De bochtige Alaska Highway naar de top van Amerika
Beelden van en langs de weg
rlSl»,S/fff»<J fg
-NEWyop-«3röo:
liard.river 8^.1
TOKYO 4000
Wekelijks toegevoegd aan alle edities van
Haarlems Dagblad Oprechte Haarle/nscfie Courant
MCAGO 2700..V
betalen kan en een onge-
lukkenverzekering, Vergeet de
polis niet mee te nemen, waar
schuwde mijn zegsman, anders
loop je de kans er je auto bij
in te schieten, als je een onge
lukje zou krijgen. En hij ver
telde er meteen bij dat zoiets
tot van alles kan leiden. Een
vriend van hem, uit Oklahoma,
werd na een ongeluk vastge
houden in Lower Post, tot zijn
polis werd opgestuurd. Maar
in de twee weken, die dat
duurde, amuseerde de man
zich geweldig met vissen en
jagen. Hij bezat gelukkig geld
genoeg. Toen het document
eindelijk kwam, had hij een
deel gekocht van het hotelletje
waar hij logeerde. Voorlopig
bleef hi.i meteen maar....
Ik wilde dit voorbeeld niet
navolgen, maar bovendien leek
de hele onderneming me toch
al vermoeiend genoeg, ook
zonder dat men zelf rijdt.
Daarom stapte ik in Dawson
op een van de grote en gerief
lijke bussen, die drie keer in
de week naar Fairbanks gaan.
Onderweg wordt er een paar
keer overgestapt en 's nachts
wordt gepleisterd bij kampen
of hotelletjes. De rij van gasten
is daar bont: buspassagiers en
automobilisten, maar ook avon
turiers, Indianen en handela
ren. Als er tijd genoeg was
stopte de chauffeur op verzoek,
wanneer iemand een foto wilde
maken of bloemen plukken. In
het najaar kan men zo de bes
sen, aardbeien of frambozen
plukken, die langs de weg
staan.
De tocht van Dawson Creek
naar Fairbanks, die vijf dagen
duurt, is een van de prachtig
ste busreizen ter wereld. De
meeste dingen in het noorden
van Amerika zijn van groots
formaat en het landschap on
derweg vormt daarop geen uit
zondering; het is vaak over
weldigend. .We reden langs de
torenhoge sneeuwtoppen van
de Rocky Mountains en de St.
Eliasketen, die de hoogste in
Noord-Amerika zijn. En we
staken grote, onstuimige rivie
ren als de Peace, de Sikanni
Chief en de Tanana over. Dan
weer kwamen we langs berg
meren, die door hun adem
benemende schoonheid de me
ren in de Europese Alpen- naar
de kroon steken.
Het ruime land is intussen zo
eenzaam als een maanvallei en
soms lijkt het bijna even zon
derling. Er staan uitgestrekte
bossen van witte populieren,
die meer op tandenstokers in
het gelid lijken dan op bomen.
Als het een beetje mist, is het
alsof zich gedaanten vormen,
die als geesten over het struik
gewas wegzweven. Platgebran
de heuvels lijken op dikke
speldekussens, die met naakte
boomstompen zijn volgeprikt.
Maar in het voorjaar en in de
Corner is de zoom van de weg
een waar bloemtapijt. En daar
naast 7.ijn dan de vijvers met
reusachtige waterlelies bezaaid.
In het hoogland staan de don
kere dennebomen zo decoratief
gerijd, dat ze precies, op een
goedverzorgd park lijken.
Het hele land lijkt daaren
boven op een menagerie. Vaak
zagen we bevers juist in hun
vijver duiken als wij naderden.
Arenden zweefden doodbe
daard weg. En in verscheidene
van de kampen, waar ik sliep,
kwamen 's nachts beren het
afval besnuffelen. Onze chauf
feur vertelde op een morgen
na het ontbijt, dat hij enkele
weken geleden een paar uur
was opgehouden, doordat een
kudde van enkele duizenden
rendieren al die tijd de weg
had versperd. En bijna als be
wijs dat hij niet fantaseerde,
hadden we kort na het vertrek
die dag een merkwaardige ont
moeting. Midden op de nauwe
weg stond plotseling een grote
wijfjes-eland, met haar kop
omlaag en haar poten stevig m
de grond geplant. Ze wilde niet
voor de bus opzij gaan en het
bleek ook waarom: haar jong
lag in de greppel naast de weg,
verward in de struiken of ge
wond, dat konden we niet zien.
De chauffeur gaf een paar
keer een luid hoornsignaal. Het
hielp niets. Toen schoot hij een
kogel langs haar oor. Weer
niets! Teneinde raad reed hij
nu de bus zover vooruit dat
deze de neus van het dier
raakte. Geen resultaat. De
eland keek alleen met uitda
gende blik door de voorruit,
alsof zij het tegen de chauffeur
opnam. De laatste schoof haar
nu met zijn wagen een eindje
opzij. Dat nam de eland weer
niet. Ze gaf de bus een duw,
waardoor de bagage uit de
rekken gleed.
Vijf lan.;e minuten duurde
zo het geschuif tussen bus en
eland voort. En het dier gaf
het pas op. nadat het knorrend
van ontstemming honderd me
ter achteruit geduwd was.
Daarna konden wij pas verder.
Hierboven: Juneau, de hoofdstad, van het
territorium Alaska, met nog geen tien
duizend inwoners, gelegen op een zo smal
le strook grond aan de voet van de bergen
dat er alleen nog uitbreiding in verticale
richting mogelijk is. Hieronder van links
naar rechts: vlagen van sneeuw of stof,
al naar gelang het jaargetijde, bemoeilij
ken het verkeer, totdat men weer een
prachtig rustpunt bereikt aan de schilder
achtige oevers van een der talrijke meren,
waar men uitstapt voor een picknick ten
einde nieuwe krachten te verzamelen voor
het afleggen van de rest van de weg, die
door grotendeels ononderzochte gebieden
loopt
HAD IEMAND mij een jaar
geleden verteld, dat het in
Alaska vaak aantrekkelijker is
dan in Europa, dan zou ik be
denkelijk hebben gekeken. Een
bar land, meende ik, waar
iedereen het grootste deel van
het jaar zijn plezier gemakke
lijk op kan! Maar een reis
naar en door het territorium
heeft mij snel tot andere ge
dachten gebracht.Alaska is
even goed en soms beter be
woonbaar dan Scandinavië,
's zomers is het er zelfs heer
lijk.
Van tevoren was me al ver
teld dat men met zijn eigen
auto langs de ..highway"
(eigenlijk snel verkeersweg,
hier hoofdweg) uit Dawson
Creek, in Canada, naar Alaska
kon rijden. Men heeft dan
vooral nodig: een rijbewijs, zes
goede banden, acht is beter,
honderd dollar contant om
te bewijzen dat men de tocht
i.
DE ALASKA HIGHWAY, die ruim vier
entwintighonderd kilometer lang is, werd
in de laatste wereldoorlog aangelegd door
genietroepen van het Amerikaanse leger,
om een eventuele Japanse aanval op Alas
ka het hoofd te kunnen bieden. In de bij
zonder korte tijd van negen maanden was
de weg klaar en zelfs nu is hij nog nooit
volledig in kaart gebracht. Geen wonder:
een deel van het terrein waar hij doorheen
voert, was zelfs nog onbekend. Het verhaal
gaat dan ook, dat de makers van de weg
gewoon het spoor van een trekkende eland
volgden. Onzin, natuurlijk, maar toch is
het waar dat de eerste bulldozer eenvoudig
weg ruim baan maakte, waar hij het ge
makkelijkst door het terrein kon gaan.
Daarbij omzeilde hij zoveel mogelijk grote
bomen, moerassige dalletjes en rotspar
tijen, En daar de weg ook alle vliegvelden
tussen Montana en Alaska moest verbin
den, kwam hij vol bochten te zitten. In
oneffen terrein gaat hij op en neer als een
dansende kustvaarder. In de bergen zijn de
talloze wendingen vaak zo scherp, dat de
Passagiers op de achterste stoelen in de bus
soms in hun maagstreek het gevoel krijgen
of zij de ruimte in vliegen
Leuningen zijn er niet langs de Alaska
Highway en van een normale bestrating
kan evenmin worden gesproken. Daardoor
'aat elke auto een gordijn van stof na,
vooral in de warmere jaargetijden. Bij
windstilte blijft dat stof als een dikke mist
in de lucht hangen. Dan moeten de achter
opkomende wagens hun lichten aan doen
en in slakkentempo verder kruipen. Door
Amerikanen en Canadezen wordt voort
durend aan de weg gewerkt. Dat is brood
nodig: op plaatsen, waar de grond zelden
ontdooit, heeft het wegdek de neiging tot
harsten en hobbelen. Op veengrond zakt
het en moet het elke maand weer van
steenslag worden voorzien. Bij grote dooi
worden hele stukken weg meegespoeld en
dikwijls verdwijnen ook de lange bruggen
°ver ondiepe rivieren. Overigens: verse
steenslag is niet best voor de banden van
luxe-auto's. Een slechte chauffeur kan dan
ook op een rit naar Alaska wel een dozijn
handen verslijten. De vele oude banden bij
de kilometerpalen langs de weg bewijzen,
dat de meeste autorijders nog best iets
kunnen leren!
IN VERSCHILLENDE opzichten lijkt de
Alaska Highway op een dorpsstraat. De
heipalen dienen als adresaanduiding. Een
brief met als adres: Charlie Johnson, Mille
1° 42 zal hem zeker bereiken. En op dezelf
de manier praten mensen, die zevenhon
derd of achthonderd kilometer uiteen wo
nen, of zij bij elkaar in de straat wonen.
In die „dorpsstraat" is de buschauffeur
tot een instituut geworden. Buschauffeur
wordt men niet vanzelf. Daarvoor moet
men ten minste drie jaar een vrachtauto
over de Highway hebben gestuurd. Maar is
men het eenmaal, dan zijn de taken vele:
de buschauffeur bestelt expressebrieven,
handelt de lopende postzaken af en brengt
kranten op hun bestemming. Hij doet
bovendien nog veel meer. Hij koopt krui
denierswaren in en als het nodig is brengt
hij huishoudgerei of auto-onderdelen mee..
Hij brengt persoonlijke boodschappen over
en hij stopt onderweg om de honden te
voeren van de mensen, die een poosje weg
zijn. Indiaanse vrouwen vragen hem jurken
voor haar te kopen, waarbij zij vertrouwen
op zijn smaak voor snit en kleur. Voor
pelsjagers en mijnbouwers verkoopt hij
hun huiden en goud. Kooplui geven hem
tische machines. In de rivieren bij Fair
banks wroeten grote goudbaggermolens in
het puin en stuiten er telkens op resten
van dinosaurissen, die hier miljoenen jaren
geleden plotseling verrast en begraven
werden in hun tijd monsters, die wat
afmeting betreft, opvallend op de bagger
machines leken.
Nauwelijks een uur vliegen in de zomer,
nadat we de bedrijvige kleine hoofdstad
Juneau verlaten hebben, brengt ons verder
naar het noorden in een wereld, waar tijd
amper een concreet begrip is. We landen in
Strawberry Point, waar de post wordt uit
geladen en waar we meteen Alaska's aard
beien kunnen proeven. Terwijl Strawberry
Point onder de zilveren drijvers van het
vliegtuig doorglijdt, begint er vóór ons iets
aan te drijven dat lijkt op watten( zoals die
wel in een theemuis zitten: mist, hof.
schrikbeeld van vliegers in het noorden. De
kist vliegt nu lager en lager, tot hij de
versiteit van Alaska uit om een aard
beving te registreren. Ergens op de Aleoe-
ten tekent een rokende vulkaan zich ineens
onheilspellend duidelijk af. As en over
verhitte gassen barsten uit enorme scheu
ren, zoals ook in Katmai gebeurde, toen
daar in 1912 de grootste vulkanische uit
barsting in de geschreven geschiedenis
plaats had. Het kan ook gebeuren, dat in
het zuiden, in het land van de gletsjers,
een paar miljoen ton ijs naar beneden komt
zakken, waardoor heuvels en valleien vrij
komen en de zon voor het eerst in duizen
den jaren de aarde weer verwarmt. Hiel
en daar valt dan wel wat zaad en.het
leven begint!
Alles in Alaska is van groots formaat.
Het land beslaat een oppervlakte gelijk aan
een vierde van de Verenigde Staten, een
krater als die van de Katmai zou gemak
kelijk alle huizen van New York en zijn
voorsteden kunnen verslinden en dan nog
men als beschaving aanduidt, is de avond
van de eerste dag nog maar pas in zicht.
NAUWELIJKS TWINTIG jaar geleden
was het leven in Alaska stukken primi
tiever dan nu. De grote „boom-town"
(hoogconjunctuurstad) was toen 't plaatsje
Platina, waar achtenveertig blanke man
nen en twee blanke vrouwen woonden. Op
een zandheuvel waren twee handelsposten
gebouwd, lange gebouwen, van een ver
dieping. In een er van was het postkan
toor. Iets vex-derop lag een gloednieuwe
hei-berg. Het was een indi-ukwekkend ge
val. Op de eerste verdieping had het een
grote eetzaal en een keuken en op de
tweede een enorme slaapzaal vol kooien
Tussen postkantoor en herberg lagen
plaatijzei-en loodsen, er waren twee barak
hun geld om op de bank te storten. Ge
woonlijk kost het een chauffeur aan het
eind van elke rit nog een volle dag om al
die extra opdrachten af te doen. Daarvoor
krijgt hij niets extra, maar het is nu een
maal de traditie van het noorden, dat ieder
een elkaar helpt.
De sfeer in de kampen langs de weg is,
zoals we ons die uit de verhalen over vroe
gere voortrekkerskampen herinneren.
Automobilisten, die om de kachel zitten,
vertellen elkaar de laatste nieuwtjes
en praatjes.
In Alaska leven twee volkomen verschil
lende tijdperken broederlijk naast elkaar.
Er is een wereld van gestroomlijnde indu
striële techniek temidden van oude cul
tuurvormen in een land, dat zowel oeroud
als gloednieuw blijkt, want het proces, dat
men schepping noemt, gaat er nog steeds
voort. De tweezijdigheid van het leven
blijkt steeds meer opnieuw. Een vliegtuig
daalt en landt tenslotte naast een kajak uit
dierenhuiden, waai-van het model de laatste
duizend jaar niet veranderd is. Een Tlingit-
Indiaan beitelt zijn stamboom in een twaalf
meter hoge totempaal, maar werkt ook aan
de lopende band in een conservenfabriek,
die uitgerust is met de modernste auioma-
oppervlak'e van het water raakt, waarbij
hij miniatuur ijsbergjes op en neer laat
schommelen, die van de ijsmuur in Glacier
Bay zijn afgebrokkeld. Tenslotte, na nog
enkele sprongetjes in de lücht, dringt het
vliegtuig een inham binnen, die door een
spierwitte muur met diepblauwe kloven
wordt afgesloten: een gletsjer.
De zomer is plotseling voorbij. Een koude
wind komt ons tegemoet. Het vliegtuig, de
passagiers in hun hedendaagse kleding, de
schei-pe benzinelucht, de smaak van dooi
de zon gestoofde aardbeien dat. alles lijkt,
te vervliegen. Ze lijken hier misplaatst: een
anachronisme. Toch staat er op 't morene
puin. bijna op het ijs, nog de tent. van een
'goudzoeker. Er komt een roodharig meisje
in rijbroek uithollen, met. een pakje juist
opgenomen films onder de ax-m.
Het is voor ons, kinderen van een tech
nische beschaving, een verrassende sensatie
nu eens aan het begin van een ontwikke
lingsproces te staan, inplaats van aan het
eind er van. De Alaskanen voelen die sen
satie om de paar jaax-, wanneer in het
binnenland of naar het westen het „gx-ote
land" zoals het territorium graag ge
noemd wordt plotseling zijn huid rim
pelt. Dan slaat de seismograaf op de uni
allesbehalve vol zijn. Landbouwexperts
hebben bewezen, dat alleen de „kleine"
Manatuska Vallei de tegenwoordige bevol
king van het territorium van voedsel zou
kunnen voorzien en daai'bij zelfs een nog
niet geboren generatie. Jaarlijks groeit ex-
genoeg hout om zonodig een vierde van de
Amerikaanse behoefte aan krantenpapier
te dekken.
HOE IMPONEREND dergelijke verge
lijkingen ook zijn, ze vormen slechts een
flauwe afspiegeling van het grote ontzag,
dat de bezoeker vex-vult als hij zich door
dit machtige land omgeven weet. Wie Gla
cier Bay binnen dringt, wie de gigantische
Columbia-gletsjer ziet of een blik mag
werpen in de Vallei van de tienduizend
rookpluimen, wie zich verbaast over de
drieduizend meter hoge top van de Shiskal-
din-vulkaan („Rokende Mozes" genaamd)
of wie zelfs des avonds om half elf nog de
McKinley in zilveren zonlicht ziet baden,
die voelt zich vervuld van een vreemd
ontzag, dat bijna vrees is. Hij voelt hier
heel sterk dat er twee begrippen van tijd
bestaan. En hij merkt dat vijfduizend jaar
van beschaving in dit land nauwelijks een
dag zijn. Binnen vier dagreizen van wat
ken, waarin bier werd vex-kocht en dan
lagen er nog wat witte tentjes, met houten
vloeren. Aan de horizon walmde het. Daar
zat het vrachtschip Laporte op een zand
bank, met voor een half miljoen bagger-
werktuigen aan boord. Gelukkig kwam hel
juist vlot voor er een geweldige storm op
stak. waarin het anders zeker verbrijzeld
zou zijn. Nu kon de modernste mijnbouw-
uitrusting van alle tijden hier gemonteerd
worden en de platinastroom begon rijkelijk
te vloeien.
Dat was de nieuwste tijd, toen al. Maar
vijftig stappen van de herberg draaide de
klok nog vijfduizend jaar vroeger. Daar
lagen de Eskimohutten, weinig meer dan
wat gaten in de grond, waarboven op een
gex-aamte van drijfhout enkele huiden
waren gespannen en gedemonteei-de ben-
zineblikken lagen uitgespreid. Dat laatste
was nieuw, maar het leven van de mensen
was antiek. De mannen gingen overdag
vissen, de vrouwen vlochten mandjes van
gras, die zij met de blanken tegen voedsel,
dekens of nog liever dollars ruilden. Voor
het overige ging het leven van de blanke
man hoofdzakelijk langs deze Eskimo's
heen. De meesten van hen hadden nog
nooit een paard gezien of een auto, maar
toch keken hun kindex-en bijna niet meer
op als er een vliegtuig over hun hoofd
vloog
Alaska hooi-t nu al die jaren tot een uit
hoek van de wereld, waar de nieuwste
vindingen dadelijk in de aloude mijnbouw
worden toegepast. Overal steken gewel
dige graafmachines hun neus omhoog.
Mijnbouw is een zaak geworden van wis
kunde en van de juiste financiering.
Avontuur is er nog genoeg, maar op een
andere wijze dan in de dagen van hel
legendarisch geworden Klondyke. Jammer
genoeg heeft het winstgevende bedx-ijf vis
serij wel iets van zijn kleurigheid en zwier
vex-loi-en, nu de mijnbouw zo mechanisch
is geworden. In het korte zalmseizoen stro
men de vissers naar zuidoost-Alaska en
het gebied rond Bristol Baai, komen zelfs
van de kust van de Stille Oceaan. Predi
kanten, onderwijzers, kantoorbedienden,
oude mannen en. opgeschoten jongens zet
ten er hun netten uit. Als er iets in zit ren
nen zij er mee naar de conservenfabriek.
Er worden dan goede prijzen gemaakt. Zo
was er laatst zelfs een gevangene in het
huis van bewaring bij Dillingham, die ook
zijn netten mocht uitzetten. Hij ving voor
achthonderdzesentwintig dollar!
Vx-oeger was het territorium een land
van risico's, van alles op één kaart zetten
en van goklust. Het schatgraven is nu
enigszins genormaliseerd, maar het gokken
is nog niet vex-dwenen. Sinds 1917 spant
hier de Nenana IJspool verrreweg de
kroon. Dit fantastische gokspel wordt elk
jaar door duizenden mijnwerkers, kolonis
ten. dansmeisjes, rivierboot-kapiteins. Es
kimo's en alle andere gokkex-s tussen de
poolzee en de zuidgrens van het Yukon-
territorium meegespeeld. De pool heeft al
bijna drie miljoen dollar aan prijzen uit
betaald.
De grote gok begon op een aprildag,
toen een werkman van een spoorwegploeg
zijn baas Tom Riggs jr. later gouver
neur van Alaska uitdaagde, dat „het ijs
voor betaaldag gesmolten zou zijn". Een
collega gooide zijn bijl op de grond, diepte
wat geld op en zei: „Ik wed dat het ijs
stuk is op volgende zaterdag!" Dat was
het sein voor een gokkoorts, die zich als
een olievlek verbreidde. Binnen een paar
dagen was het geld voor een pool van
negenhonderd dollar bij elkaar. En elk
daarop volgend voorjaar werd de inzet
gx-oter, zodat die nu al tien jaar telkens
een eind boven de hondex-dduizend dollar
ligt! Een betaalde staf zorgt, dat alles vol
gens de x-egels der kunst verloopt.
(Zie verder pagina 2)
