Brandende straaljager ramt
schuur in Huis ter Heide
r
Albert van Dalsum zeventig
Westduits aanbod voor
Noorse ex-gevangenen
Van dag tot dag
Portret van Georgette Hagedoorn
als „Madame Arthur"
Laat-tcwia
<~Pra.a.tótoel
Kolenhandelaar aan brandwonden
overleden, knecht zwaar gewond
J
3
Gunstige ontwikkeling van
de Britse reserves
Bij Barneveld gevonden
munten dateren uit
13de en 14de eeuw
Kort nieuws
Sleper bereikt stuurloze
„Charlotte"
T. van Egmond overleden
Kerkelijk Nieuws
Verzending van zeepost
Arrestatie in Haagse
moordzaak
Drie doden in het verkeer
^Hoe is het ontstaan)^
Dit woord:
LIEFTALLIG
ZATERDAG 3 JANUARI 1959
Het grootste eiland van de 'Antillen,
Cuba, een van de voornaamste suikerpro
ducenten der wereld, is de laatste weken
het toneel geweest van een bloedige om
wenteling, die thans lijkt te zijn uitgewoed.
De 59-jarige president Batista heeft de
wijk genomen in gezelschap van enkele
honderden medestanders en de opstande
lingenleider Fidel Castro is voor het mo
ment onbetwist meester van het terrein.
Het is niet de eerste maal dat Batista,
een koortsachtig levend man met een brui
sende energie in wie de vermenging van
Indiaans, Chinees, Spaans en Afrikaans
bloed zich nooit verloochende de plaats
moet ruimen: in 1944, toen hij zeven jaar
de machtige man achter de schermen en
vier jaar president was, werd de grond
van het tropische eiland hem te heet onder
de voeten nadat hij bij de verkiezingen was
verslagen door Grau San Martin. Na vier
jaar in ballingschap te hebben doorge
bracht, hervatte hij zijn streven naar de
macht, die hij in 1952 herwon.
De geschiedenis van Cuba, waarin de
Amerikaans-Spaanse oorlog van 1898 het
keerpunt van kolonie tot zelfstandige re
publiek betekende, kenmerkt zich door een
woelige politieke groeiperiode, die eigen
lijk nog steeds niet geëindigd is. Het be
stuur van Batista, die hoge idealen koes
terde doch in de praktijk weinig anders
deed dan corruptie, bedrog en sabotage der
burgerlijke rechten de vrije hand laten
naargelang zijn eigen machtspositie zulks
eiste, heeft Cuba echter één groot voordeel
gebracht: Batista is erin geslaagd zijn land
via een zeer kronkelige koers te ontwor
stelen aan de Amerikaanse voogdij, die in
1900 door middel van het amendement-
Platt zeer hecht gelegaliseerd leek. Hij ver
ijdelde in 1933 een Amerikaanse poging om
een pro-Amerikaans president, Caspedes,
vaste voet te doen krijgen en ontketende
een anti-Amerikaanse campagne van
zwaar-nationalistische inslag, die welis
waar later onder druk van de economische
nood sterk werd afgezwakt, doch tenslotte
leidde tot afschaffing van het amende-
ment-Platt en daarmee tot uitschakeling
van iedere directe Amerikaanse invloed.
Tegelijk wist Batista Cuba's zwakke punt,
zijn suikerexport naar de Verenigde Staten,
te redden en bleef sindsdien een vrien
delijke houding tegenover Amerika tonen,
terwijl hij in het binnenland steeds meer
naar het dictatoriale helde.
Aan deze toestand is nu een radicaal
einde gemaakt door de „geleerde vechters
baas" Castro, een meester in de rechten en
afstammeling van een aristocratische in
heemse familie. Deze avontuurlijke jonge
man, thans 32 jaar, heeft tot dusver ieder
een in het onzekere gelaten omtrent zijn
politieke kleur en zijn talrijke medestan
ders slechts geïnspireerd door de leuze
„Tegen de dictatuur". Of hij bedoelt
„Tegen de dictatuur van Batista" en ove
rigens niet afkerig is van een dictatoriaal
bewind ofwel zijn leven heeft besteed
aan de strijd voor het herstel der demo
cratie, is niet duidelijk. Wel is ook in zijn
opvattingen voor zover deze te definië
ren zijn een sterke nationalistische ten
dens merkbaar, wat verklaarbaar zou kun
nen zijn uit zijn afstamming. Wie de macht
op Cuba echter ook in handen heeft en
welke idealen hij ook koesteren mag, het
voornaamste feit waarmee deze rekening
te houden zal hebben is wel de volkomen
afhankelijkheid van het eiland, in econo
misch opzicht, van de rest van de wereld
en van Amerika in het bijzonder.
De koele afwachting en bijna achteloze
houding van Washington zouden daaruit
kunnen worden verklaard.
(Van onze correspondent in Londen
De Britse goud- en dollarreserves, wel
ke sinds de ruimere omwisselbaarheid
van het pond thans aangeduid worden als
de „goud- en omwisselbare valutareser
ves" daalden gedurende december met
52 miljoen pond en bedroegen in totaal
1096 miljoen pond. Dit is echter minder
ongunstig dan het op het oog lijkt, omdat
Engeland in de afgelopen maand een be
drag van 70 miljoen pond terugbetaalde
op de Amerikaanse en Canadese leningen.
Op 3 maart 1958 heeft een grondwerker
tussen Achterveld en Barneveld een
„Jacobakannetje" gevonden gevuld met
in linnen zakjes gebonden munten.
De vondst werd overgebracht naar het
Koninklijk Penningkabinet in 's Graven-
hage. Daar is men er thans in geslaagd,
de 234 munten, op vijftien kleine pennin
gen na, te identificeren. Zij zijn waar
schijnlijk tussen 1421 en 1425 in de grond
verborgen. Er zijn munten bij uit de graaf
schap Holland van ae graven Albrecht
(1389-1404), Willem IV (1401-1417) en Jan
(1420-1425), voorst uit het bisdom Utrecht,
van bisschop Frederik van Blankenheim
(1394-1423), van de stad Utrecht (plm.
1400), het hertogdom Gelre (Reinold IV),
stad Kampen, graafschap Kleef, hertog
dom Brabant, graafschap Vlaanderen,
graafschap Henegouwen en de koninkrij
ken Engeland en Frankrijk.
Er is een munt bij van de Franse ko
ning Philips IV uit 1285, een van de En
gelse koning Edward III uit 1327, een uit
het graafschap Saint Pol in Noord-Frank
rijk uit 1415, alsmede elf munten uit
Vlaanderen en twee uit Henegouwen.
De handelswaarde van de gehele vondst
wordt op ongeveer achthonderd tot dui
zend gulden geschat.
Dank zij een bijdrage van 't provinciaal
bestuur van Gelderland heeft het Barne-
veldse museum het grootste deel van de
vondst kunnen verwerven. In dit museum
zal de collectie de komende zomer te be
zichtigen zijn. Een keurcollectie van zeld
zame, uiterst fragiele muntjes blijft in het
Koninklijk Penningkabinet in Den Haag.
De eigenaar van de grond, de 70-jarige
heer A. Klomp heeft een aantal gouden
munten behouden. De opbrengst van de
„schat" hebben vinder en grondeigenaar
samen gedeeld.
Aan moeders medicyn overleden. Een
éénjarig zoontje van de familie S. Procee
te Hardegarijp is in het Diakonessenhuis
te Leeuwarden overleden, nadat het op
nieuwjaarsdag in de ouderlijke woning
van medicijn had gedronken, die voor de
moeder bestemd was.
Advertentie
ABERDEEN (UPI) Vanochtend vroeg
heeft de Engelse sleepboot „Metinda III"
de kustwacht van Aberdeen per radio ge
meld, dat zij thans het sinds woensdag ver
miste Duitse vrachtschip „Charlotte" heeft
bereikt en in de nabijheid blijft tot het
aanbreken van de dag. „Metinda" wil dan,
zo nodig, de stuurloos ronddrijvende Duit
ser op sleeptouw nemen.
De Haarlemse schilder Kees Verwey heeft de hem door het ministerie van
Onderwijs, Kunsten en Wetenschappen verstrekte opdracht tot het vervaardigen
van een portret van de actrice en voordrachtkunstenares Georgette Hagedoorn
voltooid. Wij prijzen ons gelukkig de tekening Georgette Hagedoorn in haar
creatie „Madame Arthur" hier te kunnen reproduceren. In overleg met haar
moet er thans een passende bestemming aan worden gegeven. Daarbij wordt
aan de portrettenverzamelingen van de Amsterdamse Stadsschouwburg of van
de Koninklijke Schouwburg in Den Haag, maar ook aan de collectie van het
museum Boymans-Van Beuningen aan Rotterdam gedacht. Intussen heeft men
Georgette Hagedoorn voorgesteld het portret te plaatsen in de Stadsschouwlmrg
te Haarlem, haar geboortestad. Uiteraard steunen wij deze laatste suggestie
gaarne. De directeur van het theater zou met een dergelijke aanwinst zeer
verheugd zijn. De volgende week zal een beslissing na overleg met de maker
van de tekening worden genomen.
If MIMI
t'ylilif|| WwÊm.
pHM OTwAHMWi 1
jjllll!
TIP
Boven een bericht, meldende dat
Nederland en de Dominicaanse
Republiek thans op diplomatieke
voet van wederzijds ambassadeur
schap komen, zet de N.R.C. het kopje
„Ambassade te Havana"
Ik wil er de Rotterdamse aardrijks
kundige opmerkzaam op maken, dat,
wanneer hij een schone Cubaanse
zoekt, hij deze niet in Ciudad
Trujillo moet gaan zoeken.
CHIN EC A
Op de menu-kaart van Chinees- s
Bergen-op-Zooms restaurant Hong j|
Kong staat:
„15% bediening, tevens gelegen- |j
heid tot slapen".
TRAGEDIE
Levensmid-
een tragisch
HORECA
Restaurant Cambridge te Utrecht
adverteerde zijn „first classe ser
vice". Club Casino te Amster
dam haar „prix fix" en hotel
restaurant Fazantenhof (Hollandse
Rading) zijn „poelet a la broche"
en „Clache du Paire Noël".
La Maire Noëlle zal zich ivel fix ge
schaamd hebben voor deze second
class kennis van de Franse taal.
In Missets blad
delenbedrijf
mensenlot:
„Vrijdag 2 januari zal het precies
50 jaar geleden zijn, dat de heer
H. Hoorn in de pudding ging".
NET
En deze is uit het Kamper
Nieuwsblad: j=
Gevraagd een net meisje Wei-
nachtsstol en Krentenbrood enz. j|
Oudestraat 111, Kampen.
TALARIUS I
In de ouderdom van 86 jaar is te 's Gra-
venhage overleden de heer T. van Eg-
mond, oud-wethouder en ereburgemees-
ter van Oegstgeest. Hij heeft deel uitge
maakt van het scheidsgerecht van de Al
gemene Vereniging voor Bloembollencul
tuur en is voorzitter geweest van de Ver
eniging van Vaste-plantenkwekers in Ne
derland.
Ned. Hev. Kerk
Aangenomen naar Utrecht (vac. G. J.
Geurtsen) C. P. v. Andel te Scharnegou-
tum.
Geref. Kerken
Bedankt voor Nieuw-Vennep C. W. Thijs
te Voorburg; voor Vroomshoop A. Wier-
singa te 's-Graveland.
Oud-Geref. gem. in Nederland
Beroepen te Rijssen (Walkerk) E. du
Marchie v. Voorthuysen te Leersum.
Chr. Geref. Kerken
Bedankt voor Rozenburg T. Brienen te
Mussel.
Geref. Gemeenten
Bedankt voor Ridderkerk M. Blok te
Rijssen.
Maandag hoopt de vooraanstaande Ne
derlandse acteur en regisseur Albert van
Dalsum, die enkele jaren geleden in Heem
stede is komen wonen, zeventig jaar te
worden. Hij werd op 5 januari 1889 te
Nieuwe Amstel geboren. In oktober van
dit jaar zal het zestig jaar geleden zijn,
dat hij zeer tegen de zin van zijn fa
milie zijn betrekking bij de Hollandse
Spoorwegmaatschappij opgaf en bij Wil
lem Royaards zijn toneelloopbaan begon,
na enige elementaire lessen bij Jan C. de
Vos te hebben genoten. Bij zijn gouden
jubileum in 1949 werd hij tot Ridder in de
Orde van de Nederlandse Leeuw benoemd,
de derde acteur in ons land die deze hoge
onderscheiding waardig werd geacht. Te
vens werd hem de eremedaille van de stad
Amsterdam verleend.
Albert van Dalsum maakte zijn debuut
als de engel Gabriël in „Adam in balling
schap" van Vondel, wiens Gysbreght van
Aemstel hij in latere jaren talloze keren
heeft uitgebeeld. Hij was Van Schoon-
hovens opvolger in deze rol. Bekendheid
kreeg Van Dalsum vooral door zijn op
treden L:i Verkade in het melodrama „Het
Chinese landhuis". In 1929 beeon zijn lang
durige samenwerking met A. Defresne, met
wie hij het Oost-Nederlands Toneel op
richtte. Tot kort voor de tweede wereld
oorlog was hij een der leidende figuren
van de Amsterdamse Toneelvereniging, na
de bevrijding is hii enige jaren mededirec
teur van het A..T.G. geweest. Na de ophef
fing daarvan vervulde hii gastrollen bij
de toneelgroen „Theater" en tegenwoordig
maakt hij deel uit van de Haagse Co-
medie, waar hij thans de rol van Pedro
Cresoo in „De rechter van Zalamea" ver
tolkt.
In een artikel in 1916 schreef Van Dal
sum onder meer: ..Kunst is levensbesef tot
schoonheid verwerkt. Zij zal altijd een
element van het eeuwige in zich dragen"
Dit devies is hii trouw gebleven, deze oo-
vatting kenmerkt ziin voornaamste crea
ties. waarin hij zich als een dvnamische.
bewogen, soms fanatieke, altijd onrechte
zoeker naar de waarheid onderscheidt. An
deren mogen hem in vaktechnisch oozieht
overtreffen. Van Dalsum is nog steeds onze
sterkste toneelnersoonlijkheid. Bij ziin hul
diging, ruim negen jaar geleden, snrak mi
nister nrof. dr. Ruften een juist woord,
toen hij gewag maakte van de toverfor-
Met de volgende schepen kan zeepost
worden verzonden. De data, waarop de
correspondentie uiterlijk ter post moet
zijn bezorgd, bestaan achter de naam van
het schip vermeld. Argentinië: m.s. „West-
land" 8 jan.; Australië: s.s. „Arcadia"
6 jan. en m.s. „Jason" 10 jan.; Brazilië:
s.s. „Highland Brigade" 5 jan.; Canada:
s.s. „American Producer" 4 jan. en m.s.
„Westerdam" 8 jan.; Chili via New York
8 jan.; Indonesië: m.s. „Weltevreden"
8 jan.; Ned. Antillen: m.s. „Osiris" 5 jan.
en s.s. „Baarn" 6 jan.; Ned. Nieuw-Guinea:
s.s. „Peleus" 10 jan.; Nieuw Zeeland: s.s.
„Ruahine" 10 jan.; Suriname: m.s. „Ma-
ron" 7 jan.; Unie van Zuid-Afrika en Zuid-
west-Afrika: m.s. „Randfontein" 4 jan.;
Brits-Oost-Afri! v. s.s. „Pierre Loti" 4 jan.
Inlichtingen betreffende de verzendings
data van postpakketten geven de post
kantoren.
De Haagse recherche heeft gisteren een
arrestatie verricht in verband met de
moord op de 47-jarige mej. M. G. van S.
aan de Nieuwe Haven te Den Haag.
Rechercheurs ontdekten dat een 26-jari
ge Haagse schilder juwelen te koop heeft
aangeboden, die aan de vermoorde hebben
toebehoord. De schilder is in arrest ge
steld.
De schilder, die geen onbekende is van
de politie, ontkent iets met de moord uit
staande te hebben. Hij kende „Blonde Ma
rie" sedert 1955, toen hij haar woning heeft
geschilderd. Hij moet, evenals zovelen in
de buurt, geweten hebben, dat zij niet on
bemiddeld was. Het was bekend, dat zij
een pension wilde beginnen. Zij had hier
voor ongeveer f 80.000 gespaard. Dit geld
stond op een bank. Zij had gewoonlijk
slechts enkele honderden guldens en een
aantal sieraden in huis. Deze sieraden
heeft de schilder gisteren van de hand
willen doen. Dankzij de oplettendheid van
de juwelier, die argwaan koesterde, kon
de recherche tot arrestatie overgaan. De
aangehoudene beweert de juwelen van een
onbekende in een café te hebben gekocht.
Bij een onderzoek in de woning van S.
kwamen echter nog meer juwelen te voor
schijn, die het eigendom waren van de
vermoorde vrouw. Onder meer vond de
recherche een oorbel. De andere oorbel
lag naast de vermoorde vrouw op de grond.
Albert van Dalsum in „De rechter van
Zalamea" van Pedro Calderon de la
Barca, waarin hij thans bij de Haagse
Comedie de hoofdrol vervult.
mule, waarover Van Dalsum moet beschik
ken om het publiek in zijn ban te slaan
Of hij het nu zocht en zoekt in het heftige
expressionisme of in de versobering tot
diepste eenvoud, zijn persoonlijk magnetis
me deed en doet zich onverminderd ge
voelen.
de
Drogdromen
Het zal velen bekend zijn hoe zwakjes
des morgens het lampje van de geest aan
gloeitEn vervolgens: hoe traag de eerste
instructies van het centrale zenuwstelsel
door de luierende leden worden opgevolgd.
Daarom trof het mij dezer dagen, dat ik
mij zomaar ineens, zonder tegenzin, voor
de scheerspiegel bevond. Ik probeerde mij
te herinneren hoe ik er wel uitgekomen
mocht zijn, maar ik kon het niet. Dat het
zwaarste karwei van de dag onopgemerkt
gepasseerd zou zijn maakte me zó achter
dochtig, dat ik onmiddellijk wakker werd.
Asjeblieft: ik lag er nog in en alles was
donker om me heen.
Toen deed ik iets concreets: ik drukte
een lampje aan. Bij het schaarse licht
daarvan vierde ik de overwinning van
mijn bewustzijn op een bedriegelijke
droom. Er zijn altijd situaties in mijn dro
men geweest, die mij wakker maakten om
dat ze me te dol voorkwamen. Daardoor
werden ook de schrikmomenten, die som
mige dromers in wilde angst het nacht
kastje doen omklemmen, uit mijn dromen
weggekapt. Nooit ben ik bang geweest
voor een aanstormende olifant en wan
neer de tram met mij van de kade stortte
of ik mijn evenwicht verloor op een steile
rotswand heb ik altijd geweten, dat niet
de dood maar een opgelucht ontwaken mij
wachtte.
Enfin, nu niet weer wegdoezelen, maar
eruit komen. Ik stak het koude zeil over
naar de wastafel en bracht mezelf op orde.
Onder het ontbijt luisterde ik met 'n half oor
naar het nieuws. Mijn oom Harmen had
een kabinet gevormd. Het was voor mij een
opwindend bericht omdat mijn hele familie
zich tegen de politieke denkbeelden van
deze oom verzet. Ik fietste naar mijn werk
en merkte tot mijn verwondering, dat ik de
wind en de verkeerslichten mee had.
De binnenstad bood echter een zeer on
gebruikelijke aanblik. Er was een hele
mensenmenigte op de been om te protes
teren tegen het kabinet, waarmee oom
Harmen uit de bus was gekomen. De politie
probeerde de betogers door het strooien
van zout en pekel te verspreiden, maar
dit lukte niet al te bestToen dook er uit
een kelder een mannetje op, dat mij haas
tig wenkte met de mededeling, dat hij oom
Harmen voor mij aan de telefoon had. Ik
daalde achter hem af, greep de hoorn,
feliciteerde oom en vernam van hem mijn
benoeming tot directeur van het econo
misch planbureau.
Pas toen zag ik het absurde van de
situatie in en werd opnieuw wakker. Al
leen het lampje naast mijn bed brandde.
Ik moest helemaal van voren af aan be
ginnen.
Henk Biersteker
OSLO, (Reuter) Volgens het rege
ringsgezinde Noorse „Arbeiderbladet" is
het aanbod van de Westduitse regering om
schadevergoeding aan voormalige Noorse
concentratiekampgevangenen te betalen
gevolgd door een aanbod van een uit
eindelijke betaling van zestig miljoen
mark. Een woordvoerder van het Noorse
departement van Buitenlandse Zaken zei
dat er goede hoop bestaat dat de kwestie
van de schadevergoeding in de nabije toe
komst wordt geregeld.
Een straaljager van het type F 86 K van de vliegbasis Soesterberg is gistermiddag
omstreeks half vier brandend neergestort op een kolenopslagplaats aan de Prins
Alexanderweg te Huis ter Heide. De piloot, de 34-jarige majoor B. C. Ruys uit Amers
foort, vlieger-instructeur bij het 700ste squadron op Soesterberg, zag kans het toestel
even te voren met een schietstoel te verlaten. Het toestel ramde de kolenschuur van
de firma Rondeel, waarin de heer C. Rondeel en zijn knecht W. van der Hoven op dat
moment juist werkzaam waren. De schuur vloog onmiddellijk in brand en was in
korte tijd een laaiende fakkel. Ook de kleren van de heren Rondeel en Van der Hoven
vatten vlam. Op hun hulpgeschreeuw kwam mevrouw Rondeel toesnellen, die met
gevaar voor eigen leven de beide mannen met water overgoot. Zij kon geen hulp
krijgen, omdat niemand het aandurfde dichtbij te komen, omdat zich steeds explosies
voordeden. Pas nadat deze ophielden, kon men de onheilsplaats benaderen. De beide
mannen werden naar het algemeen ziekenhuis te Zeist vervoerd, waar de heer
Rondeel kort na aankomst overleed. Zijn knecht bleek zwaar gewond te zijn.
De piloot werd naar het militair hospi
taal „Oog in Al" in Utrecht overgebracht.
Hij liep geen noemenswaardig letsel op,
daar hij in d> kruin van een denneboom
neerkwam.
Majoor Ruys was om kwart over drie
van Soesterberg opgestegen. Kort na de
start kreeg hij motorstoring. Hij probeer
de een open plek te vinden waar hij het
toestel, dat niet meer te redden viel omdat
het inmiddels in brand was gevlogen, kon
laten neerkomen. Boven Huis ter Heide
drukte majoor Ruys op de knop die zijn
schietstoel van het brandende toestel moest
losmaken. Als een brandende fakkel dook
de straaljager naar beneden.
Nadat het toestel eerst de kolenopslag
plaats van de heer Rondeel had geraakt,
boorde het zich in het kleine stukje grond,
dat hier tussen een groot aantal huizen
De 25-jarige heer C. Brouwer, die in de
kerstnacht als bestuurder van een scooter
bij een aanrijding op de hoek Slotlaan
Jagerlaan te Zeist ernstig werd gewond, is
in het Zeister ziekenhuis overleden.
In Leeuwarden heeft een personenauto
de te Leeuwarden woonachtige 78-jarige
mevrouw E. Dupont, aangereden toen ze
plotseling de rijbaan overstak. Ernstig ge
wond werd het slachtoffer per ambulance
auto naar het diakonessenhuis overge
bracht, waar ze is overleden.
In de Grotestraat te Goor is de acht
jarige jongen Bertie Overbeek uit Goor
door een vrachtauto aangereden en op slag
gedood.
ligt. Er volgde een enerme explosie, waar
bij brandende brokstukken werden wegge
slingerd. Op een aangrenzende kwekerij
werd een nieuw duivenhok weggevaagd.
De 32 duiven vonden hierbij de dood.
De brandweer uit Zeist en de ongevallen-
ploeg van het vliegveld Soesterberg waren
zeer snel ter plaatse, evenals de chef van
de Luchtmachtstaf, luitenant-generaal H.
Schaper. Met schuimblussers werd het
vuur bestreden, waardoor uitbreiding kon
worden voorkomen.
De betekenis van het woord lieftallig
is bekend. Het wil zeggen: bekoorlijk,
bevallig, innemend. De moeilijkheid
schuilt in het tweede deel: tallig. Nu
kende men reeds in het Middelneder
lands het bijvoeglijk naamwoord lief
getal voor: bemind. In de 17e eeuw
vindt men: Maurits was liefgetal onder
het krijgsvolk. De aannemelijkste ver
klaring is die welke getal en dus ook
-tallig in lieftallig in verband brengt
met het werk woord tellen. Lieftallig
betekent dan eigenlijk: voor lief geteld,
onder de lieve mensen gerekend. Deze
opvatting verdient de voorkeur boven
die welke verwantschap zoekt met het
woord taal en lieftallig verklaart als:
lief in het spreken.
