Arabische eenheid jraks staatsgreep beslissende slag in
"kwestie van 'tijd machtsstrijd om Naburige Oosten
Amerikaanse vloot en Britse troepen
wachten op het bevel om in te grijpen
Koning Hoessein houdt stand
Spanning in het Nabije Oosten stijgt
HET WEER
MORRIS 'fieforrjf/or/&iy/
Veiligheidsraad in
spoedzitting
Landing
President van Israel bezoekt Nederland
Raab naar Moskou
Amerikaanse zesde vloot
in beweging
AVONDSTILTE
Bagdadpact
De olie
Geen winst voor Moskou
Het woord is aan...
Julinummer „Op de Uitkijk"
voor militairen
verboden
Kans op buien
Historische omwenteling
Tunesië volgende etappe f
73e JAARGANG No 4 DINSDAG 15 JULI 1 958 303 e JAARGANG No
Grote Houtstraat 93, Haarlem. Tel. 15295 I |l| li I Uitgave Grafische Bedrijven Damiate N.V.
(6 lijnen) Directie, Redactie, Administratie. I gN 1 1 8 Verschijnt dagelijks beh. op zon-en feestdagen.
Drukkerij Gr. Heiligland 10. Tel. 15295. Bij- J| g ff jj 5 jg |f i F™™ Ril i J| |T Jl i J Abonnement p. week 59 ct., p. kwartaal 7.65,
kantoor Haarlem-N. Soendaplein, Tel. 57755 V* J- A AA* M 1 X^L fr. p.p, 8.15. Losse nrs. 12 ct. Postgiro 273107.
Advertentietarieven op aanvraag verkrijgbaar.
Hoofdredacteur: Simon Koster m
(UPI) Na vergeefs op de aankomst
van koning Feisal in Istanbul te hebben
gewacht, zijn de delegaties van Perzië,
Turkije en Pakistan, die met hun Bagdad-
pakt-genoten zouden confereren om de
voortgaande invloed van de Verenigde
Arabische Republiek af te dammen, door
gereisd naar Ankara, naar het schijnt mede
om de mogelijkheid van een aanslag op het
leven van de Sjah van Perzië te vermin
deren.
In Ankara is de toestand nader bespro
ken. In het bijzonder de positie waarin
Jordanië is komen te verkeren, is daarbij
aan de orde geweest. Koning Hoessein, die
zichzelf inmiddels tot hoofd van de Ara
bische Unie van Jordanië en Irak uitge
roepen heeft en verklaarde de opstand te
zullen helpen onderdrukken, zou van Per
zische zijde de verzekering hebben gehad
op Perzische olieleveranties te kunnen
rekenen indien die uit Irak zouden worden
gestaakt.
Reuter vernam in Istanbul, dat Jordanië
om Turkse en Amerikaanse militaire hulp
zou hebben gevraagd. De Jordaanse dele
gatie bij de UNO deelde echter mede niets
0i"> f en tie
BARTEUORISSTR. HAARLEM TEL. 13439
FERD. BOLSTR. 48 A' DAM TEL 717162
STURKA SPORTKLEDING
te weten van een Jordaans verzoek om
Amerikaanse militaire hulp.
Volgens het Jordaanse radiostation in
Jeruzalem is de strijd tegen'de rebellen in
Irak nog volop gaande en zouden Iraakse
troepen, die trouw zijn gebleven aan de
monarchie, oprukken naar de hoofdstad
Bagdad.
Radio-Bagdad heeft vandaag gemeld, dat
Irak zal vragen om verdaging van de bij
eenkomst van de Veiligheidsraad van van
daag om de huidige Iraakse afgevaardigde
bij de UNO te kunnen vervangen.
(UPI) Generaal De Gaulle heeft zijn
politieke en militaire adviseurs bij zich
ontboden. Uit regeringskringen wordt ver
nomen dat Frankrijk, desnoods buiten de
UNO om, zal ingrijpen, wanneer Engeland
en de Verenigde Staten dat eveneens doen.
Inmiddels heeft Spaak de permanente
NAVO-raad bijeengeroepen, wellicht even
eens met het doel interventie in het Nabije
Oosten te bespreken. Franse regerings
functionarissen merkten vanochtend op dat
de kans groot is dat de NAVO, wanneer
deze organisatie niet snel optreedt, gepas
seerd zal worden bij de interventie-over
wegingen.
MOSKOU (Reuter) De Oostenrijkse
kanselier Julius Raab zal zich op 21 juli
naar de Sovjet-Unie begeven voor een of
ficieel bezoek, aldus meldt het Russische
persbureau Tass.
(Reuter) Een correspondent van de
B.B.C. meldde maandagmiddag, dat er drie
divisies van het Iraakse leger in de buurt
van Bagdad optreden, doch hy wist niet of
deze loyaal dan wel revolutionair ten op
zichte van Feisal waren. Uit Basrah, dat
geheel in het zuidoosten van Irak is ge
legen, vlak by het Britse protestoraat Koe
weit, vernam men van passagiers van een
Constellation der Trans World Airlines,
die daar geruime tijd waren vastgehouden,
dat in deze punt van Irak het leger de
macht geruisloos heeft overgenomen.
De nieuwe soevereine raad van Irak be
staat uit drie man: generaal Najib al Ra-
bia (voorzitter), Sayet Mohammed Mahdi
al Kubbah en Sayet Khaled al Naksha-
bandi. Kubbah is hoofd van de destijds
onder Noeri es Said verboden Istiqlal-
partij. Het daarnaast gevormde kabinet
staat onder leiding van brigade-generaal
Abdoel Karim al Kassem, die tevens mi
nister van Defensie en opperbevelhebber is.
CANNES (UPI) By het aanbreken van
de dag is de Amerikaanse Zesde Vloot in
beweging gekomen. Uit Napels, Cannes,
Genua en Athene zijn smaldelen vertrok
ken, die koers hebben gezet naar het oos
telijk deel van de Middellandse Zee. De
vlootbewegingen vinden plaats ingevolge
orders die in de afgelopen nacht recht
streeks uit Washington ontvangen zijn. De
woordvoerders wensten in geen geval meer
mede te delen dan dat de schepen koers
zetten naar het oostelijk deel van de Mid
dellandse Zee.
NEW YORK (Reuter en UPI).
Hedenmiddag om drie uur komt de
Veiligheidsraad van de UNO in
spoedzitting bijeen om op verzoek
van de Amerikaanse delegatie (die
hiertoe opdracht kreeg van president
Eisenhower) „de discussie voort te
zetten over de klacht van Libanon
over infiltraties van de zijde der Ver
enigde Arabische Republiek". Men
heeft deze formulering gekozen om
mogelijke vertraging door discussies
over de agenda te vermijden. De
staatsgreep in Irak heeft zijn onmid
dellijke weerslag gehad op de situatie
in Libanon, welks omstreden presi
dent Sjamoen inmiddels om militaire
hulp van de Verenigde Staten, Enge
land en Frankrijk zou hebben ge
vraagd. Voor dit verzoek, dat inmid
dels ook in kringen van de Libanese
UNO-delegatie is bevestigd, is er nog
een extra-aanleiding bijgekomen,
doordat Amerikaanse militaire waar
nemers thans infiltraties uit Syrië
hebben gerapporteerd. Zij hebben
transporten vrachtauto's en veldge
schut over de Syrische grens zien
binnenkomen.
Volgens een hedenmiddag ontvangen be
richt zyn een nog niet geïdentificeerde
kruiser en een eveneens nog onbekend
transportschip vanochtend ongeveer twee
mijl uit de Libanese kust voor Beiroet ten
anker gegaan. Het transportschip is be
gonnen landingsboten over boord te bren
gen. Het vliegveld van Beiroet is van één
uur af gesloten, het vliegveld van Amman
is eveneens gesloten.
De Amerikaanse en Engelse ambassades
hebben de Britten en Amerikanen in Bei
roet gewaarschuwd zich na één uur in de
middag plaatselijke tijd niet op straat te
begeven.
De schepen, die buiten de haven liggen,
zijn te ver van de kust af om definitief
herkend te worden, maar wel kan men de
laadbomen zien bewegen, waaraan de lan
dingsboten langszij worden gebracht.
Advertentie
Voor stadgenoot en vreemdeling
Korte kerkdienst woensdag 16 juli 88.45 uur
Spreker: Dr. G. SNIJDERS
Organist: Hendrik Lasschuit
Sopraan: Tine van Raalte
doelwit zal vermoedelijk Tunesië's pro-
westelijke president Habib Bourgir'ba zijn.
Deze oprechte vriend van het westen, die
steeds verder voortgedreven op de weg
van het Arabisch nationalisme en angstig
omkijkend om steun en begrip bij het
westen smeekt, zal, naar men zegt moge
lijk al in september, door de F.L.M., het
Algerijnse bevrijdingsleger, dat Tunesië
als uitvalsbasis gebruikt, ten val worden
gebracht, of gedwongen worden met het
westen te breken.
c) Het Bagdad-pact, dat door Dulles
als een onmisbare schakel wordt gezien
tussen de NAVO en de Zuid-Oost Aziati
sche Verdragsorganisatie, gaat onherroe
pelijk voor de bijl. Mogelijk zullen Paki
stan, Turkije en Iran met de westelijke
mogendheden een nieuw pact sluiten, maar
dat zal moeilijk de naam kunnen dragen
van de hoofdstad van het land, dat zich of
tot het positieve neutralisme bekeert, of
opgenomen zal worden in de Verenigde
Arabische Republiek.
d) Irak's olie zal straks op andere voor
waarden door het westen moeten worden
gekocht. Voor het eerst verschuift en
land, dat niet slechts pijpleidingen onder
zijn territoir gedoogde zoals Syrië, maar
dat zelf aanzienlijke oliebronnen bez''.,
naar het Nasser-kamp. Wanneer straks
hetzelfde met Saoedi-Arabië zal gebeuren,
controleert Nasser een jaarproduktie van
90.000.000 ton en 29 percent van de ge
schatte olie-reserves van de gehele wereld.
Dan resten in het Nabije Oosten slechts
Iran, dat respectievelijk 16.000.000 ton en
13,8 percent, en het sjeikdom Koeweit, met
55.000.000 ton produktie en 20,8 percent
reserves. Koeweit is een Brits protectoraat,
maar dat is nog geen garantie dat dit
kleine sjeikdom, dat aan Irak grenst, op
den duur aan de Arabische eenheid zal
ontsnappen. Het is onwaarschijnlijk d it
de fifty-fifty-concessies in deze gebieden
een lang leven beschoren zullen zijn (met
alle gevolgen van dien in de Zuidameri-
kaanse olie-gebieden en derhalve voor de
wereld-olieprijzen). Een reden voor paniek
is dit echter nog niet. De olie van het
Nabije oosten kan vrijwel alleen aan het
westen worden verkocht. Maar tegelijker
tijd is vooral west-Europa van al deze olie
afhankelijk. Het is zijn levensbloed. Het is
daarom niet geheel uitgesloten, dat Nasser
daarvan zal profiteren om een politiek van
concessies af te dwingen: erkenning van
zijn leidende positie in de Arabische lan
den, druk bijvoorbeeld op Frankrijk om
Algerije onafhankelijkheid te verschaffen.
Op 't eerste gezicht is dit 'n uiterst som
bere balans, waarin zelfs het gevaarlijke
punt Israel nog buiten beschouwing is ge
laten. Er staan nochtans tegenover al deze
werkelijke en schijnbare verliespunten
voor het westen ook een paar lichtpunten,
nieuwe mogelijkheden op lange termijn
vooral. Hoe paradoxaal het ook Klinkt, een
grootscheepse uitbreiding van Nasser's
macht ten koste van een aantal gevestigde,
hoewel in feite reeds verloren westelijke
posities, is geen wezenlijke winst voor
Moskou. Het feit dat de Iraakse rebellen
onder leiding van vijf generaals, waar
onder de stafchef van het Iraakse leger,
de macht hebben gegrepen, onderstreept
dat nog eens. Deze Arabische officieren,
zonen van een kleine, puriteinse midden
stand, die de voorhoede van het Arabische
nationalisme vormt, zijn geen communis
ten. Als men een vergelijking voor hen
wil zoeken, vindt men die eerder bij de
linkervleugel van de Spaanse Falangisten
of de Franse Gaullisten. Zeker speelt Nas
ser het westen tegen het oosten uit, maar
hij voelt zich eerder thuis bij Tito dan bij
Kroesjtsjev. Hoe sterker zijn positie in de
Arabische wereld wordt, des te meer zal
hij weerstand kunnen bieden aan de ver
leidingen zowel als aan de druk van
Mosk'ou.
Een pakhuis van vier verdiepingen te
IJmuiden is maandagmiddag ajge-
brand. Duizenden balen vodden, oud
papier en autobanden vormden het
voedsel voor de vlammen, die ook een
oliehandel bedreigden. De Velsense
brandweer rukte op volle sterkte uit
en wist uitbreiding te voorkomen.
(Voor nadere bijzonderheden zie
pagina 4).
Shakespeare:
Het is prachtig, over een reuzenkracht
te beschikken; doch het is tirannie, die
kracht te gebruiken als een reus.
(Van onze reisredacteur)
(Reuter en UPI) Over de gevolgen van het intensief overleg tussen de regeringen
der Westelyke Grote Drie onderling en het overleg via de ambassades met de
regeringen van Libanon en Jordanië is overigens nog weinig zeker. In kringen van
het Amerikaanse Congres vernam UPI echter, dat de V. S. in de spoedzitting der
Veiligheidsraad mededeling zouden doen van hun besluit, troepen naar Jordanië en
Libanon te zenden. Senator Mansfield, die by het overleg van Eisenhower met zyn
voornaamste medewerkers tegenwoordig is geweest, verklaarde echter, dat Amerika
de Veiligheidsraad (en ingeval van een veto de Algemene Vergadering) om een
noodstrydmacht van de UNO zou verzoeken teneinde de grenzen van Libanon te
beveiligen. Op de smaldelen der V. S. in de Middellandse Zee, die in oostelijke richting
zyn gedirigeerd, bevinden zich tezamen 3600 man mariniers. Zesduizend man Britse
troepen staan op Cyprus gereed om binnen een uur tyd met vliegtuigen te worden
overgebracht. UP vernam echter in regeringskringen, dat Engeland deze troepen
slechts in een door de UNO gesanctioneerde actie zou inzetten. In Nairobi in Kenya
doen hardnekkige geruchten de ronde over een concentratie van Britse troepen aldaar
voor de vorming van een „luchtbrug".
De minister van Volksgezondheid in het
nieuwe kabinet, Djaber Omar, heeft maan
dagavond tot verslaggevers gezegd, dat de
algehele bevrijding van het Arabische
moederland en de verwerkelijking van de
volledige Arabische eenheid het volgende
doel is na de staatsgreep. Dit doel zal wor
den bereikt tezamen met de Verenigde
Arabische Republiek.
Omar was sedert 1956 als politiek vluch
teling in Syrië. Hij is de leider van de
Iraakse volkspartij, die kort voordat Omar
naar Syrië uitweek, door Noeri es Said
werd ontbonden.
(UPI) De eerste langs diplomatieke
weg ontvangen berichten uit Bagdad mel
den, dat de Engelse ambassade door een
menigte betogers in brand gestoken is. Een
lid van het Engelse personeel is hierbij
gedood, maar de Britse ambassadeur en
zijn echtgenote hebben hun intrek kunnen
nemen, in een hotel. Maandagavond laat
was de toestand in Bagdad rustig. Een
correspondent van de „Daily Express"
schreef, dat hij tijdens een vlucht boven
Bagdad duizenden auto's naar het westen
had zien rijden, hetgeen hem de indruk
had gegeven dat duizenden mensen de
stad uitvluchtten.
(Reuter) Alle Iraakse troepen in Jor
danië (volgens schatting wel 12.000 man)
zyn door het nieuwe bewind door middel
van radio-oproepen naar Irak teruggeroe
pen. De grens tussen Irak en Jordanië is
gesloten. In Israel maakte men zich be
zorgd voor een ingrypen van deze Iraakse
troepen in Jordanië, in welk geval Israel
zich niet van militaire actie zeide te zullen
onthouden.
De Iraakse soevereine raad heeft het
dragen van vuurwapens door onbevoegden
en betogingen verboden. Volgens berichten
van radio-Bagdad waren daar gisteren
herhaaldelijk jubelende mensenmenigten
op de been, roepende: „Nasser, wij zijn
jouw soldaten!"
Inmiddels is zowel de dood van de
kroonprins Abdoel Illah als die van de
premier Noeri es Said ontkend. De ont
kenning van de dood van de kroonprins
werd later door radio-Bagdad weer onge
daan gemaakt met de mededeling: .,U kunt
zijn lijk voor het ministerie van Defensie
zien hangen".
Noeri es Said is echter volgens nadere
berichten uit Bagdad over de grens „ont
komen". Over het lot van Feisal is nog
niets bekend. Er gaan geruchten dat hij
gevangen wordt gehouden.
De marineleiding heeft verboden het
julinummer van het christelijk cultureel
maandblad „Op de Uitkijk" te versprei
den onder de onder haar commando staan
de militairen. Aanleiding tot deze maat
regel is het van de hand van ds. Okke Ja
ger uit Almelo in het julinummer ver
schenen artikel onder de titel: „In de mi
litaire dienst; de onderste ronding van
een noodlottige spiraal".
De marineleiding acht het artikel on
dermijnend voor het gezag en beledigend
voor de onderdelen van de Nederlandse
strijdkrachten, met name voor de mari
ne. Ds. Jager zou in het artikel het leven
in de militaire dienst strijdig hebben ge
noemd met de algemeen geldende chris
telijke principes en opvattingen. De alge
mene strekking van het artikel zou anti
militair zijn.
De landmacht, die eveneens abonnemen
ten had op het maandblad en de exempla
ren via de Dienst Geestelijke Verzorging en
Welzijnszorg onder de militairen ver
spreidt, heeft soortgelijke maatregelen als
de marineleiding getroffen. Ook de leger
leiding acht het gewraakte artikel van ds.
Okke Jager beledigend voor de strijd
krachten en ondermijnend voor het gezag
en het moreel van de troepen.
De luchtmacht blijkt geen collectief
abonnement op het maandblad te hebben,
zodat dit onderdeel van de strijdkrachten
*een maatregelen behoeft te treffen.
De Bristol Britannia van de Israëlische
luchtvaartmaatschappij „El Al", aan boord
waarvan zich de president van Israel de
heer Ben Zvi bevond, zweefde reeds bijna
een uur boven Nederland, voordat de ge
zagvoerder toestemming kreeg van de ver
keerstoren op Schiphol om te landen. Het
toestel was namelijk op de afstand tussen
Tel Aviv en Amsterdam over 3700 km
aanzienlijk op het tijdschema ingelopen en
men had het vliegtuig geruime tijd vóór
het vastgestelde uur van half vijf boven
Nederland gesignaleerd. Aangezien men de
speciale ontvangst, welke de Nederlandse
autoriteiten de Israëlische president en
diens echtgenote, en de directeur-generaal
van het ministerie van Buitenlandse Za
ken van Israel, dr. Walter Eytam, wilde
bereiden, niet in de war wilde laten lopen,
Verwachting tot morgenavond:
Veranderlijke bewolking met
plaatselijk enkele regen- of on
weersbuien. Zwakke tot matige
veranderlijke wind. Minder
koude nacht. Morgen overdag
ongeveer dezelfde temperaturen
als vandaag.
Volledige weerrapporten op pagina twee.
DIT NUMMER BESTAAT UIT
TIEN PAGINA'S.
De aankomst van de president van
Israel en zijn echtgenote op Schiphol.
Links de ambassadeur van Israel in
Nederland, de heer H. A. Cidor,
naast hem mevrouw Zwi en president
Ben Zwi.
moest de „Fluisterende Reus" bijna een
uur boven Nederland cirkelen, alvorens op
Schiphol te kunnen landen.
De Israëlische gasten werden op het
platform begroet door de opperceremonie-
meester van het Koninklijk Huis, vice-
admiraal b.d. N. A. Rost van Tonningen,
door minister-president dr. W. Drees en
door jhr. mr. W. E. van Panhuys, chef der
directie Kabinet en Protocol van het mi
nisterie van Buitenlandse Zaken. Een aan
tal manschappen van de Koninklijke Ma
rechaussee stond in groot tenue aange
treden. Na de begroeting door de Neder
landse autoriteiten wandelde de 73-jarige
president naar een groep van zestig Jood
se jongeren, die met de rood-wit-blauwe
vlag en de Israëlische vlag voor de ont
vangsthal stonden opgesteld. Na gezang
werd in het Hebreeuws een lofzegging uit
gesproken voor de president door een der
meisjes namens de Joodse jeugd van Ne
derland. In de hal werden vervolgens tal
rijke vertegenwoordigers van de Joodse
gemeenschap van Joodse organisaties aan
de president voorgesteld.
Vergezeld door de ambassadeur van Is
rael in Nederland, de heer H. A. Csidor,
begaf het gezelschap zich per auto naar
Den Haag.
De president zal enkele dagen in Neder
land blijven en onder meer door Koningin
Juliana en Prins Bernhard worden ont
vangen.
Het lijdt geen twijfel: gisteren heeft zich in Bagdad de beslissende slag van
de strijd om de macht in het Nabije Oosten afgespeeld. Terwijl de pro-westelijke
staatshoofden van Turkije, Pakistan, Iran, Irak en Jordanië zich bezorgd op
maakten om zich in Istanboel te beraden over steun aan Libanon's wankelende
president Sjamoen, hebben Nasser's Iraakse vrienden in het stoffige, hete Bagdad
toegeslagen. Koning Feisal, de kleine, jonge monarch, die zich meer voor sport
wagens dan voor staatszaken interesseerde, is afgezet, de werkelijke macht
achter de troon, de in zijn land gehate feodale prins-regent Abdoel Illah, trouw
instrument van de Britse politiek, schijnt vermoord te zijn, en de steun en toe
verlaat van het Westen, Noeri es Said, de oude, norse half-dove premier, een
Arabische staatsman van grote allure, is zoek. Met Irak's sterke man, een enorme
persoonlijkheid en een wonderlijk mengsel van feodaal heerser en verlichte
vooruitziendheid, is in de bliksem-coup van Bagdad een geheel tijdperk van de
kaart geveegd.
In Bagdad's serail zetelt nu een junta van Iraakse officieren. In de werkver
trekken van de nieuwe raad van de republiek Irak hangt de foto van een glim
lachende man, de grote overwinnaar, Gamal Abdoel Nasser.
Nasser heeft inderdaad de beslissende
slag gewonnen. Het grootste obstakel, dat
zijn Arabische eenheidsdroom in de weg
stond, is opgeruimd. Van nu af aan lijkt
de verwezenlijking van de Arabische een
heid van Basra tot Casablanca nog slechts
een kwestie van tijd, tenzij dit proces door
Amerikaanse interventie vertraagd zal
worden. De voornaamste gevolgen van
deze historische omwenteling zijn de vol
gende:
a) De val van koning Hoessein van
Jordanië, sinds kort met Irak in een fede
ratie verbonden, lijkt slechts een kwestie
van korte tijd. De Iraakse staatsgreep is
door hoge militairen uitgevoerd en Irak
heeft troepen in Jordanië, een land, waar
van tweederde van de bevolking haar
koning haat. Na de val van de jonge
koningen Hoesein en Feisal is de ineen
storting van de reeds wankele positie van
kening Saoed van Saoedi-Arabië, eertijds
een gezworen vijand, maar sinds kort hun
benauwde vriend, eveneens te verwachten.
Zijn familielid Emir Feisal, die pro-Nasser
is heeft reeds het grootste deel van de
werkelijke staatsmacht in handen. En
Libanon's president Sjamoen staat nu nog
zwakker dan weleer. In welke lossere of
nauwere vorm Irak, Libanon, Jordanië en
Saoedi-Arabië zich straks ook zullen ver
binden met Nasser's Verenigde Arabische
Republiek, die reeds Egypte, Syrië en
Jemen omvat, vast staat dat Nasser zijn
oostelijke vleugel volledig onder zijn in
vloed zal krijgen.
b) Hieruit vloeit voort, dat Nasser
straks zijn aandacht zal kunnen richten op
zijn westelijke vleugel Lybië, Tunesië,
Algerije en Marokko die Arabische, of
liever gezegd gearabiseerde staten, die aan
zijn Saladin-plan ontbreken. Het eerste
