de bui
tengewoon suggestieve kracht van de na
drukkelijk emotioneel gekleurde muziek
en de geweldige ambitie, waardoor men
zich laat meeslepen door de bedoelingen.
Maar het is wel duidelijk, dat hij over het
vermogen beschikt een verbeelding in to-f*
neeltermen te projecteren. Hijr maakt een
knap gebruik van de ruimte (net iets te
nadrukkelijk overigens tegen het slot,
waai door het beoogde effect in zijn tegen
deel verkeert: wat de illusie van oneindig
heid moet geven wordt dan opeens een
theatrale horizon). De groepen zijn door
gaans overtuigend functioneel gehanteerd,
zij het wat stereotiep in de voorstelling
van een gemeenschap. De individuele be
wegingen zijn vaak gezocht (en meestal
gevonden in scheppingen van voorgangers,
te veel om op te noemen) en soms niet
adequaat aan de veronderstelde innerlijke
situatie. Dit zijn tekortkomingen, die men
in een jeugdwerk mag verwachten. En ik
wil Hans van Manen bepaald niet van
plagiaat in enigerlei vorm beschuldigen.
Integendeel: hij heeft geprobeerd onont
koombare invloeden op een persoonlijke
wijze te verwerken.
In dit laatste is hij echter niet geslaagd.
Men krijgt geen moment de indruk met
de kunstenaarspersoonlijkheid in aan-
raking te komen. Maar ik heb vertrouwen.
1at hij zich wat dat betreft, gunstig zal
kunnen ontwikkelen, wanneer hem de ge
legenheid wordt geboden zijn vormgeven
de krachten onafhankelijker op de proef
'e stellen. Met bekwaam inzicht heeft hij
intussen gebruik gemaakt van de parti
culiere kwaliteiten van zijn dansende
medewerkers. Maria Sylvaine ontplooide
orachtige capaciteiten, ook in „dramatisch"
■wicht., Maltin Scheepers en Chris Toren-
msch gaven elkaar als de medeminnaars
met veel spanning en technische beheer-
ng partij en Clemmy Schenk zorgde als
et batspelend^ meisje voor een in strak-
Md charm-'-n'" "'v^^ling. Het is mijn
Maria Sylvaine en Martin Scheepers
in het nietiwe ballet Feestgerichtbij
de Nederlandse Opera.
voornemen op de individuele prestaties
later afzonderlijk terug te komen. Dick
Elffers maakte als decorontwerper geen
gelukkig debuut, hetgeen vooral te wijten
is aan het ophangen van allerlei sym
bolische versieringen.
In het verdere (overladen) programma
zag men onder meer „Les Sylphides" in
een gedeeltelijk nieuwe bezetting, dor en
droog, benevens het befaamde duet uit
„De Notenkraker" op muziek van Tsjai-
kofsky, waarin Martin Scheepers zich in
dubbel opzicht als danseur noble kon
onderscheiden, namelijk als beter dan ooit
gespannen solist en als een behulpzame
redder in de noden van zijn vrouwelijke
partner, Vanna Besanqon, die aan een der
gelijke krachtproef nog lang niet toe is.
Het orkest van de Nederlandse Opera werd
door Arrigo Guarnieri zonder veel aan
dacht voor het toneelgebeuren gedirigeerd.
David Koning
H'aarlemse rechtbank
Vier maanden geëist tegen
voorman, die opdracht gaf
Een gevangenisstraf van vier maanden
eiste de officier van Justitie by de Haar
lemse rechtbank, mr. dr. R. W. H. Pitlo,
donderdagmiddag tegen een 36-jarige voor
man-uitvoerder uit Amsterdam, die be
schuldigd werd van het veroorzaken van
zwaar lichamelijk letsel door schuld. De
voorman had op 8 maart op het terrein
van de Hoogovens in Velsen een onder
hem staande brander opdracht gegeven
een op zeven meter hoogte aangebrachte
leiding te demonteren, terwijl hy zou heb
ben geweten, dat dit gevaar voor ont
ploffing zou opleveren. Er deed zich inder
daad een ontploffing voor, ten gevolge
waarvan de brander ernstig werd gewond,
waardoor de man ztfn linkerarm moest
missen.
Als getuige werd gehoord een bedrijfs-
issistent van de Hoogovens, die de voorman
van advies moest dienen, omdat de laatste
in dienst stond van een Amsterdams par
ticulier bedrijf. De bedrijfsassistent had
herhaaldelijk gewezen op het grote gevaar,
dat bij het slopen van de leidingen aan
wezig was, omdat zich in de leidingen
resten van een ontplofbare chemische stof
bevonden. De voorman gaf toe, dat hij
voor hef gevaar gewaarschuwd was. Op
de vraag van de president van de recht
bank, mr. H. J. Ferwerda, waarom hij
dan toch de leiding met een snij-apparaat
had laten demonteren, antwoordde de
voorman: ,Er was haast met het werk".
„Dus daarom hebt u de veiligheidsmaat
regelen verwaarloosd" merkte de presi
dent op.
Op een wraag van de raadsman, mr. F.
Goudsmit uit Amsterdam, bevestigde de
bedrijfsassistent, dat de voorman in het
algemeen wel een voorzichtige indruk had
gemaakt tijdens de uitvoering van het
werk.
Mr. dr. Pitlo sprak van zeer grote roe
keloosheid, bijna grenzend aan opzet en
meende, dat de voorrrtan weinig zorg heeft
gehad voor lijf en leven van anderen.
De raadsman, mr. F. Goudsmit, bestreed
de schuld van zijn cliënt niet, maar vond
de door de officier geëiste straf te hoog.
„Mijn cliënt heeft zelf ook last van het
ongeval gehad, zodat zijn roekeloosheid
dus zeker niet aan opzet grenst". Mr.
Goudsmit concludeerde tot een voorwaar
delijke straf. Uitspraak op 2 januari.
ADVERTENTIE
OP ALLE AFDELINGENt
Vrijdag, Zaterdag en Maandag tot 9 uur geopend
Donderdagmiddag heeft zich in een bus
van de N.Z.H.V.M., die op de Kleverpark
weg in Haarlem reed eén ernstig ongeluk
voorgedaan.
Juist op het moment dat de bus de bocht
van de Kleverlaan naar de Kleverpark
weg maakte liep de vijfenzeventigjarige
mejuffrouw F. G. uit Santpoort naar vo
ren om iets aan de bestuurder te vragen.
In de bocht Verloor zij het evenwicht, zij
viel tegen de deur die openklapte waar
door mej. G. op straat belandde. Met een
schedelbasisfractuur moest zij in het Gro
te Gasthuis worden opgenomen.
ADVERTENTIE
Aan het langzamerhand een traditie ge
worden Mr. F. P. Th. Rohlingtoernooi, dat
n 1958 op zaterdag 3'en maandag 5 mei
Sehouden zal worden en waaraan het col-
tege van B. en W. van Bloemendaal thans
zijn sanctie heeft verleend, zullen weer
teerlingen uit de vijfde, zesde en zevende
'Jassen van alle lagere scholen in de ge
meente Bloemendaal deelnemen. Op za
terdag 3 mei worden zwemwedstrijden ge
houden in Stoops Bad, namelijk de 25 m.
school-rug-en vrije slag (deelname aan
Iwee nummers). Op maandag 5 mei wor-
ien er 's morgens met 12-tallen micro-korf
bal wedstrijden gehouden voor meisjes en
's middags gaan de jongens met elftallen
handballen. De leerlingen mogen niet ou
der zijn dan dertien jaar.
*Naar aanleiding van het bericht in „Ze
ven dagen Haarlem", in onze editie van
donderdag over het afscheid van zr. Th.
W. Moquette en zr. S. J. v. d. Zeeuw
van „Brederodeduin", deelt het bestuur
yan de Haarlemse Vereniging tot Be
strijding der Tuberculose ons mede dat
het vertrek van beide zusters enige
tijd is uitgesteld. De verpleegster, die de
taak van zr. Moquette zou overnemen,
heeft plotseling haar betrekking verlaten,
waardoor „Brederodeduin" zonder leiding
zou komen. Met het oog hierop zullen zr.
Moquette en zr. van der Zeeuw voorlopig
in hun functie blijven, totdat er opvolg
sters voor hen gevonden zijn.
In Haarlem-Noord heeft mevrouw B. E.
Braakman-Ten Bruggen Cate het initia
tief genomen tot het stichten van een
cultureel centrum, waartoe het pand
Reilzstraat 4 by de Oonjéstraat werd in
gericht. Het ligt in de bedoeling om de
jeugd, maar ook de volwassenen door het
organiseren van cursussen en privélessen
de gelegenheid te geven, om onder des
kundige leiding hun artistieke aanleg te
ontwikkelen.
Dat in dit grote en belangrijke stads
gedeelte behoefte bestaat om sluimerende
gaven tot ontplooiing te brengen mocht
reeds blijken uft de goede belangstelling,
waarin de reeds begonnen ballet-, schil
der- en tekencursussen zich mogen ver
heugen. Nog andere cursussen zijn in
voorbereiding, waaronder een cursus ar
tistiek naaldwerk. Mevrouw Braakman,
die door haar verblijf en studie in het
buitenland hier als schilderes en beeld
houwster geen onbekende is, heeft in het
zelfde pand de benedenzaal ingericht als
expositieruimte, waar kunstschilders of
andere kunstenaars hun werk kunnen ten
toonstellen. Van 26 tot 30 december zal er
's middags gelegenheid bestaan de kinder
tekeningen te zien, die door de jeugd van
6 tot 14 jaar ingeleverd kunnen worden
tot dinsdag 24 december van 2 tot 4 uur.
Voor de beste prestaties onder de inzen
dingen. die het kerstgebeuren tot onder
werp zullen hebben, worden prijzen be
schikbaar gesteld.
Vanmorgen heeft de arrondissements
rechtbank te Zutphen uitspraak gedaan in
de zaak tegen de. 28-jarige Winterswijksê
bakker J.P., die op 11 januari 1957 de roof
moord pleegde op de postbode Hesselink
te Miste (gemeente Winterswijk). De recht
bank Veroordeelde P. tot 18 jaar, met af
trek van voorarrest. Veertien dagen ge
leden heeft de officier van Justitie levens
lang geëist In het vonnis werd moord
bewezen geacht.
Nieuw» in het kort
ADVERTENTIE
Poging tot inbraak. Op de Zeeweg in
Overveen is' donderdagavond om half
twaalf in een villa een poging tot inbraak
gedaan. Er werden enkele ruiten vernield,
maar de daders zijn daarna blijkbaar in
hun pogingen gestoord, want zij zijn niet
in huis geweest.
Nieuw lokaal. Na de kerstvakantie
zal de -christelijke Prinses Marijkeschool
in de Dinkelstraat in Haarlem-Noord er
een lokaal bijkrijgen in de uit twee lokalen
bestaande noodschool in de Lekstraat. Het
andere lokaal zal in gebruik worden ge
nomen door de r.k. Kardinaal de Jong-
school.
De AVRO heeft de koninklijke lieder
tafel „Zang en Vriendschap" uitgenodigd
mede te werken aan een tweetal radio-uit
zendingen. Op dinsdag 24 december te
23.15 uur is „Zang en Vriendschap" te be
luisteren in een kerstprogramma, waar
aan tevens medewerken de tenor Paul
Hameleers en vier hoornisten van het
Concertgebouworkest, de heren Adriaan
van Woudenberg, Marinus J. Clarijs, Sij-
men van Brederode en Gerben Sikkema.
Voorts treden op de Utrechtse Oratorium
vereniging en de organist Stoffel van Vlie
gen. Beide koren staan onder directie van
Jack P. Loorij. In de rubriek „Koorklan
ken," geredigeerd door Felix de Nobel,
zal „Zang en Vriendschap" een Schubert-
programma verzorgen. Medewerkenden
zijn ook hierin de tenor Paul Hameleers,
de genoemde hoornisten en tevens de pia
nist Pierre Palla. Deze uitzending heeft
plaats op dinsdag 14 januari van 19.05 tot
19.45 uur, waarbij als gebruikelijk in de
ze rubriek Felix de Nobel toelichting op
de uit te voeren werken geeft.
De meesbekende parfums von GUERLAIN
worden U m een fraai zakflacon in leren etui
gebracht
ODE. SHAUMAH MITSOUKO. L'HEURE BLEUE,
VOL DE NUIT, SOUS LE VENT, JICKY. FLEUR DE FEU.
Vanaf fl 14
ONZE OFFICIËLE DÉPOSITAIRES
PARIS
HAARLEM LEONARD H«ut« Coiffure Institut de Beauté - Wagenweg 29
VAN NIEL Grote Houtstraat 92
LOUIS P:ÊRL6T Zijlstraat 38
HEEMSTEDE - ELIZABETH Institut de Beauté Parfumerie -Zandvoortselaan 75
ZANDVOORT - ]OH. A. SUYKERBUYK N.V. - Thorbeckestraat 11
In Oud-Schpten, het gedeelte van Haar
lem ten noorden van de Jan Gijzenvaart
dat zich in de laatste tien jaren ontwik
keld heeft tot een woonwijk met ruim
twintigduizend ingezetenen, is een nijpend
gebrek aan mogelijkheden tot recreatie en
verantwoorde vrijetijdsbesteding voor de
opgroeiende jeugd. Van de drie vereni
gingen die zich in Oud-Schoten met ge
organiseerd jeugdwerk bezighouden, te
weten de speeltuinvereniging „DVS"
aan de Vondelweg, „Het Vondelkwartier"
aan de Vergierdeweg en „Hof van Eden"
aan de Tesselschadestraat zijn alleen de
twee eerstgenoemde in het bezit van een
lokaliteit waai het clubwer' ter hand
wordt genomen. Bovendien beperkt dit
clubwerk zich tot de jeugd van de zoge
naamde" „^peèltuiftfêfeftijd", dat is tusseb
zes en veertien jaar. De plannen die mep
enige tijd geleden koesterde om ook teft
behoeve van de oudere jeugd een club- of
buurthuis op te richten zijn met het oog
op de tijdsomstandigheden noodgedwon
gen uitgesteld.
Het bestuur van „Het Vondelkwartier"
gaat dit probleem thans energiek aan
pakken. In de eerste plaats heeft men het
oog op de inrichting van een speeltuin in
dë woonwijk ten noorden van de Jan Gij
zenvaart en ten westen van de Rijksstraat
weg, nader aangeduid als de Rivieren
buurt.
Daarnaast wil het bestuur zyn werk
kracht en ook het clubgebouw ter beschik
king stellen van de jeugd boven veertien
jaar voor het beoefenen van velerlei vor
men van vrijetijdsbesteding. Zelfs denkt
men in de richting van een soort hobby
centrum voor volwassenen, die tegen een
geringe vergoeding van de werkbanken
en gereedschappen gebruik zouden kun
nen maken. Daar de accommodatie van
het huidige clubgebouw voor dit doel lang
niet toereikend is, streeft men ernaar een
groter gebouw op te richten. Ten behoeve
van het jeugdwerk me* alles wat daaraan
vast zit zal de aanstelling van een bezol
digde leider noodzakelijk blijken.
Aldus ontvouwde voorzitter D. van Mer-
kenstein, woensdagavond op een ouder
bijeenkomst van „Het Vondelkwartier"
de plannen die deze vereniging in de naas
te toekomst hoopt te verwezenlijken. De
leider van heJ. winterclubwerk, de heer J.
H. Krudde, illustreerde met enige cijfers
de grote belangstelling van do zijde der
jeugd voor de diverse clubjes. In de eer
ste maand van het winterseizoen namen
ruim vierhonderd kinderen per week aan
de clubjes deel. Het aantal leidsters en
leiders dat hen met raad en daad bijstaat
bedraagt momenteel vierenveertig.
De penningmeester van „Het Vondel
kwartier", de heer G. Bronkers, verstrek
te nog enige mededelingen inzake de be
staande organisatorische moeilijkheden
met het Haarlems Speeltuin Verbond
Volgens spreker zou dit „drama" thans
een beslissend stadium hebben bereikt
Het bestuur van „Het Vondelkwartier"
achtte het niet langer verantwoord de
zaak langer op zijn beloop te laten en
heeft met het oog op de financiële kant
van de kwestie juridisch advies ingewon
nen. Volgens de geraadpleegde advocaat
zou het bestuur van „Het Vondelkwar
tier" in het verleden volkomen terecht
hebben gehandeld en zouden de financiële
aanspraken van de vereniging tei. over-
st-'tn van het Haarlems Speeltuin Ver
bond ten volle gerechtvaardigd zijn, aldus
de heer Bronkers. „Over 1956 hebben wij
van het Verbond nog gemeentelijke sub
sidie tegoed, over 1957 hebben wij nog
geen cent ontvangen. Momenteel betalen
wij het salaris van de tuinopzichter, hoe
wel het geld hiervoor reeds door de ge
meente aan het Haarlems Speeltuin Ver
bond als subsidie verstrekt. Wij heb
ben zo het idee dat het Verbond het ene
gat met het andere tracht te stoppen ten
koste van onze verenig ng," zo merkte de
heer Bronkers tenslotte verbolgen op.
ADVERTENTIE
De koning van België heeft dr. E. D.
Spelberg, programma-directeur van de
V.P.R.O., benoemd 4ot officier in de
Kroonorde van België. De V.P.R.O. geeft
reeds meer dan vijf jaar regelmatig uit
zendingen. die ten doel hebben de samen
werking met België in Benelux-verband
te bevorderen.
Land van bergen, bossen,
kristal - en porselein!
Andrea, de laatste charmante
creatie in crème, Karlsbad-por-
selein wordt gebracht als op-
bouwservies bij
GROTE HOUTSTRAAT 138
HAARLEM
(theeservies met 12 kopjes f 34.50)
Alle delen apart verkrijgbaar
Donderdagavond is op hartelijke wijze
afscheid genomen van twee vakleerkrach
ten van de Hartenlustschool in Bloemen
daal. Tengevolge van de bestedingsbeper
king heeft het college van B. en W. van
Bloemendaal zich genoodzaakt gezien
aan deze beide vakleerkrachten, te we
ten de heren J. P. van den Borden voor
tekenen en P. Halsema voor zang, ontslag
te verlenen.
De heer J. Buys, hoofd van de Harten
lustschool, heeft beide scheidende leer
krachten op zeer waarderende wijze toe
gesproken. De heren Van den Borden en
Halsema zijn beiden naast onderwijzer
ook kunstenaar, aldus de heer Buys, en
hun lessen hadden een eigen sfeer. De
schooljeugd leerde onder hun leiding zich
in beeld en muziek uit te drukken en zo
doende konden zij aan hui leerlingen veel
schoonheid voor hun later leven mee
geven. Aan dit alles is, naar men hoopt
tijdelijk, paal en perk gesteld.
Namens de ouders, bood de heer G. Kru-
ger, voorzitter van de Oudercommissie,
aan de heer Van den Borden een boeken-
bon en aan de heer Halsema een lees-
lamp aan.
Het zang- en tekenonderwijs zal op de
Hartenlustschool voortaan door de vaste
leerkrachten worden verzorgd.
De heer K. Voorzanger hield vervol
gens een lezing over sexuele opvoeding.
randvoortsHaan bentveld aacdanhout te! oisoo-iTtas
ADVERTENTIE
(appellation controlée). Een exquise rode Bourgogne, fluweelzacht en vol van
smaakzeer voordelig, f4.35 per fles, bij meerdere afname korting, franco
bezorging aan huis.
„Wie altijd één bepaalde rol speelt, die
wordt op den duur die rol. Wij Nederlan
ders spelen ijverig de rol van een klein
volkje, we voelen ons in alle opzichten
kleintjes, zien hoog tegen andere volken
op, al zijn die in aantal vaak nauwelijks
onze meerderen (Canada) of zelfs veel min
der talrijk dan wij (Australië). Daarmee
heeft ons volk zichzelf vrijwillig en zon
der noodzaak een stempel van kleinheid
opgedrukt, dat hoe zou men anders kun
nen verwachten? in het buitenland leidt
(en reeds geleid heeft) tot miskenning van
al onze grote eigenschappen en belangrijke
prestaties." Aldus Godfried Bomans in
een lezing over „het Nederlandse volks
karakter", die hij woensdag in Teisterbant
uitsprak. „Wij hebben de op drie na groot
ste handelsvloot ter wereld, maar als de
bevelhebber der Nederlandse marine na
veertien dagen onderhandelen uit Washing
ton terugkeert met de mededeling, dat
Amerika nu tenvolle het recht van Neder
land erkent op het bezit van een eigen
oorlogsvloot, dan kunnen we ons over een
dergelijk blijk van zelfvernedering geens
zins verheugen. „De opvatting dat wij onze
eigen handelsvloot mogen beschermen, is
misschien wat aan de brutale kant", schert
ste Bomans, „maar Amerika knijpt een
oogje dicht en wij wagen het er dan maar
op. Dat is het volk van Tromp en De
Ruyter1"
Ook in andere opzichten, aldus Godfried
Bomans. demonstreert zich die geestes
houding van het ons bewust klein willen
voelen, die eigenlijk een typische kinder
houding is. Iedereen in Nederland praat er
altijd over dat wij „zo geliefd" zijn in het
buitenland: daaruit spreekt een kinderlijk
verlangen, ons veilig en geborgen te weten.
Wij spelen met ons minderwaardigheids
gevoel en cultiveren het in alles. In ons
taalgebruik met zijn overvloed aan ver
kleinwoorden. onze hang naar intimiteit (al
kan die ook grootheid bergen) en in onze
liefde voor het détail, waarvan de Neder
landse kunst, de litteratuur en zelfs de
wetenschap doordrenkt is. Was het niet
een Nederlands oog dat het eerst door een
microscoop blikte en is ónze letterkunde,
van de dames Wolff en Deken tot aan
-Tohan de Meester toe, niet een kunst van
binnenhuisopnamen en liefderijke detail-
schildering?
Een ander facet van onze zelfgewilde
kleinheid is de angst voor grote woorden
en grote emoties. Het Nederlandse volk
schuwt pathos boven alles en wie prijs
stelt op de achting van zijn landgenoten,
die mag vooral nooit geestdrift tonen.
„Piet is gek" in de schuttingtaai be
tekent dan ook niet dat Piet geesteskrank
is. Het beduidt alleen maar dat Piet ergens
voor warm gelopen is. Om dezelfde reden
is onze taal buitengewoon arm aan super
latieven, en is iedere opera in Nederlandse
vertaling, ja zelfs het stille pathos van de
Mattheus Passie, onvermijdelijk ridicuul.
Zo bezien is misschien ook Bilderdijk geen
slechte dichter geweest, maar alleen een
te groot geluid in een te kleine kamer."
De Nederlandse taal is voor kamermuziek
bedoeld, ze registreert, maar resonneert
niet.
Met de diminuïtieve neigingen in ons
volkskarakter gaat zo betoogde Bomans,
logisch gepaard onze enorme belangstelling
voor (en bederven van) het kind. dat eigen
lijk hetgeen velen voorbijzien slechts
hunkert naar een strenge tucht, om bevrijd
te zijn van de verantwoordelijkheid om
zelf te noeten kiezen. Ook in onze littera
tuur vindt deze houding een merkwaardige
neerslag; zij wemelt van jongetjes en
meisjes, waarin de auteurs hun microma
nie uitleven en hun verantwoordelijkheid
voor de gecreëerde 'iguren en situaties tot
het kleinst-mogelijke minimum reduceren.
Relativeren is het sleutelwoord van het
Nederlandse volkskarakter: onze humor is
het produkt van twijfel. Pas als wij niet
meer geloven in de dingen, ontstaat humor:
uit angst voor het pathos, of in wezen
angst om zichzelf te zijn. Ook ons slordige
spreken Is daar een uitvloeisel van: wij
hanteren onze taal alsof het een baal vod
den is Wij voelen ons, als geen enkel an
der volk, middelmatig, maar overcompen
seren dit minderwaardigheidsbesef niet, in
tegenstelling tot bijvoorbeeld de Duitsers.
Inplaats daarvan noemen wij het bij zijn
naam en dat bevrijdt ons ervan: het door
zien en etaleren van de eigen klein
heid heft de foltering ervan op.
Deze nogal sombere evaluatie van onze
volksaard was gelukkig gedrenkt in een
ruime dosis speelse, echt-Bomansiaanse
humor. Zij leidde tot levendige discussies,
die een prettig besluit vormden van deze
laatste Teisterbant-avond in dit jaar.
