Was miljoenen stelen een
koud kunstje?
Vertigo", nieuwste film van Hitchcock
Zelfs de slordigste vervalsingen
werden nimmer ontdekt
DONDERDAG 29 JANUARI 1959
HAARLEMS DAGBLAD OPRECHTE HAARLEMSCHE COURANT
15
Goede heertjevoor zijn rechters:
Een kwart eeuw „Haags
planetarium"
M. Gallas in New York
Britten ontketenen nieuwe
opsporingsactie op Cyprus
Cyprische klacht over
mishandelingen
Atoomoorlog duurt maar
twee a drie dagen
Gedenkdag zonder
executies op Cuba
Belgische grensarbeiders
in Frankrijk staken
Parijs weigert hun een
devaluatietoeslag
Kerkmuziekschool in
Utrecht opgericht
Emigrant liet een ton
schulden achter
Litteraire opdrachten
ÈWÊ$M I
Bevestiging dr. van Gilst
bij Gereform. Gemeente
Oogstdankdag LTB
Nutsavond over het
verzekeringsbedrijf
Toekan zwerft op terrein
van stichting
„Het was een toffe boel by Berger. Af en toe werd er met stinkbommen gesmeten".
De president van de Amsterdamse rechtbank citeerde woensdagmiddag by de voort
gezette behandeling van de rechtzaak tegen „Het goede heertje" deze uitspraak van
een meisje, dat by deze Amsterdamse bankinstelling gewerkt heeft. In dit ene zinnetje
vatte zy de indruk samen, die de gang van zaken by de n.v. Berger en Co., waar de
kassier-boekhouder C. R. van H. in tien jaar ruim twee miljoen liet verdwijnen,
op haar gemaakt heeft.
Het „Zeiss-pla.netarium Haagsche Cou
rant" in Den Haag viert binnenkort zijn
25-jarig bestaan. Op 21 februari 1934 is het
door de stichter, de heer A. W. Sijthoff,
geopend. Het is de enige instelling van de
ze soort in Nederland. Slechts de honger
winter en de laatste maanden van de oor
log hebben een onderbreking in de onafge
broken reeks van voorstellingen gevormd.
Thans is het planetarium wederom voor
ongeveer een maand gesloten. De koepel
wordt gerestaureerd en tegelijkertijd
wordt het silhouet van 's-Gravenhage in
overeenstemming gebracht met de wer
kelijkheid van Thans. Ook het instrument,
dat een kwart eeuw zonder storingen in
bedrijf is geweest, wordt aan een revisie
onderworpen, in het bijzonder het zeer
vernuftige maanmechanisme.
Bij het punt voor punt doornemen met
de verdachte van de tenlastegelegde ge
vallen van valsheid in geschrifte werd bij
na elke gedachtenwisseling lussen de pre
sident en de verdachte een requisitoir, niet
zozeer gericht tegen de verdachte, maar
tegen ds directie van de n.v. Berger en
Co en vooral tegen de controlerende ac
countants, die tien jaar lang nooit aanlei
ding gevonden hebben de slordig vervals
te bescheiden eens degelijk te onderzoe
ken. De hele middag kwamen vervalste
tegoedschrijvinger. en aflossingen, fictie
ve aankopen van schatkistpapieren, valse
kopieën van niet-verzonden disconto-nota's
aankoopnota's, saldobevestigingen en der
gelijke ter sprake.
Op één dag was er een fictieve aankoop
en verkoop genoteerd van acht miljoen
in een strop voor de firma van bijna twee
ton.
..Had zo'n grote transactie bij een fir
ma, die over een aandelenkapitaal van
honderdduizend gulden beschikte, de ac
countants niet moeten doen zoeken naar
de verantwoording van een lening tot een
dergelijk bedrag?" vroeg de verdediger,
mr. Jeljer de Jong, aan de getuige-des-
kundige Brautigam.
„Het was een gekke transactie," zei de
rijksaccountant. „Maar verkoop en aan
koop zijn op één dag geweest. Eigenlijk
is er geen geld aan te pas gekomen." „Ik
moest een bepaald verschil wegwerken.
Dat ging niet met een ton," verduidelijkte
de verdachte. „Ik had een hoog bedrag
nodig in de boeken om aan de nodige ren
te te komen." De rijksaccountant zei over
het niet ontdekken van de falsificaties in
de boeken, dat dit voor de controleur J.
met zijn twee jaar mulo wat veel gevergd
zou zijn. „De assistent wist er anders
meer van dan de accountants zelf," zei
de verdachte.
De vervalsingen, de datumveranderin
gen en valse parafen vond de president
maar primitief. „Meneer Van H. zal toe
geven, dat zijn nagebootste paraaf niet
erg fraai is", zei hij
„Inderdaad, een krabbeltje", gaf Van
H. toe.
„Waarom hebt u niet in nota's wijzigin
gen met de schrijfmachine aangebracht, in
plaats van er met potlood of inkt in te
knoeien".
„Ik dacht, ze zien het toch niet", zei de
verdachte. Ik was niet erg handig met de
schrijfmachine. Als het moest, gebruikte
ik thuis een gehuurde".
„Zou dit stuk nog door een controle goed
bevonden kunnen zijn?", vroeg de verde
diger bij een van de vele vervalste docu
menten.
„Blijkbaar wel", zei rijksaccountant
Brautigam.
„Als je van je eigen bank zo'n afreke
ning kreeg, zou je het vreemd vinden",
verzuchtte de president. „Hier werd blijk
baar veel over het hoofd gezien. „Een he
le jofele boel bij de Kasassociatie, dat zij
zulke stukken accepteerden", zei hij, toen
stukken ter sprake kwamen, die gewisseld
zijn tussen de n.v Berger en Co en de
Kasassociatie, waar Berger de gekochte
schatkistpapieren in depot placht te ge
ven.
„In het begin hebben we gezegd: Het
bestaat niet dat één personeelslid zijn zaak
voor twee miljoen oplicht. Er moeten meer
personeelsleden van Berger en Co bij be
trokken zijn. Daai zijn toch geen aanwij
zingen voor gevonden?" vroeg de presi
dent.
Rijksaccountant Brautigam antwoordde
ontkennend.
De verdedigei. mr Jeljer de Jong vroeg
nog of de administratie van de verdachte
werkelijk zo slordig en primitief was.
„Ja, dat valt niet te ontkennen", zei de
rijksaccountant.
„Het zag er in het begin keurig uit", zei
de verdachte verontschuldigend.
Directeur wist van niets
Vanochtend werd het proces hervat. Als
°erste getuige verscheen de 62-jarige di
recteur van de n.v. Berger en Co, mr. F.
H. J. K. Berger uit Den Haag.
Hij deelde mede, dat de heer Salm in
1947 een nieuwe tak van het. bedrijf opge
zet had: de handel in schatkistpapier. Van
H. werd in datzelfde jaar als boekhouder
kassier aangesteld. De getuige zelf hield
zich bezig met de gemeenteleningen en
was veel op reis om relaties aan te kno
pen. Alle aandelen' van de n.v. waren in
handen van de firma Van Mierlo in Breda.
In 1952 annexeerde de Twentsche Bank
deze Bredase zaak én werd de n.v. Berger
eigendom van deze bankinstelling.
Nimmer was openlijk medegedeeld, dat
de n.v. een dochteronderneming was van
Van Mierlo. Ingewijden spraken dan ook
wel over Berger en Co. als „de geheime
dochter" van Van Mierlo.
De getuige zei dat hij zelf meestal aan
het einde van, de maand de salarissen aan
het personeel van 14 mensen uitreikte. Op
de werkzaamheden van de verdachte heeft
hij nimmer controle uitgeoefend. „Ik zou
dat ook niet gekund hebben, want ik ben
BURGERLIJKE STAND VAN
HEEMSTEDE
ONDERTROUWD: L. S. C. ter Voort en
S. G. Godfriedt. A. Haarsma en G. D. Riet
veld. W. Kruijt en H. E. Groot.
GETROUWD: A. J. Laven en M. A. H.
Helders. H. E. Crolla en S. A. Kooij. J. P.
F. Driessen en E. M. Floris. P. J. A. Goos-
sens en C. G. M. Blaauwhof.
GEBOREN: Theresia Eveline Maria, dr.
van J. N. M. van der Asdonk en H. M.
Janus. Alexander Johannes, zn. van G. van
Gelder en J. C. Kleijhorst. Cornelia Petro-
nella Maria, dr. van J. A. C. Ruiter en Th.
L. M. Koopmanschap. Lena Pieternella,
dr. van G. J. Willemse en G. C. Leijdek-
kers.
OVERLEDEN: Mej. M. M. van Rijn, 53
jr. Mej. M. E. Boone, 75 jr. Mej. A. Wes
tendorp. 89 jr. Wed. Th. W. C. Müller, 90 jr.
T Hoegen, 76 jr.
Kalm en correct zit „het goede heertje"
(midden) naast zijn verdediger mr.
Jeljer de Jong aan zijn tafeltje in de
rechtszaal. Hier luistert hij met een
gezicht dat beleefde belangstelling
weerspiegelt, naar een opmerking van
de president.
administratief weinig onderlegd. Het ge
beurde in goed vertrouwen en hij werd
bovendien door accountants gecontroleerd".
„Hij leefde toch wel op erg grote voet.
Verbaasde u dat niet?"
„Och, misschien, maar hij had geen kin
deren en zijn vrouw zo zei men mij
verdiende geld als mode-ontwerpster".
Verdachte's „royale stijl van leven" was
de directeur overigens niet bekend voor
hij na de arrestatie daarover in de kranten
gelezen had.
Blindelings getekend
Dan komen de namen van de accoun
tants Dragt en Jacobs ter sprake.
De president: „Hebben die u nooit ge
zegd, dat er iets niet in orde was?"
Getuige: „Ik heb hen weinig of nooit ge
sproken".
President: „Er zijn in uw bedrijf ruim
600 cheques getekend, die verdaohte had
uitgeschreven. U zelf hebt er 12 getekend,
de heer'Salm 26, dat is dus ln 11 jaar wel
normaal. Maar de drie procuratiehouders
tekenden respectievelijk 202 cheques, 172
en 195. Gebleken is, dat ze blindeling iedere
cheque tekenden die hij hen voorlegde.
Was er geen schriftelijke taakverdeling?"
Mr. Berger: „De procuratiehouder Van O.
ging meestal op reis. de andere R.
was altijd op kantoor. De derde, T., is in
1952 overleden. Zij hebben elkaar opge
volgd".
Desgevraagd bevestigde de getuige, nooit
enige achterdocht tegen deze T. te hebben
gehad. Er is ook geen aanleiding te veron
derstellen. dat hij zijn plicht verzaakt heeft.
De bijbehorende souches in de cheque
boekjes werden niet ingevuld. Verdachte
gooide de gebruikte boekjes weg.
Officier: „U had net zo goed blanco
chequeboekjes van uw handtekening kun
nen voorzien".
Er ging weinig om.
Op 1 januari 1958 besliste de Twentsche
Bank, dat de handel in schatkistpapier
moest worden stop gezet. Op die datum
werd de verdachte tot procuratiehouder
benoemd, zo groot was het vertrouwen,
dat directeur Berger in zijn kassier stelde.
„Wij meenden trouwens, dat er in de kas
niet veel om ging".
„Dat is later wel anders gebleken",
lachte de president.
De getuige kon zich niet herinneren,
ooit balansen te hebben getekend, maar
volgens de verdachte, was het meestal de
heer Salm die dit deed. Volgens de getui-
gedeskundige Brautigam, rijksaccountant,
was de controle van accountant Dragt uit
Breda op de balansen verslapt, juist omdat
deze zag, dat ze al goedgekeurd waren door
de directie.
Geen reserves gekweekt
„Dat de handel in schatkistpapier, waar
in hij als makelaar tussen koper en ver
koper optrad, speculatief genoemd is,
achtte de getuige Berger niet juist. „Deze
handel is minder speculatief dan het ge
middelde goederenbedrijf. Volgens de
raadsman is uit het dossier op te maken,
dat Berger en Co in acht jaar 10 miljoen
gulden winst maakte. Maar van die winst
werd, zeer tegen de zin van de getuige,
nooit gereserveerd. Dat wilde men in Bre
da niet toestaan. In '56 en '57 werd in
totaal 1.300.000 verlies geleden. „Aan
gezien er geen reserves waren gekweekt,
was u dus in wezen twee jaar lang failliet",
zei de raadsman.
„Bent u achteraf gezien toch niet
wat te goed van vertrouwen geweest?"
Getuige: „Nee, want als men zijn eigen
medewerkers niet kan vertrouwen, dan
kan men zich beter uit de zaken terugtrek
ken. De gedachte aan fraude is eenvoudig
nooit bij me opgekomen. Juist om fraude
onmogelijk te maken, betaal ik accoun
tants".
NEW YORK (UPI) Maria Meneghini
Callas heeft haar Amerikaanse zangsei
zoen geopend met een voorstelling in Car
negie Hall, waar zij zonder kostuums, de
cors of andere toneelmatige hulpmiddelen
voor drieduizend enthousiaste volgelingen
„Le corsair" van Bellini zong. Uit Chica
go had zij haar eigen dirigent Nicola Res-
cigno meegebracht en ook haar tegenspe
lers waren bekenden van „La Callas".
Misschien waren die voorzorgen niet over
bodig. Sinds de Metropolitan Opera haar
ontvallen is heeft de temperamentvolle di
va geen klankbord meer in New York, haar
geboorteplaats.
Maar ook zonder decors en kostuums
bracht Maria Callas alle gloed van haar ar
tistiek temperament over op de uitvoe
ring. Na elke aria moest het orkest drie
minuten zwijgen voor de daverende ovatie
van de toeschouwers. Haar stem was in
vrij goede vorm, en zij werd gesteund door
een goede bezetting van de andere rollen.
Haar publiek geloofde in haar. Het enige
dat ze nodig had was een operagebouw.
De man die het haar ontnomen heeft, Ru-
dolf Bing, was niet bij de. liefhebbers die
honderd 'gulden neertelden- voor een toe
gangsbewijs. - 'T"1
NICOSIA (Reuter) Er is op het noord
oostelijke schiereiland van Cyprus een
nieuwe, grootscheepse opsporingsactie
tegen leden van de EOKA begonnen. On
langs heeft de EOKA meegedeeld, dat zij
wellicht weer tot geweld zou overgaan,
indien de Britten geen einde maken aan
hun militaire operaties. Sedert de dag voor
Kerstmis heeft de verzetsorganisatie geen
aanslagen meer gepleegd. Van gewoonlijk
welingelichte zijde werd vernomen, dat de
Britse actie waarschijnlijk is begonnen,
toen men inlichtingen had gekregen over
de verblijfplaats van verscheidene leiders
van de EOKA.
Aan de actie zouden ruim 1000 soldaten
deelnemen, die gesteund worden door
lichte vliegtuigen, helikopters en pantser
auto's.
WASHINGTON (Reuter) De vice-
chef-staf van de Amerikaanse luchtmacht.,
generaal Curtis E. Lemay, heeft dinsdag
voorspeld dat een algehele atoomoorlog
slechts twee of drie dagen zou duren.
Daarna zouden nog slechts guerilla-
gevechten worden.
„Er zou geen militair potentiëel meer
over zijn", zo deelde hij aan de commissie
voor de strijdkrachten van het Huis van
Afgevaardigden mede. Deze behandelt
thans een voorstel om de wet inzake de
dienstplicht met vier jaar te verlengen.
De huidige wet geldt tot 30 juni aan
staande.
Generaal Thomas D. White, de chef
staf van de luchtmacht, deelde aan de
commissie mee. dat het strategisch lucht-
commando meer dan 20.000 mogelijke
doelen in de Sovjet-Unie had uitgezocht.
,,Wij weten welke doelen vernietigd moe
ten worden", zo zei hij. „Onze krijgsplan
nen zijn gebaseerd op deze analyse.
HAVANA (UPI) In verband met het
feit, dat 106 jaar geleden José Marti, de
nationale bevrijder van Cub? werd ge
boren, zijn woensdag geen oorlogsmisda
digers terechtgesteld. Men verwacht dat
Fidel Castro, die sinds zijn terugkeer uit
Venezuela nog niet in het openbaar is
verschenen, de feestelijkheden zal bij
wonen.
HAVANA (UPI) Om hun protest tegen
het besluit van de regering om geen alge
meen politiek asiel te erkennen, kracht bij
te zetten, hebben de diplomatieke ver
tegenwoordigers die in Havana geaccredi
teerd zijn de herdenking van de 106de
geboortedag van José Marti, de eerste
president van Cuba, geboycott. In eerste
instantie heeft een tot president Urrutia
gericht gezamenlijk protest geen effect ge
sorteerd.
President Eisenhower heeft zich op zijn
persconferentie niet willen uitlaten over
de berechtingen op Cuba.
(Va,n onze correspondent in Brussel
Ongeveer 35.000 Belgische grensarbei
ders, die in de Noordfranse industrie wer
ken, zijn in staking gegaan uit protest te
gen de weigering van de Franse regering
om hun een devaluatie-toeslag op hun loon
te geven. Door de devaluatie van de
Franse franc met vijftien percent, is de
koopkracht van het loon van de grensar
beiders, in Belgische francs omgerekend,
sterk gedaald. In het verleden heeft de
Franse regering de Noordfranse industrië
len steeds toestemming gegeven hun Bel
gische grensarbeiders een devaluatie-toe
slag te betalen. In sommige steden, zoals
Tourcoing, Roubaix en Rijssel (Lille) vor
men de Belgische grensarbeiders de
meerderheid van het tewerk gestelde per
soneel van de metaalbedrijven en textiel
fabrieken. In die centra liggen de fabrie
ken sedert gisteren vrijwel stil. Afgevaar
digden van de Belgische grensarbeiders
vakbonden hebben zich aan de grenzen op
gesteld om te beletten dat Belgen tegen het
stakingsbevel in de grens overgaan. De
Noordfranse autobusondernemers, die de
grensarbeiders in België komen halen,
moesten zonder arbeiders terug rijden
Een honderdtal arbeiders, dat toch was
gaan werken, werd gisteravond bij terug
keer in België door een grote menigte op
gewacht en uitgejouwd.
De Franse regering is dit keer afgewe
ken van haar vroegere standpunt, toen zij
steeds onderhandelde over de grootte van
de devaluatietoeslag. Thans weigert de
Franse regering de devaluatietoeslag op
grond van een artikel van het verdrag voor
de Europese Economische Gemeenschap
betreffende de harmonisatie van de lonen
en de sociale verzekeringen in de zes lan
den. Het Belgische standpunt is dat er van
een harmonisatie „naar omlaag" in het
E.E.G. verdrag geen sprake is. De gelijk
making van de lonen en sociale verzeke
ringen tussen de zes landen is verder geen
onmiddellijk doel, maar een indirect stre
ven op lange termijn. Intussen zal de ge
meenschappelijke markt geen of weinig
invloed hebben op de sociale toestand van
de grensarbeiders.
Het conflict tussen Brussel en Parijs is
hoog opgelaaid. De Belgische delegatie
vond het onnodig nog langer in Parijs te
blijven om over een vergelijk te onder
handelen. De Belgische minister van Ar
beid kon zijn Franse collega, de heer
Bacon, niet overtuigen van het. goed recht
der Belgische grensarbeiders. Het is vrij
wel zeker, dat de Franse premier, Michel
Debré, zich met deze zaak zal bemoeien
daar intussen in Noord-Frankrijk veel pro
duktiedagen verloren dreigen te gaan. De
grensarbeiders zijn vast besloten vol te
houden. In de Belgische Senaat is een in
terpellatie gericht tot de regering. Pre
mier Eyskens verklaarde dat de onder
handelingen met de Franse regering
slechts geschorst zijn en spoedig worden
hervat.
Bouw schouwburg. B. en W. van Nij
megen hebben de raad voorgesteld, een
krediet van 3.355.000 toe te staan voor
de bouw van een nieuwe schouwburg en
het in 1955 genomen besluit om voor dit
doel 2.587.000 beschikbaar te stellen, in
t.e gekken. .M;erj,.koppt in april met de
bouw té künriéri 'öëgihnen.
59
In Utrecht is een dezer dagen de stich
ting protestantse kerkmuziekschool in het
leven geroepen. Deze stichting is een uit
vloeisel van de tot nu toe aan het Utrechtse
conservatorium verbonden protestantse
kerkelijke muziekschool.
Tot directeur van de stichting is be
noemd de heer Joh. van der Bogaert, die
ook directeur is van het conservatorium.
OOK AAN DE JONGSTE FILM van Hitchcock „Vertigo"
kan ieder weer zijn genoegen beleven. Eigenlijk begint dat al
voor men ook maar een meter celluloid heeft aanschouwd. Men
weet waar men met Hitchcock aan toe is. Aan spanning. Aan
raffinement. Aan een superieur spel met de filmmiddelen. Aan
de ontwikkeling van een nauwkeurig bepaalde innerlijke ge
ladenheid, die zich geleidelijk heviger doet gevoelen tot ze uit
het beeld barst als de rijpe vrucht uit de bolster, de bloem uit
de knop. Het is geen poëzie. De vergelijking dient alleen maar
om de intensiteit van Hitchcocks beeldspraak aan-te geven, al
inhaereert zij ook de natuurlijke orde, waarin het proces zich
afspeelt en doet zij ook de ritmische kracht recht wedervaren,
welke in de beste „Hitchcocks" te vinden is. Deze regis
seur is nu eenmaal een componist in beelden van een exotisch
soort meeslepende muziek, een magiër, een man van de zwarte
kunst: de misdaad werpt in zijn films haar schaduwen vooruit
en zie dan toe hoe hij die schaduwen opvangt, ze bij stukjes en
beetjes serveert, ze plotseling in volle omvang voor ons uitwerpt
en dan de waarheid kenbaar maakt, die ze verbergen, alles wat
in de schaduw moest blijven. Hij doet dat niet altijd met even
veel succes het zou overdreven zijn al zijn films toe te
juichen maar in de meeste wordt men toch niet teleurgesteld.
Zijn nieuwste film „Vertigo", hetgeen duizeling betekent, doet
ons inderdaad duizelen, al was het alleen maar over zoveel
uitdrukking van talent. Hier is hij volop de man, die de film
van de misdaad een eigen gezicht gaf. Hier is hij helemaal
Hitchcock zoals hij zijn spel speelt met het beeld: alles wat hij
laat zien past in een zorgvuldig afgewogen en voorbereid geheel.
Hij voert ons langs kronkelpaden en wij denken dat wij regel
recht de onlknoping tegemoet lopen. Dan blijkt dat wij van
de weg zijn afgeweken, maar aan zijn hand gaan wij gewillig
mee terug. Plotseling zijn wij op het goede pad. In een over
donderend tempo voert hij ons naar de werkelijke toedracht.
Voor we beseffen dat wij aan de climax toe zijn. is ze voorbij.
Meteen verschijnt het woord „Einde" op het doek. En dan komen
wij tot de ontdekking dat hij ons twee uur minus vijf minuten
heeft beziggehouden
TWEE UUR MINUS VIJF MINUTEN. Voelen we ons aan het
lijntje gehouden? In het geheel niet. De wonderlijke situaties,
waain hij ons heeft binnengevoerd, de mensen bij wie hij ons
heeft geïntroduceerd, hebben allen iets van het fascinerende
onbekende, dat ons dwingt ons ernstig met hen bezig te houden,
zelfs al twijfelen wij soms aan de redelijkheid van die behoefte.
Hitchcock slaagt erin ons tegen onze nuchtere en objectieve be
denkingen in, stelling te laten nemen. Hij laat ons geloven dat
we onvoorwaardelijk in hem moeten geloven. Hij geeft ons het
gevoel dat we veilig kunnen aannemen, dat zijn hoofdpersonen
het bij het rechte eind hebben. Daarom is onze emotie ook zo
oprecht en onze spanning ook zo hevig. Daarom nemen wij ook
zo met hart en ziel deel aan de handeling. Daarom zijn wij ook
zo verslagen, wanneer de dingen zich anders ontwikkelen dan
wij denken en voelen wij ons hopeloos verloren als onze held
in duizend en een perikelen geraakt. Tot het moment van de
bevrijding aanbreekt. Er daagt iets. Er wordt iets duidelijk. Er
zal een schuld gedelgd worden en een onrecht gewroken. Op
nieuw leven wij ons in de nieuwe omstandigheden in. Maar nu
versnelt Hitchcock het tempo. We weten nu zoveel. We mogen
niet meer de tijd krijgen tot redeneren. In tomeloze vaart vol
trekt zich dan de ontknoping, die wij, gekluisterd aan onze sym
pathie voor de hoofdpersoon uit het spel, met angst en vrezen
meebeleven.
TALLOZE GEWAARWORDINGEN doet Alfred Hitchcock de
toeschouwer ondergaan. Men kan ze nochtans als aan een be
paalde volgorde gebonden uit zijn films opdiepen. Hij neemt
altijd veel tijd voor een grondige kennismaking. Dat wekt ver
trouwen. Men voelt zich helemaal ingelicht. Men volgt de ge
beurtenissen op de voet. Ze ontwikkelen zich rustig, tot de
meester het genoeg vindt. Dan komt er actie. Nog even lijkl
het of die actie op niets uitloopt. Plotseling blijkt uit een detail
dat wat afgedaan scheen, helemaal niet is afgedaan: we hebben
ons alleen op de feitelijke betekenis verkeken. Met de afwik
keling voert Hitchcock dan het tempo op en doet ons toch het
geloof in eigen superioriteit behouden. Wij lossen misdaad
op en verlaten voldaan het theater.
Of men nu neemt „The lady vanishes", „To catch a thief" of
ditmaal „Vertigo", het procédé is praktisch eender. In stede
Scene uit Vertigomet recnts James Stewart.
van ons te intrigeren door ons feiten te onthouden, dient Hitch
cock ons juist zoveel mogelijk feiten op en laat ons onze gang
gaan. Het detail, dat de dingen een heel ander gezicht geeft,
bewaart de slimmerd voor het laatst. We „trappen" er in. Maar
om dat te kunnen, ons zo te begoochelen en toch de spanning
vast te houden, moet de man wel met meer dan alleen raffine
ment te werk gaan. Hij moet op ons gevoel werken, onze zucht
naar ontraadseling, ons willen weten. Die kunst verstaat hij
als de beste. Die kunst beoefent hij alskunst. Hij werkt
op ons gevoel en maakt ons wijs dat hij bezig is met ons ver
stand. Hij gebruikt zijn spelers, zijn piepende kamerdeuren, zijn
katten, zijn trappen, om ons van een rationele benadering af te
houden, of, zo men dat beter vindt, om ons van de werkelijke
toedracht der zaak af te leiden. In „Vertigo" is het een aan
hoogtevrees lijdende ex-rechercheur, die hij op het spoor van
de misdaad zet. Aanvankelijk ziet het daar helemaal niet naar
uit. Toch is er een vermoeden. Dat vermoeden krijgt later ge
stalte en leidt tot een onthutsende onthulling.
Het is een bizarre gewaarwording, wanneer men zich erop be
trapt, dat men helemaal de kant uitging, die Hitchcock ons
aangaf: het geloof in het bestaan van een ander leven na de
dood, dat van de nu levenden bezit kan nemen, dat zich in hen
manifesteert en tot hun ondergang leidt. Eigenlijk verzetten
we er ons tegen. Het is onlogisch en niet verklaarbaar. Maar
we geven er toch aan toe. Het zou eens kunnen zijnEn dan
geeft Hitchcock de dingen hun werkelijke aanschijn. We hebben
moeite ons van onze begoocheling te bevrijden, maar we krijgen
geen tijd er nog over na te denken: de handeling gaat, sterk
dramatisch nu, naar het geëmotioneerde einde. Hoe dat einde
is en wat de ex-rechercheur moet ondervinden voor hij zijn
hoogtevrees kwijt raakt, zal ik u niet vertellen. Dat moet u.
wanneer de film in roulatie gaat, zelf gaan zien. Het is de twee
uur minus vijf minuten alleszins waard!
P. W. Franse
Ongeveer anderhalve week geleden Is
een 55-jarige Barneveldse cartonfabrikant
J. van t F. met zijn vrouw, dochter en
zoon aan boord van de Zuiderkruis
geëmigreerd naar Australië. Thans zou ge
bleken zijn dat de man bij diverse leve
ranciers nog voor bijna een ton totaal in
de schuld staat, terwijl tevens verluidt,
dat ook de fiscus nog een vordering van
plm. zeven mille op hem heeft. Hoe de
man onder deze omstandigheden zijn emi
gratiebescheiden heeft kunnen krijgen, is
vooralsnog een raadsel. Zijn overige
schuldeisers zijn in de nacht voor het ver
trek van de Zuiderkruis gezamenlijk nog
naar Apeldoorn, Barneveld en Amersfoort
geweest om Van 't F., die op die dag in
Apeldoorn de bruiloft van zijn zoon had
bijgewoond, tot betaling te bewegen, maar
dit is hun niet gelukt. Inmiddels was het te
laat geworden, om nog een faillissements
aanvraag in te dienen, want voor de uit
spraak daaromtrent mag een schuldenaar
niet wórden vastgehouden. Thans is for
meel het failliet aangevraagd, maar een
aanklacht wegens oplichting is tegen Van
't F nog door niemand ingediend. Men
betwijfelt, of de schuldeisers onder deze
omstandigheden nog ooit aan hun trekken
zullen komen.
De staatssecretaris van Onderwijs, Kun
sten en Wetenschappen heeft de volgende
opdrachten op het gebied der litteratuur
historie verleend aan dr. J. Bosch uit
Kampen, het gereedmaken van een vol
ledige catalogus van de brieven van Isaac
da Costa (1798-1860) en van een uitgave
van een verantwoorde keuze daaruit
Henri Ett uit Amsterdam en dr. G. W.
Huygens uit Rotterdam het gereedmaken
van een platenatlas betreffende Multatuli,
met doorlopend commentaar. Dr. C. M.
Geerars uit Amersfoort: het schrijven
van een biografische studie over Lucas
Schermer (1688-1711). Dr. V. E. van Vries
land uit Amsterdam: het schrijven van
een essay over dc betekenis van de Fran
se symbolisten voor de Nederlandse poë
zie tot 1914.
Ds. H. van Gilst zal dinsdag 24 maart
afscheid nemen van de Gereformeerde
Gemeente van Dirksland en woensdag 1
april na de dag daarvoor te zijn bevestigd
door ds. K. de Gier uit 's Gravenhage zijn
intree doen als predikant van de Gerefor
meerde Gemeente van Lisse, waar hij be
roepen is in de vakature van ds. L. Kie-
boom, die het vorige jaar naar Artesia in
de staat Californië van de Verenigde Sta
ten van Noord Amerika is vertrokken.
Ds. Van Gilst werd op 14 december 1901
te Kortgene op Noord Beveland geboren
en was eerst vele jaren in Den Haag werk
zaam als bakker. Naderhand studeerde hij
aan de theologische school van de Gere
formeerde Gemeenten in Nederland en
Rotterdam, waar hij in 1949 zijn kandi
daatsexamen deed. Nadat kandidaat Van
Gilst in augustus 1949 door de classis Bar
neveld beroepbaar was gesteld bij de Ge
reformeerde Gemeenten in Nederland,
werd hij op 25 januari van het daaropvol
gend jaar door ds. A. van Stuyvenberg te
Elspeet in het ambt bevestigd. Op 10 sep
tember 1953 verwisselde ds. Van Gilst de
ze gemeente met die van Dirksland, waar
hij werd bevestigd door ds. G. Zwerus,
toen nog predikant in Middelharnis en
thans in de Verenigde Staten van Noord
Amerika.
Tijdens zijn ambtsbediening in Dirks
land was ds. Van Gilst o.a. lid van de
Commissie van Toezicht op de christelij
ke kweekschool voor onderwijzers en on
derwijzeressen „De Driestar" in Gouda;
lid van de particuliere synode van het
Westen en bestuurslid van de Inwendige
Zending.
Woensdag heeft de afdeling Lisse van
de L.T.B. de jaarlijkse oogstdankdag ge
houden.
De dag werd begonnen met een h.mis des
morgens om acht uur in de kapel van Hui
ze Pius, waarna de leden zich gezamen
lijk om de ontbijttafel schaarden in hotel
„De Witte Zwaan".
Na dit ontbijt werd er een causerie gehou
den, toegelicht met een film, over het ge
bruik van oliestook in bedrijf en huis.
Woensdagavond werd in de „Witte
Zwaan" in Lisse de vijfde Nutsavond in
dit seizoen gehouden. Mr. D. van Gouds
oever uit Amsterdam hield een causerie
over het levensverzekeringsbedrijf. Tot ti
tel van zijn causerie had spreker gekozen:
„Niemand leeft alleen voor zichzelf" Na
de causerie werd een drietal kleurenfilms
vertoond, een film over hoornvliestrans
plantatie, de film „En de zee was niet
meer" en een interessante film over het
werk van de Unicef met Danny Kaye in
de hoofdrol en ten slotte een Amerikaanse
sportfilm. De heer Goudsover nam alle
facetten van het verzekeringswezen onder
de loupe. Reeds 20 eeuwen geleden werd
in Klein-Azië een verzekering gesloten. In
ons land heeft Joh. de Witt zich reeds met
het verzekeringswezen bezig gehouden.
Thans zijn er 59 levensverzekeringsmaat
schappijen met dertig miljoen gulden aan
financiële belangen. Momenteel zijn er in
ons land 25 miljoen polissen 'uitgegeven.
De verschillende maatschappijen hebben
ongeveer 400 miljoen uitgeleend voor de
woningbouw.
Bennebraek
Op het terrein van de stichting „Voge
lenzang" zwerft sinds enige dagen een toe
kan rond, een uit Indië afkomstige vogel
die een zeer grote snavel heeft en dus ge
makkelijk hei-kenbaar is. Vermoedelijk
woont de eigenaar in Bennebroek of naas
te omgeving. Hem wordt verzocht, zich bij
de directie van de stichting of bij de poli
tie bekend te maken Zonder resultaat is
enige malen getracht de zeldzame vogel
te vangen; wellicht weet de tot heden on
bekende eigenaar op welke manier dat het
best kan gebeuren.
