Indonesische waarden weer hoger gewaardeerd
onder andere door onverwachte kasmiddelen
Uitgaan in Haarlem
Nationalisatie en internationale problemen
FILATELIE
Effecten -en
Geldmarkt
Bewonderenswaardige nieuwe initiatieven van
bijvoorbeeld A'dam Rubber, Internatio en Deli
5aal~tcvda
p en om het
Binnenhof
ZATERDAG 21 FEBRUARI 1959
HAARLEMS DAGBLAD OPRECHTE HAARLEMSCHE COURANT
18
NEDERLANDS
CULTUURMAATSCHAPPIJEN OP NIEUWE ARBEIDSVELDEN
De juridische puzzel van
de marktverplaatsingen
TONEEL
AMATEURTONEEL
DIVERSEN
TENTOONSTELLINGEN
FILMVOORSTELLINGEN
MUZIEK
NEDERLANDS NIEUW-GUINEA. Ter
gelegenheid van de expeditie naar het
Sterrengebergte zal begin april a.s.
zo mogelijk gelijktijdig met de start van
de expeditie een bijzondere frankeer
zegel van 55 cent (sepia, bruin en
groenblauw) worden uitgegeven. Op de
zegel staan afgebeeld: op de achter
grond een gebergte, waarboven een
helikopter vliegt en op de voorgrond
een Papoea met een stenen bijl, die om
hoog kijkt naar het vliegtuig. De zegel
zal ook aan de filatelistenloketten in
Nederland verkrijgbaar worden gesteld.
De verkoopprijs bedraagt 0,55.
Evenals bij de vorige gelegenheden
zal de Filatelisten Vereniging Neder
lands Nieuw-Guina te Hollandia haar
bemiddeling verlenen voor de toezen
ding van „first-day-covers" en van
losse afgestempelde zegels, onder de
volgende voorwaarden: le. de prijs van
één f.d.c. voorzien van één bijzondere
zegel en speciaal stempel bedraagt
f 1,2e. bij bestelling van minder dan
vijf f.d.c.'s tegelijk geschiedt de toe
zending zonder verdere kosten per ge
wone luchtpost. 3e. bij bestelling van
vijf of meer f.d.c.'s tegelijk vindt aan
getekende verzending per luchtpost
plaats in één of meer extra omslagen,
waarbij de f.d.c.'s niet van een adres
zullen worden voorzien. 4e. bestelling
van losse afgestempelde zegels kan ge
schieden tegen overmaking van f 0,55
per zegel onder bijvoeging van f 0,40
per zending voor aangetekende verzen
ding per luchtpost. 5e. bestellingen bij
voorkeur op te geven op het strookje
van een internationale postwissel; zon
der vooruitbetaling vindt geen toezen
ding plaats. 6e. bestellingen kunnen
worden opgegeven aan de Filatelisten
Vereniging Nederlands Nieuw-Guinea,
Hollandia.
VERENIGDE NATIES. De postdienst
van de UNO geeft op 18 mei twee post
zegels uit ter ere van de Economische
commissie voor Europa, een van de vier
regionale commissies van de Econo
mische en sociale raad van de Verenig
de Naties. De waarden zijn: 4 c. (blauw)
en 8 c. (oranje). Beide zegels vertonen
een tarwe-aar, fabrieksschoorstenen en
een rad, waarmee de activiteiten van
de commissie op het gebied van de
landbouw, industrie en handel worden
gesymboliseerd. Ze zijn ontworpen door
de Deen Ole Hamann, lid van het se
cretariaat van de Verenigde Naties te
New York.
NIEUW-ZEELAND. Het eeuwfeest
van de provincie Marlborough zal on
der meer worden gevierd met een serie
postzegels in de waarden 2 d. (groen),
3 d. (blauw) en 8 d. (bruin). Op de 2d.
ziet men het overhellende schip „H.M.
Bark Endeavour" te Ship Cove, op de
3 d. de verscheping van wol, zoals dit
in 1857 geschiedde, terwijl de 8 d. de
zoutindustrie te Grassmer.e in beeld
brengt. De eerste dag van uitgifte is
2 maart.
VERENIGDE ARABISCHE REPU
BLIEK (Egypte). De Afrikaans-Azia
tische jeugdconferentie, gehouden in
Cairo, was aanleiding tot uitgifte van
een postzegel van 10 mills (olijfgroen).
Afgebeeld zijn de koppen van een jonge
neger en een blank meisje. De oplage
bedraagt één miljoen exemplaren.
DENEMARKEN. Ter gelegenheid van
de 60ste verjaardag van koning Frede-
rik IX zal 11 maart een serie van drie
postzegels verschijnen in de waarden
30 öre (rood), 35 öre (roodachtig violet)
en 60 öre (blauw). Alle drie de zegels
vertonen het portret van de koning. Het
ontwerp is van de Deen Viggo Bang en
de gravure van de Zweed Sven Ewert.
LIECHTENSTEIN. Op 15 april zal een
postzegel van 30 rp. (donkerviolet en
goudkleurig) in omloop worden ge
bracht naar aanleiding van het over
lijden van paus Pius XII. De zegel is
ontworpen door Martin Frommelt uit
Vaduz en gedrukt bij de Zwitserse
drukkerij Courvoisier S. A. te La
Chaux-dé-Fonds.
(Van onze financiële medewerker)
PECUNIA NON OLET (geld stinkt niet). Deze oude wijsheid heeft dezer dagen weer
eens haar bevestiging gevonden in de verplaatsing van de Indonesische tabaksmarkt
van Amsterdam naar Bremen en van de theemarkt naar Antwerpen, waarover thans
in elk geval onderhandelingen worden gevoerd. Het is bekend dat de Nederlandse, in
Indonesië werkende maatschappijen van meet af hebben geprotesteerd tegen het
onder beheer stellen van hun ondernemingen en het in beslag nemen van hun pro-
dukten en dat zij zich te dien aanzien alle rechten hebben voorbehouden. Niettemin
blijkt men in Duitsland en in België wel bereid de functie van Amsterdam over te
nemen en zich te belasten met de verkoop van produkten, welke de Indonesische
regering zich wederrechtelijk heeft toegeëigend. Om aan deze kaperij een schijn
van recht te geven is de Indonesische regering thans overgegaan tot nationalisatie
van alle grote Nederlandse cultuurondernemingen, blijkbaar onder pressie van de
Westduitse handelsmissie, welke met de Indonesische minister van Landbouw over de
verkoop van tabak in Bremen onderhandelt. Teneinde deze naasting rechtsgeldigheid
te geven, is zelfs bepaald dat de schadevergoeding door een regeringscommissaris zal
worden vastgesteld.
Het is wel duidelijk dat de Ondernemers-
raad voor Indonesië, welke de belangen
van de Nederlandse ondernemingen in In
donesië behartigt, zich door deze manoeu
vres niet laat intimideren, maar het stand
punt handhaaft dat zowel de onder beheer-
stelling als de wet tot nationalisatie alleen
reeds door de daarbij toegepaste discrimi
natie, volkenrechtelijk evident onrecht
matig is en neerkomt op het zich weder
rechtelijk toeëigenen van Nederlandse
eigendommen. Ook al zijn Belgische rechts
geleerden van oordeel dat de thans gevolg
de procedure de Belgische handelaren, die
Indonesische thee gaan verhandelen, vol
komen veilig stelt, toch is men blijkbaar
niet rustig en van Nederlandse zijde heeft
men zowel aan de Duitse, als aan de Bel
gische handelaren doen weten dat men
voor zijn rechten zal blijven opkomen en de
buitenlandse handelaren zich de aan ge
noemde transacties verbonden risico's ter
dege dienen te realiseren.
Men zal moeten afwachten in hoeverre
het recht in deze zaak zal zegevieren, maar
zeker is wel dat de rechtstreekse aanvoer
van Indonesische produkten voor Amster
dam, althans grotendeels, verloren is, wat
nog niet wil zeggen dat ook de produkten-
handel geheel zal verdwijnen, omdat tal
van Nederlandse bedrijven ook in het bui
tenland hun vestigingen of contacten heb
ben en vooral de tabakshandel een zo ge
specialiseerd bedrijf is, dat men in het bui
tenland vermoedelijk gaarne van de Neder
landse kennis en ervaring zal willen ge
bruik maken.
Diefstal „betalen"
De Amsterdamse beurs heeft od deze, op
zich zelf toch belangrijke gebeurtenissen
ten aanzien van Indonesië, niet of nauwe
lijks gereageerd, hoewel het natuurlijk voor
de vroeger in Indoresië werkende onder
neming en een belangrijk voordeel zou be
tekenen als krachtens de wet op de natio
nalisatie voor de in beslag genomen eigen
dommen een schadevergoeding zou worden
betaald. Hoewel men te dien opzichte zijn
eisen zal blijven stellen en het hier om een
bedrag van ettelijke miljarden gaat., zijn de
verwachtingen zeker niet hoog gespannen.
Niet alleen wordt aan de oprechtheid van
de Indonesische regering getwijfeld, maar
in nog sterkere mate is men overtuigd van
haar onmacht om de gepleegde diefstallen
te „betalen", gelet op de deplorabele toe
stand, waarin Indonesië financieel en eco
nomisch verkeert. Dit blijkt wel zeer dui
delijk uit de waarde van de Roepiah, die
als bekend aanvankelijk met de gulden
werd gelijkgesteld. De aandelen van de
Escomptobank, een Indonesische instelling,
zijn Rp. 1000 groot en noteren in Amster
dam ongeveer 60 percent en daar officieel
1 Roepiah op 33 1/3 cent wordt aangenomen
betaalt men hier voor dat aandeel dus on
geveer 226, terwijl de notering van het
aandeel in Djakarta ongeveer 400 percent,
dat is Rp. 4000 bedraagt. Dit komt er op
neer dat een gulden gelijk is aan ongeveer
18 Roepiah en deze dus niet meer waard is
dan ongeveer 5l/t cent.
De Amsterdamse beurs heeft dus niet
noemenswaard op het besluit tot nationa
lisatie van de Nederlandse in Indonesië
werkende ondernemingen gereageerd. Wel
verdient het de aandacht dat de beoor
deling van vele maatschappijen, welke
voorheen in Indonesië werkten en daar
grote belangen hebben, thans een geheel
andere is dan een jaar geleden. Dit blijkt
wel hieruit dat het indexcijfer voor de aan
delen van cultuurwaarden van 42- in
januari 1958 tot ongeveer 90 in januari
1959 is gestegen, dat wil zeggen dat de
beurswaarde in die tijd van 139 miljoen
tot 284 miljoen is toegenomen.
Cultuurmyen hoger gewaardeerd
Deze hogere waardering heeft verschil
lende oorzaken. In de eerste plaats is ge
bleken dat vele cultuurmaatschappijen hier
in Nederland over belangrijke geldmidde
len beschikten (beschikken), zodal in de
loop van de laatste anderhalf jaar vele
kapitaalsterugbetalingen hebben plaats ge
had, waarop de koersen van de betrokken
aandelen reeds waren vooruitgelopen. Het
feit dat ook nu nog vele maatschappijen
over een bedrag Nederlandse kasmiddelen
beschikken blijft voor de aandelen van die
maatschappijen een steun, ook al dient er
rekening mee te worden gehouden dat voor
de repatriëring en de pensionering van
personeel grote bedragen nodig zijn.
Een andere reden waarom voor vele In
donesische aandelen allengs een hogere
waardering kon tot stand komen, is ge
legen in het feit dat sommige maatschap
pijen financieel veel sterker blijken te zijn
dan men op grond van de gepubliceerde
balansen mocht veronderstellen. De Neder
landse ondernemers zijn van huis uit con
servatief en lopen niet met hun rijkdom te
koop. Zo zal men zich herinneren dat bij
voorbeeld de Internatio op haar jongste
balans opeens 13'/2 miljoen voor de dag
toverde, welke op de boekwaarde van de
Indonesische belangen werd afgeschreven.
Een recent voorbeeld heeft de Rubbercul
tuur Maatschappij Amsterdam gegeven, die
buiten de winst- en verliesrekening om in
1958 haar reserve voor afschrijvingen met
10 miljoen heeft verhoogd, nadat ze trou
wens in 1957 op dezelfde manier reeds 6
miljoen uit haar stille reserves had te
voorschijn gebracht. Op de jaarvergadering
is wel medegedeeld dat deze stille reserves
pas sinds kort zijn ontstaan, maar hoe ze
zijn ontstaan blijft het geheim van de
directie.
Het is begrijpelijk dat dergelijke manipu.
laties op de waardering van de betrokken
aandelen van invloed zijn, maar niet min
der is de beurs verrast door de nieuwe
commerciële initiatieven, welke de directies
vooral van de grote maatschappijen hebben
genomen om voor de verloren winstbron
nen in Indonesië compensatie te vinden.
Reeds geruime tijd is bijvoorbeeld de Han
delsvereniging Amsterdam bezig in Ethio
pië een suikercultuur op te bouwen, waar
van de resultaten tot dusver zeer bevredi
gend zijn, zodat een tweede suikerfabriek
daar thans in aanbouw is. Teneinde juridi
sche moeilijkheden in de toekomst te voor
komen, is nu een algehele reconstructie
doorgevoerd, waarbij de Indonesische be
langen en die in andere landen in afzonder
lijke vennootschappen zijn ondergebrachl
en waarbij men veiligheidshalve de boek
waarde van die Indonesische belangen met
30 miljoen heeft verminderd ten laste
van de reserves. Het blijkt nu dat als men
het actief in Indonesië geheel uitschakelt,
de balanswaarde van de aandelen nog al
tijd 120 percent bedraagt. Ook de Rubber
Cultuur Maatschappij Amsterdam heeft
haar bedrijf omgeschakeld in die zin dat ze
thans in Afrika twee ondernemingen bezit
voor de verbouw van sisal, bovendien een
onderneming, welke cacao, kapok en koffie
verbouwt, terwijl daarnaast een produkten-
handel is begonnen en waardoor dus een
naar mag worden aangenomen rendabele
uitbreiding van de bedrijfsbasis is ver-
PIJNLIJK
In De Echo deelt ene mevrouw
J. Ackermann mede:
„We helpen u deskundig van uw
pijnlijke voeten af".
Dan maar liever pijnlijke voeten.
WIE P
De Haagse Post schrijft over
(niemand minder dan) Hertogin
Simonetta Colonna di Cesaro
„wier voorjaarscollectie tot een
van de meest geapplaudisseerde
behoorde".
En van wie was die dan wel?
HOEVEEL P
H Utree hts Nieuwsblad schrijft
over een film
„onder de nogal nietszeggende titel
„Nederlands verleden en heden".
En ik zit nu al dagen te peinzen over
de vraag: hoeveel is nogal niets?
MAN IF LUIT
Volgens Het Vaderland heeft
oud-scheidsrechter Mutters gezegd:
„Mijn eerste manipulaties met de
fluit bevielen me zo goed, dat ik s
wist hiermee te moeten doorgaan",
Maar hij zal toch wel gauw van die
manipulaties tot fluiten zijn over-
gegaan? E
STAN
Stan van De Telegraaf noemt
mejuffrouw Sauter
„Nederlands tweede beste tennis- |j
speelster".
Dit is bepaald geen eerste beste
beurt van Stan, maar misschien was
hij, toen hij dit schreef, at his second
best.
TALARIUS I
kregen. Tenslotte kan worden gewezen op
de recente mededelingen van de Deli Maat
schappij, die ook tot reconstructie van haar
positie heeft besloten en uit de opbrengst
van 19000 pakken Sumatra Tabak, waar
over ze nog de beschikking had, een bedrag
van 32.8 miljoen op haar Indonesisch
belang heeft afgeschreven, waardoor dit
thans pro memorie op de balans voorkomt.
Ook blijkt dat de vennootschap haar actie
radius aanmerkelijk heeft vergroot door de
deelneming in een aantal buitenlandse
maatschappijen, welke olie boren tabak
verbouwen (Amerika, Italië), een nieuw
procédé voor het fabriceren van dekblad
toepassen, terwijl ook de handel in tabak
en andere produkten is geëntameerd
Het blijkt dus dat de directies van con
cerns als de Internatio, Rubber Cultuur
Maatschappij Amsterdam, Deli Maatschap
pij en vermoedelijk van meer bedrijven,
welke tot voor kort hun arbeidsveld geheel
of grotendeels in Indonesië vonden, elders
nieuwe mogelijkheden zien en krachtige
pogingen doen deze te benutten. Hoed af
voor de Nederlandse ondernemers!
Zaterdag 21 februari, Stadsschouwburg, 20
uur: Toneelgroep „Theater" geeft een
voorstelling van „Het koffiehuis" van
Goldoni onder regie van Cruys Voor-
bergh, die dit stuk eveneens vertaalde en
er een belangrijke rol in speelt. Men ziet
verder Johan Walhain, Anne-Marie Hey-
ligers, Mia Goossen en Bob Goedhart in
de voornaamste rollen.
Zondag 22 februari, Stadsschouwburg, 20
uur: Nogmaals geeft toneelgroep „Thea
ter" een voorstelling van „Het koffiehuis"
van Carlo Goldoni onder regie van Cruys
Voorbergh in een decor van Johan Greter.
Maandag 23 februari, Stadsschouwburg,
10.30 en 14 uur: Onder auspiciën van de
culturele commissie voor de schoolgaande
jeugd geeft het Nederlands Pantomime
gezelschap „Caroussel" onder leiding van
Jan Bronk twee voorstellingen van
„Holderdebolder".
Dinsdag 24 februari, Minerva Theater, 20.15
uur: De voordrachtkunstenares Charlotte
Kohier geeft een voorstelling van „Pen
sion rustig" van W. Burger.
Woensdag 25 februari, Minerva Theater,
20.15 uur: Onder auspiciën van de stich
ting „Kennemer Dierentehuis" wordt een
kleinkunstprogramma gegeven, waaraan
medewerking wordt verleend door de
cabaretier Jelle de Vries, die eigen liedjes
ten gehore zal brengen, door de danseres
Liesbeth van Buul en door de voor
drachtkunstenares Vera Bondam
Woensdag 25 februari. Stadsschouwburg,
20 uur: Het Nederlands Ballet onder lei
ding van Sonja Gaskell geeft een uitvoe
ring, waarbij als gast Joan Cadzow op
treedt in „Divertissement" uit. „De schone
slaapster". Voorts vermeldthet pro
gramma „Nachteiland" van Rudi van
Dantzig, „Muziek tegen twee dansers"
van Conrad van de Weetering en „La
Somnambule" van Balanchine.
Donderdag 26 februari, Stadsschouwburg,
19.30 uur: Prestaties op het gebied van
voordracht, toneel en dans door leerlin
gen van middelbare scholen als onder
deel van het Interscholair Jeugdtoernooi
1959.
Vrydag 27 februari, Stadsschouwburg, 14
uur: Onder auspiciën van de Nederlandse
Vereniging van Huisvrouwen geeft de
Nederlandse Comedie een voorstelling
van „De twaalf gezworenen" van Regi
nald Rose onder regie van Henk Rigters.
Medewerkenden aan dit stuk zijn onder
anderen Johan Fiolet, André van der
Heuvel, Louis Borel en Han Ber.tz van
den Berg.
Vrydag 27 februari, Stadsschouwburg, 20
uur: Openbare voorstelling door de Ne
derlandse Comedie van „De twaalf ge
zworenen" van Reginald Rose, waar
behalve de bovengenoemden ook Paul
Huf, Philippe la Chapelle, Bert van der
Linden, Jurg Molenaar en Tom van
Beek een rol in vertolken.
Zaterdag 28 februari, „De Leeuwerik", 20
uur: Toneelvereniging „Tot ons genoe
gen" geeft een voorstelling van „Knof-
lokia, het wondertonicum" van Herman
van der Veer.
Maandag 23 februari, Brinkmann, 20 uur:
Voor de Nederlandse Coöperatieve Vrou
wenbond spreekt mevr. W. Huizerv. d.
Rest over „Wat is en beoogt het Marga-
retha Meyboomfonds"?
De Indonesische wet tot nationalisatie
van de daar te lande nog bestaande, of be
staan hebbende, Nederlandse ondernemin
gen heeft onder meer voor onze mensen
op Buitenlandse Zaken heel wat kopzorgen
met zich meegebracht. De omstandigheid,
dat de wet alleen op Nederlandse onder
nemingen betiekkmg heeft, getuigt op
zichzelf van een volgens de gangbare vol
kenrechtelijke opvattingen ontoelaatbare
discriminatie. Aldus het Nederlandse re
geringsstandpunt. De machthebbers in
Djakarta verkondigen echter en dit
valt bv. ook in de aanhef van de wet te
lezen dat het hier een tegen Nederland
getroffen maatregel is omdat Nederland
zich altijd volgens de zienswijze van de
Indonesische regering, ten onrechte noemt
(en zich ook gedraagt als) soeverein over
Westelijk Nieuw-Guinea.
In een dergelijk geval zou alles er voor
pleiten het Internationaal Gerechtshof in
Den Haag of eventueel een internationa
le scheidsr;chteliike instantie uitspraak-
te laten doen. Jammer genoeg kan men
op zijn vingers nagaan, dat Indonesië hier
toe niet bereid is. Resultaat, dat een ook
voor andere landen juridisch houvast ge
vende internat.onale rechtsbeslissing uit
blijft. En die omstandigheid leidt er dan
verder toe, dat buitenlandse regeringen
rechtens geen mogelijkheid zullen zien om
te verbieden, dat hun onderdanen de van
genationaliseerde ondernemingen afkom
stige produkten zouden gaan verhandelen.
Natuurlijk kan Den Haag aan bevriende
regeringen vragen iets dergelijks niet te
willen bevorderen en dat verzoek is dan
ook gedaan. Meer kan men echter van re
geringszijde niet doen.
Iets ande .-s is, of wellicht de Nederland
se eigenaren van de ondernemingen in
kwestie, dus de particulieren om wier be
langen, mogelijk ook rechten, het gaat,
een poging zullen aanwenden langs rech
terlijke weg te beletten, dat particuliere
buitenlanders bedoelde produkten, na ze
van de Indonesische overheid betrokken te
hebben zouden verhandelen. Naar ver
luidt bestaat er kans, dat het tot acties in
rechte van dien aard zal komen. Dan' blijft
het echter nog altijd de vraag, of zij suc
ces zullen opleveren. Geenszins uitgeslo
ten toch is, dat bv. een buitenlandse rech
ter er zich van zal onthouden in een be
oordeling van de rechtmatigheid of on
rechtmatigheid van de desbetreffende In
donesische nationalisatiewet te treden. En
indien buitenlandse rechters eventuele
vorderingen van Nederlandse particulie
ren tot beslaglegging op de goederen,
waarom het gaat. van de hand zouden wij
zen, dan kan men dat hier ten hoogste
jammer vinden. Doch enige redelijke
grond om daarover te protesteren bij de
regering van een land, waar de onafhan
kelijke recnterlijke macht tot dergelijke
uitspraken zou kernen, zou er niet be
staan. Pas wanneer regeringen van met
ons land bevriende staten zelf zouden me
dewerken oij het door hun landgenoten
verhandelen van volgens Nederlands
standpunt aan de Nederlandse eigenaren
onrechtmatig ontnomen produkten, zou er
aanleiding tot een protest deswege kun
nen bestaan. Maar sinds Den Haag zich
o.m. met Brussel en met Bonn vermoe
delijk ook wel met Londen over deze
aangelegenneid in verbinding heeft ge
steld ten einde de aandacht te vestigen op
de situatie en op het ten onzent ingenomen
standpunt, is er door die regeringen geen
zulk een dezerzijds te laken medewerking
verleend Intussen bestaat er natuurlijk
reden om, ook met het oog op wat nog zou
kunnen komen, op zijn hoede te blijven.
Van het zoëven aangeroerde materiële
onderwerp stap ik thans naar een aange
legenheid van meer geestelijke aard over.
Het moet mij van het hart, dat het mij
bepaald goed deed, toen ik dezer dagen in
's lands vergaderzaal zo iets kon beluis
teren als een klassiek debat. Door wijzi
ging van de Hoger-Onderwijswet wilde
minister Cals de mogelijkheid openen voor
gymnasiasten-A medicijnen te studeren en
voor gymnasiasten B om tot de examina
in de letteren en wijsbegeerte (uitgezon
derd dan als het zou gaan om de studie
in de klassieke talen) alsmede in de theo
logie te worden toegelaten. Gelukkig is
aan deze wel heel ver gaande „vrijgevig
heid" enigermate paal en perk gesteld. In
zoverre althans dat degenen, die slechts
betrekkelijk weinig onderwijs in het
Grieks genieten de B-leerlingen de
toegangsdeur tot de studie in de theologie
niet wagenwijd opengesteld krijgen. Een
hiertegen gericht amendement van de an
tirevolutionair mr. Versteeg ging er met
liefst 72 tegen 28 stemmen door. Het deed
mij bepaald goed, dat de gedachtenwisse-
ling over dit wijzigingsontwerpje tot een
debat leidde, waarin vrijwel alle sprekers
de grote waarde bleken in te zien van een
behoorlijke klassieke opleiding. Zeker, er
gebeurde niet, wat eens (vóór de eerste we
reldoorlog) de toenmalige Engelse premier
Asquith overkwam. Toen hij iets uit het
Grieks aanhaalde en hij plotseling in het
citaat bleef steken stond aldus het
verhaal het gehele Lagerhuis als één
man op om de aan Asquith ontschoten
woorden te laten weerklinken! Doch niet
temin viel er m.i. van een klassiek debat
te genieten, ook in die zin, dat het op een
behoorlijk peil stond.
Doordat we in de jongste week op het
Binnenhof met onze gedachten bij het zeer
grijs verleden, dat van de klassieke oud
heid, vertoefden, gevoel ik mij dit maal
ertoe aangetrokken nog even bij iets uit
het verleden, zij het dan van jongere aard
stil te staan.
Robert Fruin over politiek
Dank zij het Historisch Genootschap
kwam verleden jaar een m.i. in het alge
meen bijzonder geslaagde en belangwek
kende publikatie van de drukpers, te we
ten de door dr. H J. Smit en dr. W. J.
Wieringa uitgegeven „Correspondentie van
Robert Fruin". Aangestipt zij, dat Fruin,
van 1860 tot 1894 hoogleraar in de ge
schiedenis aan cie universiteit te Leiden,
een niet alleen binnen doch eveneens bui
ten ons land zeer gezien historicus is ge
weest. Hij onderhield contacten met tal
van vooraanstaande figuren op weten-
schappelijk, maar ook wel op ander, bv.
politiek gebied en stond met zeer velen in
een menigmaal hoogst interessante brief
wisseling.
Ofschoon Fruin zelf nooit een Kamer
zetel heeft willen aanvaarden, boezemde
hem de politiek toch wel belangstelling in.
Daarvan heeft hij trouwens ook in meer
dan één pennevrucht van zijn hand blijk
gegeven.
Hij was een typische liberaal, in het al
gemeen een volgeling van Thorbecke. In
zijn latere jaren echter, met name ten tij
de van de beweging voor uitbreiding van
het kiesrecht (dus rondom de jaren ne
gentig) toonde hij zich bepaald tot de be
houdende richting te behoren, hetgeen me
de te bespeuren viel in sommige van zijn
uitlatingen met betrekking tot vraagstuk
ken van sociale aard.
De liberaal Fruin verheugde er zich na
tuurlijk over, dat bij de in 1854 gehouden
verkiezingen, toen het slechts om vernieu
wing van de helft van het aantal zetels
in de Tweede Kamer ging pas sinds
1887 treedt elke vier jaar de Kamer in
haar geheel af de liberalen enige suc
cessen boekten, daarentegen Groen van
Prinsterer en diens politieke vrienden een
paar nederlagen leden. Zo schreef dan op
16 juni 1854 Fruin aan mr. W. Siewertsz
van Reesema, een bekend Rotterdams li
beraal: „De victorie in Zwolle en Zutphen
heeft gisteren bij ons algemene opschud
ding gewekt. Wij waren juist vergaderd
om de Nederlandse Letterkunde te bevor
deren" dit sloeg natuurlijk op de jaar
vergadering van de Maatschappij voor Ne
derlandse Letterkunde „toen het bericht
hier aankwam. De tegenovergestelde rich
ting (nl. zowel de richting van Van Hall,
in 1853 in de plaats van Thorbecke opge
treden, als van de Groenianen) was luis
terrijk vertegenwoordigd, en het was kost
baar de lange gezichten te zien, waarop te
lezen stond, dat zij de tijding al gehoord
hadden. Ik was juist met Van Assen (een
zeer conservatieve Leidse hoogleraar) in
gesprek, toen een gedienstige geest hem
de Jobstijding kwam berichten. „Lieve God
Groen niet gekozen; dat doet u zeker ge
noegen, mijnheer Fruin. Dat komt van die
directe verkiezingen: enkel intriges". De
scène was curieus, maar ik had toch me
delijden met onze oude leermeester (prof.
Van Assen), die nu nog beleven moet, dat
die monsieur Thorbecke weer veld wint.
Hij troostte zich met de hoop, dat Van
Hall, als het te erg liep, wel weer ontbin
den zou en, desnoods, tot courageuser mid
delen besluiten zou!" In dit verband zij
nog vermeld, dat Van Assen fél anti-Thor-
becke was en verder, dat in juni 1854 som
mige aan Van Hall verknochte persorga
nen pleidooien voc-rden, die beoogden Van
Hall (die In april 1853, na Thorbecke's val,
voor Kamerontbinding had gezorgd) er toe
te bewegen eventueel zelfs tot een soort
staatsgreep over te gaan. Tenslotte stip
ik nog aan, dat in Zwolle Groen het on
derspit voor. een liberaal had moeten del
ven, een lot dat zijn geestverwant Van
der Brugghen in Zutfen was overkomen.
Dr. E. van Raalte
Maandag 23 februari, aula Lourens Coster -
Lyceum, 20 uur: Ds. N. O. Steenbeek
spreekt voor de Haarlemse Raad voor
de jeugd over „De jeugd van nu".
Maandag 23 februari, Wilhelminastraat 43:
Onder auspiciën van het Centrum voor
vrij geestesleven begint mr. M. L. Stibbe
een serie van vier voordrachten over „De
graalstroming in de geschiedenis".
Dinsdag 24 februari, Brinkmann, 14 uur:
Een bijeenkomst van de Nederlandse
Vrouwen Elektriciteitsvereniging, waar
bij afscheid wordt genomen van de pre
sidente, mevrouw R. van der Noord
Malgré.
Dinsdag 24 februari, De Leeuwerik, 20
uur: De federatie Haarlem van de Partij
van de"Arbeid houdt een openbare bij
eenkomst waar de h^er Hofstra, oud
minister van Financiën, het woord zal
voeren.
Woensdag 25 februari, gebouw H.K.B., 14
uur: Een goochelmatinee voor kinderen,
georganiseerd door een groot warenhuis
in Haarlem.
Donderdag 26 februari, Brinkmann, 20 uur:
De heer H. E. Phaff houdt voor de Ver
eniging Haerlem een lezing met licht
beelden over „Het Haarlemse stadhuis
in verleden, heden en toekomst".
Frans Halsmuseum: Permanente tentoon
stelling van werken uit de Haarlemse
School van de zestiende eeuw tot heden.
Onder meer de meesterwerken van
Frans Hals. Het museum is geopend op
werkdagen van 1015 uur en op zon
en feestdagen van 13—15 uui\
Teylermuseum: Tekeningen uit de Hol
landse, Italiaanse en Franse school van
de zestiende tot de twintigste eeuw.
Fossielen, mineralen, natuurkundige
instrumenten, 1017 uur.
Bisschoppelijk Museum, Jansstraat. Oude
religieuze kunst, schilderijen, middel
eeuwse beeldhouwwerken, 1017 uur
(zondagen 13—16 uur).
In 't Goede Uur: Tot 28 februari expositie
van Gérard van den Eerenbeemt 1022
uur.
Huis Van Looy (Kleine Houtweg): Expo
sitie van eigengemaakt werk van leer
lingen van voortgezet onderwijs en mid
delbare scholen in Haarlem. Dagelijks
geoend van 1013, 1417 en 19—22 uur.
Des zondags 1417 uur, geopend tot
7 maart.
Galerie Espace: Expositie „Sculptures" met
werk van Couzijn, Guntenaar, Kneulman,
Tajeri en Verhulst. Van 21 febr.15
maart geopend van 1117 uur.
Zondag 22 februari, Rembrandt-theater,
11 uur: Een vertoning van de film
„Zwerftochten door Spanje" van J. Strij-
bos.
Zondag 22 februari, Studio-theater, 11 uur:
Een reprise van de film „Afrikaanse
leeuw" van Walt Disney.
Maandag 23 februari, Remonstrantse kerk,
20.15 uur: De Haerlemsche Musyckcamer
geeft een kamermuziekavond. Op het
programma staan werken van Bach,
Telemann en Corelli. Solisten zijn de
bariton Frans van de Ven, de claveci-
niste Gertrude Maclaine en hoboïst Kees
Kuiper.
Dinsdag 24 februari, Concertgebouw, 20.15
uur: Het Noordhollands Philharmonisch
Orkest geeft het zevende concert in de
serie D. Soliste is de alt Irma Kolassi in-
„Poème" van Chausson en „Shéhérézade"
van Ravel.
Dinsdag 24 februari, Lourens Costerly-
ceum, 19.30 uur: Disco-avond, klassiek
grammofoonplatenprogramma: werken
van Chopin, Saint-Saëns en Rimsky-
Korsakov.
In *t Goede Uur: Klassiek grammofoon-
platenconcert, dagelijks van 23 februari
tot 1 maart werken van Chopin en Ravel.
Woensdag 25 februari, Concertgebouw, 20
uur: Het spoorwegmannenkoor „Elec-
trisch Materieel" geeft een concert. Op
het programma staan onder meer wer
ken van Grieg en Bruckner vermeld.
Woensdag 25 februari, Begijnhofkapel, 20
uur: Het klein vrouwenkoor „Cantemus"
geeft een uitvoering. Het zal liederen
ten gehore brengen van Bach, Brahms,
Vittoria en Di Lasso.
Donderdag 26 februari, Concertgebouw, 20
uur: Kamermuziekavond door het trio
Arte Fiato, bestaande uit de fluitist
Frans Vester, de hoboïst Koen van Slog-
teren en de fagottist Arnold Swillens.
Vrydag 27 februari, Grote Kerk, 11.30—
12.30 uur: Beiaardbespeling door Arie
Peters. Werken van Mozart, Haydn, De
Klerk, Mendelssohn Bartholdy staan op
het programma.
VOLKSUNIVERSITEIT
Maandag 23 februari, Frans Halsmuseum,
20 uur: De heer A. J. Herwig begint een
serie van drie voordrachten over „Bloe
men en tuin".
Maandag 23 februari, Bakenessergracht
10, 20 uur: De kunstboekbindster mej.
W. Kits van Waveren geeft haar laatste
voordracht over „Papiertechnieken".
Dinsdag 24 februari, Frans Halsmuseum,
20 uur: Dr. S. J. Suys-Reitsma houdt
haar tweede voordracht over „De my
thologie als spiegel van de Griekse
geest".
Dinsdag 24 februari, Concertgebouw, 19.30
uur: Paul Chr. van Westering houdt een
inleiding tot N.Ph.O.-concert.
Donderdag 26 februari, Concertgebouw, 20
uur: Kamermuziekavond door het trio
„Arte Fiato" (zie onder: Muziek).
Zaterdag 28 februari, Frans Halsmuseum,
14 uur: De heer H. P. Baard vertelt iets
over de kunstschatten van het Frans
Halsmuseum.
