Noodtoestand
in Frankrijk
Sukarno's luchtmacht opent
tegenoffensief tegen Celebes
OPRECHTE HAARLEMSCHE COURANT
De Gaulle wil optreden
Mollet vice-premier
HET WEER
Derde Spoetnik in baan
om de aarde gebracht
Pflimlin eist volmacht
Frankrijk zweeft tussen
democratie en dictatuur
NAAIMACHINES
J. J. VAN KOOTEN
De grote vraag is of de regering op
leger en politie kan vertrouwen
Komplete Uitrustingen
Vrij koud
Kroesjtsjev noemt Nasser
leider van de Arabieren
Het woord is aan
Brits spoorwegconflict is
te elfder ure bijgelegd
CULT. PARELSNOEREN
STUURMALS, COHEN
72e JAARGANG No 259
Grote Houtstraat 93, Haarlem. Tel. 15295
(6 lijnen) Directie, Redactie, Administratie.
Drukkerij Gr. Heiligland 10. Tel. 15295. Bij
kantoor Haarlem-N. Soendaplein, TeL 57755
Hoofdredacteur: Simon Koster
Adj. Hoofdredacteur: Jos L. Lodewijks
VRIJDAG 16 MEI 1958
Haarlems Dagblad
303e JAARGANG No 107
Uitgave Grafische Bedrijven Damiate N.V.
Verschijnt dagelijks beh. op zon- en feestdagen.
Abonnement p. week 59 ct., p. kwartaal 7.65,
fr. p.p. 8.15. Losse nrs. 12 ct. Postgiro 273107.
Advertentietarieven op aanvraag verkrijgbaar.
Directie: P. W. Peereboom en A. D. Huijsman
Het zwaartepunt der dramatische ge
beurtenissen, die zich deze week aan
Van onze correspondent in Parijs)
epi
ai'
Frankrijk voltrekken, heeft zich gisteren
van Algerije naar Parijs verplaatst. Met
een manifest, waarin hij zich bereid
verklaart de macht over te nemen, heeft
generaal Charles de Gaulle het zwijgen
na ruim twee jaren verbroken. In de
verklaring wordt gezegd, dat het par
tijen-systeem niet bij machte blijkt de
grote moeilijkheden, waarmee Frankrijk
sinds twaalf jaren worstelt, op te lossen.
De generaal-bevrijder spreekt echter
geen woord van afkeuring over de mili
taire gangmakers van de staatsgreep in
Algerije. Het wederverschijnen na zes
jaren op het politieke toneel van De
Gaulle heeft in Parijs diepe indruk ge
maakt. De regering, die de afgelopen
nacht vier uren lang vergaderde, heeft
besloten vanmorgen de Nationale Ver
gadering te verzoeken de noodtoestand
af te mogen kondigen. Deze maatregel
komt vrijwel neer op de staat van bele
Het is echter niet het leger, doch
burgerlijke overheid, die in de noodtoe
stand met bijna absolute volmachten
wordt bekleed. Vier fascistische organi
saties zijn in de afgelopen nacht ont
bonden.
Hoewel alle raadselen nog niet zyn op
gelost, is er gisteren toch enig licht ge
komen over de gebeurtenissen, die zich
sinds maandag in Algerije hebben afge
speeld. In elk geval wel zoveel licht, dat
men de staatsgreep der hoge militairen in
Algerije toen-als mislukt meende te mogen
beschouwen. Op het plan der Franse
binnenlandse politiek deden zich eveneens
de eerste gevolgen van de zware schok
in Algerije gevoelen. De socialisten zijn
teruggekomen op hun weigering verder
aan de regering deel te nemen. Hun secre
taris-generaal Mollet van wie beweerd
wordt dat hij op 't punt stond de leiding van
een regeringe van nationaal welzijn op
zich te nemen een plan waartegen de
nieuwe premier Pflimlin en de radicalen
zich evenwel met succes hebben verzet
zal als vjce-premier zitting nemen in het
kabinet.
Eenzelfde post had premie;- Pflimlin ook
aangeboden aan de conservatieve oud
premier Antoine Pinay. Zijn partij, die
Generaal Massu tijdens een rede, waar
in hij een beroep deed op alle ambte
naren het werk te hervatten en waar
in hij de voorgestelde algemene sta
king, naar verluidt uit naam van
Generaal Salan, afried.
Niettemin was het gisteren, vóórdat De
Gaulle zijn zwijgen verbrak, duidelijk dat
men zowel in Parijs als in Algiers pogin
gen deed elkaar in een compromis te ont
moeten. De verbreding van de basis van
Pflimlin's kabinet mocht beschouwd wor
den als een tegemoetkoming aan de eis van
de hoge generaals met betrekking tot een
regering van nationaal welzijn. En in Al
giers, waar de militairen de misdadige
lichtzinnigheid van hun Franco-experiment
leken in te zien, trachtten de generaals, zo
bleek het, hun draai te nemen. De para-
generaal Massu, die dinsdag nog in een
dictaat aan president Coty zijn eisen in
zake de oplossing der minister-crisis meen
de te kunnen stellen, heeft gisteren in een
persconferentie gezegd, dat hij naar de
macht had gegrepen om de massale harts
tochten te kunnen beheersen. Premier
Pflimlin had van zijn kant dinsdagavond
de schijn trachten te redden door opper
bevelhebber generaal Salan officieel op te
dragen de orde in Algerije te handhaven,
een taak die hij op zijn manier, uit eigen
beweging, ook al op zich had genomen.
Geheel en al overtuigend was deze fagade
overigens niet, want een rede tot zijn landr-
genoten heeft generaal Salan gisteren nog
geëindigd met een nieuwe oproep tot De
Gaulle, zich in Parijs op de plaats van
Pflimlin te installeren, een verzoek waarop
De Gaulle vrij prompt geantwoord heeft.
(Reuter-AFP) De Franse Nationale
Vergadering is vanmorgen in buitenge-
zich van het begin van de Algerijnse
staatsgreep al moeite moest geven zich
van de militaire rebellen te distanciëren,
stelde als eis voor Pinay's toetreden even
wel, dat ook Bidault en Lacoste in de
regering zouden worden opgenomen. Die
eis werd door Pflimlin echter niet inge
willigd. Vooral de rol, die de socialistische
ex-minister-resident in Algerije, Lacoste,
die tijdens de onlusten geen reden zag te
rug te keren naar zijn standplaats, bij de
jongste gebeurtenissen heeft, gespeeld,
wordt in politieke kringen in Parijs alge
meen afgekeurd. De derde gebeurtenis die
van het grootste belang kan blijken, was
tenslotte het manifest van De Gaulle. Zijn
optreden kan ook de ontwikkeling der
gebeurtenissen in Algerije ten nadele van
de regering ingrijpend beïnvloeden.
De telefonische en telegrafische verbin
dingen tussen Parijs en Algiers zijn her
steld en uit de pers- en radioverslagen
blijkt, dat daar te lande een betrekkelijke
rust heerst. Het voorbeeld van de stad
Algiers is door andere grote plaatsen met
een Franse bevolkingsmeerderheid gevolgd
en ook in Oran heeft de prefect, die nogal
moet zijn toegetakeld, zijn plaats aan een
comité van waakzaamheid moeten afstaan.
De Parijse politie loopt te hoop tegen
demonstranten
ADVERTENTIE
.BARTEUORISSTR. HAARLEM TEL. 13439
FERD.'9GLSTR. .48 A' DAM TEL.. 717.162
TWEKA STRAND - BADKLEDING
ADVERTENTIE
voor alle Maatschappijen van de Koopvaardij
ZIJLSTRAAT 71 - HAARLEM - TEL. 16963
Verwachting tot morgenavond:
Vrij koud weer met enkele bui
en en plaatselijke opklaringen.
Matige tot krachtige wind tussen
noordoost en noord.
Volledige weerrapporten op pagina twee.
DIT NUMMER BESTAAT UIT
VIERENTWINTIG PAGINA'S
CAIRO (Renter/AFP) President
Nasser van Egypte is vandaag met een
Russisch Toe-104'-straalv!iegtuig uit Mos
kou in Cairo teruggekeerd.
MOSKOU (AFP) Op een afscheidsre
ceptie in het Kremlin zei premier Kroesj
tsjev gisteravond tot Nasser: „Wij zijn
voorstanders van de solidariteit van de
Arabische volken onder uw leiding. U zult
van ons de nodige hulp krijgen".
De Russische leider prees zijn gast als
„een draaier aan het rad der historie".
„Wij staan altijd aan de zijde van degenen
die voor hun onafhankelijkheid en vrijheid
strijden en wij sympathiseren met de
strijd van de Arabieren in Algerije, Je
men en Oman, aldus zei Kroesjtsjev
woensdagavond tijdens een receptie op de
ambassade van de Verenigde Arabische
Republiek te Moskou. De Russische leider
noemde Nasser de „nationale held van het
Arabische volk, die moedig de strijd tegen
het koloniale juk is begonnen".
Inmenging
Nasser en Kroesjtsjev hebben een ge
meenschappelijke verklaring getekend,
waarin zij „het recht van het Algerijnse
volk op zelfbeschikking en onafhankelijk
heid onderschrijven" en „de oorlog van
Frankrijk tegen de Algerijnen veroorde
len". Algerije wordt een „helfdhaftig Ara
bisch land" genoemd. De twee regerings
leiders dringen aan op een vreedzame re
geling van het conflict. Voorts beloven zij
„de wettige strijd van de Arabieren in Pa
lestina" te steunen.
ADVERTENTIE
Alle merken, dus ruime keuze
ENGEL. Gr. Houtstr. 181, Tel. 14444
wone zitting bijeen gekomen. Pflimlin
hield een korte toespraak waarin hij zei .dat
er een komplot tegen de republiek is ge
smeed. Bepaalde leiders uit de burgermaat
schappij hebben geprobeerd tezelfdertijd in
Parijs en in Noord-Afrika een toestand van
oproer te verwekken, maar de regering zou
tegen de samenzweerders met de uiterste
strengheid optreden, enkele organisaties
Er vielen som.s rake klappen. Een poli tieman spartelt op de grond
Clarence Day:
Hij beschuldigde God niet regel
recht, doch als hij bad sloeg hij een toon
aan van een kregelige gast in een slecht
hotel".
ADVERTENTIE
DE GROTE MODE
Falcon fantasie Regenmantels
vanaf 49.75
Ook grote sortering Herenregenjassen
Gen. Cronjéstraat 59 (hoek Klooster
straat) Ziet onze 5 etalages
MOSKOU (Reuter) De Sovjet-Unie
heeft gisterochtend haar derde kunstmaan
gelanceerd. Deze derde Spoetnik van de
Russen is de grootste die tot dusver in een
baan om de aarde is gebracht. De kegel
vormige satelliet is 3.57 meter lang en heeft
een basisdoorsnede van 1,73 meter. Het ge
wicht is 1.327 kilo, 815 kilo meer dan de
tweede Spoetnik, waarin een hond werd
meegevoerd. Er is byna duizend kilo aan
wetenschappelijke apparaten aan boord. De
moederraket volgt de kunstmaan in haar
baan.
verbieden en bepaalde leden daarvan ge
rechtelijk vervolgen. „Dit is geen tijd voor
redevoeringen", aldus Pflimlin, „maar voor
daden. Daarom vraag ik de Nationale Ver
gadering de noodtoestand in het land af te
kondigen." Hij voegde'eraan toe dat een
hervorming van parlementaire instellingen
noodzakelijk was, maar hij acht dit een
zaak van het parlement alleen, dat hier
over zonder druk of dreiging moet kunnen
beslissen.
Een politiemacht van vijfhonderd man
bewaakte het paleis Bourbon waar de ver
gadering werd gehouden. Parijs zelf leek
rustig en de bevolking ging gewoon aan
het werk.
Van onze correspondent in Parijs)
Hoewel de violen aan beide kanten van
de Middellandse Zef gisteren nog niet
helemaal zuiver op dezelfde toon waren
afgestemd, leek het niettemin, dat de
tegenstanders der regering zowel in Parijs
als in Algiers tot een gewisse nederlaag
op korte termijn zouden zijn gedoemd. Even
zeker leek het, dat de militaire coup in
Algerije geruime tijd moest zijn voorbe
reid en dat deze revolte als voorspel was
bedoeld voor een algehele politieke om
wenteling ook in Frankrijk. Het lijkt dat
de oud-gouverneur in Algerije, het ultra
rechtse kamerlid van gaullistis he huize
Jacques Soustclle, was voorbestemd in
Algiers als dictator op te treden. Vermoe
delijk was voor die rol in Parijs generaal
De Gaulle bedoeld. Mogelijk doordat h;f
in Parijs zijn politieke flanken, door een
aanvankelijke weigering van De Gaulle,
niet had weten te dekken, heeft Soustelle,
wiens komst in Algerije door generaal
Massu enige malen werd aangekondigd,
zich nog tijdig teruggetrokken. Gisteren is
echter wel Soustelle's abinetchef in
Algerije aangekomen. Toen men in Algiers
inzag, dat de politici in Parijs de sprong
nog niet durfden te wagen, probeerde men
het gezicht nog te redden. In dat licht moet
men Massu's verklaring zien, dat hy de
macht had overgenomen om zo het ver
gieten van Frans bloed te vermyden.
Men kon gisteren verwachten, dat het
front tussen Parijs en Algiers binnen af
zienbare tijd weer zou kunnen worden
gesloten. Men zou de ernst der gebeurte
nissen echter sterk onderschatten om
slechts van een incident, laat staan van
een „dramatisch misverstand", welke uit
drukking Pflimlin bezigde, te gewagen.
De gevolgen van de gebeurtenissen zullen
zowel in Algerije als in Frankrijk even in
grijpend zijn als de oorzaken, die tot de
coup hebben geleid. De politiek, die door
de socialist Lacoste met de zwijgende toe
stemming der regeringen in Parijs twee
jaren in Algerije is gevoerd, heeft geleid
tot een resultaat, dat bijna alle onpar
tijdige waarnemers sinds geruime 'ijd
hebben voorspeld. Door het chauvinisme
der Fransen in Algerije voortdurend aan
te wakkeren en gelijktijdig de Algerijnen
politiek onmondig te willen houden, kon
de kloof alleen maar breder worden. Ten
gevolge van de politieke onmacht van de
Nationale Vergadering, en van de rechtse
partijen in het bijzonder, werd ook in Al
gerije een politiek vacuüm geschapen. De
generaals, die zich weer eens geen poli
tieke grootmeesters hebben getoond, leek
het niet te lukken zich in dat vacuüm in
Algerije heel lang overeind te houden. Nu
D~ Gaulle hen echter te hulp is gekomen,
zal spoedig kunnen blijken, of Salan en
Massu zich toch nog in Algiers zullen
weten te handhaven. De kous is in ieder
geval nog lang niet af. Algerije, dat de
generaals als een Franse bezitting menen
te kunnen redden, kan, zo lijkt het, voor
Frankrijk wel worden afgeschreven. Nu
de Fransen openlijk tegen elkaar in verzet
zijn gekomen, is de kans nog geringer ge
worden; dat Frankrijk tegenover de Alge
rijnen nog ooit het morele gezag zal kun
nen herwinnen, dat in de eerste plaats
onontbeerlijk is voor het herstel van de
vrede. Anderzijds is nog duidc'ijker aan
het licht gekomen, dat de Franse kolonis
ten er nooit in zullen berusten, dat de
Algerijnen werkelijke politieke invloed
wordt toegekend. Voor de kolonisten blijft
Algerije niets meer of minder dan een
Franse provincie, een fictie, die ook door
het leger wordt onderschreven en waar
aan Pflimlin en alle liberale geesten in
Frankrijk juist een voorzichtig einde wil
den maken.
Beangstigend
Niet minder bedenkelijk is het feit, dat
gebleken is, dat men zich over de trouw
der hoge militairen aan de republikeinse
regeringsvorm geen illusies mag maken.
Generaal Salan
In dit licht gezien, hebben de hoge mili
tairen in Algerije een repliek gf-geven op
de manifestatie van de Parijse politie, die
enige weken geleden 't parlementsgebouw
bedreigde. Op zich mocht men zich er mis
schien over verheugen, dat de revolte van
het leger in het parlement, als reactie, een
zekere eensgezindheid had opgewekt. Zal
die eendracht echter in stand kunnen
blijven, wanneer de druk van buiten weer
wordt opgeheven, of integendeel door toe
doen van De Gaulle juist nog worden op
gevoerd? En nog beangstigender is mis
schien de vraag, of de machtsmiddelen van
leger en politie de regering der vierde
republiek bij een volgende aanslag wel ter
beschikking zullen staan. De Gaulle, die
zeker op de steun van het leger zal mogen
vertrouwen, heeft zijn kandidatuur offi
cieel gesteld. Zijn gezag is in de zes jaar
van zijn vrijwillige retraite ongetwijfeld
in grote delen en onder brede lagen van
het Franse volk gegroeid, terwijl het gezag
van de regering gelijktijdig voortdurend
is gedaald. Tussen die beide krachten van
de Franse democratie en de generaal-
bevrijder. die een militaire dictatuur in
zou willen stellen, is de worsteling in
Frankrijk .ingezet.
De satelliet draait in 106 minuten om de
aarde. De grootste afstand van de aarde
is 1880, de kleinste 300 kilometer. Op ver
schillende plaatsen zyn signalen opgevan
gen. Deskundigen hebben een levensduur
van een half jaar tot een jaar voor Spoet
nik III voorspeld. Franse deskundigen ge
loven dat er voor het lanceren een krach
tiger brandstof gebruikt is dan de in het
westen bekende.
Volgens Russische geleerden is de derde
Russische kunstmaan wel groot genoeg om
een mens te vervoeren, doch zij zou hier
voor een andei-e uitvoering moeten hebben.
De batterijen van Spoetnik III, waarmede
voortdurend seinen naar waarnemingssta
tions op de aarde worden gezonden, wor
den gevoed door zonne-energie. De radio
kamer van het ANP te Den Haag heeft
gisteren van 15.17 tot 15.22 uur op golf
lengte van vijftien meter het signaal van
Spoetnik III zwak gehoord. Het is de mor-
seletter 1: punt-streep-punt-punt.
WASHINGTON. Volgens dr. Wernher
von Braun, de leider van de groep die de
eerste Amerikaanse kunstmaan in de lucht
heeft gebracht, zal het de Verenigde Staten
ten minste een jaar kosten om een even
grote kunstmaan als Spoetnik III in de
baan om de aarde te brengen. Hij stelde
een nationaal program ter vei'overing van
de ruimte voor.
MOSKOU (Reuter) Op een bijeen
komst in het Kremlin ter ere van het be
zoek van president Nasser heeft premier
Kroesjtsjev gezegd dat het jongste Russi
sche succes op het gebied van aardsatellie-
ten niet zal worden gebruikt voor intimi
datie. Het wordt tijd, aldus de premier,
dat er eén conferentie komt over de ver
betering van de Russisch-Amerikaanse
beti-ekkingen.
Kroesjtsjev heeft volgens radio-Moskou
de spot gedreven met de Amerikaanse
kunstmanen „ter grootte van een sinaas
appel". „Je zou een heel grote mand vol
sinaasappels nodig hebben om de grootte
van onze spoetnik te evenaren", aldus
Kroesjtsjev. Het hoofd van het Sovjet
orgaan van kernonderzoek, prof. Toptsjiev,
verklaarde dat nu het ruimteschip dichter
bij de werkelijkheid is gebracht. Hij voor
spelde dat er nieuwe ontdekkingen op
handen zijn.
NEW YORK De „New York Times"
heeft in antwoord op Kroesjtsjev's spot
verklaard: „Wij vermoeden dat het Russi
sche volk gaarne genoegen zou nemen met
kunstmanen ter grootte van een sinaas
appel, indien het daarvoor in de plaats
over meer verbruiksgoederen zou kunnen
beschikken. De Sovjet-economie dient in
de eerste plaats ter bevordering van mili
taire doeleinden, doch de Amerikaanse
economie had en heeft als eerste taak het
Amerikaanse volk in staat te stellen een
zo hoog mogelijke levensstandaard te be
reiken. De Verenigde Staten beschikken
niet slechts over kunstmanen ter grootte
van een sinaasappel, doch zij bieden hun
inwoners tevens een keur van artikelen,
waarover de meeste Russische burgers nog
slechts kunnen dromen".
BRUSSEL (Reuter) In het Russische
paviljoen op de wereldtentoonstelling zal
binnen twee weken een „zeer groot model
van spoetnik III" te zien zijn, zo is van
officiële Russische zijde op de Expo mee
gedeeld. Ook zullen er instrumenten wor
den geplaatst, waarmee men de baan van
deze kunstmaan zal kunnen waarnemen.
De kunstmaan en de daarbij behorende ra
ket zijn zo groot dat ze onder gunstige
omstandigheden zonder enige moeite met
het blote oog te zien zullen zijn.
Met spoetnik III en de drie Amerikaanse
kunstmanen zijn er thans vier satellieten
in de lucht. De beide voorgaande Russi
sche kunstmanen zijn reeds naar de aarde
teruggevallen.
Men zie ook pag. 13
RADIO-MENADO heeft donderdagnacht bekendgemaakt dat vliegtuigen van de
centrale regering gebieden die door de tegenregering gecontroleerd worden, hebben
gebombardeerd. Er is echter slechts „onbetekende schade" aangericht, aldus de
rebellen-radio. Inmiddels heeft de luchtmacht van de centrale regering in een
communiqué onthuld, dat zy een tegenoffensief is begonnen tegen gebieden in Noord
en Midden-Celebes die door de opstandelingen worden bezet.
Het communiqué zegt, dat tijdens een
eerste luchtaanval op de rebellenhoofdstad
Menado sedert genoemd offensief twee
schepen en vier vliegtuigen zijn vernield:
elders zijn nog twee vliegtuigen vernield.
Het offensief is begonnen met een aanval
op de i-ebellenhaven Parigi in Midden-
Celebes. waar de vliegtuigen uit Djakarta
gebouwen in het havengebied in brand
gebombardeerd hebben en een aanta] ge
motoriseerde voertuigen hebben vernietigd.
Dezelfde dag is in Poso een aantal ge
motoriseerde voertuigen vernield en is een
motorvaartuig tot zinken gebi-acht Daarop
is een tweede aanval op Parigi gevolgd.
Waai-nemers hebben gemeld, dat op dat
ogenblik de branden die waren ontstaan
tijdens de eerste aanval, nog niet geblust
bleken te zijn.
Het vliegveld en de haven van Menado
zijn donderdag met bommen en boord-
wapens bestookt. Drie Mustang-jagers en
een Catalina-vliegboot zijn vernield.
Op het vliegveld van Tauka, nabij het
Meer van Tondano, zijn twee vliegtuigen
vernield.
Van beide vliegbases zijn de startbanen
beschadigd. Alle vliegtuigen zijn met hun
bemanningen veilig op hun bases terug
gekeerd. aldus besluit dit communiqué van
de Indonesische luchtmacht.
Overeenkomst met Darul Islam
Het Indonesische pei-sbureau Antara
heeft onthuld, dat de leiders van de zo
genaamde tegenregering in Zuid-Celebes
een overeenkomst hebben getekend met de
Darul Islam. De overeenkomst verplicht
rebellen en Darul Islam „samen te werken
met het doel het communisme uit te roeien
en de communistische regering van Indo-
Het conflict bij de Britse spoorwegen is
bijgelegd. De nationale unie van spoor
wegpersoneel heeft het aanbod tot een
verhoging met drie percent met ingang
van 30 juni en een algemeen onderzoek
naar de lonen en salarissen aanvaard. Het
voorstel was reeds aangenomen door de
beide andere bonden in het spoorwegbe
drijf.
nesië datzelfde lot te doen ondergaan. Ook
zullen elementen die met de communisten
samenwerken thans en later door de rebel
len en de Darul Islam bestreden worden."
Een woordvoerder van het leger heeft in
Djakarta verklaard, dat genoemde over
eenkomst op 17 april in Dopu, in het
district Senkang (van het de centrale re
gering trouw gebleven Zuid-Celebes) is
getekend. De leider van de Darul Islam op
Celebes, Kahar Muzakkar, wiens benden
sedert 1952 het zuidelijke „been" van het
eiland terroriseren, tekende voor de D.I.,
terwij] voor het opstandelingeni'egime van
Midden- en Noord-Celebes werd getekend
door Saleh Lahade en Muchtar Lintang als
respectievelijk minister van Voorlichting
en minister van Godsdienstzaken der „Re
volutionaire regering".
Men zie ook pag. 13
ADVERTENTIE
JUWELIERS Houtplein 15 - HORLOGERS
ADVERTENTIE
Bij iedere jas een passende las
ADVERTENTIE
SOLEX een begrip van veiligheid
v.a. ƒ349.50
Houtplein 20 - Tel. 12000
Grote-Houtstraat 140 - Tel: 12549 4
