op ieders lip!
Verfrissing van de
behandeling der
begrotingen
Minister Suurhoff heeft tal van
wetsontwerpen in petto
„DORP AAN DE RIVIER"
Noordoostelijke provincies
onder eigen bevelhebber
als film nog niet de roman
Talentvol regisseur, slecht scenario
9
K.V.P.-Maastricht versus
voorzitter van raadsfractie
Geen wonder! Sinds deze „piekfijne" siga
ret in de prettige prijs van f. 1.- ligt, behoort
zij tot een van de meest grote merken.
Binnenkort ontwerp voor
weduwen- en wezen-
verzekering
Naarden gaat filmen
HaarlemAlkmaar, Leiden en Dordrecht
in 1959 zonder garnizoenscommandant
bijeen onder nieuwe
voorzitter
Tien jaar voor Amsterdam
mer die zijn kinderen
vergaste
C.P.N.-raadslid door de
politie opgebracht
Sonia Gaskell had goed
afgelopen auto-ongeluk
Bevrijdingsfeest in
Eindhoven
Georganiseerd overleg
Tweede Kamer
VR1.I DAG 19 SEPTEMBER 1958
„Handhaving van tol sleur geworden
gewoonten is in staat zelfs de meest eer
biedige instellingen van hun glans te
beroven". Dat zei de voorzitter van de
Tweede Kamer, dr. L. G. Kortenhorst,
gistermiddag ter inleiding van zijn voor
stel voor een nieuwe behandeling van de
begrotingen van de diverse departemen
ten. Het is de bedoeling in de voorlopige
verslagen alleen inlichtingen te vragen
en het beleid aan de orde te stellen bij
de mondelinge behandeling. Minister
president dr. Drees had deze wijze van
behandeling in overweging gegeven om
het ambtelijke aparaat veel werk te be
sparen en de mondelinge gedachtenwis-
seling aan levendigheid te doen winnen.
De fractievoorzitters en ook de Kamer
zijn er mee akkoord gegaan de proef te
nemen.
De Kamer keurde het wetsontwerp goed
tot wijziging van enige bepalingen van de
Wegenverkeerswet, waardoor ook het ge
bruik van verdovende middelen die de rij
vaardigheid kunnen verminderen, strafbaar
wordt gesteld, evenals het overmatig ge
bruik van alcoholhoudende drank.
Voor prestatieritten, waarbij geen rijks
wegen worden bereden, kunnen voortaan
burgemeester en wethouders en/of Gede
puteerde Staten ontheffing verlenen van
het verbod tot het houden van wedstrijden.
Voor wijzigingen van het Verkeersregle
ment zal het rijk geen advies meer be
hoeven te vragen aan Gedeputeerde Staten,
zodat wijzigingen iets vlugger tot stand
kunnen komen.
In dit verband zei mr. Berkhouwer (V.
V.D.), dat de verkeersregeling moet worden
gestoken in een zo goed mogelijk passend,
soepel gewaad. Het verheugde hem daar
om, dat de ministers Algera en Samkalden
aan mr. A. D. Bel'infante, raadadviseur in
algemene dienst bij het ministerie van
Justitie, opdracht hebben gegeven tot het
ontwerpen van een herziening van de
wegenverkeerswetgeving,waarbij meer dan
tot dusverre, met vermijding van niet
noodzakelijke detaillering wordt 'gestreefd
naar het stellen van algemene verkeers-
voorschriften in een duidelijke formulering
en overzichtelijke indeling.
De Kamer heeft tenslotte na een korte
discussie de wetsontwerpen aangenomen
tot instelling van een bedrijfschap voor de
detailhandel in aardappelen, groente en
fruit en een bedrijfschap voor de detail
handel in alcoholhoudende dranken.
Leden van de K.V.P. te Maastricht heb
ben een vergadering gehouden, waarin de
wethoudersverkiezing is besproken. Er
werd met grote stemmenmeerderheid een
motie aanvaard, waarin de vergadering
grote bezorgdheid uitspreekt over de ver
deeldheid, welke aan de dag is getreden'in
de raadsfractie van de K.V.P. bij de recente
verkiezing van de wethouders. Verder
wordt verklaard dat de K.V.P. zich geheel
distancieert van het fractiebeleid en dat zij
ten zeerste de houding van de voorzitter
van de K.V.P.-fractie, de heer J. Ensinck,
afkeurt.
Bij de wethoudersverkiezing week een
deel van de fractie af van het besluit van
de fractie, alle vier wethouderszetels te
bezetten. Een deel van deze fractie werkte
mee aan de verkiezing van een P.v.d.A.-
wethouder.
In de motie wordt de voorzitter van de
K.V.P.-fractie verzocht zijn voorzitters-
functie neer te leggen. Met een kleine
stemmenmeerderheid werd een amende
ment op deze motie aangenomoen, waarin
in plaats van het bedanken voor het voor
zitterschap van de fractie aan de heer En
sinck wordt verzocht, voor zijn lidmaat
schap van de raad te bedanken.
Op het departement van Sociale Zaken
zijn allerlei wetsontwerpen voltooid of
bijna gereed op het gebied van de arbei
dersbescherming. In de toelichting op de
begroting van Sociale Zaken voor 1959
nocmi m"lister Suurhoff: oen wetsontwerp
gevaarlijke stoffen (bepalingen met be
trekking tot het gebruik en het vervoer
van gevaarlijke stoffen), een arbeidstij
denbesluit voor vrijwel alle arbeiders, die
tot dusverre nog niet onder een regeling
Naar het zich laat aanzien, kan de in
diening bij de Tweede Kamer van het
wetsontwerp tot invoering van een alge
mene weduwen- en wezenverzekering bin
nenkort worden tegemoetgezien. Aldus
deelt minister Suurhoff mee in de toelich
ting op de begroting van Sociale Zaken
voor 1959.
Ofschoon het parlement sterk op deze
voorziening heeft aangedrongen, zal het
toch geruime tijd duren alvorens de Twee
de Kamer en de Eerste Kamer het wets
ontwerp hebben aangenomen. En dan zal
het tijdstip van inwerkingtreding van de
wet nog afhangen van de economische om
standigheden en van de vraag of de alge
mene kinderbijslagverzekering (indien de
Staten-generaal daarmee akkoord gaat)
moet voorgaan. Van diverse kanten is in
het parlement reeds aangedrongen op
voorrang voor de weduwen- en wezenver-
zekern". Maar de belanghebbende wedu
wen zullen in ieder geval nog geruime tijd
geduld moeten hebben en door de aankon
diging van minister Suurhoff nog niet te
snel moeten juichen.
Minister Suurhoff deelt voorts mee, dat
hij er wel naar zal streven, nog in de zit
tingsperiode van dit kabinet (normaal- tot
midden 1960) een wetsontwerp inzake een
nieuwe invaliditeitsverzekering "bij de
Tweede Kamer in te dienen.
voor werk- cn rusttijden vielen, en 'n ont
werp tot wijziging van het werktijdenbe
sluit voor kantoren 1937, met het doel be
paalde kantoren, waarvoor dit thans nog
niet het geval is. ook aan bepalingen voor
werk- en rusttijden te binden.
Voorts zijn voltooid een ontwerp-besluit,
dat ten doel heeft schoenfluoroscopen te
onderwerpen aan vervaardigings- en vei
ligheidseisen, alsmede een ontwerp-be
sluit met betrekking lot spanningsgevers
voor schrikdraden. Nagenoeg voltooid is
het ontwerp-drukhoudersbesluit, waarin
vervaardigings- en keuringsvoorschriften
zijn opgenomen met betrekking tot druk
vaten en flessen voor gassen onder druk.
Nog aanhangig bij de S.E.R. is het ont
werp voor een nieuwe Huisarbeidswet en
bij de bestrijdingsmiddelencommissie het
ontwerp van een Bestrijdingsmiddelenwet
(beveiliging van landarbeiders bij het ge
bruik van giftige bestrijdingsmiddelen).
Op het departement zijn nog in voorbe
reiding een herziening van het Rijtijden
besluit en een ontwerp-besluit met betrek
king tot veiligheidsbrillen, voorts een ont-
werp-veiligheidsbesluit voor fabrieken en
werkplaatsen met betrekking tot schaftlo
kalen op bouw-, grond- en waterwerken.
Tenslotte heeft het departement een werk
zaam aandeel in het opstellen van een op
de Veiligheidswet 1934 te baseren veilig
heidsbesluit voor de binnenvaart.
In de toekomst zullen de toepassing van
de kernenergie en de maatregelen, die
daarmee gepaard dienen te gaan, aan
dacht vragen. Het binnenkort in werking
tredende veiligheidsbesluit inzake radio
actieve stoffen zal beschermende maatre
gelen bevatten voor de bevolking in 't bij
zonder ten aanzien van het gebruik van
radio-isotopen. Het ligt in de bedoeling in
een toekomstige atoomwetgeving nog ver
dergaande voorzieningen tot stand te
brengen, waardoor het mogelijk zal zijn om
ook in gevallen van radio-actieve besmet
ting, zoals zich in januari in Putten heeft
voorgedaan, maatregelen te treffen waar
door de gevaren beperkt kunnen blijven.
Tenslotte deelt minister Suurhoff mee
dat. 'n modernisering van de wettelijke re
geling voor de basisopleiding voor zieken
verpleging wordt voorbereid.
De gemeente Naarden kan nu zelf ook
gaan filmen. De n.v. Venco te Amsterdam,
aan wie het laatste deel van het industrie
terrein te Naarden werd uitgegeven, heeft
aan haar erkentelijkheid voor de onder
vonden medewerking uitdrukking willen
geven door het aanbieden van een ge
schenk, waarvoor de keuze is gevallen op
eenfilmopname-apparaat. Daarmee zou
dan de verdere ontwikkeling van de ge
meente filmisch vastgelegd kunnen wor
den.
B. en W. zijn met het geschenk zeer
ingenomen en stellen de raad nu voor het
te aanvaarden. Dat dit ook zal geschieden,
behoeft bij een raad, die reeds zoveel
visuele belangstelling aan de dag heeft ge
legd (een half uur later vergaderen om
het t.v.-journaal te kunnen zien!) niet be
twijfeld te worden. Naar wij vernemen
ligt het in de bedoeling, dat de waarne
mend gemeentesecretaris, de heer P. van
Rooijen, die reeds enige ervaring op het
gebied van het filmen heeft, met de camera
voor de gemeente zal gaan opereren.
Zolang de IJsellinie nog de defensielijn
van de NAVO was, diende ermee rekening
te worden gehouden dat de territoriale be
velhebbers en territoriale commandanten
in het oostelijk deel van het Nederlands
grondgebied in oorlogstijd onder de beve
len van NAVO-commandanten zouden
worden gesteld. Dit leidde er toe het Ne
derlandse grondgebied in Europa te ver
delen in vijf territoriale gezagsgebieden,
waarvan de territoriale bevelhebber-oost
en de territoriale bevelhebber zuid-oost in
oorlogstijd niet langer onder de bevelen
van de Nederlandse territoriale bevelheb
ber zouden blijven. Door het ietwat ver
leggen van de achtergrens van de ge
vechtszone in oostelijke richting is de
noodzaak tot handhaving van vijf territo
riale gezagsgebieden niet lander aanwe
zig en is het mogelijk dit aantal tot drie
terug te brengen, zo deelt minister Staf in
de toelichting op de defensiebegroting
mee.
Het gezagsgebied van de territoriale be
velhebber-west omvat de provincies Noord
holland. Zuid-Holland en Utrecht, het ge
zagsgebied van de territoriale bevelheb
ber-zuid omvat de provincies Zeeland,
Noord-Brabant en Limburg, het gezagsge
bied van de territoriale bevelhebber-oost
omvat de provincies Groningen. Fries
land, Drente, Overijsel en Gelderland.
In tegenstelling tot vroeger is thans aan
de onder deze territoriale bevelhebbers
ressorterende territoriale commandanten
in mindere mate een operationale taak in
oorlogstijd toegekend. Thans is hun de
taak toegedacht zowel in vredestijd als in
tijd van oorlog .dg militaire autoriteit te
zijn met, wje de betreffende.'provinciale
autoriteiten en burgerlijke organisaties di
recte bemoeienis zullen hebben. Hierdoor
wordt een betere en blijvende regionale
samenhang tussen de militaire en burger
lijke autoriteiten bereikt.
Mede in verband hiermee zijn de ge
zagsgebieden van de territoriale comman
danten herzien en zo ingedeeld, dat zij ko
men samen te vallen met de huidige pro
vincies, met dien verstande dat voor de
provincies Friesland. Groningen en Dren
te is volstaan met één territoriaal com
mando.
Nieuwe indeling
Door deze herindeling is bewerkstelligd
dat het aantal van 16 territoriale com
mando's kon worden teruggebracht tot 9
en de territoriale commandant, behoudens
zijn verzorgings- en bewakingstaak, zijn
volle aandacht kan wijden aan een doel
treffende samenwerking met burgerlijke
instanties, voor welke werkzaamheden in
vredestijd reeds de basis moet zijn gelegd.
De-wijziging van de territoriale indeling
maakte tevens herziening van de garni-
zoensgrenzen en aanpassing hiervan aan
de provinciale en gemeentelijke grenzen
mogelijk. Na een zorgvuldige studie is be
sloten dat in de nieuwe territoriale struc
tuur kan worden volstaan met 27 garni
zoenscommando's in plaats van de voor
malige 42, echter met dien verstande dat
deze garnizoenscommando's ook in oor
logstijd zullen blijven bestaan.
Dit terugbrengen van het aantal garni
zoenscommando's heeft tot gevolg dat eni
ge gemeenten, die van oudsher als „gar
nizoen" werden aangemerkt, niet langer
een garnizoenscommandant zullen hebben.
Gedacht wordt aan de gemeenten Haar
lem. Alkmaar, Leiden, Dordrecht en Gra
ve. Dit wil echter geenszins zeggen dat in
deze gemeenten geen troepenonderdelen
meer zullen zijn gelegerd.
Van de drie territoriale bevelhebbers
heeft de territoriale bevelhebber-oost een
De grotenvan de film. Van rechts
naar links: Fons Rademakers, Mary
Dresselhuys, Antoon Coolen, Hugo
Claus en de bij de première aanwezig
zijnde auteur Jan de Hartog.
bijzondere status. Zijn taak zal drieledig
zijn. Evenals de beide andere is hij belast
met alle territoriale aangelegenheden die
zijn gezagsgebied betreffen, waaronder
ook valt het bewaken en zo nodig verde
digen van de Rijn-IJsel-overgangen. Hij is
de NAVO-commandant in een deel van de
gevechtszone van de noordelijke leger
groep der NAVO-strijdkrachten en com
mandant van de reserve-strijdkrachten en
dus belast met de mobilisatievoorberei
ding, opleiding, verzorging en inzet van
de NAVO-eenheden. voorzover zij organiek
niet behoren tot het eerste legerkorps.
De Centrale Commissie voor Georgani
seerd Overleg in Ambtenarenzaken is voor
het eerst bijeen geweest onder leiding van
haar nieuwe voorzitter, prof. mr. N. E. H.
van Esveld.
In deze vergadering werden behandeld
een tweetal rapporten van de directeur-
generaal van de Arbeid betreffende bij en
kele dienstonderdelen van de ministeries
van Marine en van Oorlog in te voeren
prestatiebeloningssystemen, benevens een
brief van de minister van Binnenlandse
Zaken over de invoering van gemeten ta
rieven. Omtrent deze aangelegenheden
werd een advies vastgesteld.
De commissie verenigde zich voorts met
een aantal voorstellen tot instelling van
bijzondere commissies van overleg, met
name bij de directie Wieringermeer, bij
onder het departement van Sociale Zaken
en Volksgezondheid ressorterende dien
sten en instellingen en bij het departement
van Justitie.
De commissie ging akkoord met een
voorstel, de minister van Binnenlandse
Zaken in overweging te geven te bevor
deren, dat de onderwijzeressen in tijdelijke
dienst bij het kleuteronderwijs na twee
jaar dienst zonder onderbreking, het amb
tenaarschap in de zin der Pensioenwet
wordt verleend, en met een wetsontwerp
tot wijziging der Arbeidswet 1919 en van
de Stuwadoorswet. Zij stelde haar advies
vast omtrent een ontwerp-beschikking be
treffende een bijzondere vakantieregeling
voor bekleders van bepaalde ambten.
Tien jaar gevangenisstraf wegens dood
slag luidde het vonnis, dat de rechtbank te
Amsterdam heeft geveld over een 30-jarige
glazenwasser aan wie ten laste was gelegd
in de nacht van 23 op 24 januari in zijn
woning aan de Kattenburgertussenstraat
de gaskraan te hebben opengedraaid, waar
door binnen enkele uren tijds zijn drie
kinderen om het leven kwamen.
De nieuwe Nederlandse speelfilm „Dorp
aan de rivier" is donderdagavond in het
City-theater te Amsterdam in première ge
gaan. En weer moet men, wanneer men de
zaken zuiver stelt, spreken van een teleur
stelling: ze is niet geworden wat men er
van had verwacht. Ze is een sympathieke
teleurstelling. Want als de film dan niet
een evenwaardige pendant kan zijn van
Antoon Coolens roman, naar welke ze werd
gemaakt, dan ligt dat niet aan Fons Rade
makers, diè'; met deze film als regisseur
debuteerde, maar dan moet men de sce
narioschrijver Hugo Claus daarvoor
verantwoordelijk stellen. De gehele op
bouw van de film, het samenstel harer
delen, de binding dier delen tot een over
zichtelijk en inzichtrijk totaal, het is ge
strand op dc onkunde van de scenario
schrijver, die van Coolens roman wel som
mige figuren maar niet haar inhoud, niet
haar karakter heeft kunnen treffen. Daar
tegenover staat het talent van Fons Rade
makers. Hjj heeft dan toch maar film ge
maakt, écht lilm en dat is een niet te ver
onachtzamen gebeurtenis.
Wat heeft Claus verleid tot zijn frag
mentarische weergave van Coolens poëti
sche vertelling van de sage, die is gewe
ven rond de persoon van de dorpsdokter
Tjerk van Taeke, ruige geweldenaar, oer
mens, evenzeer zachtmoedig als ongenadig
wraakzuchtig? Het fragmentarisch karak
ter van de roman zelf? Maar die fragmen
ten worden dan toch altijd nog gebonden
door de sublieme verbeelding van Coolens
schrijfkunst in de dichterlijke weergave
van de loop der seizoenen en de schoon
heid der natuur rond en in het kleine
dorpje aan de Maas, waarvan hij verhaalt.
De eerste regels van zijn roman geven al
de leiddraad: „De Maas ligt langs dit dorp.
Zij komt er naar toe gestroomd. Zij vloeit
er vriendelijk langs. Zij buigt er zich weer
van afDe Maas is het bindend ele
ment in het vertelsel van de kleine dorps
gemeenschap, in wier middelpunt dokter
Van Taeke staat, aan wie alle gebeurte
nissen worden opgehangen en onderge
schikt gemaakt. Maar in de film speelt de
rivier, spelen de jaargetijden nauwelijks
mee. In de film geraken we tot de figuren
en hun situaties zonder enige voorbereiding,
zonder vaak een localisering. In de film
is er geen lijn. In de film raakt men ver
ward in een hoeveelheid gebeurtenissen,
die men alleen begrijpt als men de roman
kent. Hugo Claus heeft zich van de kennis
van Coolens roman en niet van de roman
bediend. Hij laat de wraakzuchtige eigen
schappen van de dokter onverklaard. Hij
schept contrasten zonder aanleiding. Hij
laat de climax in de roman en het leven
van de dokter: zijn tocht over de kruiende
Maas zonder voorbereiding midden in de
film vallen, ontdoet het epos van die
grootse episode van zijn aantrekke
lijke nevenomstandigheid en ontneemt
er de betekenis aan. Een enkele keer vindt
hij goede overgangen: de achtervolging van
Cis den dove en zijn zaak in de rechtszaal,
de begrafenis van mevrouw Taeke. Voor
het ovei'grote deel verliest hij Antoon
Coolen uit het oog.
En Fons Rademakers? Zijn talent is on
dubbelzinnig. Hij durft, hij waagt zich aan
het spel met het beeld, hij bereikt prachtige
scènes de dood van de molenaars
knecht, de wake bij het lijk hij ziet zijn
mensen recht in de ogen en in het hart
(Cis den dove). Soms neemt hij zijn tempo
te traag en ontkomt hij niet aan toneel in
de film. Maar hij heeft het in zijn vingers,
hij maakt veel goed van wat Claus ver
keerd doet. Wanneer „Dorp aan de rivier"
toch niet als een mislukking hoeft te wor
den geboekstaafd is het aan hemen zijn
medewerkers te danken. Wat hem be
treft: ik hoop dat het publiek de film gaat
zien. Hij moet zeker de gelegenheid krij
gen verder te gaan. Maar of men zijn film
gaat zien? De acteerprestaties zullen dat
zeker niet in de weg staan. Vooral Bernard
Bij Nygh en Van Ditmar te 's Graven-
hage is de zeventiende druk verschenen
van Anton Coolen's Dorp aan de ri
vier", verlucht met foto's uit de film
zelfs van scènes, welke men er niet in
zal vinden. In de film ontbreken de fi
guren van Janus de Mert en Piet van
den OudendijkOok de kleine dokter
Rits treft men er niet in aan.
Droog is een voor de film zeer gevoelig
acteur in zijn creatie van Cis den dove,
beter dan de dokter in de vertolking van
Max Croiset, die van gestalte te weinig
imponeert, zelfs al benadert hij Tjerk van
Taeke een heel eind.
De jeugdige spelertjes in de film vol
doen zeer goed. Men mag ook dat Fons
Rademakers ten goede rekenen. Hij kent
de plaats van de spelers in een film. Hij
bedwingt hen, hij werkt met hen als mid
del tot zijn doel.
De muzikale illustratie tenslotte van
Jurriaan Andriessen mag men welluidend
achten, zij het soms nadrukkelijker aan
wezig dan nodig is.
Aldus mijn oordeel over „Dorp aan de
rivier". Een tweeledige zaak. Een goede
regisseur, een mislukte scenarioschrijver,
een sympathieke, maar geen voldragen
film. Ze gaat nu lopen in Nederland en
Zweden. Ik ben benieuwd naar het resul
taat.
P. W. Franse
De politie te Zaandam heeft vrijdag
middag het communistische raadslid J. H.
naar het politiebureau gebracht en daar
tegen hem proces verbaal opgemaakt we
gens wederspannigheid jegens de politie
tijdens een huisuitzetting. Het raadslid
poogde door de afzetting van de politie te
komen toen deze bezig was een vrouw uit
een woning te zetten, waarin zij de avond
tevoren clandestien haar intrek had geno
men, nadat de politie haar uit haar vorige
woning had gezet, die zij wegens huur
schuld moest verlaten. Toen het raadslid
door de politie-afzetting heen was ging hij
zich bemoeien met het vervoer van de
meubelen van de vrouw naar het terrein
van de gemeente-reiniging. Later heeft hij
tegenover de politie zijn spijt over zijn
houding betuigd.
Sonia Gaskell, de directrice van het
Nederlands Ballet, is gisteravond op de
Rijksweg tussen Den Haag en Amster
dam, ter hoogte van de kruising Aals
meer, met haar auto. die zij zelf bestuur
de, over de kop geslagen, toen zij moest
uitwijken voor een plotseling uitwijkende
andere wagei.. Mevrouw Gaskell 'en de
drie andere inzittenden, danseressen van
haar groep, liepen geen verwondingen op.
Heel Eindhoven was gisteravond op de
been om de fakkel met het bevrijdings
vuur uit Bayeux in Frankrijk bij zijn in
tocht in de rijkelijk geïllumineerde stad
met gejuich en applaus te begroeten.
Wielrenners hadden de fakkel naar Brus
sel gebracht, waar hardlopers uit Eindho
ven de fakkel overnamen om het vuur in
een estafette naar de Brabantse licht
stad te brengen. Onder het gebeier van de
kerkklokken werd het vuur naar het 18
septemberplein in het centrum gebracht,
waar burgemeester mr. dr. Ch. van Rooy
de fakkel overnam. Aan het hoofd van een
lange stoet bz-acht de burgemeester het be-
vi-ijdingsvuur naar het ooxdogsmonument
op het Stadhuisplein, waar hij met de fak
kel vuur ontstak, dat tot maandagavond
zal blijven branden. Daarna gaf de mu
ziekkapel van de Limburgse Jagers in ga
la-uniform op de markt een taptoe.
Advertentie
