Winning van elektriciteit uit zeewater in de toekomst WINTER IN IJ MUI ID EN OPRECHTE HAARLEMSCHE COURANT Britse „kunstzon" eerste succes op lange weg HET WEER Drie mannen ontsnapt uit Huis van Bewaring in Amsterdam Dulles liet Gromyko over een eventueel topgesprek polsen $ee MORRIS Xeforet/orS^/ Demonstratie Netto-winst Minder vorst Geen concurrentie Bondsraad daagt president Heuss voor het gerecht Constitutioneel geding om principiële zaak Het woord is aan Prototype van kunstzon Poolse arbeiders dreigen met een protestactie Maak uw stoep sneeuwvrij Rally van Monte Carlo V.S. vonden bescherming tegen geleide projectielen Amerikaanse regering is bereid voorbereidingen te treffen via de diplomatieke kanalen Surinaamse Staten keuren overeenkomst met Alcoa goed Doodstraf geëist tegen moordenaar in Frankrijk Aan Radioraad wordt nader advies gevraagd over reclametelevisie Ook onderzoek naar efficiënter werkwijze der N.T.S. 72e JAARGANG No 168 Grote Houtstraat 93, Haarlem. Tel. 15295 (6 lijnen) Directie, Redactie, Administratie. Drukkerij Gr. Heiligland 10. Tel. 15295. Bij kantoor Haarlem-N. Soendaplein, TeL 57755 Hoofdredacteur: Simon Koster Adj. Hoofdredacteur: Jos L. Lodewijka ZATERDAG 25 JANUARI 1958 Haarlems Dagblad 303e JAARGANG No 16 Uitgave Grafische Bedrijven Damiate N.V. Verschijnt dagelijks beh. op zon- en feestdagen. Abonnement p. week 59 ct, p. kwartaal 7.65, fr. p.p. 8.15. Losse nrs. 12 ct Postgiro 273107. Advertentietarieven op aanvraag verkrijgbaar. Directie: P. W. Peereboom en A. D. Huijsman HARWELL (UP) Groot-Brittannië zal elektriciteit kunnen winnen uit zeewater. Experimenteel is het reeds gelukt met een machine in de vorm van een dikke ring, drie meter in doorsnee. De machine werkt met zware waterstof, die uit water ge wonnen is, en op krachtige elektrische ontladingen. De machine heeft de geleerden van het Britse instituut voor kernenergie Harwell in staat gesteld temperaturen van vyf miljoen graden Celsius op te wekken, hoger dan de temperatuur aan de opper vlakte van enigerlei ster of de zon, zeggen de Britse geleerden. Het is de eerste stap op de weg naar een „geleide" thermo-nucleaire reactie. Met de omweg via deze machine hoopt men de krachten van een waterstofbomontploffing te temmen. Water waar waterstof uit gewonnen wordt is de grondslag van het nieuwe procédé, dat goedkope elektrische energie in vyftien tot veertig jaar in het vooruitzicht stelt. „ZETA" heet de machine die in Harwell gebouwd is. Britse en Amerikaanse ge leerden hebben er negen jaar lang aan ge werkt en gestudeerd. De naam is een af korting van „Zero Energy Thermonu clear Assembly". Het is, zo zeggen de ge leerden, een simpele zaak, en zij laten de televisie toe in hun werkplaats voor een rechtstreekse uitzending. De „ZETA" is een zuiver experimenteel apparaat. Men zal de temperatuur moeten opvoeren tot honderd miljoen graden Celsius, en vóór dat mogelijk is dient men de beschikking te hebben over metaal-alliages welke de ze temperatuur verdragen kunnen. Ook zijn er reactors nodig om een veelvoud te leveren van de elektrische energie, die thans de „ZETA" in werking brengt. Ter demonstratie brachten de mannen van Harwell zwaar water (deuterium) in de binnenste ronde opening van de „ZETA". Krachtige elektrische impul sen, als een constante bliksem, wei-den daarna door het midden van de machine gestuurd, terwijl magnetische velden de gas-moleculen op een afstand van de wan den van het apparaat hielden. Onder de druk van de „ingeblikte bliksem", zoals de explicator vertelde, ontstaan bij elke „blikseminslag", onder druk van hitte en energie, in het midden van de „ZETA" neutronen. Er is dan een thermo-nucleaire reactie opgewekt, zoals in een water stofbom met dit belangrijke ver schil dat de explosie uitblijft. De proefne mingen geven reden om aan te nemen dat „Thermo-nucleaire neutronen" ontstaan, maar verdere experimenten zullen hier voor het bewijs moeten leveren", aldus een woordvoerder van de Britse commis sie voor kernenergie. „Maar wanneer het mogelijk blijkt een krachtcentrale te bou wen welke de kernfusie van zwaar water als basis heeft, zullen de oceanen van de wereld een vrijwel onuitputtelijke ener gie-voorraad zijn", zo werd gezegd. Op 30 augustus vorig jaar heeft de „ZETA" voor het eerst kernreacties op gewekt. Het vergaste zware water dat bij dit experiment langs elektrische weg tot temperaturen van twee tot vijf miljoen graden Celsius was gebracht, stootte neu tronen uit. Het hete gas werd telkens voor perioden van tweeduizendste tot vijfdui zendste seconde door hét magnetisch veld van de binnenwand afgestoten. De verhitting werd om de tien seconden her haald. De hoge temperaturen, en de lang durige afstoting van de hete gassen van de wand, zijn de belangrijkse resultaten welke het experiment tot r>p heden heeft opgeleverd, zo werd verklaard. „Alhoewel langere perioden wellicht van enkele seconden nodig zijn om een bruikbare energie-ontwikkeling te ver krijgen (bedoeld zijn perioden van afsto ting van het verhitte gas) lijkt er toch geen fundamentele reden voorhanden om aan te nemen dat dit probleem niet kan worden opgelost". „Om een netto-winst aan energie uit de „ZETA" te winnen moeten de temperatu ren van het tot gas verhitte zware water opgevoerd kunnen worden tot honderd miljoen graden Celsius, en dient men in staat te zijn deze temperatuur lang ge noeg te handhaven, aangezien de netto winst anders niet aan de „ZETA" kan wor den onttrokken. Onder netto-winst ver staan wij het verschil tussen de energie welke gebruikt wordt om de „ZETA" in werking te stellen, en de energie welke zich tijdens dat proces vrijmaakt", aldus de woordvoerder. VERWACHTING, medegedeeld door het K.N.M.I. in De Bilt, geldig van zaterdagavond tot zondagavond, op gemaakt om 11.15 uur: Meer bewolking, maar droog weer. In de komende nacht lich te vorst. Morgen temperaturen oplopend tot even boven het vriespunt. Overwegend matige wind tussen zuid en zuidoost. Volledige weerrapporten op pagina twee. DIT NUMMER BESTAAT UIT TWINTIG PAGINA'S WAARIN OPGENOMEN ERBIJ WASHINGTON (Reuter) Het hoofd van de afdeling der Amerikaanse commis sie voor kernenergie, die zich speciaal met de kernfusie bezig houdt, dr. Ruark, deelde mee, dat er bij de Amerikaanse proeven met deuteriumgas temperaturen van zes miljoen graden Celsius zijn be reikt en wel gedurende enkele miljoenste delen van een seconde. De voorzitter van de commissie, admiraal Strauss, toonde zich zeer geërgerd door herhaalde vragen over beweringen dat de Verenigde Staten Groot-Brittannië hebben gevraagd te wachten met bekendmaking van geslaag de Britse proefnemingen om de Ameri kaanse geleerden de kans te geven de achterstand in te halen. Het lid van de commissie Libby zei van oordeel te zijn dat men nu ongeveer even ver is als de on derzoekers in Europa in 1939, die atomen hadden gesplitst zonder het te weten. Strauss deelde mee, dat de Verenigde Staten en Groot-Brittannië de schijn wil len vermijden van een concurrentie, die in feite niet bestaat. Het hangt van de hou ding van de pers af of met het stelsel van gelijktijdige bekendmakingen zal worden doorgegaan, aldus Strauss. Hij zei, dat aanvankelijk was afgesproken, dat „de be kendmaking op 31 januari zou worden ge publiceerd, maar Groot-Brittannië had later verzocht om een vroeger tijdstip, om dat de pers er zo op aandrong. Strauss zei, dat gedeelten van het onderzoek, die mi litaire betekenis hebben, geheim zullen blijven. Afgaande op gemelde cijfers komt men tot de slotsom, dat zowel de Amerikanen als de Britten een voorsprong op de Rus sen hebben, wat betreft temperaturen, die bij thermo-nucleaire proeven zijn bereikt. Russische geleerden zouden tot tempera turen van een miljoen graden zijn geko men. BONN (Reuter) De Westduitse Bonds raad heeft besloten bij het constitutione le gerechtshof te Karlsruhe een zaak te gen president Heuss aanhangig te maken. Als de actie slaagt, wordt een door de president getekende wet ongeldig, waar in wordt bepaald dat kunstschatten, die vroeger aan de staat Pruisen hebben be hoord, onder beheer worden geplaatst van een stichting onder toezicht van het bonds- ministerie van Binnenlandse Zaken. (De staat Pruisen is in 1947 door de geallieer den opgeheven). De Bondsraad staat op het standpunt, dat deze kunstwerken on der het beheer moeten blijven van de af zonderlijke Duitse d elstaten, waarheen zij tijdens de oorlog uit musea en kaste len te Berlijn en Potsdam zijn gebracht om ze voor beschadiging te vrijwaren. De Bondsraad stelt, dat Heuss niet het recht had de wet te tekenen wegens de verwerping ervan door de Bondsraad. Re geringsfunctionarissen hebben verklaard, dat de juridische adviseurs van de presi dent van mening zijn, dat goedkeuring door de Bondsraad niet nodig was. Vol gens Willy Brandt, de voorzitter van de Bondsraad, gaat het hier om een zaak van principe en niet om een persoonlijk ver wijt. (DPA) De bondsregering staat in de ze kwestie aan de zijde van de president, zo heeft de regeringsvoorlichtingsdienst in Bonn bekendgemaakt. Shakespeare: De natuur leert de dieren hun vrienden onderscheiden. Dit is het prototype van de Britse „kunstzon" ZETA, een machine, waar in bij temperaturen van tviee tot vijf miljoen graden Celsius, een warmte- kernsamensmeltingproces tot stand wordt gebrachtLangs deze weg wordt in het binnenste van de zon bij tem peraturen van omstreeks honderd gra de Celsius energie voortgebracht. Men kan dus spreken van een kunst zon, waarmee de Britten de Russische kunstmanen in de schaduw hopen te stellen. De ZETA (Zero Energy Ther monuclear Assembly) staat opgesteld in het Britse centrum voor kernenergie te Harwell in het graafschap Berk shire. Op de foto ziet men dr. R. S. Pease (links) en de heer R. Carruthers, leden van de wetenschappelijke staf, in de hal van het ZET A-gebouw. Een winters gezicht op de vissershaven te IJ muiden. De schilderachtige aspec ten van het havencomplex komen door het witte kleed pas sprekend naar voren. WARSCHAU (AFP/Reuter) De meer derheid van de negenhonderd arbeiders van de fabriek voor elektrische apparaten M-5 te Wroclaw (Breslau) in Pools Silezië dreigt een protestactie te ontketenen indien hun eisen vandaag niet worden ingewilligd. De arbeiders verlangen onder meer een loonsverhoging van twintig percent, gega randeerde werkgelegenheid en een werk dag van acht uur, aldus te Warschau ont vangen berichten. De stemming in de fa briek is rustig. Te Warschau wordt voorts vernomen, dat de arbeiders van M-5 een oproep tot solidariteit aan andere fabrieken hebben gericht, doch zonder succes. Haarlemse politie maant: Vele Haarlemmers zijn er kennelijk nog niet genoeg van doordrongen, dat zij de plicht hebben het deel van het trottoir voor hun woning sneeuwvrij te maken. Dit blijkt uit de mededeling van de Haarlemse politie, dat de laatste dagen 41 processen- verbaal zijn opgemaakt tegen inwoners, die hun stoep niet hadden schoongemaakt. Vrijdagavond tegen half tien zijn drie gedetineerden er in.geslaagd uit het Huis van Bewaring te Amsterdam, het voorma lige Lloydhotel aan de Oostelijke Handels kade, te ontsnappen. De drie mannen zijn de 27-jarige C. Hey, de 28-jarige A. de Jong en de 29-jarige W. den Daas, die wegens inbraken ingesloten waren. De mannen waren met andere gevange nen in een recreatieruimte en hebben zich ongemerkt weten te verwijderen naar een slaapzaal aan de achterzijde van het ge bouw. Daar hebben zij een ruit stuk ge slagen, vervolgens een ijzeren stang ver broken en toen lag de weg naar de vrij heid open. Het enige obstakel was nog een anderhalve meter hoge muur, die geen moeilijkheden meer opleverde. Via het spoorwegemplacement hebben zij de straat bereikt. Hoewel de hoofdstedelijke politie ter stond een uitgebreid onderzoek instelde, heeft men de mannen niet kunnen vinden. Eén van het drietal, W. den Daas, was op 16 januari door de Amsterdamse recht bank wegens een der meest spectaculaire inbraken in de hoofdstad van het afgelo pen jaar veroordeeld tot 2l/2 jaar gevange nisstraf met aftrek. In de nacht van 25 op 26 september was hij via een woning in een zijstraat over het dak een juwelierszaak aan de Leidse- straat binnengedrongen. Beschermd door een ijzeren rolluik aan de straatzijde had hij in de winkel rustig zijn slag kunnen buit, die een waarde had van 58.000. verdwenen. Volgens in Monte Carlo ontvangen be richten zouden in de 1055 km lange klas sementsproef reeds tenminste acht van de 58 gestarte equipes de strijd hebben ge staakt. Twee van deze combinaties het Franse echtpaar Salganik (Panhard) en de Griekse combinatie Constantin Lycouris- Demetre Nomicos (Opel), beide in Athene gestart waren nog zonder strafpunten. Ook de Italiaanse coureur Luigi Vilioresi, die met Basadonna in een Lancia reed, heeft opgegeven. Gezagvoerder van „Cape Ann" aan kanker overleden NEW YORK, (UP) Kapitein Joseph A. Boyd, 54 jaar, is vrijdag aan kanker overleden. Bold was gezagvoerder van het vracht schip Cape Ann, het eerste schip dat arri veerde toen de Andrea Doria op 25 juli 1956 verging. De Cape Ann redde 129 pas sagiers van de zinkende Italiaan na de botsing met het Zweedse schip Stockholm. NEW YORK (UP) Een elektronisch „schild", dat supersonische bommenwer pers beschermt tegen geleide projectielen, door hun zèlfrichten in de war te brengen, wordt thans door de Amerikaanse lucht macht vervaardigd, zo is in New York medegedeeld. Deze uitrusting is ontworpen en verder ontwikkeld door „Sylvania Electronic pro ducts Inc." en zal aangebracht worden in de moderne B-58 „Hustler" bommenwer pers, teneinde aanvallen van geleide pro jectielen te keren, aldus de mededeling. De maatschappij zei, dat de bijzonder heden van het contract voor het bescher mende schild een vertrouwelijke materie zijn, die niet bekend gemaakt zal worden. Naar Reuter weet te melden zijn er ge slaagde proeven met het nieuwe systeem genomen en wordt de nieuwe supersoni sche bommenwerper, de Convair-B58 er mee uitgerust. Door het nieuwe systeem wordt een elektromagnetisch veld rond het vliegtuig geschapen, waardoor de naderen de raket uit haar koers raakt. WASHINGTON (UP) De Amerikaanse nota aan Boelganin de deur iets verder zal regering heeft medegedeeld, dat haar am bassadeur in Moskou, Thompson, een ont moeting heeft gehad met de Russische minister van Buitenlandse Zaken Andrei Gromyko tydens welke hij verklaarde, dat zijn regering bereid is via diplomatieke kanalen voorbereidingen te treffen voor een topconferentie. Een woordvoerder van het Amerikaanse departement van Buitenlandse Zaken, Lin coln White, deelde mede, dat de ontmoeting donderdag plaats had, vóór het vertrek van Thompson naar Washington. Thompson had van minister Dulles opdracht gekregen te weten te komen wat de reactie van de Russische regering zou zijn op het ant woord van president Eisenhower op de brief van Boelganin. (AFP) Gromyko verklaarde, dat de Russische regering, hoewel zij vasthoudt aan het standpunt dat door Boelganin is uiteengezet, de brief van Eisenhower zal bestuderen en op het juiste ogenblik hierop zal antwoorden. LONDEN (UP) Uit Britse diplomatieke kringen wordt vernomen dat Groot-Brit tannië kennelijk warmer begint te lopen voor een top-conferentie, en bereid is zijn wens op te geven dat de top-conferentie vooraf wordt gegaan door een ontmoeting der ministers van Buitenlands - Zaken. De Britse wens dat enige top-conferentie goed zal worden voorbereid, hetzij via diploma tieke kanalen, of via de ambassadeurs, op dat vooraf een duidelijk omlijnd werkplan beschikbaar komt, blijft gehandhaafd. Premier Macmillan is voornemens dit standpunt kenbaar te maken aan de Sovjet leiders, in een nieuwe nota, welke in de loop van volgende week in Moskou afge geven zal worden. Er zijn aanwijzingen dat in Macmillans De Surinaamse Staten hebben met twaalf tegen acht stemmen en één onthou ding de overeenkomst goedgekeurd, die de Surinaamse regering heeft gesloten met de Aluminium Company of America inzake het Brokopondo-plan. Tijdens de vergadering van vrijdag avond, die ruim acht uur duurde en pas in de vroege uren van zaterdag tot een be slissing leidde, diende de oppositie in de Surinaamse Staten een motie in, waarin de regering alsnog werd uitgenodigd een ge wijzigde ontwerp-overeenkomst in te die nen. Hierin zou de mogelijkheid voor Su riname moeten open blijven om alsnog zelf de fondsen, die nodig zijn voor de bouw van de waterkrachtwerken, ter beschik king te stellen en daardoor het volle eigen dom van deze werken te verkrijgen. Deze motie werd echter met elf tegen tien stem men verworpen. ADVERTENTIE BARTELJORISSTR- HAARLEM TEL.' 13439 - FERD. .BOLSTR. 48 A' DAM TEL.'/17.162 SUèDE DAMES - HERENJASJES NANCY (AFP) De openbare aanklager heeft voor het hof van Assisen te Nancy de doodstraf geëist tegen Guy Desnoyers, de 37-jarige gewezen dorpspastoor van Uruffe, die op 3 december 1956 een 19- jarig meisje en haar kind om het leven heeft gebracht. worden opengezet voor een top-conferentie. De propaganda-campagne van Moskou heeft kennelijk zo veel indruk op de Britse openbare mening gemaakt, dat de regering zich gedwongen ziet wat toeschietelijker te worden. Uitwisseling WASHINGTON (UP) De scheidende Russische ambassadeur in de Verenigde Staten Georgi Zaroebic heeft gisteren, tijdens een afscheidsbezoek aan de Ameri kaanse vice-president Nixon, geopperd dat delegaties van het Amerikaans Congres en van de Opperste Sovjet bezoeken uitwis selen. Na de ontmoeting maakte Nixon be kend dat de Verenigde Staten en Rusland het eens zijn geworden over een overeen komst inzake culturele uitwisseling, die binnen enkele dagen ondertekend zal wor den. Andere kringen geven te verstaan dat de overeenkomst zich zal uitstrekken tot radio, televisie, film, tijdschriften, docen ten en toeristen. Handel MOSKOU (Reuter) Het Russische partijblad Pravda schrijft, dat de handel tussen Oost en West ook moet worden besproken op een eventuele topconferentie. Een normaal handelsverkeer, aldus het blad, bevordert de goede betrekkingen. „De overgrote meerderheid van de westelijke landen is tegen de beperkingen op de han del met de communistische staten," zegt de Pravda. Het ligt in de bedoeling van de staats secretaris van Onderwijs, Kunsten en We tenschappen, mr. R. G. A. Höppener, de Radioraad binnenkort nader advies te vra gen over de praktische uitwerking van een der conclusies van het op 4 oktober 1956 door die raad uitgebrachte rapport over de reclametelevisie. Daarbij zal in het bij zonder ook aandacht dienen te worden be steed aan de waarborgen welke zouden moeten worden geschapen ter bescher ming van het culturele peil der program ma's bij een eventuele invoering van .om- merciële televisie. Dit heeft de staatssecretaris medege deeld in een bijeenkomst van de Radio raad, die voor het eerst in zijn nieuwe samenstelling bijeen was onder voorzitter schap van prof. mr. L. W. G. Scholten. De staatssecretaris deelde voorts mede dat de raad zeer binnenkort advies zal worden gevraagd over een wijziging van het Televisiebesluit 1956. Dit verzoek om advies bedoelt de mogelijkheid te ver schaffen tot een efficiëntere organisatie en werkwijze van de Nederlandse Televisie Stichting. Tenslotte vestigde de staatsse cretaris de aandacht van de Radioraad op het vraagstuk van het definitieve televi- siebestel. Deze regeling zal te zijner tijd, indien mogelijk, in de nieuwe Omroepwet opgenomen moeten worden, maar deze kwestie kan, naar de mening van de staats secretaris, nog even blijven rusten totdat het huidige voorlopige bestel een vastere vorm heeft gekregen en de praktijkerva ring nog iets ruimer zal zijn. De voorzit ter, prof. Scholten, zei in zijn antwoord, dat de Radioraad ook tot taak heeft op te treden als beschermer van het nationale erfgoed van het Nederlandse volk, een erf goed dat mede betrekking heeft op de rijksgenoten overzee. Vandaar dat de Ra dioraad ook in de toekomst het oog ge richt zal houden op Suriname en de Ne derlandse Antillen, maar ook op de bevol king van Nieuw Guinea. Ook zullen de be langen niet vergeten worden van hen die in alle delen van de wereld de Nederland se cultuur bewaren en uitdragen.

Krantenviewer Noord-Hollands Archief

Haarlem's Dagblad | 1958 | | pagina 1