.Panda in het Wilde Westen
Hoger exploitatiesaldo Van Vlissingen
Zonnige perioden, geen regen
18 HI 19
Ruime kaspositie bij Robeco;
bevredigende resultaten 1957
O
Onze
Lenfeshow 1958
ontspanning
NEUROTONIC
Wereldnieuws
ZATERDAG 15 MAART 1958
2
20
Belangstelling onvoldoende
GORDIJNSTOFFEN
Jaarvergadering van de
Twentsche Bank
Directie verdedigt haar
debiteur enbeleid
De fraude van f 1,8 miljoen
bij Berger en Co.
Trekking premielening
Zuid-Holland 1957
Dividend Kwatta
Collectieverbreding door
n.v. Vezel verwerking
werkte gunstig
Wilton Fijenoord stelt
13 percent dividend voor
Belangrijke bedragen nodig
voor diepte-investeringen
Hoger dividend Teerunie
Werkloosheid in V.S.
neemt niet af
Buitenlandse handel van
Benelux in 1957
Geef Uw zenuwen
Geef
ze
Niet verdovend
maar genezend
ocli ió Aet
zo
Verdamping
ADVERTENTIE
DINSDAG WOENSDAG
MAART ÊT JÊ MAART
TERREIN VREDENBURG
Huishoudelijke artikelen en onder
houdsmiddelen Glas, aardewerk,
porselein, kristal Luxe metaal- en
boutwaren, kunstnyverheids- en reli
gieuze artikelen, bestek Goud, zil
ver, bijouterieën, uurwerken, rokers-
DONDERDAG
MAART
DONDERDAG
benodigdheden Woninginrichting:
w.o. woningtextiel en fournituren,
kleinmeubelen, spiegels, schilderijen,
lijsten Lederwaren Textiel,
kleding, mode- en kleinvakartikelen
Parfumerieën en cosmetica, toilet
artikelen Speelgoed, Sportartikelen
Reclame-toegiftartikelen, papier
waren, souvenir- en feestartikelen
Winkelinrichting, etalage- en recla
me-artikelen Handelsinformaties
en voorlichtingsdiensten
TERREIN CROESELAAN
Huishoudelijke verwarmings- en
kookapparaten voor gas-, kolen, en
olieverbruik Machines en materieel
voor het bouwbedrijf, wegen-, water,
en mijnbouw, grondwerk Bouw
materialen Scheepsbouw Interne
transportmiddelen Machines en
apparaten voor de luchtbehandeling,
verwarming, koeling en stookinrich
tingen Elektrische installaties voor
de industrie (w.o. elektromotoren -
transformatoren gelijkrichters
draad en kabel - schakelmateriaal
telefonie - telegrafie enz.) Stoom
machines. stoomketels en appendages
Pompen, compressoren, blaas- en
afzuiginstallaties Verbrandings-
motoren Grootkeukeninstallaties
en -machines Diversen Grond
stoffen en halffabrikaten Machines,
gereedschappen en apparaten voor
de metaalindustrie Machines, ge
reedschappen en apparaten voor de
houtindustrie Schoolinrichting
Toegangsprijs - ook voor da
eerste twee dagen - 12.50.
Catalogus f 3.-, verkrijgbaar
aan de loketten.
Blijkens het jaarverslag over 1957 van
de n.v. Rotterdamsch Beleggingsconsor
tium heeft de vennootschap zich ook in
1957 krachtig ontwikkeld. Het geplaatste
kapitaal vermeerderde met 12.200.000 tot
80.000.000. Het aantal aandelen van
1000 nominaal nam toe van 61.635 tot
71.940 en het aantal aandelen van 100
nominaal steeg van 61.650 per ultimo 1956
tot 80.600 per eind 1957. Wat de spaarrege
ling betreft wordt vermeld, dat bijna 2000
spaarders periodiek beperkte bedragen
stortten teneinde aandelen Robeco te wer
ven. Het vermogen van het Rotterdamsch-
beleggingsconsort-ium steeg in het afgelo
pen jaar van ongeveer 212.000.000 tot ruim
ƒ216.000.000. De waarde van het aandeel
verhoogd met de kosten op uitgifte van
nieuwe aandelen bedroeg 282 percent per
ADVERTENTIE
brengt u een nieuwe en
verrassende collectie
fleurige
uit binnen- en buitenland
een weelde van nieuwe
dessins en kleuren
Moderne cretonne 120 br 2.75
Damaststoffen 4.45
Fantasie damast 5.25
Franse streepdamast 5.75
Vitrage met ruche 1.45
Marquisette met kant en
ruche2.65
Zwitserse Marquisette 2.95
Stores van dubbeldraads
getwijnde Marqui
sette met Macramé
kant,
1.80 m. hoog, p. meter 11.55
KRUISSTRAAT 11
HAARLEM TELEFOON 11491
In de grote schouwburg te Enschede on
der voorzitterschap van mr. D. A. Delprat
gehouden algemene jaarvergadering van
de Twentsche Bank n.v. werd het verslag
over 1957 goedgekeurd en het dividend
over het afgelopen jaar werd vastgesteld
op 9 pet., hetgeen 1 pet. lager is dan over
1956 en 2 pet. lager dan over 1»35.
Mr. J. Burgerhout, lid der directie, be
antwoordde de vragen van aandeelhou
ders en zei te hopen dat het volgende divi
dend weerd hoger zal worden dan dat van
1957. Hij kon echter geen enkele garantie
geven. Hij merkte voorts op, dat iedere
bank haar eigen politiek voert. In de cij
fers vindt men weerspiegeld de cliëntele
van de bank. „Daartoe hoort helaas ook
de staat". Bij de Twentsche Bank blijkt
altijd dat ze wat achteraan huppelt, maar
ze komt er toch.
De debiteuren van de Twentsche Bank
zijn langzamer gestegen dan van de an
dere banken. Ten aanzien van haar debi
teuren heeft de Twentsche Bank altijd een
conservatief beleid gevoerd dat juist is ge
bleken. Wat de brutowinst betreft moet
men bedenken dat de Twentsche Bank
meer dan andere banken met dochteron
dernemingen werkt, waardoor de vergelij
kingen zëer moeilijk worden. De directie
is zich er van bewust dat zij niet de bank
is, die met het kleinste volume aan kosten
werkt. Zij gelooft dan ook dat de kosten
voor verlaging in aanmerking komen. Men
vergete echter niet, dat het beleid ten op
zichte van de medewerkers uitstraalt
in een goede stemming onder het perso
neel. Er zijn plannen tot bezuiniging op de
kosten in discussie. Onder meer wordt ge
dacht aan elektronische machines. Waar
om werd het dividend verlaagd? zo vroeg
een aandeelhouder. Het standpunt van de
bank is dat zij het op en neer gaan van de
conjunctuur wil volgen.
Tenslotte kwam het rentevraagstuk ter
sprake. De rente is op de geld-en kapitaal
markt aan het dalen. Zeker is echter dat
er altijd geld is, mits men de prijs er voor
wil en kan betalen. Hoe het verder zal
gaan zal geheel afhangen van de ontwikke
ling der Nederlandse economie. Als de eco
nomie nog iets zou verzwakken kan men
verwachten dat de rente zal blijven zak
ken. Er is echter een grote latente vraag
ultimo '57 tegen 326 pet. aan het einde van
1956.
De inkomsten der vennootschap waren
in het verslagjaar wederom bevredigend
en bedroegen mede ten gevolge van enke
le bijzondere dividendontvangsten
15.195.854 (v.j. 14.979.493). Met inbegrip
van saldo vorig jaar is beschikbaar
17.079.648 (v.j. 16.288.284). De onkosten
bedragen 335.092 (v.j. 320.833) en belas
ting 15.119 (12.908), waarvan het saldo
winst bedraagt 16.729.436 (v.j.
15.954.543), waaruit onveranderd 17 per
cent dividend in contanten wordt voorge
steld en na tantième 2.837.936 op nieuwe
rekening kan worden overgeboekt.
Onbelegd gelaten
De door plaatsing van nieuwe aandelen
toevloeiende middelen werden voorlopig
slechts ten dele belegd. Hierdoor is een rui
me kaspositie opgebouwd, waardoor men
in staat is bij voorkomende gelegenhe-
heden van gunstige belegginsmogelijkhe-
den te profiteren. Ten gevolge van deze
politiek bedroegen aan het eind van het
jaar de liquiditeiten ongeveer 31 miljoen
gulden, waarvan i'uim 21 miljoen in dol
lars. Daar een belangrijk deel van de aan
kopen eveneens dollarwaarden betrof
vermeerderde het totale dollarbelang van
ruim 107 miljoen gulden tot bijna 120 mil
joen gulden. In percenten van het vermo
gen is dit een toeneming van 50.7 pet. tot
55.3 percent.
Het belang bij de Nederlandse interna
tionale fondsen werd enigermate uitge
breid. Ten gevolge van de algemene koers
daling bleef de waarde van deze groep ech
ter ongeveer gelijk. Aan het einde van het
jaar was dit belang ruim 43 miljoen gul
den (v.j. ruim 45 miljoen). De beleggin
gen in Nederlandse lokale fondsen ver
minderden van ruim 47 miljoen tot bijna
41 miljoen, waartoe de koersdalingen in
vele sectoren hebben bijgedragen.
„Niet van invloed ofdividend
van de Twentsche Bank"
In de jaarvergadering van de Twentsche
Bank n.v. heeft de directie een mededeling
gedaan waaraan het volgende is ontleend:
de aan het licht gekomen malversaties bij
F. Berger en Co. n.v. bedragen vrijwel
zeker het in de pers genoemde bedrag van
1,8 miljoen. F. Berger en Co. is een
dochteronderneming van Varr Mierlo en
Zoon, waarvan alle aandelen in het bezit
van de Twentsche Bank zijn. Er is echter
geen aanleiding om de waardering van de
aandelen van Van Mierlo te herzien. Hier
uit zal tevens duidelijk zijn, aldus de mede
deling, dat het voorstel van 9 pet. dividend
van de Twentsche Bank over 1957 niet in
verband staat met de malversaties. Overi
gens zijn deze pas gebleken .nadat het
dividendvoorstel was goedgekeurd.
Bij de trekking der 2'/s percent premie
lening Zuid-Holland 1957 werden in totaal
uitgeloot 120 obligaties, waarvan met
100.000 serie 4605 no. 10, met 10.000
serie 6195 no. 9, met 5000 serie 14428 no.
7, met 2500 serie 5708 no. 5 en serie 9398
no. 5; voorts de volgende vijf nummers elk
met 1000: serie 7845 no. 7, serie 17869 no.
8, serie 1386 no. 9, serie 6195 no. 3 en serie
9398 no. 8. Voorts nog de volgende vijf
nummers 'elk met 500: serie 9216 n. 9,
serie 9581 nrs. 2 en 10, serie 14428 no. 3 en
serie 9398 no. 9. Voorts nog de nummers
der volgende 12 series, voorzover niet met
een hoger bedrag uitgeloot, elk met f 125:
9216, 5708, 4605, 7845, 14525, 9581, 17869,
3310, 14428, 1386, 6195 en 9398.
De raad van commissarissen en de raad
van bestuur van de n.v. Chocolade- en
Cacaofabriek Kwatta hebben besloten aan
de in juni te houden algemene vergadering
van aandeelhouders voor te stellen over
1957 op de gewone aandelen uit te keren
een dividend vari 5 pet. (v.j. 8 pet.).
Het voordelig saldo van de exploitatiere
kening over 1957 van de n.v. Noordelijke
Industrie voor Vezelverwerking te Gro
ningen heeft 1.575.438 bedragen (v.j.
1.377.096). De winst bedraagt 285.015
224.903). Voorgesteld wordt een divi
dend van 6 percent (5 pet.) over het on
veranderde kapitaal van 4.000.000.
Het vergrote deel van de produktie hard
board werd geheel in Nederland verkocht.
Ook de zachtboardverkoop verliep aan
vankelijk vlot, zo zelfs, dat geruime tijd
niet aan de vraag kon worden voldaan. De
inzinking op de internationale zachtboard-
markt had uiteraard voor de n.v. een te
rugslag tengevolge, welke nog versterkt
werd door de juist intredende bestedings
beperking. Niettemin slaagde de directie
er in haar aandeel in de Nederlandse
markt nog iets meer op te voeren dan bij
hardboard.
Over de vooruitzichten zegt het jaarver
slag, dat de hoeveelheid stro, beschikbaar
uit de oogst 1957, voldoende zal zijn voor
de behoefte van de industrie tot het afko
men van de oogst 1958. De houtvoorziening
voor het komende jaar laat zich bevredi
gend aanzien. Een verlaging van de prijs
voor stookolie zal de resultaten ten goede
komen. In de eerste maanden van het
nieuwe boekjaar handhaafde de stabili
teit op de hardboardmarkt zich volledig en
kon de n.v. de orderportefeuille behoorlijk
gevuld houden. Door de verbreding van de
collectie, die in 1958 wordt voortgezet,
hoopt de directie de afzetmogelijkheden te
verbeteren en de winstcapaciteit te ver
groten.
Aan de algemene vergadering van aan
deelhouders der Dok- en Werf-maatschap-
pij Wilton Fijenoord n.v. te Schiedam zal
worden voorgesteld het dividend over het
boekjaar 1957 te bepalen op 13 per
cent over het eind 1956 verdubbelde kapi
taal (v.j. 16 percent).
Het exploitatiesaldo over 1957 van de
n.v. P. F. van Vlissingen en Co's Katoen-
fabrieken te Helmond heeft f 11.678.875
bedragen (v.j. f 11.323.934). Na de nood
zakelijke afschryvingen op gebouwen en
machines enz. zyn extra afschryvingen
ten bedrage van respectievelijk f 375.000
en f 1.237.000 toegepast en aan het reserve
fonds f500.000 (v.j. nihil), de vervangings
reserve f500.000 (nihil) en de invaliditeits-
reserve f 100.000 (onv.) toegevoegd. De
winst voor uitkering bedraagt f 897.403
(onv.). Voorgesteld wordt 12 percent divi
dend (onv.) over het onveranderde gewone
aandelenkapitaal van f 5.000.000.
Door samenloop van allerlei oorzaken
zijn de financiële resultaten over 1957
hoger geweest dan over 1956. Hoewel dit
resultaat verheugend is acht de directie,
gezien de omstandigheden, geen termen
aanwezig om het percentage van het divi
dend te verhogen. Die omstandigheden
zijn de onzekerheid ten ^aanzien van de
wereldconjunctuur, de teruglopende liqui
diteit en de noodzakelijkheid van extra
afschrijvingen op de activa, ten einde de
boekwaarde dezer activa niet verder te
doen stijgen. De directie is door de toe
nemende concurrentie toch genoodzaakt
om nog belangrijke bedragen voor nood
zakelijke investeringen en wel speciaal
diepte-investeringen te besteden. Hoewel
de psychologische invloed van de beste
dingsbeperking op de investeringen in 1957
reeds merkbaar was, zijn desondanks in
het afgelopen jaar vele vernieuwingen,
vooral op machinegebied, voltooid. De
mechanisatie en de automatie vergen meer
dan ooit de aandacht en maatregelen wer
den genomen om een en ander zo mogelijk
te versnellen.'
De activiteit an Japan in de artikelen
van de vennootschap is nog steeds toege
nomen en daar de economische situatie in
Japan verre van rooskleurig is, wordt het
met de prijzen niet zo nauw genomen. De
artikelenstructuur werd praktisch gespro
ken door de n.v. gehandhaafd. Gestreefd
,Opoe heeft een steek laten vallen, zat te lezen."
(Zó boeiend is nu PANORAMA
Het weer in ons land wordt beheerst en overdag zonnige perioden. De neerslag
door een rug van hoge luchtdruk die zich kansen blijven gering,
boven de Noordzee bevindt. Deze wordt
aan de oostzijde geflankeerd door een de
pressie bij Zweden met sneeuwval en aan
zijn westzijde door een oceaandepressie,
die in noordwestelijke richting naar Groen
land koerst. De begrenzing van de koude
continentale lucht en zachte maritieme
lucht loopt van zuid-Frankrijk over het
Kanaal naar de Ierse Zee. Deze begrenzing
is vrijwel tot stilstand gekomen. Ook ge
durende het weekeinde blijft het weer
onder invloed van de rug van hoge lucht
druk zodat de komende nacht opnieuw
vorst en plaatselijk mist wordt verwacht
tVEERRAPPORTEN
Temperaturenbuiten
en binnenland; heden
morgen 7 uur. Neerslag:
laatste 24 uur.
c?.
Zondag 16 maart
Zon op 6.54 uur, onder 18.45 uur.
Maan op 4.56 uur, onder 15.01 uur.
Maandag 17 maart
Zon op 6.52 uur, onder 18.47 uur.
Maan op 5.22 uur, onder 16.06 uur.
Maanstanden
20 maart
28 maart
10.50 uur
12.18 uur
nieuwe maan.
eerste kwartier.
Hoog en laag water in IJmuiden
Zondag 16 maart
Hoog water 1.25 en 13.48 uur.
Laag water 9.04 en 21.41 uur.
Maandag 17 maart
Hoog water 2.16 en 14.33 uur.
Laag water 9.58 en 22.29 uur.
15. Angstig week Panda achteruit, maar
de cowboy volgde hem met een wrede
glimlach. „Kom groentje", drong hij aan,
„koop deze revolver nu maar, dan ben je
van een hoop narigheid af". „M-maar ik
heb geen r-r-revolver nodig!" stamelde
Panda. „Hier in het Wilde Westen kun je
er niet buiten", hield de cowboy vol.
.Maar misschien weet je niet, hoe je er
mee moet omgaan. Dat zal ik even demon-
naar geld. Als die loskomt zal de rente ze- streren. Kijk, ik richt hem op je hoofd en
ker weer stijgen. als ik nu de trekker overhaal„Nee!
Nee! Niet doen!" gilde de arme Panda, „ik
zal dat nare ding wel kopen! Hoeveel
moet je ervoor hebben?" „Al het geld, dat
je bij je hebt", antwoordde de cowboy
brutaal. „En vlug nu!" Er zat poor Panda
niets anders op, dan zijn geld te geven.
Maar nauwelijks had hij nu zelf de re
volver in handen, of hij richtte deze grim
mig op zijn belager. „Ziezo", zei hij ferm,
„als je me nu niet gauw mijn geld terug
geeft, schiet ik je vol met gaten! Dat had
je niet gedacht, hè?" Doch in plaats van
beangst te zijn, begon de cowboy luidkeels
te lachen. Ook anderen, die het tafereeltje
met belangstelling hadden aangekeken,
stemden hiermee in, tot de gelagkamer da
verde van hun ruw jolijt. „Ikkeik
schiet heus hoor!" riep Panda, die niets
van deze plotselinge vrolijkheid begreep.
Schiet maar, groentje!" proestte de cow
boy, „een beetje water zal me geen kwaad
doen, zolang ik het maar niet hoef te
drinken!"
Helsinki
sneeuw
ozo
-1
0,2
Stockholm
sneeuw
no
-1
3
Oslo
zwaar bew.
n
-3
0
Kopenhagen
zwaar bew.
nw
-3
0,4
Aberdeen
zwaar bew.
windst.
-12
0,1
Londen
zwaar bew.
ozo
1
0
Amsterdam
onbewolkt
windst.
-2
0
Brussel
onbewolkt
windst.
-5
1
Parijs
onbewolkt
O
-1
0
Bordeaux
regen
w
13
Grenoble
geheel bew.
windst.
4
3
Nice
licht bew.
n
6
0
Berlijn
zwaar bew.
w
-2
0,1
Frankfort
mist
v/indst.-
-12
1
München
mist
windst.
-8
1
Garmisch P.
sneeuw
windst.
-5
7
Zürich
geheel bew. nno
-1
0,1
Genève
zwaar bew.
ono
2
1
Locarno
licht bew.
windst.
-3
0
Wenen
zwaar bew.
wnw
-4
0,1
Innsbruck
sneeuw
windst.
-4
1
Rome
licht bew.
zo
7
0
Ajaccio
zwaar bew.
ono
7
0
Madrid
zwaar bew.
zzw
10
0
Mallorca
half bew.
z
13
0
Algiers
licht bew.
zzw
10
0
Den Helder
onbewolkt
n
2
0,1
Ypenburg
licht bew.
n
0
0
Vlissingen
licht bew.
zw
-3
0
Eelde
licht bew.
nw
-3
1
Twente
licht bew.
zw
-3
0
De Bilt
onbewolkt
w
-2
0
Eindhoven
licht bew.
windst.
-3
0
Vlv. Z.-Limb.
licht bew.
z
-5
0,3
wordt deze structuur hoogwaardiger te
maken.
Suez-hausse
De afzet op de binnenlandse markt stond
in het eerste halfjaar onder invloed van de
Suez-hausse. Het tweede halfjaar was
minder gunstig. De afname van de ver
kopen op de binnenlandse markt werd ge
compenseerd door een stijging van de ver
koop in dezelfde artikelgroepen naar
Europese en overzeese exportmarkten, zo
dat de vermindering van orders uit het
binnenland geen consequenties heeft ge
had voor de bezetting van het produktie-
apparaat.
De eerste maanden van 1958 geven ten
aanzien van de binnenlandse afzet een
geleidelijke terugkeer naar normale ver
houdingen te zien. Ten aanzien van de
Euromarkt is de directie van mening dat
voor zover het haar produkt betreft de
eis gesteld moet worden dat goederen pas
dan de origine krijgen van het Vrijhan-
delsgebied en dus daarbinnen vrij mogen
circuleren, wanneer zij tenminste ge
weven en bedrukt zijn in dat gebied. Hoe
wel een prognose uitermate moeilijk is,
ziet de directie de toekomst niet zonder
vertrouwen tegemoet.
In de vergadering van de raad van be
stuur van Teerunie n.v. te Uithoorn is be
sloten aan de algemene vergadering van
aandeelhouders voor te stellen over het
boekjaar 1957 een dividend uit te keren
van 7 percent (v.j. 6V2 percent).
De n.v. Utrechtsche Asphaltfabriek te
's Gravenhage, die de helft van het kapi
taal van de Teerunie heeft, stelt aan de
algemene vergadering van aandeelhouders
voor over het boekjaar 1957 een dividend
uit te keren van 10 percent (9 percent).
Bij een normale gang van zaken dienen
seizoeninvloeden in de maand maart een
daling van de werkloosheid teweeg te
brengen, in de Verenigde Staten. Vrijdag
heeft de vakorganisatie AFL-CIO echter
aan president Eisenhower laten weten dat
de werkloosheid van deze maand minstens
gelijk zal zijn aan het cijfer van februari,
dat met 5.173.000 een record voor de af
gelopen zestien jaar betekende.
Het secretariaat-generaal van de Neder
lands-Belgisch-Luxemburgse Douane
unie meldt, dat de invoer in de Benelux
(intra-Beneluxhandel uitgesloten) in 1957
een waarde had van 23.939 (v.j. 22.285)
miljoen gulden en die van de uitvoer 19.271
(v.j. 18.717) miljoen gulden. De Benelux
had in de handel met derde landen een
nadelig saldo op de handelsbalans van
4668 miljoen gulden tegen 3569 miljoen
gulden in 1956.
(Voor de beurs zie pag. 9)
ADVERTENTIE
Het wetenschappelijk verantwoord
preparaat voor deze ti|d.
VINOBASIS N.V. AMSTERDAM.
„Uitbuiters". De zelfstandige onderne
mers in Joegoslavië, die als „uitbui
ters" geen lid van dp communistische
partij mochten worden omdat zij offi
cieel als „uitbuiters" te boek stonden
kunnen ingevolge een tijdelijke wijzi
ging in de statuten tot de partij toetre
den. Vrije ondernemingen zijn in Joe
goslavië nog toegestaan, meestal in de
handwerkindustrie, doch een werkge
ver mag niet mepr dan drie arbeiders
hebben. De partij heeft echter plannen
om het huren van arbeidskrachten door
particulieren geheel te verbieden.
Occult. De Franse schrijver Roger Peyre-
fitte zal op 14 april voor een rechtbank
in Rome moeten verschijnen op een
aanklacht wegens belediging van de
Paus in een artikel in een Italiaans
blad, waarin hij het Vaticaan ervan
beschuldigde dat het zijn wereldlijke
macht „door middel van occulte mani
festaties en onder zichtbare vormen"
heeft gevestigd.
Veroordeeld. De „grote draak" van de
Ku Klux Klan in de Amerikaanse staat
Noord-Carolina, de predikant Cole, is
veroordeeld tot een gevangenisstraf
van twee jaar wegens het veroorzaken
van ongeregeldheden nabij een reser
vaat voor Indianen. Cole's stafdrager
werd veroordeeld tot een gevangenis
straf van een jaar. Beiden gaan in ho
ger beroep.
Theevisite. Mevrouw Carmen Franco,
echtgenote van de Spaanse staatschef,
heeft te Estoril nabij Lissabon een be
zoek gebracht aan Don Juan van Bour
bon, die aanspraak maakt op de Spaan
se troon. Mevrouw Franco werd verge
zeld door de Spaanse minister van Bui
tenlandse Zaken De Castiella en diens
echtgenote en door haar schoonzoon en
dochter, de markies en markiezin van
Vilaverde. Volgens de Spaanse ambas
sade te Lissabon was het een theevisite
waarbij „natuurlijk ook politieke za
ken konden worden besproken." In po
litieke kringen te Madrid is men van
oordeel, dat dit bezoek kan wijzen op
verbetering van de betrekkingen tus
sen Franco en het Spaanse koninklijke
huis.
Bevoegdheid. De Zuidafrikaanse minister
voor Naturellenzaken, Verwoerd, heeft
meegedeeld, dat hij een proclamatie
heeft getekend waarin hij zich de be
voegdheid geeft het „Afrikaanse Natio
nale Congres," de grootste niet-blanke
organisatie in de unie, tot een verbo
den organisatie te verklaren. Deze or
ganisatie wil alle negers in Zuid-
Afrika verenigen en voor hun politie
ke rechten strijden. Zij staat een poli
tiek van economische en politieke ge
lijkheid van alle rassen in Zuid-Afrika
voor.
Inmenging. De Hongaarse UNO-vertegen-
woordiger dr. Mod heeft een Ameri
kaans verzoek verworpen, waarin in
lichtingen werden gevraagd over het
lot van 21 vooraanstaande Hongaren,
onder wie generaal Pal Maleter en oud
premier Imre Nagy, die verdwenen
zijn. Mod spreekt van inmenging in de
Hongaarse binnenlandse aangelegen
heden. In de Amerikaanse brief wordt
groeiende ongerustheid uitgesproken
over de toestand in Hongarije en ge
zegd, dat de „huidige Hongaarse auto
riteiten hun wreedheden moeten sta
ken."
Voorspelling. Tien woordvoerder van de
Amerikaanse marine heeft voorspeld,
dat er spoedig vijfentwintig Amerikaan
se kunstmanen om de aarde zullen
draaien, die militaire waarde hebben
als verbindings- en waarnemingspos
ten. Een poging om een kunstmaan te
lanceren met een Vanguardraket van
de marine is woensdag, op het laatste
ogenblik voor de derde keer uitgesteld.
De minister voor het leger heeft me
degedeeld toestemming te hebben ge
kregen voor een poging nog een kunst
maan van het „Explorer" type te lan
ceren.
V..
HET in de wind houden van een natge
maakte wijsvinger, is een bekende metho
de om te constateren of er enige wind is,
en zo ja, uit welke hoek die waait. Aan
die zijde van de vingel voelen we immers
de grootste kou, omdat daar de meeste
verdamping optreedt. Nu we weten, dal
temperatuur gelijk staat met bewegings
energie, behoeven we ons over dat ver
schijnsel niet meer te verbazen, want de
beweging van de moleculen in een gas is
groter dan die in een vloeistof. Tijdens het
verdampen hebben de mole-
culen dus energie moeten
krijgen, waardoor de tempera
tuur is gaan dalen. Omge
keerd, zullen gassen die in
vloeibare toestand komen te
verkeren energie afstaan,
waardoor dus warmte vrij
komt. Van dit alles was niet
de theorie, maar wel de praktijk, in de
oudheid al bekend. Niet alleen omdat ook
de Fenicische zeevaarders wel eens een
natgemaakte vinger in de lucht zullen heb
ben gestoken om de constateren of de pe
riode van windstilte eindelijk eens door
een windzuchtje zou worden afgelost.
Neen, we baseren onze mening voorname
lijk op het feit, dat in de oudheid poreuze
waterkruiken werden gebruikt, waarin de
vloeistoffen heerlijk koel bleven door de
grote verdamping die aan de buitenkant
van de kruiken optrad. Volgens ditzelfde
beginsel werken tegenwoordig tal van
koelsystemen, waarbij als verdampings
medium echter geen water, maar ammo
niak wordt gebruikt, omdat de verdam
ping van die vloeistof sneller geschiedt.
En hoe sneller de verdamping zich vol
trekt, des te meer warmte wordt opge
nomen. Dit was in 1755 al bekend aan
Cullen, die de eerste ijsmachine uit de
geschiedenis maakte. Door de snelheid van
de verdamping met een luchtpomp te ver
groten, slaagde hij er in destijds reeds een
temperatuur onder het vriespunt te be
reiken, hoewel hij voor de koeling slechts
gewoon zpater gebruikte. Door vloeistoffen
te laten verlampen die aanzienlijk kouder
zijn, zoals bijvoorbeeld vloeibare lucht,
waarvan de temperatuur 194° C onder nul
ligt, kunnen uiteraard nog veel lagere
temperaturen worden bereikt dan in nor-
male ijskasten mogelijk is.
Door verdamping van vloei
bare lucht heeft men een
temperatuur van 221° C onder
nul verkregen, dat is slechts
52° bovev het absolute nul
punt, of, anders geschreven
52° K. De letter K is de eer
ste letter van Lord Kelvin's
naam, de man die hpt initiatief heeft
genomen om bij dit soort tempera
turen te gaan rekenen vanaf het absolute
nulpunt, dus vanaf 273° onder nul (eigen
lijk 273,144° onder nul). Maar goed, met
behulp van vloeibare waterstof werd een
temperatuur van 264° onder nul (9° K)
bereikt en in 1922 bereikte Kamerlingh
Onnes door verdamping van helium onder
gereduceerde druk een temperatuur van
0,82° K, dat is dus 0,82° C boven het abso
lute nulpunt. Volgens dezelfde methode
wist zijn opvolger Keesom in 1932 tot 0,71
K te komen. Daarna begon met nieuwe
methoden het streven om Leiden niet al
leen tot het koudste plekje van de wereld
te maken, maar zelfs tot de koudste plaats
van het heelal.
Daarover een volgende keer.
H. Pétillon
(Nadruk verboden).
