Paus Pius XII in de afgelopen nacht overleden Indonesië wil niet alleen over compensatie spreken Staatslieden en kerkelijke leiders eren zijn bewind HET WEER Heupers en Lohr OPRECHTE HAARLEMSCHE COURANT Kardinalen komen in conclave bijeen voor de Pauskeuze Zondag geen sport voor katholieke clubs joge fflUnmo before i/ou Dut/ Nota: „integrale oplossing voor alle geschillen noodzakelijk Regering Karami is bereid te wijken UNITAS Meerderheid in het college is niet-Italiaans Zacht weer Alkmaar s Victorie Eervol ontslag aan minister Algera Minister Witte beheert Verkeer en Waterstaat Middelen der Wereldbank worden verhoogd Het woord is aan.... Ingrijpen van Shehab in Libanon verwacht Onderzoek Haarlemse stadsontwikkeling 73c JAARGANG No 78 DONDERDAG 9 OKTOBER 1958 Grote Houtstraat 93, Haarlem. Tel. 15295 (0 lijnen) Directie, Redactie, Administratie. Drukkerij Gr. Heiligland 10. Tel. 15295. Bij kantoor Haarlem-N. Soendaplein, Tel. 57755 Hoofdredacteur: Simon Koster Adj. Hoofdredacteur: Jos L. Lodewijks Haarlems Dagblad 303e JAARGANG No 231 Uitgave Grafische Bedrijven Damiate N.V. Verschijnt dagelijks beh. op zon- en feestdagen. Abonnement p. week 59 ct., p. kwartaal 7.65, fr. p.p. 8.15. Losse nrs. 12 ct. Postgiro 273107. Advertentietarieven op aanvraag verkrijgbaar. Directie: P. W. Peereboom en A. D. Huijsman Paus Pius XII CASTELGANDOLFO (Reuler/AFP) Zijne Heiligheid Paus Pius XII, de 262ste in de reeks van Pausen na Petrus, is in de afgelopen nacht te 03.52 uur in het pauselijk zomerverblijf te Castelgan- dolfo ten zuiden van Rome overleden. Hij is 82 jaar oud geworden en heeft negentien jaar, zeven maanden en zes dagen geregeerd. Hij was de eerste paus die te Castelgandolfo overleed. Belang rijke daden in zijn pauselijke functie waren de afkondiging van het dogma van Maria's tenhemelopneming met ziel en lichaam en het doorbreken van de traditie der Italiaanse meerderheid in het college van kardinalen. De Paus overleed nadat hij twee aan vallen van bloedvatkramp in de hersenen had gehad, de eerste maandagochtend en de tweede 48 uur daarna. Tevoren was (Van onze correspondent in Rome) De kardinalen, die gewoonlijk kerkvor sten zy'n, worden van het ogenblik van de dood van de Paus af tot soevereine vorsten. Dit komt onder meer daarin tot uiting, dat sjj geen andere personen in hun equipage (in onze tijd hun automobielen) toelaten en geen deel nemen aan andere ceremonieën, dan die welke verband houden met de „sede vacante". Hun betekenis is in een pausloos tijdperk veel groter dan anders, omdat ieder der kardinalen de toekomstige Paus kan zijn. De opvolging van Pius zal heel wat moeilijkheden meebrengen. Het Heilig College is bijzonder onvolledig. Er zjjn slechts 55 kardinalen, terwijl het ple num 70 is. Bovendien zijn vele kardinalen hoogbejaard. Eigenaardig is, wat nog nooit in de geschiedenis van de kerk is gebeurd, dat het grootste deel van de kardinalen van niet-Italiaanse nationaliteit is. Er zijn achttien Italianen en 37 niet-Italianen, ge heel in de geest van Pius XII, die er in zijn toespraken steeds de nadruk op heeft ge legd, dat de kerk universeel moet zijn. De Paus had een neiging alles zelf te willen doen, hetgeen vooral in de laatste jaren tot nadelige gevolgen, die altijd voortvloeien uit een te lang durend autori tair bewind, hebben geleid. Gewoonlijk wordt het als wenselijk beschouwd, dat het bestuur van een Paus niet langer duurt dan ongeveer tien jaar, maar in de laatste tijd, na Pius IX, zijn er voortdurend Pausen geweest, die bijzonder lang hebben gere geerd. Pius XII verenigde in 't begin de zeer ingewikkelde functies van geestelijk leider der rooms-katholieke wereld en absoluut vorst van Vaticaanstad op gelukkige wijze in zijn persoon. Na de dood van kardinaal Maglione heeft hij ook geen nieuwe kar dinaal-staatssecretaris benoemd. Hij was dus tevens zijn eigen minister van Buiten landse Zaken. Naarmate hij ouder werd en zijn krachten afnamen, heeft dit echter geleid tot een zekere stagnatie. De invloed van de kleine groep kardinalen, van wie de belangrijkste is kardinaal Canali, werd op den duur in vele dingen beslissend. Wat de Pauskeuze betreft: volgens de nieuwe, door Pius XII gemaakte regeling moet 'n conclave gehouden worden binnen achttien dagen na het verscheiden van een Paus. Bij de keuze was het vroeger vol doende dat er een meerderheid werd be reikt van tweederde van alle uitgebrachte stemmen. Paus Pius XII heeft echter vast gesteld, dat dit voortaan tweederden plus één moet zijn. De reden daarvan is, dat het niet altijd uitgesloten is, dat een kar dinaal op zichzelf stemt. Er is dan ook bepaald, dat wanneer de stemmen staken het stembiljet van de kardinaal, die twee derden van de stemmen op zich verenigd heeft, wordt opengemaakt om na te gaan of hij zijn stem aan een collega heeft ge geven. Is dit het geval, dan is zijn keuze als zodanig geldig. Theoretisch zullen er van de 55 kardi nalen 54 in Rome aanwezig kunnen zijn. Men acht het uitgesloten dat de primaat Verwachting tot morgenavond: Veel bewolking met enige regen of motregen. Zwakke tot matige zuidwestelijke wind. Weinig verandering in temperatuur. Volledige weerrapporten op pagina twee. DIT NUMMER BESTAAT UIT ZESTIEN PAGINA'S. van Hongarije, kardinaal Mindszenty, naar Rome kan komen. Kardinaal Mindszenty is na de opstand in Hongarije in het ge zantschap te Boedapest gehuisvest en hij kan deze plaats niet verlaten. Een andere kardinaal die waarschijnlijk zal ontbreken is de Joegoslavische primaat Stepinatsj. Bovendien is het waarschijnlijk, dat enkele andere kardinalen wegens hun wankele ge zondheidstoestand verhinderd zullen zijn aan het conclave deel te nemen. In geval er 54 aanwezig zijn zouden er precies twee derden niet-Italianen zijn. Er bestaat dus een grote kans, dat de volgende Paus niet van Italiaanse nationaliteit zijn zal. Onder de personen die worden aangewezen, zou ook een der Zuidamerikaanse kardinalen zijn, of en deze naam hoort men her haaldelijk de Armeniër Agagianian, het hoofd van de Armeense kerk en een der meest vooraanstaande geleerden van het Heilige College. Een andere zeer belang rijke figuur is de aartsbisschop van New York, kardinaal Spellmann. Onder de Ita liaanse kardinalen neemt men aan, dat vooral de aartsbisschop van Genua, kar dinaal Siri, ,.papabile" is. Maar kardinaal Siri, de jongste van alle kardinalen, is pas 52 jaar oud. voor een kardinaal bij zonder jong. Verder noemt men kardinaal Lercaro, de aartsbisschop van Bolr»5na, die bekend staat als een vrij progressieve fi guur. Overheerst daarentegen de meer con servatieve richting dan zou kardinaal Ruf- fini, aartsbisschop van Palermo, eerder in aanmerking komen. Een kerkvorst die eveneens vaak genoemd wordt, is kardinaal Ottaviani. Maar het is buitengewoon moei lijk ook maar enigszins te gissen naar de uitslag van het conclave, dat naar te voor zien is, wel van vrij lange duur zal zijn. Ten teken van rouw na het overlijden van Paus Pius XII heeft het nationale be stuur van de Nederlandse Katholieke Sportbond besloten de besturen van de gefuseerde bonden te verzoeken alle wed strijden op zondag 12 oktober, waarbij ka tholieke verenigingen zijn betrokken, af te gelasten. De katholieke sportvei'enigingen wordt verzocht zich op deze zondag van alle sportactiviteit, te onthouden. Van Alkmaar begon op 8 oktober 1573 de victorieDat feit wordt ieder jaar in de kaasstad feestelijk herdacht. In tegenwoordigheid van stedelijke auto riteiten wordt het Victoriemonument met een krans omhangen. Links (met ambtsketen) burgemeester mr. H. J. Wytema. gemeld dat zijn dokters hem herhaaldelijk hadden gewaarschuwd dat hij te hard werkte. Nadat men in de loop van dinsdag hernieuwde hoop op herstel had opgevat, kwam woensdagochtend na een rustige nacht, de tweede aanval. Later op de dag werd gemeld dat de Paus maandagochtend het Heilig Oliesel was toegediend, maar dat hij niet meer de communie had kun nen ontvangen. Hij had het bewustzijn verloren en was verlamd door een hersen bloeding. De doodsstrijd begon om 02.45, na dat er complicaties in hart en longen waren opgetreden. De laatste ziekte van Pius XII was de derde in vier jaar tijds. In januari 1954 kreeg de Paus een maagstoornis, welke hevige hik ten gevolge had. In december van hetzelfde jaar werd hij opnieuw ern stig ziek door een slokdarm-hernia. Hij hervatte daarna ten volle de uitoefening van zijn pauselijke taak. Vorige week kwamen er weer berichten dat de Paus oververmoeid was en dat beperkingen op zijn werkprogramma noodzakelijk waren. Eisenhower WASHINGTON (Reuter) President Eisenhower heeft in een verklaring gezegd: „De wereld is armer geworden door de dood van ..'aus Pius XII. Zijn leven is ge heel en al besteed geweest aan devotie jegens God en dienst aan zijn medemens". Hij was, aldus Eisenhower „een vriend van en weldoener voor de verdrukten en zijn helpende hand was altijd vlug klaar om de ongelukkige oorlogsslachtoffers bij te staan". Hij heeft aanhoudend gestreden voor een rechtvaardige vrede tussen de volken, aldus Eisenhower. ROME (Reuter) De Italiaanse minis ter-president Fanfani heeft een rouw van drie dagen in geheel Italië gelast. De vlag gen zullen halfstok van openbare ge bouwen waaien. Film-, toneel- en andere voorstellingen worden afgelast. Vandaag zullen alle scholen zijn gesloten. Dr. Fisher LONDEN fReuter) Een boodschap van dr. Geoffrey Fisher. de Anglicaanse aartsbisschop van Canterbury, luidt: „Zijn gehele lange leven en tot het einde toe diende hij de christelijke kerk met opval lende bekwaamheid en toewijding. Hij ge noot de grootste eerbied van alle christe nen voor ziin heiligheid, zijn karakter, zijn oprechtheid en zijn christelijk getuigenis". PARIJS (Reuter) President Coty van Frankrijk zegt in een boodschap aan de kardinalen dat het Franse volk zich altijd 's Pausen boodschaoDen zal blijven her inneren want de nobelheid daarvan had de bewondering van allen die pogen het ideaal van vrede en rechtvaardigheid te bevorderen. Premier De Gaulle noemt in zijn eondo'eantieboodschap het pontificaat van Pius XII „groots en schitterend". BERLIJN (Reuter) Dr. Otto Dibelius, voorzitter van de raad van de Evange lisch -Lutherse kerk in Duitsland, zegt in een telegram aan kardinaal Frings, de aartsbisschoo van Keulen, dat zijn kerk zich de overledene in eerbiedige dankbaar heid zal blijven herinneren. De „Pausklok" van de dom in Frankfort luidde van kwart over vijf af een half uur lang. NEW YORK (AFP en Reuter) De TS- raelische minister van Buitenlandse Za ken, mevrouw Meir, verklaarde: „Wij delen de smart van de rest van de mens heid bij het vernemen van de dood van Zijne Heiligheid Pius XII". De Paus heeft in een tijd van oorlogen en tweedracht „de meest verheven idealen van vrede en naastenliefde hooggehouden". Zij zei ver der dat toen haar volk een martelaarschap werd opgelegd in de tien jaren van de nazi-terreur, de stem van de Paus zich verhief om de beulen te veroordelen en om uiting te geven aan zijn medeleven met de slachtoffers. MOSKOU (AFP en Reuter) Het Rus sische persbureau Tass heeft een kort be richt van het overlijden van de Paus als eerste gegeven in zijn ochtenduitzending. 's-GRAVENHAGE Van het ministerie van Buitenlandse Zaken te 's-Gravenhage hangt de Nederlandse vlag halfstok, we gens het overlijden van een bevriend bui tenlands staatshoofd. Op andere overheids instellingen wordt bij het overlijden van een bevriend buitenlands staatshoofd niet gevlagd. Aan de residentie van de pauselijke nuntius mgr. Giobbe te 's-Gravenhage hangt de pauselijke vlag halfstok. Ook aan verscheidene gebouwen van buitenlandse vertegenwoordigingen, zomede aan parti culiere woningen is de vlag halfstok ge hesen. De deken van het corps diploma tique was door de nuntius vroegtijdig in kennis gesteld van het overlijden van de Paus, evenals de minister van Buiten landse Zaken, dr. W. Drees. De KRO heeft, nu zij de beschikking had over zendtijd na het overlijden van de Paus de NCRV niet verzocht zendtijd beschikbaar te stellen. De NCRV begon haar uitzendingen normaal te 14.00 uur. zonder wijzigingen in het programma. Het ligt wel in het voornemen in de radio krant aandacht aan het overlijden van de Paus te schenken. Koningin Juliana heeft in een telegram aan het college van kardinalen te Rome haar deelneming betuigd met het over lijden van de Paus. Thans is bij Koninklijk Besluit aan mr. J. Algera op zijn verzoek op de meest eervolle wijze ontslag verleend als minis ter van Verkeer en Waterstaat, met in gang van 10 oktober. Hem wordt dank betuigd voor de vele en gewichtige dien sten, aan de Koningin en den lande be wezen. Zolang in de benoeming van een nieuwe minister niet is voorzien, zal de porte feuille van Verkeer en Waterstaat worden beheerd door de minister van Volkshuis vesting en Bouwnijverheid, ir. H. B. J. Witte. NEW DELHI (Reuter) In de jaarver gadering van de Wereldbank is vandaag met algemene stemmen het Amerikaanse voorstel tot verhoging van de middelen van de bank aangenomen. Advertentie i BARTEUORISSTR. HAARLEM TEL. 13439 FERD. BOLSTR. 48 A' DAM TEL. 717162 FALCON HARRIS TWEEDJASSEN Op Schiphol arriveerden woensdag de Russische filmregisseur Gregory Ko- zintsef en de acteur Nikolai Tscher- kassof. Zij kwamen naar Nederland om de première bij te wonen van de film „Don Quichotte", welke ter ge legenheid van de Academische Film studieweek in Utrecht wordt vertoond. Men ziet hen hier met de heer H. S. Boekman, die de film in ons land uit brengt. Links hoofdrolspeler Nikolai Tscherkassof, in het midden regisseur Kozintsef. DJAKARTA (ANP) De Indonesische regering heeft woensdag aan de Neder landse regering medegedeeld, dat de kwes tie van compensatie voor de door de Indo nesische regering overgenomen Neder landse bedrijven niet kan worden bespro ken los van andere nog openstaande vraag stukken tussen de beide landen, aldus vernam de correspondent van het ANP van gezaghebbende Indonesische kringen in Djakarta. In een nota, welke woensdagmiddag werd overhandigd aan het hoofd van de Neder landse diplomatieke vertegenwoordiging in Indonesië, de heer A. H. Hasselman, ver klaarde de Indonesische regering alleen besprekingen over een integrale oplossing van alle geschillen tussen Nederland en Indonesië te kunnen overwegen, met in begrip van de kwestie westelijk Nieuw Guinea. Deze nota was het antwoord op de nota van Nederlandse zijde, welke in september werd overhandigd en waarin om ophelde ring werd gevraagd over het lot; van de Nederlandse bedrijven in Indonesië. Bedoelde gezaghebbende Indonesische kringen verklaarden: „wij hebben in onze nota erop gewezen, dat het naar onze mening niet mogelijk zal zijn voor de kwestie van de Nederlandse bedrijven een uitzondering voor bespreking te maken, en de andere vraagstukken onopgelost te laten." Verklaring van mr. Luns NEW YORK (Reuter) Minister mr. J. M. A. H. Luns heeft tijdens de ontmoeting van de vorige week met de Amerikaanse minister van Buitenlandse Zaken, John Foster Dulles, uiting gegeven aan de „diepe bezorgdheid" van de Nederlandse regering, dat Indonesië geweld zou kunnen gebrui ken tegen Nederlands Nieuw Guinea. In een verklaring, die aan journalisten is voorgelezen, zegt minister Luns van minis ter Dulles de verzekering te hebben ge kregen, dat de V. S. geen redenen hebben aan te nemen dat Indonesië overweegt ge weld te plegen. „De heer Dulles bevestigde mij, dat de 99 V. S., zoals hun beleid heeft getoond, stipt vasthouden aan het beginsel, dat geen ge weld mag worden gebruikt om territoriale wijzigingen tot stand te brengen en dat de V. S. van mening zijn, dat deze politiek evenzo van toepassing is op de kwestie van de Straat van Formosa en dergelijke kwes ties in andere delen van de wereld met inbegrip van Nederlands Nieuw Guinea, aldus de verklaring. Minister Dulles had verwezen naar verklaringen over di'. on derwerp door de Indonesische minister president, de Indonesische minister van Buitenlandse Zaken en andere „verant woordelijke autoriteiten", die erop neer komen, dat tegen het Nederlands gebied geen geweld zou worden gebruikt. Minister Dulles had hieraan toegevoegd, dat de V.S. „vertrouwden" dat deze verklaringen de „besliste politiek" van de Indonesische re gering vertegenwoordigden. Minister Luns vertrok vervolgens per vliegtuig van New York naar Curacao. Hij zou op 16 oktober voor één dag naar New York terugkeren en de volgende dag naar Den 1-Iaag vertrekken. Steuntje van V. S. Onze correspondent te W ashington voegt hieraan toe: Amerika's houding ten aanzien van het probleem Nieuw-Guinea, zoals minister Luns die op gezag van Dulles woensdag heeft geschetst, betekent een zekere steun voor het beleid, dat de Nederlandse be windsman voorstaat. Juist in een periode, waarin van diverse kanten in Nederland twijfel wordt getoond over de juistheid van Nederlands politiek komt de in Wash ington losgekregen verklaring minister Luns ongetwijfeld te stade. De formule, dat Amerika krachtig vast houdt aan het principe, dat geen geweld behoort te worden gebruikt om territoriale veranderingen tot stand te brengen, zou niet zo tot de verbeelding spreken, indien Dulles de toestand in het gebied rond For mosa niet had vergeleken met de situatie op Nieuw-Guinea. Zonder al te specifiek te worden, hebben de Amerikanen toch een mogelijkheid gesuggereerd, dat de Ver enigde Staten in het gebied van Nieuw- Mark Twain: Een hond zal zijn weldoener nooit bijten; dat is een belangrijk verschil tussen honden en mensen. BEIROET (UPI) De nieuwe Libane se regering van de voormalige oppositie leider Rashid Karami is bereid af te tre den. Zij heeft president Foead Sjehab woensdag een communiqué gezonden, waarin zij haar vertrouwen uitspreekt in de president en haar lot in zijn handen legt, zo heeft de minister van Buitenland se Zaken, Philips Takla, meegedeeld. Het communiqué was volgens welingelichte kringen een weerspiegeling van de hou ding van enkele kabinetsleden, die geen uitweg meer zien in de crisis en nu een definitief ingrijpen van de president wen sen. De wenselijkheid van zulk een ingrijpen is woensdag bijzonder sterk naar voren gekomen door de verergering van de spanningen tussen de verschillende bevol kingsgroepen. Gewapende menigten kwa men op de been en er dreigde een nieuwe vloedgolf van ontvoeringen en geweldple gingen. Advertentie Zandvoortselaan 163 - Tel. 26455 Heemstede Verscheidene Occasions op foto- en filmgebied Door 'votering van 8000 heeft de ge meenteraad van Haarlem gisteren de weg vrijgemaakt voor de aanvang van het zo genaamde „structuuronderzoek", waarover met het Nederlands Economisch Instituut te Rotterdam een overeenkomst is aange gaan. Hei N.E.I. zal nu een begin kunnen maken met de bestudering van de sociaal- economische aspecten van Haarlem, wat voor de toekomstige stadsontwikkeling van groot belang zal zijn. In dit omvangrijke onderzoek zullen namelijk alle details van stadsontwikkeling worden samengevat, teneinde een leidraad te verkrijgen bp de gemeentelijke voorzieningen op alle ter reinen van het sociaal-economische leven der stad. Haarlem is een van de weinige Neder landse steden die het onderwerp van zulk een totaal en uitputtend onderzoek zijn en de resultaten zullen te zijner tijd een houvast vormen voor de maatregelen, die het bestuur van een met veel problema tiek belaste s' I zullen moeten overwegen. Het krediet van 8000 is een aanloopbe drag, dat het begin van dit onderzoek in dit lopende jaar mogelijk zal maken. De totaalkosten van het gehele structuur onderzoek zullen uiteraard hoog worden: op de begroting van 1957 was in een be drag van 33.000 voorzien, doch daarvan is in 1958 13.000 afgesnoeid. Aan het einde van dit begrotingsjaar zullen 28.000 verbruikt zijn, zodat in het ko mende jaar nieuwe kredieten nodig zullen zijn om het onderzoek, dat ten minste een jaar zal duren, te bekostigen. Advertentie KWALITEIT EN SERVICE ZIJLSTRAAT 91 t.o.h. STADHUIS HAARLEM TEL. 17087 XATTENVELLEN tegen rheumatiek MASSAGE-APPARATEN Guinea even krachtig zouden optreden als met Formosa het geval is geweest. Het heeft minister Luns wel enige tijd gekost voor b-" deze verklaring kon publiceren. Verder dan deze bewoordingen kon zijn Amerikaanse collega moeiliik gaan zonder de Congresleden op de tenen te trappen. Voor het gebied bij Formosa heeft het Congres aan de regering speciale volmach ten verleend. Zou Amerika meer dan mo rele steun willen geven tegen een even tuele aanval op Nieuw-Guinea, dan zou de Amerikaanse regering daar het Congres in moeten kennen. Te Washington be schouwt men echter op dit moment Nieuw- Guinea niet als bedreigd. Vandaar dat dit geen zaak is die aan het Congres behoeft te worden voorgelegd. (Reuter) Dr. Ali Sastroamidjojo, de vaste vertegenwoordiger van Indonesië bij de UNO. heeft later tegenover verslag gevers verklaard: „De Nederlandse ver klaring is een nieuwe propagandastunt tegen Indonesië. Zij bevat niets nieuws en dient slechts om spanning te scheppen". De Indonesische afgevaardigde voegde hier aan toe dat volgens de verklaring minister Dulles „er de nadruk op heeft gelegd dat Amerika geen reden heeft te geloven, dat Indonesië van plan is geweld te gebrui ken". „Dit", aldus dr. Sastroamidjojo, „is in tegenspraak met de grote bezorgdheid, die door de heer Luns is geuit".

Krantenviewer Noord-Hollands Archief

Haarlem's Dagblad | 1958 | | pagina 1