ZONNEBRIL BETER HELEMAAL GEEN DAN EEN SLECHTE... KERAMIEK INEEN BOLLENSCHUUR utouta discaucs Voor de Erbij IK WIL DE KLEI IN MIJN HANDEN VOELEN De vrouw van de beul Verpleegster won proces Hechte band tussen Monaco en Oostende gelegd DE KLIMMENDE FUCHSIA ZATERDAG 28 JUNI 1958 PAGINA TWEE Enkele tientallen jaren geleden vertoonde de filmster Katherine Hepburn zich voor het eerst met een donkere bril op haar neus. Er werd over geschreven en gesproken en de filmreclame had haar doel bereikt. Het was inte ressant met een donkere bril te lopen. Het was geheim zinnig en mysterieus. Andere vrouwen wensten evenals de beroemde film ster hun lieftallige ogen tegen de invloed van de felle zon te beschermen. Zo deed de zonnebril zijn intrede, vooreerst nog als een niet al te serieus genomen voor werp van de mode der vrouw. Anders werd de zaak, toen ook hoogst ernstige figuren en de Amerikaanse legerleiding zich voor de zonnebril gingen interesseren. Het bleek, dat een zonnebril in staat was de ogen van de soldaten die getraind werden voor gevechten in tropische, zonrijke gebieden, bij oefeningen in felle zon beter te beschermen. De zonnebril ging be horen tot de standaarduitrusting van elke Amerikaanse soldaat, die naar gebieden werd gezonden waar fel zon licht te verwachten was. En hiermede had de zonnebril voorgoed zijn intrede gedaan. In totaal werden 25 miljoen zonnebrillen onder de Amerikaanse soldaten verdeeld. RUIM DRIE JAAR GELEDEN bezochten we de keramisten Jenny en Wim Duller in hun bollenschuur waar ze toen pas begonnen waren met een experiment: sie raden, gebakken van klei. Er is sinds die tijd veel veranderd. Ze wonen thans in een veel grotere bollenschuur, waarin beneden een expositieruimte en een atelier zijn ingericht en waar vijf meisjes en een jonge man klei bewerken tot sieraden en een grote verscheidenheid van andere voorwerpen. De sieraden, die zo'n geheel eigen karakter bezitten, zijn met groot enthousiasme ontvangen. Ze passen in wezen bij het moderne interieur, bij de nieuwe kleuren en stoffen van deze tijd. In veel kunstnijverheidszaken, binnen en buiten onze grenzen, zijn ze thans te vinden. Met dat al is geen enkele concessie gedaan aan de originali teit: het zijn stuk voor stuk handwerkprodukten, waarvan er geen een geheel gelijk is aan een ander. Ieder steentje, kraaltje of vormpje wordt met de hand geboet seerd, steeds in andere vorm. Wim Duller maakt zelf de glazuren, die een bijzonder stempel op dit werk drukken. Hij is altijd aan het experimenteren en komt voort durend tot nieuwe kleurverrassingen. Jenny Duller formuleert de werkwijze aldus: „Wij gaan hier allemaal zelfstandig onze gang. In de praktijk is gebleken, dat dit een blijvende stimulans vormt. De meisjes zijn als het ware bezeten door het werk. Ieder heeft een eigen afdeling, die haar het best ligt, bijvoorbeeld oorbellen, clips, kettingen of plastieken. Onze ont werpen, gevoegd bij de hunne, geven een schakering van veelzijdig artistiek werk. Om de beurt nemen we de meisjes mee op reis om hen te laten zien waar hun produkten terechtkomen. Je eigen ketting geëtaleerd lijkt een heel ander ding. Ze zien ze daar in een omgeving waar ook de nieuwe stoffen liggen en daardoor komen ze op frisse ideeën met op de achtergrond andere combinatiemogelijkheden." We gaan naar het atelier en worden op slag gegrepen door de speciale sfeer van rustig geconcentreerd bezig zijn. Een meisje met sluik blond haar, een rode roos voor zich op tafel waaraan ze af en toe genietend ruikt, brengt met een penseel het glazuur aan op de brede schakels van een armband. Even verder staan we stil bij een warrige blonde krullebol, die op enigszins gebogen haarclips met een pennetje grillige figuren krast. „Als deze vormen gedroogd zijn, worden ze gebakken, dan geglazuurd en gaan dan nog een keer de oven in," legt ze uit. „Sommige glazuren worden wel vier of vijf keer opnieuw gebakken." „Kijk, dit is de oven," wijst Jenny. Op ijzeren pennen hangen stenen kralen in rijtjes achter elkaar. Het geeft ons in een flits een associatie van kebab op een stokje, dat kostelijke Oosterse gerecht van stukjes vlees boven het vuur geroosterd. Er zijn allerlei vormen: driehoekjes, pegels, peerdrups, ovalen en rondjes. „Dat oranje wordt straks door het bakken flessengroen," verklaart Wim Duller. „Het is vaak voor ons zelf een verrassing hoe het produkt uiteindelijk gekleurd is." Dan wordt ons oog getrokken naar de decoratieve, heel brede Romeinse armbanden in drie grote delen, die door metaal of koord aaneengevoegd zijn. „Die zijn nieuw," zegt Jenny. „We hebben suède tegen de binnenkant geplakt, zodat het aardewerk jonge - isen hun met de hand gevormde produkten van klei. niet tegen de huid schuurt." Ze schuift er een aan haar slanke arm; het is een sieraad, dat bij haar persoonlijkheid past. „Doordat wij met elkaar werken, is er veel meer variatie in onze collectie mogelijk. We hebben zelfs sieraden voor oudere mensen. De ouden van dagen, die hier vlak achter wonen, komen hier graag kijken en ze zijn bijvoorbeeld dol op de hangers in wat soberder kleuren, die uitstekend met hun kleding harmoniëren." Henny is de jongste medewerkster. Ze is vijftien jaar en heeft twee prille vlecht jes. Met haar dunne vingertjes vormt ze vaardig pegelvormige kralen van klei. „Ik vind het hier fijn," zegt ze spontaan. „Nadat ik van school kwam, ben ik getest en toen zeiden ze, dat een artistiek beroep me lag. Toen ben ik hier gekomen."Ze ver velt het met innige voldoening. De man in het gezelschap tref ik achter de draaischijf, waar langzaam maar zeker tussen zijn koesterende handen een vorm ontstaat. „Om de beurt, oefenen ze aan de draaischijf," zegt Wim Duller, „zodat ze het allemaal leren. Eenmaal per week komen we 's avonds allemaal bij elkaar voor een les in draaien en glazuren." LANGS EEN ZELFGEMAAKTE KACHEL in de hoek, een ronde vorm met rondom geplaatste stenen, waarin een open vuur kan worden aangelegd, wandelen we naar de expositieruimte. Hier komt eerst goed de enorme verscheidenheid van produkten tot zijn recht. We zien er sautoirs, heel lange kettingen van pegelstenen met kleinere kralen afgewisseld in beige, groene en gele kleurspelingen, vormpjes' als zwaluwtjes op een lijntje, onregelmatige rondjes tussen om en om gelegde staafjes, Oosters aan doende kettingen, haarclips met pastelkleurige decoraties, oorbellen, sierlijk van model en kleur en toch met het karakter van aardewerk, medaillons aan snoeren langwerpige kralen. En nog meer: schalen, vazen en bakjes in sobere vormen en in kleuren waar je niet op uitgekeken raakt, omdat één kleur steeds een andere scha kering vertoont. Ook worden we geconfronteerd met enkele muur- en gevelversie ringen: opdrachten van Wim Duller. We kunnen moeilijk weg komen uit deze prettige sfeer, waar overal de liefde tot het handwerk spreekt. Het liefst zouden we er zelf bij gaan zitten om mee te werken. Dat gevoel moet het eerste meisje, dat zich uit zichzelf kwam aanmelden ook hebben gehad: „Ik vind die sieraden zo mooi. Mag ik hier komen werken?" Zo is het met alle anderen gegaan Jenny en Wim hebben nog nooit sollicitanten voor een functie hoeven op te roepen. „Vroeger heb ik nooit gelegenheid gehad achter elkaar door te gaan met mijn andere passie, het schrijven van romans," vertrouwt Jenny ons toe. „Nu is het zo ver, dat ik mij vaak kan terugtrekken achter mijn schrijfmachine. Maar soms moet ik mijn manuscript toch ook weer laten liggen, want ik wil regelmatig de klei in mijn handen voelen." Tineke Raat Het licht dat door de zon wordt uit gezonden, bevat stralen van verschillende golflengten. We zien de diverse stralen, waaruit het zonlicht is samengesteld, als de zonnestralen door een ruit vallen of via water tot ons komen. Dan zien we dat het oorspronkelijke witte zonlicht in een groot aantal gekleurde stralen uit eenvalt. Het zonnespectrum dat we (na breking van het zonlicht door glas of water) zien ontstaan, is samengesteld uit de volgende kleuren: rood, oranje, groen, geel, blauw, violet. Het zonnespectrum bevat ook voor het oog onzichtbare stralen, zoals de infra rode stralen (gelegen in het spectrum vóór het rood) en de ultra-violette stra len, die in het spectrum hun plaats heb ben na het violet. Het zijn juist de stralen in het gebied van het ultra-violette licht, die schadelijk voor ons oog zijn. Dezelfde ultra-violette stralen bereiken ons ook uit een hoogtezon. Allen, die wel eens met een hoogtezon behandeld zijn, weten dat de patiënt die onder de hoogte zon gaat ook zijn ogen moet afschermen met een donkere bril of ze met een ste vige doek moet bedekken. Treffen de ultra-violette stralen enige tijd achtereen het oog, dan is de eerste reactie een soort lichte ontsteking van de vliezen welke de oogbol omgeven. Roodheid en tranen tre den op, gecombineerd met pijn. Welnu, ook de ultra-violette stralen van de zon kunnen op dezelfde wijze scha delijk zijn voor onze ogen. Aan de andere De vrouwen van het Zwitserse dorpje Riehen bij Bazel zullen voortaan een woordje mee mogen spreken bij het rege len van de zaken in hun eigen gemeen schap. De mannen van Riehen hebben toe stemming hiertoe gegeven. Van de 812 mannen stemden er 175 voor het geven van de macht aan de vrouwen en 100 tegen. Het voorstel was hierdoor aanvaard. Riehel is de eerste Zwitserse gemeente waarin de vrouwen stemgerechtigd zijn. Onlangs is in een andere kleine gemeente in de buurt van Bazel getracht de vrouwen te betrekken bij het behartigen van de ge meentebelangen. Dit voorstel werd echter afgewezen. kant zijn we er zeer op gesteld, dat deze ultra-violette stralen ons bereiken. Want het zijn deze stralen, die ons de zo vurig begeerde bruine kleur doen krijgen en die in de huid vitamine D doen ontstaan. Is een zonnebril in ons land nood ake- lijk? Vile boeren, landarbeiders, vissers en schipners. die dagelijks in de buiten lucht verkeren, ook in de zomer, dragen nooit ee.i zonnebril. Want meestal zijn de zonnestralen niet zo fel en scherp in ons land, dat zij werkelijk schade veroor zaken aan onze ogen. Maar toch kan felle zonneschijn bij veel mensen die er niet aan gewend zijn, Katherine Hepburn lang in de zon te verblijven, hoofdpijn doen ontstaan. Soms werpen grote water vlakten een felle spieg ling van de zon in ons oog en ook dat kan hinderlijk zijn. Veel mensen knijpen voortdurend hun ogen dicht, als zij in fel zonlicht moeten kijken. Dat kan op den duur ook ver moeiend werken. Andere mensen krijgen hoofdpijn van het steeds dichtknijpen van de ogen en van het fronsen van het voor hoofd dat zij daarbij meestal doen. In die gevallen is het zeker raadzaam een zonne bril te nemen, vooral als men weet dat men zijn vakantie aan het strand of op het water gaat doorbrengen. Men moet ervoor zorgen dat men kleine kinderen niet blootstelt aan scherp zon licht. Men moet ze echter geen zonnebril geven, want dan bestaat de kans dat ze lichtschuw worden. Zorg ervoor, dat de baby niet tegen de zon in ligt te kijken. Gaat u naar het buitenland waar de zon feller schijnt en ook langer achtereen dan in ons land, dan is het kopen van een zonnebril aan te bevelen. Dit geldt vooral als men naar zee gaat of naar een gebied van grote meren. Want grote watervlak ten weerspiegelen sterk het zonlicht, zo dat het oog dan extra door direct en teruggekaatst zonlicht getroffen wordt. Sneeuw weerkaatst zonlicht ook in sterke mate. Daarom hebben mensen die de win tersport beoefenen ook meestal een zon nebril op en ook onze schaatsenrijders die aan de Elfstedentocht deelnemen of in het buitenland schaatswedstrijden rij den, dragen meestal een zonnebril. De donkere kleur van het glas van de zonnebrillen kan op twee wijzen verkre gen worden. Of men verwerkt in het glas een bepaalde kleurstof, die het glas zijn donkere, beschermende kleur geeft, zoals de Duitse zonneglazen meestal hebben: of men maakt de zonneglazen volgens een geheel nieuw systeem, zoals sinds korte tijd in Nederland. Eerst worden heldere, kleurloze glazen vervaardigd en vervolgens wordt een zeer dunne laag kleurstof op het glas gelijk matig aangebracht. Bij de aldus vervaar digde glazen bevindt zich overal evenveel kleurstof op het glas, ook al is dit in het midden wat dikker en boller, zoals wel vaak het geval moet zijn. Is de kleurstof verwerkt in het glas zelf, dan bevindt zich bij een dik glas juist op de plaatsen van de grootste dikte, in het centrum van het glas, meer kleur stof dan in de randen. Bij een goede zon nebril absorbeert de kleurstof het ultra violette licht van de zonnestralen, zonder dat de natuurlijke verhoudingen van de kleuren gewijzigd worden. Ook lenzen van de wat duurdere fototoestellen zijn vaak gekleurd, waarbij de aan het glas toege voegde kleur de ultra-violette stralen af schermt. Het is beter in het geheel geen zonne bril te dragen dan een slechte. Bent u gewend een bril te dragen, dan moet u bedenken, dat ook de glazen van uw zon nebril dezelfde sterkte moeten hebben. Een bezoek aan de oogarts kan dan nodig zijn, teneinde de juiste sterkte van uw glazen te laten bepalen. Het is echter ook mogelijk om voor de glazen van uw gewone bril zonneglazen te plaatsen, waardoor wel het scherpe zonnelicht wordt tegengehouden, maar de eigenlijke sterkte van uw bril niet wordt gewijzigd. Men kan echter in ons land, ook in de zomer, zonder zonnebril. Koopt u toch een zonnebril, neem dan een goede. Uw ogen zün het waard. Fuchsia's kunt u in alle mogelijke soor ten bestellen; ze bloeien dat het een lie ve lust is en al mogen ze dan een beetje ouderwets zijn, ze doen het nog maar best. Hebt u een koude kas die 's winters vorst- vrij gehouden kan worden, dan zult u ook veel plezier hebben van de klimmende soorten; er zijn verschillende en eigenlijk zijn ze allemaal even mooi. Wie van u over connecties beschikt in Engeland zou bij Engelse tuinvrienden een hele collec tie kunnen aanschaffen, want zij kweken ze in alle mogelijke soorten en met zeer veel succes. Fuchsia's voldoen in de zo mermaanden binnenshuis als potplanten (Van onze correspondent in Bonn) Ze is een blonde 23-jarige vrouw met een oneindig geduld, mevrouw Sommer, echtgenote van een van de ergste beulen van het voormalige concentratiekamp Buchenwald. Ze zit iedere dag naast het wrak dat van deze man over is, in de rechtszaal van Bayreuth mee te luisteren naar de verschrikkingen die slachtoffers van haar man met nauwelijks ingehouden woede nog eenmaal vertellen. Twee jaar geleden trouwde zij, als 21-jarige ver pleegster met de toen 41-jarige Martin Sommer. Tien maanden geleden kregen de heer en mevrouw Sommer een kind Thans zit ze dag aan dag naast Sommers rolstoel. Haar echtgenoot wordt daar hij niet staan of zitten kan, binnengerold in de rechtszaal. Zijn vrouw kijkt noch links noch rechts, ze zit haar vier uur „wacht" in de rechtszaal braaf uit, de handen in elkaar het gezicht iets naar beneden ge richt zonder emotie van de vreselijke verhalen over de ellende, die haar man jaren lang heeft teweeg gebracht. Als het publiek verontwaardigd roept „hang die Sommer toch op", geeft ze geen krimp. Als getuigen flauw vallen, omdat ze nu nog niet opgewassen zijn tegen de ver schrikkelijke herinnering van het kamp, dan buigt haar hoofd geen centimeter die per. Geen traan welt uit haar ogen. Alle verhalen over dodelijke inspuitingen, alle getuigenissen over folteringen gaan langs mevrouw Sommer heen. de meest myste rieuze figuur uit het hele proces van Bay reuth. niet zo best, ze hebben wat meer frisse lucht nodig. Het is veel beter hen met pot en al in de tuin te poten. Op het heetst van de dag staan ze wel graag een beetje beschermd, maar ze profiteren toch wel graag van het zonnetje. Voortkweken door middel van stekken is heel goed mogelijk. Jonge scheutjes van ongeveer zeven cen timeter lengte kunt u nu wel voor dit doel gebruiken. In een potje met vrij zanderi ge grond zullen ze spoedig wortels vormen; de eerste tijd dient u ze dan uit de felle zon te houden. G. Kromdijk Jenny en Wim Duller met hun medewerk sters in het atelier. Jenny draagt een brede Romeinse armband in drie delen. De Deense Agnete Hansen heeft de strijd, die zij geheel alleen sinds 1956 te gen de sociaal-democratische vakbonden heeft gevoerd, gewonnen. Agnete Hansen werd in 1956 uit haar betrekking bij het ziekenhuis van Aarhuus ontslagen. Bij een gerechtelijk onderzoek kwam aan het licht, dat dit was geschied op aandrang van vakbondsleiders, die op hun beurt weer onder druk stonden van leden. De vakbondsleiders hadden de zie kenhuisdirectie kunnen bewegen mevr. Hansen te ontslaan „omdat haar aanwe zigheid onrust en zelfs stakingen" zou kun nen uitlokken tenzij zij zich bij de vak bond aansloot. Mevrouw Hansen verklaarde ronduit niet de minste sympathie te koesteren voor de sociaal-democraten en zich niet bij de vakvereniging te zullen aansluiten. De zaak werd ten slotte door het Hof en het Opperste Gerechtshof behandeld, die bei de beslisten dat het ontslag onwettig was. Het gemeentebestuur van Aarhuus is thans veroordeeld tot het betalen van een schadevergoeding aan mevrouw Hansen van 5.000 kronen. (Van onze correspondent in Brussel) Het bezoek van prins Rainier en prinses Gracia van Monaco aan België wordt een triomftocht voor de ex-filmster Grace Kelly. In alle steden vindt zij bewonderaars die haar willen zien. Na een bezoek aan Brugge, waar zij door de gouverneur van de provincie in het historisch paleis van de graven van Vlaanderen werden ontvan gen, zijn beide prinselijke personen in Oostende aangekomen, waar zij twee dagen de feesten meemaken van de verbroe dering tussen Oostende en Monaco, die vorig jaar is begonnen. Tussen de beide badplaatsen is een uitwisseling van arties ten, folkloristische groepen en autoriteiten voorgenomen. Het grote plein te Oostende, voor het nieuwe casino, zal voortaan plein van Monaco heten. De burgemeester van Oostende, oud-minister Van Glabbeke, overhandigde aan prins en prinses twee identiteitskaarten, waardoor zij ereburgers van Oostende werden. De bisschop van Brugge celebreerde een mis in de kathe draal van de stad, met assistentie van de aartsbisschop van Monaco. De Belgische zeemacht bracht de eerbewijzen. Prins Rai nier en prinses Gracia werden ook door koning Boudewijn ontvangen. Overal heb ben tienduizenden de prinses hartelijk toe gejuicht. Nu de dagen weer zomers worden vermin dert de behoefte aan de produktie, althans aan het in circulatie brengen van nieuwe grammofoonplaten, zeker in de „serieuze" sector. Vandaar dat in deze rubriek voor eni ge „varia" de aandacht wordt gevraagd, in het bijzonder voor de „Zes adagio's" van Wil lem Pijper, gespeeld door het Residentie-Or kest onder directie van Eduard Flipse. IN HET semi-klassieke gebied ver scheen een opname van de Wiener Philharmoniker van een Johan-Strauss- concert (Decca LxT 5432). Onder leiding van Willi Boskovsky voert dit beroem de orkest een hele reeks grotendeels minder bekende nummers van de wals- koning uit: Champagne Polka, de wals Wiener Blut, de Pizzicato-polka, de wals Liebesli'eder, de polka (van Josef Strauss) Heiteren Mut, de Explosions Polka, de wals Wiener Bonbon, de Per zische mars en de „Waldmeister"- ouverture. Bijzonder fraai van opname is deze plaat niet: de strijkersklank is hard en korrelig, het koper klinkt grof en als geheel hangt de klank van de verschillende instrumentengroepen als los zand aan elkaar. Vooral het slag werk is niet „geïntegreerd" in het to taal. Wat de interpretatie betreft, men hoort direct aan de typerende rubati en accenten, aan de ritmische „Schwung", dat deze Oostenrijkse folk lore door inboorlingen gebracht wordt. Voor feestelijke gelegenheden, waar niet zo nauw geluisterd wordt, een aardige plaat, voor de werkelijke lief hebbers technisch niet genoeg af. MEN KENT wellicht het verhaaltje dat Brahms, toen hij het manuscript van een thans wereldberoemde wals (ik meen dat het de „Schone Blaue Donau" was) bij zijn vriend Johann Strauss op de schrijftafel zag liggen alleen de signatuur ontbrak nog er „Leider nicht von Johannes Brahms" op schreef. Men kan zich afvragen of Brahms zijn confrater werkelijk om zijn produktie als componist benijdde, dan wel of hierin niet veeleer de mismoedige con statering school van de levenslust en „wereldse" zin van de ander als con trast met zijn eigen moeizame intro versie. Brahms' wat depressieve, pein zende toon hoort men op een „klassiek klankjuweel" (Philips G 05319 R) feite lijk aan één stuk door. Aafje Heynis vertolkt deze voor ons op de éne plaat zijde in de geliefde „Altrapsodie" opus 53, met medewewking van het Con certgebouw-Orkest en het mannenkoor Apollo, het geheel onder leiding van Eduard van Beinum en op de andere zijde in de „Vier ernste Gesange" met haar vaste begeleider Johan van der Boogert. De kwaliteiten van deze zan geres te bezingen lijkt mij overbodig: de klank van haar stem en het intelligente gebruik, dat zij van haar vocale midde len maakt, zijn algemeen bekend. De innigheid van de voordracht wint hier nog door het vermijden van een al te gemakkelijk pathos. DE „ZES ADAGIO'S" van Willem Pijper (een 45-toeren-plaatje van Phi lips) zouden naar mijn mening in de discotheek van iedere Nederlandse mu ziekliefhebber een plaats moeten heb ben. Klare bezieling heeft hier een gestalte van grote eenvoud gevonden. Het is als zodanig een werk in de schoonste traditie van ons land, waarbij men zowel aan de poëzie van Pijpers tijdgenoot Nijhoff als aan een door een warme liefde getinte koele verbeeldin gen van schilders der gouden eeuw als Saenredam of Vermeer herinnert wordt. De zes meditaties zijn in hun heen-en- terugwaarts stromen uit en naar de centrale toon C een prachtig voorbeeld van bewogenheid in evenwicht, een kenschetsing die op twee manieren te interpreteren is. Men hoort een goed opgenomen prachtige uitvoering door het Residentie-Orkest onder leiding van Eduard Flipse, vanouds een propagan dist voor het oeuvre yan Pijper. m w i{r J! w; Sas Bunge

Krantenviewer Noord-Hollands Archief

Haarlem's Dagblad | 1958 | | pagina 14