Winning van elektriciteit uit
zeewater in de toekomst
WINTER IN IJ MUI ID EN
OPRECHTE HAARLEMSCHE COURANT
Britse „kunstzon" eerste
succes op lange weg
HET WEER
Drie mannen ontsnapt uit Huis
van Bewaring in Amsterdam
Dulles liet Gromyko over een
eventueel topgesprek polsen
$ee MORRIS Xeforet/orS^/
Demonstratie
Netto-winst
Minder vorst
Geen concurrentie
Bondsraad daagt president
Heuss voor het gerecht
Constitutioneel geding
om principiële zaak
Het woord is aan
Prototype van kunstzon
Poolse arbeiders dreigen
met een protestactie
Maak uw stoep sneeuwvrij
Rally van Monte Carlo
V.S. vonden bescherming
tegen geleide projectielen
Amerikaanse regering is bereid voorbereidingen
te treffen via de diplomatieke kanalen
Surinaamse Staten keuren
overeenkomst met Alcoa
goed
Doodstraf geëist tegen
moordenaar in Frankrijk
Aan Radioraad wordt nader
advies gevraagd over
reclametelevisie
Ook onderzoek naar
efficiënter werkwijze
der N.T.S.
72e JAARGANG No 168
Grote Houtstraat 93, Haarlem. Tel. 15295
(6 lijnen) Directie, Redactie, Administratie.
Drukkerij Gr. Heiligland 10. Tel. 15295. Bij
kantoor Haarlem-N. Soendaplein, TeL 57755
Hoofdredacteur: Simon Koster
Adj. Hoofdredacteur: Jos L. Lodewijka
ZATERDAG 25 JANUARI 1958
Haarlems Dagblad
303e JAARGANG No 16
Uitgave Grafische Bedrijven Damiate N.V.
Verschijnt dagelijks beh. op zon- en feestdagen.
Abonnement p. week 59 ct, p. kwartaal 7.65,
fr. p.p. 8.15. Losse nrs. 12 ct Postgiro 273107.
Advertentietarieven op aanvraag verkrijgbaar.
Directie: P. W. Peereboom en A. D. Huijsman
HARWELL (UP) Groot-Brittannië zal elektriciteit kunnen winnen uit zeewater.
Experimenteel is het reeds gelukt met een machine in de vorm van een dikke ring,
drie meter in doorsnee. De machine werkt met zware waterstof, die uit water ge
wonnen is, en op krachtige elektrische ontladingen. De machine heeft de geleerden
van het Britse instituut voor kernenergie Harwell in staat gesteld temperaturen van
vyf miljoen graden Celsius op te wekken, hoger dan de temperatuur aan de opper
vlakte van enigerlei ster of de zon, zeggen de Britse geleerden. Het is de eerste stap
op de weg naar een „geleide" thermo-nucleaire reactie. Met de omweg via deze
machine hoopt men de krachten van een waterstofbomontploffing te temmen. Water
waar waterstof uit gewonnen wordt is de grondslag van het nieuwe procédé,
dat goedkope elektrische energie in vyftien tot veertig jaar in het vooruitzicht stelt.
„ZETA" heet de machine die in Harwell
gebouwd is. Britse en Amerikaanse ge
leerden hebben er negen jaar lang aan ge
werkt en gestudeerd. De naam is een af
korting van „Zero Energy Thermonu
clear Assembly". Het is, zo zeggen de ge
leerden, een simpele zaak, en zij laten de
televisie toe in hun werkplaats voor een
rechtstreekse uitzending. De „ZETA" is
een zuiver experimenteel apparaat. Men
zal de temperatuur moeten opvoeren tot
honderd miljoen graden Celsius, en vóór
dat mogelijk is dient men de beschikking
te hebben over metaal-alliages welke de
ze temperatuur verdragen kunnen. Ook
zijn er reactors nodig om een veelvoud te
leveren van de elektrische energie, die
thans de „ZETA" in werking brengt.
Ter demonstratie brachten de mannen
van Harwell zwaar water (deuterium) in
de binnenste ronde opening van de
„ZETA". Krachtige elektrische impul
sen, als een constante bliksem, wei-den
daarna door het midden van de machine
gestuurd, terwijl magnetische velden de
gas-moleculen op een afstand van de wan
den van het apparaat hielden. Onder de
druk van de „ingeblikte bliksem", zoals
de explicator vertelde, ontstaan bij elke
„blikseminslag", onder druk van hitte en
energie, in het midden van de „ZETA"
neutronen. Er is dan een thermo-nucleaire
reactie opgewekt, zoals in een water
stofbom met dit belangrijke ver
schil dat de explosie uitblijft. De proefne
mingen geven reden om aan te nemen dat
„Thermo-nucleaire neutronen" ontstaan,
maar verdere experimenten zullen hier
voor het bewijs moeten leveren", aldus
een woordvoerder van de Britse commis
sie voor kernenergie. „Maar wanneer het
mogelijk blijkt een krachtcentrale te bou
wen welke de kernfusie van zwaar water
als basis heeft, zullen de oceanen van de
wereld een vrijwel onuitputtelijke ener
gie-voorraad zijn", zo werd gezegd.
Op 30 augustus vorig jaar heeft de
„ZETA" voor het eerst kernreacties op
gewekt. Het vergaste zware water dat bij
dit experiment langs elektrische weg tot
temperaturen van twee tot vijf miljoen
graden Celsius was gebracht, stootte neu
tronen uit. Het hete gas werd telkens voor
perioden van tweeduizendste tot vijfdui
zendste seconde door hét magnetisch
veld van de binnenwand afgestoten. De
verhitting werd om de tien seconden her
haald. De hoge temperaturen, en de lang
durige afstoting van de hete gassen van
de wand, zijn de belangrijkse resultaten
welke het experiment tot r>p heden heeft
opgeleverd, zo werd verklaard.
„Alhoewel langere perioden wellicht
van enkele seconden nodig zijn om een
bruikbare energie-ontwikkeling te ver
krijgen (bedoeld zijn perioden van afsto
ting van het verhitte gas) lijkt er toch
geen fundamentele reden voorhanden om
aan te nemen dat dit probleem niet kan
worden opgelost".
„Om een netto-winst aan energie uit de
„ZETA" te winnen moeten de temperatu
ren van het tot gas verhitte zware water
opgevoerd kunnen worden tot honderd
miljoen graden Celsius, en dient men in
staat te zijn deze temperatuur lang ge
noeg te handhaven, aangezien de netto
winst anders niet aan de „ZETA" kan wor
den onttrokken. Onder netto-winst ver
staan wij het verschil tussen de energie
welke gebruikt wordt om de „ZETA" in
werking te stellen, en de energie welke
zich tijdens dat proces vrijmaakt", aldus
de woordvoerder.
VERWACHTING, medegedeeld door
het K.N.M.I. in De Bilt, geldig van
zaterdagavond tot zondagavond, op
gemaakt om 11.15 uur:
Meer bewolking, maar droog
weer. In de komende nacht lich
te vorst. Morgen temperaturen
oplopend tot even boven het
vriespunt. Overwegend matige
wind tussen zuid en zuidoost.
Volledige weerrapporten op pagina twee.
DIT NUMMER BESTAAT UIT
TWINTIG PAGINA'S
WAARIN OPGENOMEN ERBIJ
WASHINGTON (Reuter) Het hoofd
van de afdeling der Amerikaanse commis
sie voor kernenergie, die zich speciaal
met de kernfusie bezig houdt, dr. Ruark,
deelde mee, dat er bij de Amerikaanse
proeven met deuteriumgas temperaturen
van zes miljoen graden Celsius zijn be
reikt en wel gedurende enkele miljoenste
delen van een seconde. De voorzitter van
de commissie, admiraal Strauss, toonde
zich zeer geërgerd door herhaalde vragen
over beweringen dat de Verenigde Staten
Groot-Brittannië hebben gevraagd te
wachten met bekendmaking van geslaag
de Britse proefnemingen om de Ameri
kaanse geleerden de kans te geven de
achterstand in te halen. Het lid van de
commissie Libby zei van oordeel te zijn
dat men nu ongeveer even ver is als de on
derzoekers in Europa in 1939, die atomen
hadden gesplitst zonder het te weten.
Strauss deelde mee, dat de Verenigde
Staten en Groot-Brittannië de schijn wil
len vermijden van een concurrentie, die
in feite niet bestaat. Het hangt van de hou
ding van de pers af of met het stelsel van
gelijktijdige bekendmakingen zal worden
doorgegaan, aldus Strauss. Hij zei, dat
aanvankelijk was afgesproken, dat „de be
kendmaking op 31 januari zou worden ge
publiceerd, maar Groot-Brittannië had
later verzocht om een vroeger tijdstip, om
dat de pers er zo op aandrong. Strauss zei,
dat gedeelten van het onderzoek, die mi
litaire betekenis hebben, geheim zullen
blijven.
Afgaande op gemelde cijfers komt men
tot de slotsom, dat zowel de Amerikanen
als de Britten een voorsprong op de Rus
sen hebben, wat betreft temperaturen, die
bij thermo-nucleaire proeven zijn bereikt.
Russische geleerden zouden tot tempera
turen van een miljoen graden zijn geko
men.
BONN (Reuter) De Westduitse Bonds
raad heeft besloten bij het constitutione
le gerechtshof te Karlsruhe een zaak te
gen president Heuss aanhangig te maken.
Als de actie slaagt, wordt een door de
president getekende wet ongeldig, waar
in wordt bepaald dat kunstschatten, die
vroeger aan de staat Pruisen hebben be
hoord, onder beheer worden geplaatst van
een stichting onder toezicht van het bonds-
ministerie van Binnenlandse Zaken. (De
staat Pruisen is in 1947 door de geallieer
den opgeheven). De Bondsraad staat op
het standpunt, dat deze kunstwerken on
der het beheer moeten blijven van de af
zonderlijke Duitse d elstaten, waarheen
zij tijdens de oorlog uit musea en kaste
len te Berlijn en Potsdam zijn gebracht
om ze voor beschadiging te vrijwaren.
De Bondsraad stelt, dat Heuss niet het
recht had de wet te tekenen wegens de
verwerping ervan door de Bondsraad. Re
geringsfunctionarissen hebben verklaard,
dat de juridische adviseurs van de presi
dent van mening zijn, dat goedkeuring
door de Bondsraad niet nodig was. Vol
gens Willy Brandt, de voorzitter van de
Bondsraad, gaat het hier om een zaak van
principe en niet om een persoonlijk ver
wijt.
(DPA) De bondsregering staat in de
ze kwestie aan de zijde van de president,
zo heeft de regeringsvoorlichtingsdienst in
Bonn bekendgemaakt.
Shakespeare:
De natuur leert de dieren hun vrienden
onderscheiden.
Dit is het prototype van de Britse
„kunstzon" ZETA, een machine, waar
in bij temperaturen van tviee tot vijf
miljoen graden Celsius, een warmte-
kernsamensmeltingproces tot stand
wordt gebrachtLangs deze weg wordt
in het binnenste van de zon bij tem
peraturen van omstreeks honderd gra
de Celsius energie voortgebracht.
Men kan dus spreken van een kunst
zon, waarmee de Britten de Russische
kunstmanen in de schaduw hopen te
stellen. De ZETA (Zero Energy Ther
monuclear Assembly) staat opgesteld
in het Britse centrum voor kernenergie
te Harwell in het graafschap Berk
shire. Op de foto ziet men dr. R. S.
Pease (links) en de heer R. Carruthers,
leden van de wetenschappelijke staf,
in de hal van het ZET A-gebouw.
Een winters gezicht op de vissershaven
te IJ muiden. De schilderachtige aspec
ten van het havencomplex komen door
het witte kleed pas sprekend naar
voren.
WARSCHAU (AFP/Reuter) De meer
derheid van de negenhonderd arbeiders
van de fabriek voor elektrische apparaten
M-5 te Wroclaw (Breslau) in Pools Silezië
dreigt een protestactie te ontketenen indien
hun eisen vandaag niet worden ingewilligd.
De arbeiders verlangen onder meer een
loonsverhoging van twintig percent, gega
randeerde werkgelegenheid en een werk
dag van acht uur, aldus te Warschau ont
vangen berichten. De stemming in de fa
briek is rustig.
Te Warschau wordt voorts vernomen,
dat de arbeiders van M-5 een oproep tot
solidariteit aan andere fabrieken hebben
gericht, doch zonder succes.
Haarlemse politie maant:
Vele Haarlemmers zijn er kennelijk nog
niet genoeg van doordrongen, dat zij de
plicht hebben het deel van het trottoir
voor hun woning sneeuwvrij te maken. Dit
blijkt uit de mededeling van de Haarlemse
politie, dat de laatste dagen 41 processen-
verbaal zijn opgemaakt tegen inwoners, die
hun stoep niet hadden schoongemaakt.
Vrijdagavond tegen half tien zijn drie
gedetineerden er in.geslaagd uit het Huis
van Bewaring te Amsterdam, het voorma
lige Lloydhotel aan de Oostelijke Handels
kade, te ontsnappen.
De drie mannen zijn de 27-jarige C. Hey,
de 28-jarige A. de Jong en de 29-jarige W.
den Daas, die wegens inbraken ingesloten
waren.
De mannen waren met andere gevange
nen in een recreatieruimte en hebben zich
ongemerkt weten te verwijderen naar een
slaapzaal aan de achterzijde van het ge
bouw. Daar hebben zij een ruit stuk ge
slagen, vervolgens een ijzeren stang ver
broken en toen lag de weg naar de vrij
heid open. Het enige obstakel was nog
een anderhalve meter hoge muur, die geen
moeilijkheden meer opleverde. Via het
spoorwegemplacement hebben zij de
straat bereikt.
Hoewel de hoofdstedelijke politie ter
stond een uitgebreid onderzoek instelde,
heeft men de mannen niet kunnen vinden.
Eén van het drietal, W. den Daas, was op
16 januari door de Amsterdamse recht
bank wegens een der meest spectaculaire
inbraken in de hoofdstad van het afgelo
pen jaar veroordeeld tot 2l/2 jaar gevange
nisstraf met aftrek.
In de nacht van 25 op 26 september was
hij via een woning in een zijstraat over
het dak een juwelierszaak aan de Leidse-
straat binnengedrongen. Beschermd door
een ijzeren rolluik aan de straatzijde had
hij in de winkel rustig zijn slag kunnen
buit, die een waarde had van 58.000.
verdwenen.
Volgens in Monte Carlo ontvangen be
richten zouden in de 1055 km lange klas
sementsproef reeds tenminste acht van de
58 gestarte equipes de strijd hebben ge
staakt. Twee van deze combinaties het
Franse echtpaar Salganik (Panhard) en de
Griekse combinatie Constantin Lycouris-
Demetre Nomicos (Opel), beide in Athene
gestart waren nog zonder strafpunten.
Ook de Italiaanse coureur Luigi Vilioresi,
die met Basadonna in een Lancia reed,
heeft opgegeven.
Gezagvoerder van „Cape Ann"
aan kanker overleden
NEW YORK, (UP) Kapitein Joseph
A. Boyd, 54 jaar, is vrijdag aan kanker
overleden.
Bold was gezagvoerder van het vracht
schip Cape Ann, het eerste schip dat arri
veerde toen de Andrea Doria op 25 juli
1956 verging. De Cape Ann redde 129 pas
sagiers van de zinkende Italiaan na de
botsing met het Zweedse schip Stockholm.
NEW YORK (UP) Een elektronisch
„schild", dat supersonische bommenwer
pers beschermt tegen geleide projectielen,
door hun zèlfrichten in de war te brengen,
wordt thans door de Amerikaanse lucht
macht vervaardigd, zo is in New York
medegedeeld.
Deze uitrusting is ontworpen en verder
ontwikkeld door „Sylvania Electronic pro
ducts Inc." en zal aangebracht worden in
de moderne B-58 „Hustler" bommenwer
pers, teneinde aanvallen van geleide pro
jectielen te keren, aldus de mededeling.
De maatschappij zei, dat de bijzonder
heden van het contract voor het bescher
mende schild een vertrouwelijke materie
zijn, die niet bekend gemaakt zal worden.
Naar Reuter weet te melden zijn er ge
slaagde proeven met het nieuwe systeem
genomen en wordt de nieuwe supersoni
sche bommenwerper, de Convair-B58 er
mee uitgerust. Door het nieuwe systeem
wordt een elektromagnetisch veld rond het
vliegtuig geschapen, waardoor de naderen
de raket uit haar koers raakt.
WASHINGTON (UP) De Amerikaanse nota aan Boelganin de deur iets verder zal
regering heeft medegedeeld, dat haar am
bassadeur in Moskou, Thompson, een ont
moeting heeft gehad met de Russische
minister van Buitenlandse Zaken Andrei
Gromyko tydens welke hij verklaarde, dat
zijn regering bereid is via diplomatieke
kanalen voorbereidingen te treffen voor
een topconferentie.
Een woordvoerder van het Amerikaanse
departement van Buitenlandse Zaken, Lin
coln White, deelde mede, dat de ontmoeting
donderdag plaats had, vóór het vertrek van
Thompson naar Washington. Thompson
had van minister Dulles opdracht gekregen
te weten te komen wat de reactie van de
Russische regering zou zijn op het ant
woord van president Eisenhower op de
brief van Boelganin.
(AFP) Gromyko verklaarde, dat de
Russische regering, hoewel zij vasthoudt
aan het standpunt dat door Boelganin is
uiteengezet, de brief van Eisenhower zal
bestuderen en op het juiste ogenblik hierop
zal antwoorden.
LONDEN (UP) Uit Britse diplomatieke
kringen wordt vernomen dat Groot-Brit
tannië kennelijk warmer begint te lopen
voor een top-conferentie, en bereid is zijn
wens op te geven dat de top-conferentie
vooraf wordt gegaan door een ontmoeting
der ministers van Buitenlands - Zaken. De
Britse wens dat enige top-conferentie goed
zal worden voorbereid, hetzij via diploma
tieke kanalen, of via de ambassadeurs, op
dat vooraf een duidelijk omlijnd werkplan
beschikbaar komt, blijft gehandhaafd.
Premier Macmillan is voornemens dit
standpunt kenbaar te maken aan de Sovjet
leiders, in een nieuwe nota, welke in de
loop van volgende week in Moskou afge
geven zal worden.
Er zijn aanwijzingen dat in Macmillans
De Surinaamse Staten hebben met
twaalf tegen acht stemmen en één onthou
ding de overeenkomst goedgekeurd, die de
Surinaamse regering heeft gesloten met de
Aluminium Company of America inzake
het Brokopondo-plan.
Tijdens de vergadering van vrijdag
avond, die ruim acht uur duurde en pas in
de vroege uren van zaterdag tot een be
slissing leidde, diende de oppositie in de
Surinaamse Staten een motie in, waarin de
regering alsnog werd uitgenodigd een ge
wijzigde ontwerp-overeenkomst in te die
nen. Hierin zou de mogelijkheid voor Su
riname moeten open blijven om alsnog zelf
de fondsen, die nodig zijn voor de bouw
van de waterkrachtwerken, ter beschik
king te stellen en daardoor het volle eigen
dom van deze werken te verkrijgen. Deze
motie werd echter met elf tegen tien stem
men verworpen.
ADVERTENTIE
BARTELJORISSTR- HAARLEM TEL.' 13439 -
FERD. .BOLSTR. 48 A' DAM TEL.'/17.162
SUèDE DAMES - HERENJASJES
NANCY (AFP) De openbare aanklager
heeft voor het hof van Assisen te Nancy
de doodstraf geëist tegen Guy Desnoyers,
de 37-jarige gewezen dorpspastoor van
Uruffe, die op 3 december 1956 een 19-
jarig meisje en haar kind om het leven
heeft gebracht.
worden opengezet voor een top-conferentie.
De propaganda-campagne van Moskou
heeft kennelijk zo veel indruk op de Britse
openbare mening gemaakt, dat de regering
zich gedwongen ziet wat toeschietelijker te
worden.
Uitwisseling
WASHINGTON (UP) De scheidende
Russische ambassadeur in de Verenigde
Staten Georgi Zaroebic heeft gisteren,
tijdens een afscheidsbezoek aan de Ameri
kaanse vice-president Nixon, geopperd dat
delegaties van het Amerikaans Congres en
van de Opperste Sovjet bezoeken uitwis
selen. Na de ontmoeting maakte Nixon be
kend dat de Verenigde Staten en Rusland
het eens zijn geworden over een overeen
komst inzake culturele uitwisseling, die
binnen enkele dagen ondertekend zal wor
den. Andere kringen geven te verstaan dat
de overeenkomst zich zal uitstrekken tot
radio, televisie, film, tijdschriften, docen
ten en toeristen.
Handel
MOSKOU (Reuter) Het Russische
partijblad Pravda schrijft, dat de handel
tussen Oost en West ook moet worden
besproken op een eventuele topconferentie.
Een normaal handelsverkeer, aldus het
blad, bevordert de goede betrekkingen. „De
overgrote meerderheid van de westelijke
landen is tegen de beperkingen op de han
del met de communistische staten," zegt de
Pravda.
Het ligt in de bedoeling van de staats
secretaris van Onderwijs, Kunsten en We
tenschappen, mr. R. G. A. Höppener, de
Radioraad binnenkort nader advies te vra
gen over de praktische uitwerking van een
der conclusies van het op 4 oktober 1956
door die raad uitgebrachte rapport over
de reclametelevisie. Daarbij zal in het bij
zonder ook aandacht dienen te worden be
steed aan de waarborgen welke zouden
moeten worden geschapen ter bescher
ming van het culturele peil der program
ma's bij een eventuele invoering van .om-
merciële televisie.
Dit heeft de staatssecretaris medege
deeld in een bijeenkomst van de Radio
raad, die voor het eerst in zijn nieuwe
samenstelling bijeen was onder voorzitter
schap van prof. mr. L. W. G. Scholten.
De staatssecretaris deelde voorts mede
dat de raad zeer binnenkort advies zal
worden gevraagd over een wijziging van
het Televisiebesluit 1956. Dit verzoek om
advies bedoelt de mogelijkheid te ver
schaffen tot een efficiëntere organisatie en
werkwijze van de Nederlandse Televisie
Stichting. Tenslotte vestigde de staatsse
cretaris de aandacht van de Radioraad op
het vraagstuk van het definitieve televi-
siebestel. Deze regeling zal te zijner tijd,
indien mogelijk, in de nieuwe Omroepwet
opgenomen moeten worden, maar deze
kwestie kan, naar de mening van de staats
secretaris, nog even blijven rusten totdat
het huidige voorlopige bestel een vastere
vorm heeft gekregen en de praktijkerva
ring nog iets ruimer zal zijn. De voorzit
ter, prof. Scholten, zei in zijn antwoord,
dat de Radioraad ook tot taak heeft op te
treden als beschermer van het nationale
erfgoed van het Nederlandse volk, een erf
goed dat mede betrekking heeft op de
rijksgenoten overzee. Vandaar dat de Ra
dioraad ook in de toekomst het oog ge
richt zal houden op Suriname en de Ne
derlandse Antillen, maar ook op de bevol
king van Nieuw Guinea. Ook zullen de be
langen niet vergeten worden van hen die
in alle delen van de wereld de Nederland
se cultuur bewaren en uitdragen.