No 10
WAT BETEKENT WEST-AFRIKA'S KEUZE?
CREMATIE
Het zwarte ja was ten hoogste een
misschien op Eurafrika van morgen
Peronistisch komplot verijdeld
WEST-AFRIKA I
3
Onder staat van beleg
250 arrestaties verricht
Montgomery betuigt spijt
jegens de Italianen
Rome acht het incident
nu gesloten
Alibi van kampbeul
Schubert: vakantie wegens
executie
Daar
mee worden gezien
- in mijn geciviliseerde aderen
danst mijn opstandig bloed op
de maat van zwarte tam-tams -
Alle inlichtingen
Nare reis
petroleum
DE HAARDOLIE
Labour wil Genève buiten
de politiek houden
Verbod van kernproeven
los van ontwapening
'"Hoe is het ontstaan?^
Dit woord: PECH
J
WOENSDAG 12 NOVEMBER 1958
voor
oliehaarden
BUENOS AIRES, (UPI) De federa
le politie van Argentinië heeft bekendge
maakt dat aanhangers van de afgezette
dictator Péron, een komplot hadden ge
smeed om de regering omver te werpen.
De commandant van de zeemacht, Ange-
jini, die de politie-acties heeft geleid, deel
de mede dat er 250 personen zijn gearres
teerd, van wie 35 in Buenos Aires. Onoffi
cieel was geschat dat ruim duizend com
munisten, peronisten en andere links-ge-
oriënteerden waren gearresteerd.
De razzia's werden uitgevoerd nadat
president Arturo Frondizi bij decreet
voor de duur van dertig dagen de staat van
beleg had afgekondigd, als „een voor
zorgsmaatregel om de orde te handha
ven". Er heerst een crisis in het land als
gevolg van een actie van olie-arbeiders in
de provincie Mendoza, die al elf dagen
staken uit protest tegen de goedkeuring
ROME (Reuter) Veldmaarschalk
Montgomery heeft verklaard dat de op
merkingen in zijn gedenkschriften niet be
doeld waren om een blaam te werpen op
de moed van de Italiaanse soldaat. Hij
deed dit in een bx-ief aan de Britse am
bassadeur te Rome, wie hij verzocht zijn
mening ter kennis van de Italiaanse re
gering te brengen.
Montgomery zegt het te betreuren, dat
zijn woorden tot gevolg een volk hebben
beledigd dat hij enige jaren heeft gediend
in zijn hoedanigheid van plaatsvervangend
opperbevelhebber van de NAVO in Euro
pa. In die tüd heeft hij het Italiaanse leger
zien groeien en geconstateerd dat het een
hoge mate van geoefendheid en discipline
bezit. In de tweede wereldoorlog was het
moreel van het Italiaanse leger laag, om
dat het niet met hart en ziel achter de fas
cistische zaak stond en bovendien slecht
was uitgerust. Men mocht evenwel niet
vergeten dat „vele dappere Italianen toen
langzamerhand met het fascisme hadden
gebroken en Italië aan de geallieerde kant
brachten". Thans is het Italiaanse leger
echter even goed als elk ander leger in de
NAVO, aldus Montgomery.
Incident gesloten
(UPI) In Londen heeft Montgomery
gezegd, dat deze brief een uitleg bevatte
van hetgeen hij in zijn memoires schreef
en dat hij geen uitlating terugneemt.
Een woordvoerder van het Italiaanse mi
nisterie van Buitenlandse Zaken heeft ver
klaard, dat premier Fanfani kennis heeft
genomen van de brief van Montgomery
en dat Italië het incident nu beschouwt als
gesloten.
WELLINGTON (Reuter) Een 56-jarige
Schot, die thans te Invercarghill, in Nieuw-
Zeeland, woont, heeft verklaard bereid te
zijn de uitnodiging tot een duel, die de
Italiaan Caputo tot burggraaf Montgomery
heeft gericht, namens de veldmaarschalk
aan te nemen. „Hij mag elk wapen kiezen,
behalve de degen" aldus Brown, die ver
klaarde eventueel bereid te zijn in een
„kilt" te duelleren.
BONN (UPI) Het proces tegen de twee
bewakers van het concentratiekamp Sach-
senhausen, Gustav Sorge en Wilhelm
Schubert, heeft weer een bekentenis van
Sorge opgeleverd dat hij, met Schubert,
een gevangene in november 1939 had dood-
gefolterd. Toen Schubert werd verweten
in maart 1942 een gevangene te hebben
doodgeschoten, vex-klaarde hij: „Dat is on
mogelijk, want in maart en april 1942 was
ik met vakantie in Italië, als beloning voor
de executie van de RussenDie exe
cutie kostte tienduizend Russische krijgs
gevangenen het leven.
De woordenstrijd wordt feller, als ge
sproken wordt over het doodmartelen van
een Joodse gevangene, hoewel deze gevan
gene Schubert een foto getoond had van
zijn zoon, die officier van gezondheid in
de Wéhrmacht was. Schubert: „Onmoge
lijk. De Wéhrmacht had geen Joodse art
sen".
President: „Herr Schubert, deze Joodse
Duitser hielp uw vaderland verdedigen.
Ziet u niet dat Sox-ge zich diep over u
schaamt?"
De vroegere SS-leider uit Sachsenhau-
sen, Friedrich Meyerhoff, als getuige op
geroepen, verklaarde dat hij Schubert niet
en Sorge slechts oppex-vlakkig kent. Na de
mededeling, dat hij mocht weigeren te ge
tuigen, verliet hij ijlings de getuigenbank
en drukte Sorge de hand met de woorden:
„Das allerbeste, Kamerad Sorge".
door de regering van contracten met bui
tenlandse maatschappijen, in het bijzon
der Amerikaanse, ter ontwikkeling van de
Argentijnse olie-industrie.
Frondizi had de stakers ervoor gewaar
schuwd dat hij de strengste maatregelen
zou treffen tegen personen, die zijn pogin
gen om de olieproduktie zodanig te verho
gen dat geen invoer meer nodig zal zijn,
zouden saboteren. Door contracten met de
„Atlas" groep van Amerikaanse olie-, fi
nanciële en industriële maatschappijen
zou hij dit doel kunnen bereiken.
Frondizi gaf peronisten zowel als com
munisten en kleine oppositie groeperingen
de schuld voor het veroorzaken van moei
lijkheden. De vakbond van olie-arbeiders
dreigde met ingang van dinsdag te mid
dernacht een staking over het gehele land
uit te roepen. Met dit dreigement voor
ogen liet Frondizi dinsdagmorgen raz
zia's houden.
(Reuter) Frondizi zou dit besluit heb
ben genomen nadat zijn minister van Eco
nomische Zaken, Del Carril, verslag had
uitgebracht over een bezoek aan de Ver
enigde Staten. Carril zou hebben gewaar
schuwd, dat Argentinië niet op buitenland
se investeringen kan rekenen als er niet
straf bezuinigd wordt en de overheid niet
tegen de groeiende eisen van de vakbon
den ingaat.
De jongste editie van het politieke week
blad der peronisten „Norte" werd in be
slag genomen. In Buenos Aires heeft de
groep der 62 peronistische vakverenigin
gen opgeroepen tot een algemene staking
op 20 november om looneisen kracht bij te
zetten.
(Reuter) Volgens waarnemers is de
krachtige houding die de regering-Fron-
dizi tegen de peronisten aanneemt een ge
volg van di-uk van het leger. Frondizi zou
hebben moeten kiezen tussen steun van
het leger of een compromis met peronis
ten en communisten. Zijn besluit om te
gen de peronisten en communisten op te
treden betekent een zwenking naar rechts.
LAURENS
(Van onze reisredacteur)
(Van onze reisredacteur)
DAKAR, november De aanplakbiljetten hangen nog op alle witte muren der
wolkenkrabbers van de metropool hoofdstad van Frans West-Afrika Dakar. Een
Franse vlag, geschraagd door twee witte handen en een zwarte: „Oui a la
France". Het staat nog op de straten geschilderd, op deuren, op wagens, overal
waar een vierkante meter vrij was: „Oui.oui.oui". En in de stralen van
deze witte stad op de groene kaap van Afrika lijkt alles dit „ja" aan Frankrijk
te bevestigen. Europeanen en Afrikanen, blanke en zwarte Fransen, drinken
samen hun „pastis" in het Café de Paris op de kleurige stoeltjes onder het zonne
scherm, dat regelrecht van een hoofdstedelijke boulevard afkomstig lijkt. Men
leest „Paris-Dakar". Niet alleen de jonge Afrikaanse advocaat of arts, die tijdens
zijn studentenjaren van de blondines in het Quartier Latin Frankrijks radicale
verdraagzaamheid heeft ondervonden, maar ook de jonge, zwarte kantoor-
employés, die nog nooit uit Afrika zijn geweest, dragen de nauwe broekspijpen
van St. Germain des Prés, drukken elkaar in het voorbijgaan nonchalant de hand,
zeggen: „ga va?. ga va!"
Misbruik
Er moet een bericht in de kranten ge
staan hebben over de hoelahoepelsport,
maar ik kan het niet meer vinden. Het
kwam hierop neer meen ik dat de
hoelahoepelaars ernstig kampen met ge
brek aan materiaal voor hun hoepels en
deswege een diepgaand onderzoek hebben
ingesteld, waarbij zij tot de conclusie zijn
gekomen dat de plastic-buis voor andere
doeleinden wordt misbruikt.
Dat lijkt mij schandalig. Het hoelahoe
pelen moet immers voortgang kunnen heb
ben, al was het alleen maar omdat onze
nationale eer erbij op het spel staat. Zo
als men weet, wordt er in het buitenland
reeds veel langer gehoelahoept dan bij ons,
met het gevolg dat Nederland een betreu
renswaardige achterstand heeft. Wij waren
nu druk in de weer, het daardoor ontstane
minderwaardigheidscomplex weg te hoe
pelen, en daar is plotseling de plastic-buis
op.
Het is een jammerlijk verschijnsel, dat
in een maatschappij die toch waarlijk niet
vrij is van dirigisme op alle gebied, geen
mogelijkheid schijnt te bestaan om de
plastic-buis voor deze gezonde, nationale
sport te reserveren. Wij verwijten hierbij
ons ministerie van Binnenlandse Zaken
openlijk een grove tekortkoming. Men had
moeten begrijpen, dat er ingegrepen moest
worden voor het telaat was. Nu is het in
eens telaat en nu moet er met kunst- en
vliegwerk iets op gevonden worden.
De plastic-buis voor de hoelahoep elaars,
zij ons aller leuze.
Het misbruik moet ophouden. Het is ge
bleken, dat de plastic-buis gebruikt'wordt
bij dewoningbouw! Er worden elek
trische leidingen mee aangelegd!
Het is onbegrijpelijk, hoe zoiets kon ge
beurenDie woningbouw moet onmiddel
lijk ophouden!
R. Agteran
In de regeringskantoren, waar de „air
conditioning" zoemend de vochtige hitte
buitensluit, zetelt Afrika's jonge intelli
gentsia en regelt de zaken van het land. In
het territoriale parlement hanteren de don
kere afgevaardigden met slimheid en zwier
de discussietrant van Frankryks Assem-
blée Nationale, stijl vierde republiek. Het
oude, zwarte Afrika verschuilt zich achter
zonnebrillen, „no-iron" overhemden, kreuk
vrije pantalons, achter wolkenkrabbers,
havenbedrijven, Superconstellations, Fran
se scholen en hospitalen. Het wordt geca
moufleerd door de uitslag van het super
referendum van 28 september, waarin
Frans West-Afrika met een verpletterende
meerderheid „ja" zei tegen de nieuwe
grondwet, tegen generaal De Gaulle, tegen
Frankrijk. Een victorie voor Frankrijk
voor Europa?
Niet zo haastig. Wat schreef ook weer
Mariama Ba?, een Senegalees schoolmeisje?
„Op een dag nam de school bezit van mijn
vrije en simpele leven. Men heeft mijn huis
blank geverfd; maar mijn hoofd blijft
zwart, mijn bloed onaantastbaar en zuiver,
zoals de zon. Mijn bloed is heidens geble
ven in mijn geciviliseerde aderen, het blijft
in opstand en danst op de maat van de
zwarte tam-tams". Dat geeft te denken
tussen al die „ouis" op de blinkend witte
muren. Op welke maat kloppen de zwarte
harten achter de „no-iron" overhemden?
Tweehonderd stappen buiten Dakar's mo
derne centrum, de Place Protet, begint een
maar mijn hoofcl blijft zwart, mijn
bloed is heidens gebleven en het blijft
in opstand en danst op de maat van de
zwarte tam-tams
ander Dakar, het zwarte. Dat neemt des
nachts trouwens al bezit van dat schoon
geveegde plein zelf. Afrikaanse families,
uit de overvolle krotwijken geperst, sprei
den er hun matten, keuvelen en giechelen
er in het donker met Afrika's gelijkmoedig
heid, vallen er tenslotte mannen, vrou
wen, kinderen, zuigelingen door elkaar
in Afrika's ongestoorde slaap. Zwart Dakar
heeft zijn markten waar het Europese ge
zicht zich een bloedneus stoot aan de stank
van gedroogde vis met tien vliegen per
vierkante centimeter en een blauw oog-
aan het geel, oranje, paars, rood, blauw en
rose van de „boubous", de wijde jurken, die
insolent een gespierde, donker-glanzende
schouder vrijlaten van de enorme moeder-
lichamen der Ouolof-vrouwen, breed, maar
statig rechtop onder de halve kalebas met
vis, vruchten en groenten, met nonchalante
elegantie op het hoofd gebalanceerd. Op
haar rug slaapt de baby, een kleine Mama-
dou of Bineta, stevig vastgesjord in de
omslagdoek, aan de keerzijde lijkt een
nieuwe Mamadou op komst.
Dat zwarte Dakar zet zich voort in de
Medina, (want Senegal hoort tot de zwarte
islam) in de „bidonvilles", de krotwijken
van blik, hout en zakken, in de nieuwe
„cité's", de eenvoudige, modex--
ne wijken, die, hoe snel het
Franse bestuur ook bouwt, de
zwellende stroom naar de stad
nooit kunnen bijbenen. En het
is op de muren van zwart
Dakax-, dat men naast het „oui"
een even slordig met de kwast
neergesmeten „Non" vindt. En
nog een ander woord „Momsa-
rev". In Ouolof-taal betekent
dat letterlijk „het land heb
ben", het beduidt in feite „on
afhankelijkheid".
Dat „Nee" heeft in het refe
rendum van 28 september een
ontzagwekkende nederlaag ge
leden in zeven van de acht
gebieden, die samen het enor
me territoir Frans-West-Afrika
uitmaken. Alleen Guinea stem
de haast unaniem „nee". De
andere zeven: Mauretanië, Se
negal, Niger, Haut-volta, Frans
Soedan, Dahomey en Ivoorkust
kozen voor de nieuwe Franse
gemeenschap. Stemden „ja
zoals Fx-ans Equatoriaal Afrika
„ja" stemde en Frans Somali-
land en Madagascar en Alge
rije. Bijna het gehele Franse
imperium van gistex-en lijkt
voor blijvende samenwerking
met Frankrijk, in feite voor
Eurafrika van morgen te heb
ben gekozen. Men moet daar
niet zo min over denken. De
Zwart Afrika van morgen: geen „ja",
geen „nee", slechts „misschien
Franse gebieden in Afrika (Algerije en
de Sahara incluis) beslaan een op
pervlakte van meer dan tien miljoen
vierkante kilometer, een gebied groter dan
China, groter dan Canada, al wonen er
slechts veertig miljoen zielen. Frans West
en Frans Equatoriaal Afrika alleen al zijn
even groot als de Verenigde Stalen, 222
maal zo gi-oot als NedexTand. De afstand
van Dakar naar de oostgrens van Niger is
gelijk aan de afstand van Brest naar Mos
kou.
Anders dan onder
ontwikkeld kan men
dan dit reusachtig
territoir moeilijk
niemen. In Neder
land wonen 331
mensen op één vier
kante kilometer, in
Frans West-Afrika
vier. Van zijn be
volking van negen
tien miljoen zijn
slechts 88.000 Euro
peanen. Van de hete
woestijnen in het
noorden, de savan
nes in het midden
en de bosgebieden
aan de kusten zijn
enoi'me stukken on-
bex-eikbaar. De on
overzienbare afstan
den remmen iedere
ontwikkeling, ma
ken rendabele ex
ploitatie van mine
rale rijkdommen
vaak onmogelijk.
Frankrijk is pas na
de tweede wereld
oorlog begonnen de
ze lege ruimte te
ontwikkelen. De
landbouw is nog
achterlijk en kan
nauwelijks in de be
hoefte van deze ge
bieden voorzien. Er
zijn in Senegal, Gui
nea en vooral de
Ivoorkust gebieden
die een zekere rijk
dom aan export-
produkten opleve
ren: apenoten, kof
fie, cacao, bananen. De mijnbouw be
gint: bauxiet en ijzer in Guinea, dat „nee"
stemde, fosfaat, wat diamant, wat goud. De
industrie staat in de kinderschoenen. Ex-
bestaan plannen voor dammenbouw, hydro.
elektrische centrales. Er kan nochtans geen
sprake van zijn, dat Frankrijk alleen dit
gebied tot ontwikkeling zou kunnen bren
gen, één Franse administrateur bestuurt
gebieden zo groot als Benelux. Maar goed,
straks komt de Euromarkt. Kan West-
Europa niet in een gezamenlijke krachts
inspanning deze gebieden naar de twintig
ste eeuw stuwen? Dat is een open vraag.
Naast enorme economische obstakels zijn
er nog grotere politieke hindernissen te
overwinnen. Maar hoezo, zal men vragen.
Afgezien van die vervelende meneer
Sékou Touré in Guinea, die ondankbare
lastpost, hebben deze Afrikanen nu toch
definitief gekozen, hun politieke rijpheid
getoond door te opteren voor de voltooiing
van hun interne autonomie, logische vol
trekking van het Franse liberalisatie-proces
dat na de mislukte assimilatie-pogingen
vanaf De Gaulle's eerste vernieuwing in
Brazzaville (1943), via de grondwet van
1946 en de recente kaderwet tot de nieuwe
grondwet leidde? Hun positie is nu toch
duidelijk: volledige interne autonomie als
lid-staat van de nieuwe Franse gemeen
schap, waarin de Franse republiek slechts
een aantal bevoegdheden als defensie, di
plomatie, monetair beleid, verbindingen
enzovoort behoudt? Dat refei-endum was
toch een klare uitspi-aak, een vrije keuze
tussen ..ja" en „nee", tussen vrijwillige
binding en directe onafhankelijkheid?
Duidelijk?
Ja, als het zó eenvoudig was, zoals de
heer Cornu-Gentille, Frankrijks minister
van Overzeese Gebiedsdelen het trouwens
graag doet voorkomenmaar zo een
voudig is het niet. Op gevaar af mijn lezers
in de spanning te houden van een avontu
renfilm in twee afleveringen, waarbij aan
het eind van het eerste deel de held boven
een diep ravijn met zijn kunstgebit aan een
touw blijft hangen, onder de mededeling
„komende week het vervolg", kan ik nu
slechts zeggen, dat het zozeer bejubelde
referendum in Frans Afrika geenszins een
duidelijke uitspraak, een vaste richtlijn
voor de toekomst gaf. Het zwarte wereld
deel geeft op de eenvoudige vraag „ja of
nee" zyn geheimen niet prijs. Het kent
maar één werkelijk antwoord: „Misschien".
Al stond dat woord niet op de stembiljet
ten.
Dakar, Frans-Afrikaanse metropool:
men heeft mijn huis blank
geschilderd
Advertentie
worden U toegezonden na inzend,
van deze adv. als drukwerk aan
Ver. v. Crematie AVVL, Plantage
Middenlaan 58, Amsterdam-C
SINGAPORE (UPI) De Amei-ikaanse
scheepsbouwer Fred Peterson, 64 jaar,
en zeven metgezellen aan boord van zijn
motorschoener „Utopia" hadden minder
prettige ervaringen met de Indonesische
autoriteiten op Bali opgedaan.
Peterson vertelde na zijn aankomst in
Singapore dat hij met zijn schip Denpas
ser, op Bali, was binnengelopen om brand
stof in te nemen. Inplaats van brandstof
te ontvangen werden hij en de zeven an
deren in de gevangenis opgesloten. Na hun
vx-ijlating besloot Peterson naar Singapore
te zeilen, want brandstof kreeg hij niet.
Tijdens de reis had de schoener telkens
last van Indonesische kanonneerboten.
Peterson verklaarde, dat hij bij de Ame
rikaanse consul-generaal in Singapore rap
port zou uitbrengen en een protest indie
nen inzake de ondervonden behandeling.
Advertentie
met het hoogste rendement
zuinig - geen roet - meer warmte
LONDEN, (Reuter) Het bestuur van
de Britse Labourpartij heeft in een ver
klaring gezegd dat het welslagen van de
besprekingen in Genève van uitzonderlijk
groot belang zijn, omdat de mensheid
hoopt op beëindiging van de proeven
met kernwapens. Men mag een drie-mo-
gendheden-overeenkomst om de proeven
stop te zetten niet afhankelijk stellen van
regeling van politieke kwesties, of overeen
stemming over andere aspecten van de
ontwapening. Wel moet een doelmatig
controlestelsel worden geëist, aldus de
verklaring.
Voorts meent het partijbestuur, dat, na
een overeenkomst over het staken der
proeven, onmiddellijk onderhandeld moet
worden over concrete maatregelen voor
een evenwichtige ontwapening, met sta
king van de produktie en opheffing van de
bestaande voorraden kernwapens. Anders
zou het gevaar bestaan dat andere landen
die wellicht binnenkort in staat zouden
zijn eveneens kernwapens te vervaardi
gen, zich niet aan het verbod van kernproe
ven zouden houden.
Het uiterlijk van het woord pech
doet al vermoeden dat het van Duitse
oorsprong is. In de achttiende eeuw
was het een Duits studentenwoord
voor: tegenslag. Uit de studententaal
drong het de algemene spreektaal bin
nen en in de negentiende eeuw werd het
in het Nederlands overgenomen. Het
woord is hetzelfde als ons pek of pik.
„Im Pech stecken" is dus eigenlijk:
aan iets blijven kleven, zoals aan pek.
Thans zegt men in het Duits: Pech ha-
ben en in het Nederlands: pech hebben.
Ook uit het Duits overgenomen is de sa
menstelling pechvogel, in letterlijke
zin: vogel die aan de vogellijm blijft
kleven en gevangen wordt.
