Russische raast n iket mist voort naa maan en de zon OPRECHTE HAARLEMSCHE COURANT Alleen het westen bleef sneeuwvrij PIErERAaRS PICRNICK Houten schoolgebouw in Rotterdam ging in vlammen op HET WEER MORRIS beforei/oi, President Urrutia van Cuba: tirannen moeten verdwijnen Haar toekomst: l omlooptijd i stplaneet met een 15 maanden ZWARE SNEEUWVAL IN DUITSLAND EN IN GROOT-BRITTANNIE Koudegolf kost 14 mensen het leven in Amerika Tweede slachtoffer van ongeluk met straaljager Gelukwensen van Macmillan en Eisenhower Sporen van uranium bij grondboring in Overijsel Ongeregeldheden in Kongo Het woord is aan t Iets kouder Dr. Mi/ton Eisenhower bepleit „koelere" politiek jegens Zuidamerikaanse dictators 73e JAARGANG No 149 Grote Houtstraat 93, Haarlem. Tel. 15295 (6 lijnen) Directie, Redactie, Administratie. Drukkerij Gr. Heiligland 10. Tel. 15295. Bij kantoor Haarlem-N. Soendaplein^ Tel. 57755 MAANDAG 5 JANUARI 1959 Haarlems Dagblad Uitgave Grafische Bedrijven Damiate N.V. Verschijnt dagelijks beh. op zon- en feestdagen. Abonnement p. week 59 et., p. kwartaal 7.65, fr. p.p. 8.15. Losse nrs. 12 ct. Postgiro 273107. Advertentietarieven op aanvraag verkrijgbaar. Directie: P. W. Peereboom en A. D. Huijsman Hoofdredacteur: Simon Koster Adj. Hoofdredacteur: Jos L. Lodewijks Skiliefhebbers profiteerdenmaar vele reizigers werden ernstig gedupeerd (Van onze correspondent in Bonn) In de nacht van zaterdag op zondag werd West-Duitsland verrast door bijzon der zware sneeuwval. De spoorwegen raakten danig in de war: treinen kwamen op bepaalde trajecten met een uur vertra ging aan. Zware sneeuwval bij enige gra den vorst werd in het bijzonder gemeld uit Aken, v/aar gistermorgen een halve meter lag., Keulen en Sauerland. In de Harz viel vijftien tot dertig centimeter, in de Beierse Alpen op sommige plaatsen een halve meter. De skiliefhebbers kwa men aan hun trekken in het Sauerland, de Harz, de Beierse Alpen, de Taunus, het Westerwoud en het Zwarte Woud. Met honderden auto's en bussen trokken zij naar de wintersportcentra, speciaal naar het Zwarte Woud, waar het windstil was en de sneeuw tot 65 centimeter hoogte lag. Op de Zugspitzberg in Beieren was het bij zonder druk: hier lag op de top 2.45 meter sneeuw. In Beieren moesten sneeuwploe gen de wegen vrij maken. In het algemeen was men in Westduits- land verheugd met deze late inval van de winter. „Daardoor is te rechter tijd voor komen, dat op de velden en langs de we gen struiken en bomen reeds nu in bloei zouden komen tengevolge van het zeer zachte weer van de laatste weken, het geen tot ernstige bevriezingen in de ko mende maanden zou hebben geleid. Ove rigens was het vanmorgen alweer met het echte winterweer gedaan." In Noord- rijn-Westfalen was de dooi reeds inge treden. (UPI) Grote gebieden van Groot-Brit- tannië lagen gisteren onder een dikke vracht sneeuw, daar het de gehele nacht had gesneeuwd. Van Aberdeen in Schotland tot Wales toe lag een sneeuwdek van 15 tot 20 centimeter. Zowel de Automobile Asso ciation als de Royal Automobile Club be schreef de toestand op de wegen in de be sneeuwde streken als „verschrikkelijk". Tot ver in het zuiden, in Essex, 45 kilome ter van Londen, lag de sneeuw tot tien cen timeter hoog. Een vroege ochtendtrein naar de zuidkust van Sussex moest verla ten worden toen de stroom door het ijs werd afgesneden. Andere treinen moesten worden omgelegd. Gedurende enige dagen is Denemar ken door een hevige storm geteisterd. Door het ruwe weer werden verscheidene eilanden van het vasteland afgesneden. In de Noordzee veroorzaakte de storm de dood van een Zweedse en een Duitse zee man, toen zij overboord werden geslagen. De Duitser was een vijftienjarige jongen van de Arcturus (1.566 ton). De storm veroorzaakte ook enkele over stromingen. Het ernstigst is de situatie op het eiland Manoe. Gasten van het vaste land die er de kerstdagen en de jaarwisse ling kwamen doorbrengen, kunnen nog niet naar huis. Bovendien wordt gemeld dat de voedselvoorraad op het eiland op raakt. CHICAGO (Reuter) Het centrale deel van de Verenigde Staten is getroffen door een koudegolf, die sedert zondag reeds veertien mensen het leven heeft gekost. In Minnesota en Wyoming vriest het plaatselijk 24 graden. DIT NUMMER BESTAAT UIT TIEN PAGINA'S In Arnhem moesten de mensen zater dagmiddag reeds diep in hun kragen duiken, zoals men op deze op het -rplein gemaakte foto kan zien. In vele delen van ons land, vooral in het oosten en zuiden, is gisteren veel sneeuw gevallen. In Limburg was de sneeuwlaag op vele plaatsen tien centi meter dik. Het verkeer ondervond vooral in Groningen veel overlast, omdat het daar na de sneeuwval eerst ging dooien, waarna de temperatuur tot onder het vriespunt daalde en de wegen spiegelglad werden. De busdiensten van Groningen naar de diverse plaatsen in de omgeving werden volkomen ontwricht. De spoorwegen had den geen noemenswaardige vertraging. Ook elders had men last van gladde wegen. In Zeist sliote zondagmorgen een auto, bestuurd door ds. Van Houten uit Aals meer. De wagen sloeg driemaal over de kop en bleef zwaar gehavend aan de kant van de weg liggen. De predikant werd uit zijn benarde positie bevrijd en naar het Zeister ziekenhuis vervoerd. Het bleek, dat hij er nog vrij goed was afgekomen. Ds. Van Houten zou preekbeurten vervullen in de Gereformeerde Kerk te Driebergen- Rijsenburg. De 32-jarige heer W. van den Hoven, die vrijdagmiddag zwaar gewond werd toen een straaljager op een kolenschuur in Huis ter Heide neerstortte, is overleden. Hij laat een vrouw en een kind achter. De heer Van der Hoven was in dienst bij de kolenhandelaar C. Rondeel, die kort na het ongeluk is overleden. Advertentie NOORSE TRUIEN - SOKKEN Wij maken onze lezers ten overvloede nog eens attent op de termijn van in zending van de oplossingen: tussen heden en 14 januari is gelegenheid tot inzending. Oplossingen die na 14 januari in ons bezit komen, dingen niet meer mee naar de prijzen. De hoofdprijs van honderd gulden is voor degene, die de meeste goede oplossingen inzendt. Er zijn verder nog prijzen van 75. 50.—, 25.—, 10.— en 5.—. In een uur tijds zijn zondag te Rotter dam negen lokalen uitgebrand, die be hoorden tot een houten scholencomplex, waarin een openbare industrieschool en een christelijke uloschool waren geves tigd. In de school, waarvan de centrale ver warming met gas wordt gestookt, was zondagsschool gehouden. Om kwart over twee, korte tijd nadat de kinderen de school hadden verlaten, weerklonk een he vige knal en op hetzelfde ogenblik stond het grootste gedeelte van het gebouw in brand. Het duurde niet lang of negen leslo kalen waren één vlammenzee. De brand weer slaagde erin, de overige lokalen te behouden. Het gehele complex bestond uit veertien leslokalen en enige ruimten voor het be waren van leermiddelen. Hiervan had de industrieschool vijf lokalen ter beschik king. De overige lokalen waren in gebruik bij de christelijke uloschool. De oorzaak van de brand staat wog niet vast. Vermoed wordt dat de gastoevoer naar de ketel van de centrale verwarming na het vertrek van de zondagsschoolkin deren niet goed is afgesloten, waardoor het gas zich door het gebouw heeft ver spreid. Hoe het echter tot ontbranding is gekomen weet men niet. De Britse premier Macmillan en de Ame rikaanse president Eisenhower hebben zondag premier Kroesjtsjev van de Sovjet- Unie gelukgewenst met het succes van de Moonik. Macmillan noemde in zijn tele gram de lancering „een belangrijke bij drage aan de wetenschappelijke kennis van de mensheid"; Eisenhower noemde het project „een grote stap voorwaarts in het streven tot de wereldruimte door te drin gen en een hartelijke felicitatie waard". Kroesjtsjev zelf heeft zaterdagmiddag op een bijeenkomst van de Opperste Sov jet van Wit-Rusland gezegd: „Deze nieu we overwinning van de Sovjet-Unie vormt een overtuigend bewijs van het feit, dat een socialistisch regiem op doelmatige wijze de ontwikkeling van de economie, de wetenschap, de techniek en de cultuur bevordert. De lasterpraat van onze vijan den is door de maanraket met één slag ont zenuwd" In Moskou en andere grote steden van de Sovjet-Unie is het nieuws van de ge slaagde lancering begroet met tafrelen van dolle vreugde. Reeds in de nacht van vrijdag op zaterdag zongen honderden stu denten op het Rode Plein in geïmproviseer de liederen hun voldoening over de Rus sische „zegepraal" uit. Zaterdag trokken lange stoeten betogers naar het Kremlin om „de regering en de zegevierende ge leerden hulde te brengen". Waarom faalde Amerika? De Duitse raketdeskundige prof. Her mann Oberth, zo seint onze correspondent te Bonn, heeft zondag in Neurenberg ver klaard, dat de Russische zonneraket voor hem geen verrassing was. „Natuurlijk zullen de Russen ook wel mislukkingen gehad hebben, maar daarvan heeft de we reld niets gehoord' de Russen kakelen na melijk niet, wanneer zij windeieren leg gen", aldus Oberth. „Hun succes is voor een groot deel te verklaren uit het feit dat zij zich geheel hebben toegelegd op het maken van sterke raketmotoren, terwijl de Amerikanen, om het gewicht van hun raketten laag te houden, hun motoren te ingewikkeld en dus te kwetsbaar maken". Oberth achtte de voorsprong van de Rus sen op dit gebied echter in tijd uitgedrukt niet groter dan twee a drie maanden en hij hoopte, dat Wernher von Braun (de Duits-Amerikaanse ruimtevaartexpert) nu eindelijk van Washington toestemming zal krijgen, de vereiste sterke aandrijfmachi- nes te gaan bouwen. Die toestemming is inmiddels verleend. Het Amerikaanse leger heeft nl. zaterdag avond opdracht gekregen, de grootste spoed te zetten achter een project voor ontwikkeling van een krachtige raketmo tor, die een zwaar ruimteschip in een baan om de aarde, de maan of zelfs de zon zal kunnen brengen," zo meldt UPI uit Washington. Voorts zal het legercen- trum voor de beproeving van Redstone- raketten nog dit jaar proeven gaan nemen met raketten, die „op den duur de moge lijkheid zullen openen, troepen binnen en kele uren naar ieder punt op aarde over te brengen. Tenslotte heeft generaal Schriever van de Amerikaanse luchtmacht verklaard, dat de V.S. midden 1959 enkele bases voor de lancering van intercontinentale raket ten gereed hopen te hebben. In Amerikaanse congreskringen zijn stemmen opgegaan voor de aanstelling van een wetenschappelijke expert in het kabinet. Men sprak over de lancering van de Moonik als „een mogelijk Pearl Har bor van de ruimte". Senator Kefauver zal binnenkort opnieuw een wetsontwerp tot instelling van een ministerie voor Weten schappen indienen, waaraan „blijkens het Russische succes duidelijk behoefte be staat." Britse reacties In Engeland heeft de ruimtevaartdes kundige, Kenneth Gathland erop aange drongen, dat de Westelijke mogendheden een gezamenlijk program voor ruimte vaartontwikkeling zullen opstellen. Hij op perde tevens de gedachte, de maan onder beheer van de UNO te stellen. Engelands meest vooraanstaande atoomgeleerde, Sir John Cockcroft, heeft in een televisie-interview voor de B.B.C. als zijn mening gegeven, dat de Russen de maan voorlopig links zullen laten lig gen om hun aandacht te concentreren op andei-e planeten. Sir John acht het voorlopig nog van weinig belang een mens naar de maan te brengen, omdat er geen terugkeren vandaar mogelijk is. Hij denkt dat de Russen nu zullen trachten een sa telliet zo dicht mogelijk in de buurt van andere planeten te brengen. De Russische astronoom Boris Koekarin heeft zondag in een Duitse uitzending van Radio Moskou gezegd, dat „toen de raket gelanceerd werd, geen van de geleerden in staat was, precies te voorstellen wat er in de ruimte mee zou gebeuren". „Wij hebben alle vragen omtrent het ruimte-on derzoek nog lang niet opgelost" zei hij en de techniek is dan ook nog niet in staat te garanderen, dat de maan geraakt zal wor den. De Australische atoomgeleerde J. P. Baxter vindt, dat er veel te veel gepraat wordt over ruimtestations op de maan en Het vuur liet slechts wat verkoolde balken over van het houten school gebouw in Rotterdam, dat zondag middag in vlammen opging. dergelijke. „De eerste eeuw is nog voldoen de waardevols te doen op aarde om zoveel miljoenen te besteden voor de ruimte vaart", zei hij, maar hij wilde een uitzon dering maken voor het geld dat besteed wordt voor raketten, die nodig zijn voor de defensie. Chinese vreugde Op een vergadering van communistisch- Chinese geleerden in Peking is een ver klaring uitgegeven, waarin de prestatie van de Russische raketexperts geprezen wordt. De Chinezen hebben, nooit getwij feld aan de precisie van het wetenschappe lijke en technische werk van de Sovjet- Unie. De Russen bereiken wat zij aankon digen, terwijl Amerika alleen maar op schept en er grote woorden uitslaat". Terug naar de aarde? Volgens enkele Russische en Ameri kaanse ruimtevaartdeskundigen moet de Moonik-raket na verloop van tijd terugke ren naar de aarde. Dit kan na vier jaar, maar wellicht ook pas na honderd jaren gebeuren en het zal waarschijnlijk niet op gemerkt worden. De raket zal dan niet te onderscheiden van een grote meteoorsteen verbranden in de dampkring en waar schijnlijk zal er hoogstens wat stof op de aarde neerkomen. Britse deskundigen verklaarden overi gens bijzonder getroffen te zijn door de nauwkeurigheid waarmee de Russen hun raket naar de maan hebben gelanceerd. „De Amerikanen zouden bij hun pogingen met de pionier zeei tevreden zijn geweest als zij tot op 75.000 km. van de maan wa- HAVANNA (Reuter/AFP) Urrutia, de voorlopige president van Cuba, heeft in Santiago kabinetsleden beëdigd en dr. Fidel Castro tot presidentieel gedelegeerde voor de strijdkrachten benoemd. Het nieuwe kabinet, waarin voorzitter Agra- monte van de orthodoxe oppositiepartij minister van Buitenlandse Zaken is, telt zeven ministers. Ook de nieuwe legerbevel hebber, kolonel Rubido, en de comman danten van vloot, politie en president van het oppergerechtshof werden beëdigd. Het programma van Urrutia omvat vele sociale hervormingen, maar geen naasting of confiscatie van buitenlandse eigendom men, zo heeft een gemachtigde van Castro in Washington verklaard. De grondwette lijke vrijheden worden hersteld, de univer siteiten heropend. Verder staan op het programma: bouw van goedkope wo ningen, ontwikkelprogramma's voor landbouwgebieden, ontwikkelingsprogram ma voor de industrie en sociale zekerheid, instelling van een regelingscommissie on der Batista geconfisqueerde landerijen en een nieuwe regeling voor de speelhuizen te Havanna. Urrutia heeft afgekondigd dat voortaan de president en ministers niet meer met „excellentie" betiteld moeten Een Rotterdams grondboringbedrijf. dat destijds aardgas in het Westland heeft aan geboord en ook boringen voor de Neder landse Aardolie Maatschappij verricht, heeft in Overijsel voor eigen risico borin gen verricht. Bij het onderzoek van de grondmonsters is nu gebleken dat zich daarin uranium bevond. Prof. dr. B. G. Escher, hoogleraar in de algemene geologie aan de rijksuniversi teit te Leiden, heeft aan het A.N.P. desge vraagd, verklaard, dat hij het vinden van een uraniumlaag in Nederland zeer on waarschijnlijk acht, omdat dit element slechts voorkomt in gneis- of granietfor maties, die hier niet voorkomen. Hooguit zouden sporen van uranium kunnen zijn aangetroffen in tijdens het diluvium aan gevoerde zwerfstenen uit Scandinavië, die behoord hebben tot zo'n formatie, waarin de aanwezigheid van uranium wel moge lijk is. Een Geigerteller geeft deze spo ren natuurlijk wel aan, aldus deze hoog leraar, die het uitgesloten achtte, dat als men werkelijk uranium heeft aangetrof fen, de vondst van economische betekenis zou kunnen zijn. 303e JAARGANG No 302 Met stralende gezichten bespreken deze Moskovieten in de straten van de Sovjetrussische hoofdstad het nieuws van de geslaagde lancering van de Moonik, dat pagina's van de extra- dities der Russische kranten vulde. ren gekomen", meenden zij. Moonik pas seerde de maan echter op 7500 km. Het hoofd van de afdeling technische wetenschappen van de Sovjet-Academie, prof. Blagonravof, heeft zondag in het jeugdblad „Komsomolskaja Pravda" ver klaard, dat volgens hem een van zijn hui dige lezers eens „langs de rand van een maankrater zal lopen, het eeuwenoude ge heim van d>- marskanalen zal ontsluieren en Venus van onder het wolkendek zal kunnen aanschouwen". Over de Amerikaanse raketten zei hij, dat men het werk der deskundigen in de V.S. niet mag kleineren, doch dat hun be nadering van het vraagstuk der interpla netaire vluchten en daarmee samenhan gende kwesties hem verkeerd toe schijnt". „In de Sovjet-Unie is een ruimtevaart- proef in de eerste plaats een wetenschap pelijke proef. In de V.S., zo schijnt het me toe, jaagt men het sensationele na en staan er doel einden op de voorgrond die niets met we tenschap gemeen hebben." Postzegel In de Sovjet-Unie is een postzegel uit gegeven, waarop het Kremlin is afgebeeld met een nachtelijke hemel als achtergrond waarin de drie Russische kunstmanen en de maanraket te zien zijn. De zegel draagt het opschrift „21ste congres van de Sovjet communistische partij". worden maar met „burger president" en „burger minister". Bij de beëdiging van zijn kabinet heeft Urrutia in een toespraak als zijn mening te kennen gegeven dat het gedaan moet zijn met alle tyrannen van Amerika. Hij heeft maatregelen getroffen om de presi denten van Nicaragua en de Dominicaanse republiek voor de UNO en de Organisatie van Amerikaanse staten te laten laken wegens hun verkoop van wapens aan Ba tista. Ook moet er een eind komen aan de dictatuur in Paraguay, aldus Urrutia. WASHINGTON (UPI) Dr. Milton Eisenhower, een broer van president Eisen hower, die president van de John Hopkins university is, heeft een „koelere" politiek jegens Zuidamerikaanse dictators bepleit. Als regeringsadviseur in speciale dienst heeft hij vorig jaar een reis door Midden- Amerika gemaakt. Dr. Eisenhower herin nerde eraan dat van democratische zijde in Latijns-Amerika vaak het verwijt wordt gehoord dat de Verenigde Staten de dicta tors steunen. HOLGUIN (Reuter-AFP) Dr. Castro heeft in een gesprek met een correspondent van de „Chicago Tribune" gezegd, dat hij niet met communisten samenwerkt Tegen de Amerikanen, die Batista wapens hebben geleverd, koestert hij geen wrok. Santiago zal de voorlopige hoofdstad blijven. Het was de bedoeling, aldus Castro, dat het regime van Batista zonder een schot zou vallen op 31 december. De zaak was in de war gestuurd door generaal-majoor Cantillo, die uitstel vroeg en in de ochtend van 1 januari zelf het bewind overnam. Hij liet toe, dat Batista en zijn medewerkers vluchtten. (Cantillo bevindt zich op last van dr. Castro in arrest). Dr. Urrutia is volgens Castro een man van democratische beginselen, naar wiens beleid hij zich ge heel zal richten. LEOPOLDVILLE (AFP) Te Leopold- ville in Belgisch Kongo hebben zich zon dagavond ongeregeldheden voorgedaan tussen de politie en deelnemers aan een vergadering van een culturele vereniging van bewoners uit het gebied der Beneden- Kongo. Vijf hoge politiefunctionarissen en verscheidene betogers raakten gewond. Twee politieauto's gingen in vlammen op. Twee winkels van buitenlandse eigenaren werden geplunderd en talrijke Europeanen werden in hun auto's met stenen bekogeld. Het schijnt dat de gemoederen verhit waren door een besluit de vergadering af te gelasten. Sophocles Wij kennen ons geluk pas, als het voorbij is. De Russische maanraket „Moonik" (die eerst door Radio Moskou „Lunnik" en later Planeet III werd genoemd) is zondagochtend om vier uur Nederlandse tijd de maan op een afstand van 7500 km gepasseerd. Zij vliegt nu in de richting van de zon. De reden, dat zij niet als een satelliet om de maan is gaan draaien, was, dat haar snelheid daartoe te groot was. Vanmorgen was de raket de maan reeds 235.000 km voorbij. Ze bevond zich toen op een afstand van 550.000 km van de aarde. De Russen verwachten, dat de Moonik op 14 januari een ellipsvormige baan om de zon zal gaan volgen met een omlooptijd van vijftien maanden. Haar afstand tot de zon zal in deze baan variëren van 146,4 miljoen km (in januari) tot 197,2 miljoen km (in september). Vanochtend meldde Radio Moskou, in tegen stelling tot eerdere berichten, dat de Russische geleerden nog steeds radiocontact met de raket hebben. Men verwacht echter, dat de signalen van Moonik spoedig, door de grote afstand en de vermindering van de capaciteit van haar batterijen, niet meer hoorbaar zullen zijn. Al heeft de raket dus haar doel gemist, toch hebben de Russische waar nemingsstations vele waardevolle wetenschappelijke gegevens van haar ontvan gen, die, naar zondag door Radio Moskou meegedeeld werd, goeddeels ter beschikking van de ruimtevaartdeskundigen in het buitenland gesteld zullen worden. Als het radiocontact met de raket verbroken zal zijn, zal dit in feite betekenen, dat Moonik zich voorgoed aan alle aardse waarnemingen onttrokken zal hebben. Of zij inderdaad als een kunstmatige planeet om de zon zal gaan wentelen, of naar de zon getrokken zal worden en dan verbranden zal, kan dus niet met zekerheid worden vastgesteld. Vanochtend was de temperatuur op het oppervlak en in het binnenste van de raket tien tot vijftien graden Celcius, waarbij de instrumenten normaal kunnen functioneren. Zij vliegt met een snel heid van 112.000 kilometer per uur ten opzichte van de zon. Verwachting tot morgenavond: In de komende nacht opklarin gen en op de meeste plaatsen lichte vorst en weinig wind. Morgen toenemende bewolking met plaatselijk enige regen of sneeuw, vooral in het zuiden van het land. Overwegend ma tige wind tussen zuid en oost en temperatuur om het vriespunt. Volledige weerrapporten op pagina twee.

Krantenviewer Noord-Hollands Archief

Haarlem's Dagblad | 1959 | | pagina 1