Sterkgespeelde hoofdrollen in
„Orpheus daalt af"
Rook een
excellente sigaret van
Excellent
Klankrijk ritmisch festijn
op de Haarlemse Dreef
N.V. ED. KIMIVIAN en Co.
M A A N DAG 15 SEPTEMBER 195
HAARLEMS DAGBLAD OPRECHTE HAARLEMSCHE COURANT
Nieuwe aanwinsten van „Theater" in
een stuk van Tennessee Williams
Moderne hel
Sublieme creatie
Nog vele ontvluchte
gevangenen spoorloos
SR
Lekkere halt-zware shag van Douwe Egberts
Vijf verdrinkingsgevallen
Vader redde zijn kind
doch verdronk zelf
Inbrekers stichtten brand
in Enschedese drukkerij
Har m onieko rpsen
Dr timbands
W issel prijzen
Almelose huisvrouw
fingeerde roofoverval
Kerkelijk Nieuws
Minister Luns naar de
Nederlandse Antillen
Operatie „zeeslang"
is geslaagd
Betaling
abonnementsgeld
1 per giro
De toneelgroep „Theater" heeft zater
dag in Arnhem (vandaag beginnen de voor
stellingen in het Nieuwe de la Martheater
in Amsterdam) de Nederlandse première
gegeven van ..Orpheus daalt af". In het
programma wordt dit een van de laatste
stukken van Tennessee Williams genoemd.
Aan de waarheid van die bewering behoeft
men niet te twijfelen. Maar het is kenne
lijk een omwerking, met een geraffineerde
toepassing van intussen door routine ver
meerderde techniek, van een jeugddrama.
Het is ondanks of juist door de effect
rijke behandeling een merkwaardig nhieve,
om niet te zeggen soms bijna kinderachtige
aangelegenheid gebleven, een exotische
revue van puberteitsuitbarstingen met
overigens nobele bedoelingen, beurtelings
sentimenteel en brutaal. Stond er niet de
reputatie van de schrijver van „Glazen
Speelgoed" en „Tramlijn Begeerte" achter,
niemand zou, geloof ik, de moeite hebben
genomen naar artistieke waarden te zoe
ken in deze uitdragerij van tweedehands
pathetiek. Het zwakste stuk van Jean
Anouilh. aan wie men door de thematische
verwantschap herhaaldelijk wordt her
innerd, is wezenlijker doordacht en door
voeld. De overeenkomst is inderdaad
merkwaardig: bij beide auteurs dient een
fantastische, smetteloze vogel als symbool
van de voortdurend bedreigde, in deze
corrupte en hypocriete wereld onhoudbare
zuiverheid.
Tennessee Williams is echter, zijn spec
taculaire handigheid ten spijt, ontstellend
veel primitiver als zijn Franse collega. Hij
mist bij alle melodramatische flair diens
rationele verfijning. Hij is een simpele
ziel, met een aanzienlijke vakbekwaam
heid en een haast middeleeuws vertrou
wen in de macht van de allegorie om het
verstandelijk ongemotiveerde geloofwaar
dig te maken. Men neme slechts kennis van
zijn hier gedemonstreerde levensbeschou
wing, zoals hij die heeft geformuleerd in
een fictief interview in de New York Post
haar aanleiding van dit st.uk, waarin hij
een noodkreet slaakte tot de mensheid om
„in ieder geval voldoende begrip om in te
zien, dat niemand het monopolie bezit van
wat goed en rechtvaardig is, evenmin als
iemand het monopolie heeft van valsheid of
slechtheid. Wanneer volken, rassen, indi
viduen wilden uitgaan van deze eenvou
dige waarheid, zou de wereld verlost zijn
van dat soort corruptie, dat ik onwille
keurig tot hoofdmotief van mijn stuk
ken heb gekozen".
Men wordt geconfronteerd met de tot
op de rand van het ridicule geadapteerde
legende van Orfeus, die zijn Eurydice met
de hulp van Amor uit de Hades probeert
te slepen. Het ontleende prestige van dit
gegeven heeft Tennessee Williams jammer
genoeg verleid tot hel zoeken naar poëzie,
waar hij even weinig weet van heeft als
zijn overigens veel grotere voorganger
O'Neill, wiens „Liefde onder de olmen"
en „Rouw past Electra" bij alle nageboot
ste grandeur althans authentiek zijn als
verdichtingen van psychische gekweldheid
en erotische frustratie. Van de weerom
stuit is ook zij terechtgekomen bij de ge
meenschappelijke gangwaker Strindberg,
van wie hij (geciteerd uit oen brief aan
de schilder Gauguin) als motto de uit
spraak heeft overgenomen: „Ook ik begin
die onweerstaanbare drang in mij te be
speuren om een wilde te worden en een
nieuwe wereld om mij heen te scheppen".
Nog niet zo lang geleden heeft Lincoln
Kirstein voor een balletscenario dezelfde
mythe eveneens gemoderniseerd, daarbij
de onderwereld oproepend als een concen
tratiekamp. Bij Tennessee Williams is de
hel de delta van de Mississippi met haar
lynchpartijen, negervervolging en bekrom
pen conventies. Daar verschijnt dan de
„ongetemde" zanger-met-de-lier. te weten
de met zijn gitaar rondtrekkende Val
Xavier. die op zijn dertigste verjaardag
het besluit heeft genomen een nieuw leven
te beginnen en zich van zijn vroegere
„slechtheid" te onthouden. Vee Talbot, de
vrouw van de sheriff, gevlucht voor de
vreselijke dingen die zij heeft moeten zien
in de visionaire; schilderkunst, bezorgt hem
een betrekking in de winkel van Lady
Torrance, wier man op sterven ligt. Lady
is „hard" geworden in haar strijd tegen
de wrede omgeving. De Klu-Klux-Klan
heeft de wijngaard van haar Italiaanse
vader verbrand, toen deze drank aan
kleurlingen had geschonken. Later blijkt
de oude Jabe Torrance de aanstichter te
zijn geweest. Langzaam groeit er een
steeds warmere sympathie tussen Lady en
Val, waarbij het tweede thema, dat van
de persoonlijke eenzaamheid, in het spel
wordt gebracht: „Niemand leert ooit een
ander helemaal kennen, wij zijn allen
veroordeeld tot levenslange opsluiting in
onze eigen huid". Dat is uiteraard niets
nieuws, maar Tennessee Williams toont
zich zo trots op zijn dichterlijke vondsten,
die hij de meest lyrische passages zonder
uitzondering laat herhalen, zodat men de
Een scène uit „Orpheus daalt af" van
Tennessee Williams door de toneel
groep „Theater" met van links naar
rechts Ingeborg Elzevier, Mia Goossen,
Car0 van Eyck en Maxim Hamel.
indruk krijgt van voordracht uit zang
boekjes. waar „bis" achter de regels staat.
Zo worden ook de schokkende onthullin
gen als uit een repeteergeweer afgeschoten,
terwijl achter de doorzichtige coulissen,
geschilderd door Henk Corduwener naar
ontwerpen van Wim Vesseur, de bloedhon
den als helse monsters blaffen.... De ge
voeligste opmerkingen krijgen bovendien
een muzikale begeleiding, waarbij opge--
merkt. moet worden dat Jan Blok hierbij
voortreffelijk van advies heeft gediend.
Enfin, als Lady de parabel vertelt van de
dorre vijgeboom. die zij als kind met kerst
versieringen had behangen toen deze ein
delijk vrucht droeg, wanneer zij te kennen
geeft een kind te verwachten, ontwaakt in
de doodzieke echtgenoot de jaloezie als
gevolg waarvan de winnaars, die „anders"
hadden willen zijn en zonder leugens, hun
vrijmoedigheid met het verlies van hun
leven moeten betalen. Niet ontkend kan
worden, dat het publiek zich onder de ui-
druk toonde en lang en luid applaudis
seerde. Misschien gold deze bijval in
hoofdzaak het voortreffelijke spel. dat men
ondanks de wat trage regie van Richard
Flink, die teveel accent liet verlenen aan
vermeende schoonheid te aanschouwen
kreeg.
Graag had ik anders over het stuk wil
len schrijven, al ware het slechts uit waar
dering voor Caro van Eyck. die als de naar
befde hunkerende Lady Torrance een zeld
zaam waarachtige creatie voor het voet
licht brengt, ruw verweerd van buiten,
vechtensmoe, maar telkens opnieuw ge
prikkeld tot nieuwe opstandigheid, ten
slotte bezield door het oplaaien van een
ongerept gebleven hartstocht. Williams
heeft dat karakter dan toch maar aange
geven, zal men zeggen. Dat is waar. Ik
geloof echter niet. dat een andere actrice
ons bij alle felheid van toon een zo rijk
geschakeerd levensbeeld had kunnen open
baren, met alle vezels verbonden met de
situatie en gekleurd door de achtergrond,
maar daar gaandeweg ver boven uitstij
gend. Dat de misschien iets te jong blij
vende Maxim Hamel zich naast haar over
tuigend weet te handhaven, pleit voor zijn
nog veel belovend talent. Hij heeft ^en
natuurlijk modulatievermogen, een muzi
kale voordracht, waardoor hij bij uitstek
voor de lyrische rol van Val Xavier ge
schikt is. Alle hulde voor zijn gemakkelijk
genuanceerde overgangen van werkelijk
heid naar riskante verbeelding. Er zijn nog
twee uitblinkers in het ensemble: Mj'a
Goossen als de animale exhibitioniste en
Elly van Stekelenburg als de vergeestelijk
te zieneres. De verdere bezetting voldeed
van goed tot. redelijk wel. Typisch voor de
Amerikaanse primiviteit is overigens,
dat het de vrouw moet. zijn die de
zich louterende man ten verderve voert, die
cioor haar innerlijke behoefte de uiterlijke
omstandigheden tegen hem mobiliseert.
Vertaler Alfred Pleiter en regisseur
Richard Flink zijn samen verantwoordelijk
voor een paar bedenkelijke fouten: een
„confectionery" is geen manufacturenzaak
en de plaats van handeling ligt beslist niet
in Zuid-Amerika. zoals men in het pro
gramma kan lezen
David Koning
In het vorig jaar zijn uit de gestichten
en gevangenissen 45 veroordeeelden of in
preventieve hechtenis genomen personen
ontsnapt. 43 van hen konden weer worden
aangehouden. Tijdens transporten en ver
blijf in andere gestichten ontvluchtten in
1957 zeven mannen en een vrouw. Slechts
een van deze acht is nog voortvluchtig.
Dit wordt meegedeeld in het thans ver
schenen jaarverslag over de werkzaam
heden van het Nederlandse gevangenis
wezen, dat verder vermeldt: Van de ter
beschikking van de regering gestelden zijn
in het verslagjaar 74 personen ontvlucht
en 63 aangehouden. Voor het kamp te Hes-
sum zijn deze cijfers 38 en 35; voor het
rijksasiel te 's-Gravenhage 45 en 33; voor
het noodasiel bij de gevangenis te Gro
ningen 6 en 6.
In totaal konden 16 pogingen tot ont
vluchting door het gestichtspersoneel wor
den verhinderd
Juwelendiefstal. In een villa aan de
Meindert Hobbemalaan te Rotterdam heb
ben inbrekers zondagavond een grote buit
in de wacht gesleept Zij doorzochten all*
kamers en verdwenen met sieraden ter
waarde van 20.000 en een geldkistje met
400,—.
Advertentie
Ri,i het redden van zijn vierjarig doch
tertje Hotske is de 39-jarige Th. van der
Meulen uit Huizum (Friesland) zaterdag
in de Langemeer onder Suawoude ver
dronken. Het meisje was van het dek van
een kajuitzeilboot gevallen. Nadat de va
der. die het kind was nagesprongen, zijn
dochter had overgereikt aan een schipper,
zonk hij zelf weg in de diepte. Pas na
uren dreggen werd zijn lichaam op
gehaald.
Meisje in vaart gevallen
De zevenjarige Mariette Paping uit
Leeuwarden is zaterdag toen zij met een
vriendinnetje bij de Harlingervaart. aan
het spelen was. te water geraakt en ver
dronken.
Kind in zee verdronken
Zaterdagmiddag half vier is bij Eg-
rnond aan Zee de tienjarige A. Bolten uit
Heiloo in zee verdronken. De jongen was
samen met twee vriendjes in zee wegge
gleden van een zandbank en in een diep
gedeelte terecht gekomen. Zijn twee
vriendje» werden gered.
Bij het zwemmen in de Waai bij Zalt-
bommel is verdronken de 18-jarige G. van
Eek. De jongen was waarschijnlijk de
zwemkunst niet voldoende machtig.
Lijk opgehaald
Uit een van de stadsgrachten van Alk
maar is het lijk opgehaald van een man
van middelbare leeftijd. De identiteit van
de man is nog onbekend.
Zaterdagmiddag heeft minister Struy-
ken namens de Koningin de zitting der
Staten-generaal gesloten. In een gala-
rijtuig arriveerde de bewindsman op
het Binnenhof in Den Haag.
In de nacht van zaterdag op zondag werd
brand ontdekt in de drukkerij Bronsema
aan de Haaksbergerstraat in Enschede. Bij
onderzoek bleek dat het gebouw bezoek
had gehad van inbrekers, die overal op een
ergerlijke manier hadden huisgehouden.
Op alle verdiepingen hadden zij vernielin
gen aangericht. Men houdt hen ook verant
woordelijk voor de brand, die op de zolder
verdieping is ontstaan en voor enige tien
duizenden guldens schade heeft veroor
zaakt.
Een paar uur later moest de Enschedese
brandweer opnieuw uitrukken voor een
brand inleen kolenloods aan de Emma-
straat. Een grote hoeveelheid kolen, een
vrachtauto en enkele machinerieën gingen
verloren. De schade beloopt, ook hier ver
scheidene tienduizenden guldens.
Begunstigd door bijzonder fraai weer en
onder zeer grote belangstelling had zater
dagavond op de Dreef de aangekondigde
marswedstrijd van muziekverenigingen
en trommelkorpsen plaats, die door de af
deling „culturele zaken" der gemeente
Haarlem georganiseerd werd als onderdeel
van de prestatie die van de korpsen ge
vergd wordt tot verkrijging van subsidie.
Evenals voor het prestatieconcert, dat dit
jaar op 16 oktober in de grote zaal van
het Haarlemse Concertgebouw zal worden
gehouden, gold voor dit marsconcours de
strenge norm van beoordeling der Neder
landse federaties, gebaseerd op de uit
voering van verplichte nummers, waaraan
nog werd toegevoegd een extra beoor
deling van het uiterlijk aspect. De jury
bestond uit de toonkunstenaars Gerard
Boedijn, Oscar van Hemel en onderge
tekende.
Het feest van klank en ritme werd voor
afgegaan door het leggen van bloemen bij
het monument voor de gefusilleerden,
waarbij de harmonie Crescendo uit
Spaarndam het „Wilt heden nu treden"
uitvoerde. Daar dit korps in de normale
stemming speelt, in tegenstelling tot de
overige Haarlemse korpsen, die nog de
hoge stemming hebben, kon het uiteraard
niet meedoen aan de gecombineerde mas
sale optocht, die door de leider van het
concours, de heer W. van der Peijl, als
inleiding tot de aparte i.restaties, in het
programma was opgenomen en die door
zijn praktische opstelling een treffend ef
fect met de mars ..Death or Glory" van
Safroni sorteerde. Daarna legden zeven
muziekverenigingen en elf tamboerkorp-
sen en drumbands de gevraagde proef af.
marcherend van het Plein tot aan de
Hazepaterslaan en terug, waarbij de slag
werkkorpsen bovendien op een bepaald
punt van de Dreef moesten stilstaan. In
de volgorde was zoveel mogelijk afwisse
ling betracht. Terwille van een duidelijk
overzicht zullen wij in onze bespreking
hiervan afwijken en dus de beide secties
apart nemen.
De r.-k.-harmonie ..Sint Bavo" speelde
de opgedragen mars in goed tempo. Maar
de zuiverheid was niet ongerept en de
nuancering te weinig verzorgd met 117
punten een tweede prijs. Het christelijk
muziekkorns ..Avti et Religioni" moest we
gens een tekort aan klankgehalte een veer
laten, met 117 punten een tweede prijs.
„Crescendo" uit Spaarndam was op het
gebied der sonoriteit fortuinlijker en be
haalde met 129 nunten een eerste prijs.
Harmonie „Kunstkring Apollo" maakte
qua klank en articulatie een goede indruk:
met 120 punten een eerste prijs. Harmonie
„Haarlem" leverde een imposante pres
tatie, zowel muzikaal als wat ordelijkheid
en tucht betreft. Alleen werden een paar
punten verspeeld aan het tempo dat. voor
treffelijk begonnen, gaandeweg iets opge
voerd werd: met 135 punten een eerste
prijs met lof. „Harmonie Crescendo" haal
de het gevaarlijke waagstuk uit haar mars
afwisselend als „pas simple" en al „pas
redoublé" uit te voeren, een showprestatie
die het korps al eens eerder met succes
in een taptoe te pas bracht, doch die hier
waar vooral de muzikale eigenschappen
(waaronder natuurlijk ook samenspel en
klankverhouding) op de korrel genomen
werden en het verloop van de opstelling
critisch moes' worden bekeken, niet ge
lukkig uitviel. Het resultaat was een twee
de prijs met 114 punten. De Heemst.eedse
muziekvereniging „Eensgezindheid Excel
sior" nam ook deel aan het concours en
verwierf met 117 punten een tweede priis.
Twee van de deelnemende drumbands
wisten het tot zeer opmerkelijke prestaties
te brengen. „Jong Leven" uit Onderdijk.
gemeente Wervershoof" maakte door voor
beeldige orde en discipline, het zeer ver
dienstelijke spel van tamboers, pijpers en
klaroenblazers een treffende indruk en
behaalde met 141 punten een eerste prijs
DIM,ER VOOR HAARLEM EN OMSTREKEN:
ZUL WEG 35 - HAARLEM
TELEFOON 11996 - 11905
met lof. Het korps van de Haarlemse gym
nastiekvereniging „Bato" bracht het met
zijn grote verscheidenheid van dynamische
effecten en verrassende klankwisselingen
in zeldzaam raffinement tot 145 punten:
eers - prijs met lof.
Verder was de uitslag als volgt: „Frans
Hals" uit Haarlem eerste prijs met 120
punten, tamboerkorps van harmonie
„Haarlem" eerste prijs met 132 punten,
idem van „Harmonie Crescendo" eerste
prijs met 126 punten, idem van christelijk
fanfarekorps „Arti et Religioni" tweede
prijs met 123 punten. „Adest Musica" uit
Sassenheim kreeg een tweede prijs met
123 punten, het tamboerkorps van „kunst
kring Apollo" een tweede prijs met 114
punten, idem van „Sursum" uit Bloemen-
daal een eerste prijs met 120 punten, idem
van „Crescendo" uit Spaarndam een twee
de prijs met 120 punten, idem van „IJmui-
der Harmonie" een eerste prijs met
135 punten.
Het was bij middernacht eer de uitslag
door de heer W. van der Peijl in de Vlees
hal kon worden bekendgemaakt aan de
vele betrokkenen, die aldaar de resultaten
hunner prestaties afwachtten. De drie wis-
selprijzen. door de gemeente Haarlem be-
hikbaar gesteld, namelijk een beker voor
het muziekkorps dat het hoogste aantal
punten zou behalen, een beker voor het
slagwerkkorps dat de hoogste onderschei
ding zou verwerven, benevens een kleine
beker voor de opmerkelijkste prestatie van
de tamboer-maïtrë, werden respectievelijk
toegewezen aan harmonie Haarlem, aan
het tamboerkorps „Bato" en aan Bert
Morsch van Onderdijk-Wervershoof.
Met een woord van dank aan deelnemers
en organisatoren door wethouder D. J. A.
Geluk en een korte beschouwing door de
voorzitter der jury werd deze geslaagde
manifestatie ter opwekking van de levens
kracht van onze korpsen besloten.
los. dp Klerk
Om huishoudelijke financiële moeilijk
heden voor haar man te camoufleren,
heeft een vrouw uit de De Ruyterstraat in
Almelo, de 39-jarige mevrouw H. T.B.,
zaterdagavond een roofoverval in scene
gezet, waarin zij zichzelf de rol van lijdend
voorwerp had toegedacht. Tegen halftien
's avonds was zij, nadat haar man naar zijn
zijn werk gegaan was, bij benedenburen op
bezoek gegaan. Een minuut of tien later
ging zij terug naar haar eigen verdieping,
zogenaamd om even naar de kinderen te
kijken. Toen zij geruime tijd later niet bij
de buren teruggekeerd was, besloten dezen,
een zoontje op onderzoek uit te sturen. De
jongen vond zijn bovenbuurvrouw huilend
op haar balkon, met enkele doeken en
nylonkousen om hals, armen en benen ge
knoopt. Toen de hevig overstuur zijnde
vrouw uit haar benarde positie bevrijd
was, vertelde zij, op de trap naar haar
etagewoning van achteren te zijn aange
vallen, bij de keel gegrepen en naar haar
slaapkamer gesleurd, waar haar overval
ler haar de sleutels van haar geldkistje
ontfutselde. De man was, nadat hij
mevrouw T. geboeid had, met haar spaar
geld ongeveer f 1000 verdwenen, waar
op zijn slachtoffer zichzelf naar haar bal
kon gerold zou hebben.
De echtgenoot, die van zijn werk gehaald
werd. verklaarde verbaasd dat de indrin
ger wel bijzonder goed op de hoogte moet
zijn geweest. Door deze uitlating, en ook
door het gedrag van mevrouw T. kreeg de
Dolitie argwaan en bij een streng ver
hoor viel de vrouw al spoedig door de
mand: zij had de gehele overval zelf ver
zonnen. De reden: haar duizend gulden
spaargeld waren, zonder dat de echtge
noot er iets van wist, geheel in het huis
houden opgegaan.
Chr. Geref. Kerken
Bedankt voor Nieuw-Amsterdam J, J.
Rebel te Murmerwoude; voor Zaandam
J. M. Visser te Dokkum.
Aan de zaterdagavond gehouden mars
wedstrijden op de Dreef in Haarlem
namen twintig muziekkorpsen deel,
waaronder zes Haarlemse korpsen, die
voor een gemeentelijke subsidie in aan
merking wensen te komen. De foto
geeft een overzicht van de massale
opkomst voor de tribune.
De minister van Buitenlandse Zaken,
mr. Luns. zal op 9 en 10 oktober in Willem
stad op Curacao een bijeenkomst preside
ren. die tevens zal worden bijgewoond
door de hoofden van de Nederlandse diplo
matieke vertegenwoordigingen in Zuid. en
Midden-Amerika-
Minister Luns bevindt zich thans in New
York ter bijwoning van de dertiende al
gemene vergadering der Verenigde Naties.
Zaterdagavond om halfelf precies lag de
1700 meter lange oliepijpleiding door het
Hollandsch Diep in zijn sleuf tussen de
twee oevers. Na de tegenslag van vrijdag,
toen er een lus in een van de trekkabels
kwam, is er geen nieuwe stagnatie geweest.
Thans zal men de leiding onder druk zetten
om na te gaan of er geen lekken zijn
ontstaan.
SOCOOCCOOttX*
g300CX»OCOOOOOQOOOOOOCOO(»OOOOn(yXX»OOOOCCOQOOOOOOOOOOOg
U kunt het uzelf gemakkelijk maken
door het abonnementsgeld voor het
volgende kwartaal te voldoen op
onze postgirorekening no. 273107 ten
name van Haarlems Dagblad. U
bespaart daarmee incassokosten en
vermijdt geloop aan de deur-
Het te gireren bedrag is 7,65, post-
abonnês 8,15.
U kunt het ons gemakkelijk maken
door uw giro-opdracht te verzenden
vóór het eind van de maand, voor
zien van uw juiste naam en adres.
Wij behoeven dan geen kwitanties
uit te zenden. Indien u voor een
ander gireert, wilt u dan het bezorg
adres van de krant vermelden?
Voor automatische girobetalingen
(het allergemakkelijkste) zijn formu
lieren op aanvraag gaarne ter be
schikking. In dat geval dient men
wel voor voldoende saldo op de
giro-rekening zorg te dragen.
DE ADMINISTRATIE.