Iedere bouwstijl
is welkom op
de Expo 58
België's tiende wereldtentoonstelling
München gaat deze zomer zijn
achthonderdste verjaardag
op luisterrijke wijze vieren
Wekelijks toegevoegd aan alle edities van
Haarlems Dagblad Oprechte Haarlemsche Courant
en IJ muider Courant
ZELFS DE
TRADITIONELE
ORGANISATIE GEBONDEM AAN SPECIALE SPELREGELS
Erbij
V
WERKEN voor een wereldtentoonstel
ling van de allure van de Brusselse Expo
1958 moet wel een kolfje naar elke archi
tectenhand zijn. Wat een kansen worden
daar geboden: geen of weinig financiële
belemmeringen, ruimte, vrijheid in vor
men, toepassing van nieuwe materialen,
overwicht van gedachte en motief over de
materie! Het serieuze deel van de WT zo
als de Vlaamse afkorting voor Expo luidt,
zal zeker niet in de laatste plaats de bouw
kundigen interesseren. De tijden van tri
plex en papier-maché, van gips en staff,
voor de tentoonstellingsbouw behoren blijk
baar tot het verleden, staal en glas en ook
wel hout voeren de boventoon. De meeste
paviljoens en paleizen zijn ook uitneem-
baar en verplaatsbaar, zodat ze elders ge
bruikt kunnen worden. Dat bevordert de
economie en dat mag ook wel met zo'n
miljoenenaffaire.
Het massale en kolossale, zoals die vroe
ger op dergelijke internationale krachtme
tingen werden nagestreefd met behulp van
veel torens en poorten, worden nu juist ge
suggereerd door gewaagde constructies,
moderne hangende tuinen van Babyion,
zoals het Brusselse pendant van de Eiffel-
toren, het Atomium (1). Dit symbool van
het elementaire metaalkristal wordt even
hoog als de Utrechtse Dom en omvat ne
gen „sferen" negen atomen van een
kristal met een diameter van achttien
meter. Deze ruimten, met de begane grond
en onderling verbonden door roltrappen
en liften in pylonen en buizen, worden in
vijf gevallen gebruikt voor nationale ten
toonstellingen over de vreedzame toepas
sing van atoomenergie. De andere sferen
doen dienst als uitzichttorens en de hoog
ste als restaurant. Het surrealisme van dit
middelpunt wordt benaderd door de archi
tectuur van het Franse paleis (2) een
idee van Guillaume Gillet, een gigantische
doorschijnende vogel met een alzijdige
vleugelslag, waarbinnen zich de stands tot
vijf verdiepingen opstapelen. Het pavil
joen van de stad Parijs (3) is daarmee
vergeleken maar een vakantiehuisje, zij
het dan met een oppervlakte van bijna ne
genhonderd vierkante meter. De Sovjet-
Unie en de Verenigde Staten blijven ook
in Brussel eikaars opponenten, met de Va
ticaanstad tot gezamenlijke buur. De 'lus
sen (4), zochten het, als steeds in hun
bouwkunst, in een giootscheeps effect zon
der vooruitstrevendheid, de Amerikanen
(5) wendden gedurfdheid voor met een
reusachtige glazen koektrommel waarbin
nen zij de bomen van de Heizelvlakte ge
vangen namen.
(Zie verder In de laatste kolom)
In Brussel wordt over een paar weken deeld in groepen en klassen. Parijs heeft
het grote kijkspel geopend dat wereldten- zes maal een wereldtentoonstelling ge-
toonstelling heet. Een expositie die een gegeven waarvan in 1889 de Eiffeitoren
ontmoeting van alle volken wil zijn. De overbleef, die speciaal voor de wereld-
verdeelde wereld wordt voor korte tijd een tentoonstelling werd gebouwd van 7300 ton
eenheid in de ware zin van het woord. staal e i voor 6,5 miljoen francs. De ten-
Toen op 5 november 1953 te Parijs de toonstelling te Parijs van 1900 trok 51
Wereldtentoonstelling Brussel 1958 werd miljoen bezoekers naar de lichtstad. Veer-
ingeschreven in dc registers van het Inter- tig landen waren vertegenwoordigd door
nationaal Bureau der Tentoonstellingen, 84.000 exposanten. Ondanks de successen
had België voor een periode van zes jaar duurde het tot 1928 aleer één en twintig
het alleenrecht op een wereldtentoonstel- landen in Parijs de diplomatieke conventie
ling verworven. Het organiseren van ten- tekenden tot regeling van de frequentie
toonstellingen moge niet ieders werk zijn, en de organisatie van wereldtentoonstel-
het inrichten van wereldtentoonstellingen lingen. Deze conventie telt drie soorten
ligt op een' veel hoger niveau en is aan exposities: bijzondere, die betrekking heb-
internationale spelregels gebonden. ben op een enkele toegepaste wetenschap
of techniek; tentoonstellingen waarbij het
gastland op eigen kosten de paviljoens
Zes miljoen mensen bezochten de eerste voor de uitgenodigde landen moet bouwen
wereldtentoonstelling in 1851 te Londen en de tentoonstelling van de eerste cate-
en sindsdien zijn er regelmatig wereld- gorie, waarbij het organiserende land al
tentoonstellingen gehouden, steeds groter leen het terrein levert en de uitgenodigde
en fraaier en waar miljoenen mensen heen landen zelf voor hun paviljoens zorgen,
trokken. In 1855 trok de expositie in Parijs De komende tentoonstelling in Brussel valt
vijf miljoen bezoekers en 24.000 expo- onder de laatst genoemde categorie,
santen, in dat jaar kreeg de organisatie De conventie waakt er voor dat de
van de wereldtentoonstellingen haar defi- wereldtentoonstellingen niet te vaak voor-
nitieve vorm en voor de eerste maal wer- komen. In een zelfde land mag in de loop
den de tentoongestelde produkten inge- van vijftien jaar maar één tentoon
stelling van de
eerste categorie
worden gehouden.
Tevens mag elk
land dat de con
ventie heeft onder
tekend, slechts één
tentoonstelling van
de eerste categorie
organiseren, als er
sedert een vorige
expositie zes jaar
zijn verlopen.
Sinds Londen 1851
heeft België tien
van de 31 wereld
tentoonstellingen
(die van 1958 inbe
grepen) gehouden
(zie onze kaart) en
is daarmee record
houder»
(Van onze correspondent in West-Duitsland)
MÜNCHEN, de levendige, plezierige en
bovendien zeer kunstzinnige hoofdstad van
Beieren, die sedert kort meer dan een mil
joen inwoners telt, gaat deze zomer zijn
achthonderdste verjaardag vieren.
De stad werd in 1158 door de Beierse
hertog Heinrich de Leeuw gesticht dat
was dus meer dan een eeuw voordat de
Ridderzaal in Den Haag door graaf Flo-
ris de Vijfde werd gebouwd. Het geslacht
der Wittelsbachers heeft zeer duidelijk
zijn stempel op München gedrukt. Geen
andere dynastie in heel Europa heeft zo
lang op een troon gezeten. De Wittelsba
chers hebben van 1180 eerst als hertogen,
sedert 1623 als keurvorsten en van 1806 tot
1918 als koningen over Beieren geregeerd.
De graven uit het Beierse huis, die in de
veertiende en vijftiende eeuw over Holland
heersten, behoorden óók tot het geslacht
van de Wittelsbachers, waaraan de stad
München haar fraaiste gebouwen en haar
omvangrijke kunstverzamelingen heeft te
danken.
Miinchens jubileum zal op luisterrijke
wijze worden gevierd. De feestelijkheden,
die ontelbaar veel vreemdelingen van hein
de en verre moeten lokken, zullen een paar
miljoen mark kosten. Op de avond vóór
de voornaamste feestdag zal een schit
terende optocht, die de geschiedenis van
de stad in beeld brengt, door het centrum
trekken. De straten en pleinen blijven dan
in het donker gehuld, maar honderden
schijnwerpers, duizenden fakkels en enke
le grote vreugdevuren zullen de stoet in
een fantastische gloed zetten, zodat men
van een sprookjesachtig tafereel zal kun
nen genieten. De veertiende juni zal de
grootste feestdag zijn. Dan zal voor het
eerst de door het stadsbestuur geschonken
jubileumklok in Münchens oudste kerk,
de nog uit de twaalfde eeuw stammende
Peterskirche, worden geluid. In het Duit
se Museum, dat op een eiland in de Isar
ligt, wordt een feestelijke bijeenkomst ge
houden en in 'n protestantse en 'n rooms-
katholieke kerk hebben plechtige diensten
Dlaats. Op 15 juni wordt de vierde grote
tentoonstelling van de Raad van Europa
geopend. De drie vorige werden in Brussel,
Amsterdam en Rome gehouden. Deze ex
positie draagt de naam „De eeuw van het
Rococo".
Fonteinen voor de componist Richard
Strauss en de toneelschrijver Frank We-
dekind en een monument \-nor Heinrich
Heine zullen worden onthuld. Er worden
de hele zomer door concerten gegeven en
congressen gehouden. In juli zullen zich
een hele week lang koren uit tal van lan
den. onder meer uit Nederland. Engeland
Frankrijk, Noord-Amerika, Oostenrijk en
Zwitserland laten horen.
ÜÉ111111
- MM
(Vervolg na de eerste kolom)
De EXPO 58 wil voor alles een mani
festatie van Vrede en Internationale Sa
menwerking zijn. zoals ons in elk nummer
van het maandelijks verschijnend offici
eel orgaan wordt toegeroepen in hoogge
stemde hoofdartikelen. De paleizen van de
internationale organisaties met hun bizar
re afkortingen zijn er om die woorden te
staven. Natuurlijk zocht elke architect
weer naar een bij zijn opdrachtgever pas
sende vorm. Zo zien wij de zes landen van
de Kolen- en Staalgemeenschap gesymbo
liseerd in de zes spanten die het dak van
•de aan de E.G.K.S. gewijde hal f6) voor
instorting behoeden. De afdeling der Ver
enigde Naties (7) is nog zinrijker gecon
cipieerd: het overkoepelende dak rust op
onzichtbare pijlers: beter kon men het. ge
brek aan waarneembare autoriteit van de
UNO ook niet uitdrukken.
De bescheiden statengroepering welke
zich onder de roepnaam Benelux enige po
pulariteit heeft verworven, geeft haar ei
gen hoofdstad uiteraard van haar aanwe
zigheid blijk. Weliswaar zijn de nationale
inzendingen van België. Nederland en
Luxemburg nog gescheiden, maar er is
ten minste (8) een gemeenschappelijke
poort, een omvangrijke in de ruimte zwe
vende luifel, aan een soort zendmast be
vestigd. In tegenstelling tot deze machti-
ze entree doet het driehoekige Benelux-
paviljoen als een sierlijk theekoepeltje (9)
aan: meer dan driehonderdvijfenzeventig
vierkante meter had architect Francis
Bonnaert er niet voor nodig. De kleinste
partner van het trio (10) kan zich op een
evenwichtig bouwsel beroemen, dat, blijk
baar om wat meer indruk te maken tegen
over de grote broeders, op pilaren is ge
zet. Het heeft dat niveauverschil gemeen
met de door de bekende Arieh EI-Hanani
ontworpen Israëlische sectie (11), even
eens ongeveer drieduizend vierkante me
ter tentoonstellingsterrein beslaand.
Van de industriële gebouwen waarvan
de architectuur zich als een bijkans onge
bonden kunst doet kennen noemen wij het
IBM-paviljoen met zijn elektronische re
kenmachines (12) onder een zigzagdak
van de Amerikaan Eliot Noyes en het zeil
schip dat Le Corbusier voor Philips (13)
bouwde. Het werd trouwens een heel
„poème électronique" met fotoprojectie,
filmbeelden, licht- en kleur, alsmede ge
luidseffecten. De hele gang der mensheid
van Genesis Eén tot Hirosjima en Honga
rije kan men hier, allemaal symbolisch
natuurlijk, ervaren. Er wordt daar met
honderden luidsprekers gespeeld, soms zo
dat het lijkt alsof een boodschap van mond
tot mond wordt doorgegeven, soms zo dat
het lijkt alsof er verschillende, koren in
stelling-gebracht zijn. Dat is allemaal het
werk van Edgar Varèse, die al veertig
jaar geleden ideeën ontwikkelde over een
vrijgemaakt, zich door de ruimte bewe
gend geluid. Een synthese tussen kunst en
techniek, inventiviteit en humaniteit en
dat alles gebaseerd op de realiteit van het
huidige technisch kunnen. Het hele
schouw- en hoorspel duurt slechts acht mi
nuten, zodat het bovenstaande geen belet
sel behoeft te zijn het Philipspaviljoen te
bezoeken. Wie genoeg heeft van alle vita
liteit van 1958 kan altijd nog wegvluchten
haar België 1900, waar hij de knusse ge
veltjes, de arcaden en de belforts, de lam
pions en de fanfares kan hervinden, waar
naar men gaat verlangen temidden van
zo'n demonstratieve collectie bouwkunst
welke haar tijd twintig jaar vooruit is.
Want vermoeiend is dat wel.
J. H, Bartman
