Politie vuurt op menigten in Nyassaland, 26 doden Nieuw sociaal-politiek program van het C.N.V. OPRECHTE HAARLEMSCHE COURANT HET WEER Pionier IV passeert de maan op 60.000 km afstand sW'MORRIS before ijoa 'Say! ARRESTATIES WEKKEN ONRUST Lennox Boyd: inheemse leiders hadden uitgebreide moordplannen 7roepen naar Nyassaland Majoor Koopmann tekent protest aan Hij acht zich aangetast in eer en goede naam door rapport-Koersen Fidel Gastro naar V.S. Het woord is aan Een Praatje van LEXI Veel bewolking Instituut Internationale Culturele Betrekkingen wordt opgeheven ITALIAANSE SPORTTRUIEN In februari Dalende werkloosheid Schadevergoedings commissie in de maak 73e JAARGANG No 199 Grote Houtstraat 93, Haarlem. Tel. 15295 (6 lijnen) Directie, Redactie, Administratie. Drukkerij Gr. Heiligland 10. Tel. 15295. Bij kantoor Haarlem-N. Soendaplein, Tel. 57755 Hoofdredacteur: Simon Koster Adj. Hoofdredacteur: Jos L. Lodewijks WOENSDAG 4 MAART 1959 Haarlems Dagblad 304e JAARGANG No 47 Uitgave Grafische Bedrijven Damiate N.V. Verschijnt dagelijks beh. op zon- en feestdagen. Abonnement p. week 59 ct., p. kwartaal 7.65, fr. p.p. 8.15. Losse nrs. 12 ct. Postgiro 273107. Advertentietarieven op aanvraag verkrijgbaar. Directie: P. W. Peereboom en A. D. Huijsman m né» WÊ& „l W. S. Het beeld van de onrust: vliegtuigen die speciale troepen aanvoeren in plaatsen, waar een kleine inheemse politie altijd het enige gezagsapparaat vormde. Britse koloniale troepen wor den aangevoerd op een vliegveld nabij Kariba, de plaats waar een gigan tische dam in de Zambesi wordt ge bouwd. De arbeidsonrust van de laatste dagen daar is niet alleen een kwestie van arbeidsvoorwaarden. Deze zijn in dit door blanken bestuurd ge bied nauw met de politieke vragen verweven. BLANTYRE, (Reuter/AFP/UPI). In Nyassaland zijn dinsdag bij ongeregeldheden in totaal 26 negers gedood en velen gewond. De gouver neur van dit Britse protectoraat heeft de noodtoestand afgekondigd. Het Afrikaanse Nationale Congres, een organisatie van inheemsen, is verboden en 149 van zijn leiders zijn aangehouden. Minstens vijftig van hen, onder wie de voorzitter dr. Hastings Banda, zijn per vliegtuig naar Zuid-Rhodesia overgebracht. De premier van de federatie, Sir Roy Welensky, noemde in een verklaring het Afrikaanse Nationale Congres 'n „kwaadaardige organi satie die geleid wordt door mannen, die op macht uit zijn". Het congres maakte volgens hem gebruik van de „Afrikaanse vrees voor tovenarij" en het zou door middel van intimidatie zijn doel trachten te bereiken. Ieder, die zich bij de congrespartij of haar nevenorganisaties aansluit zal van verraad worden beschuldigd en met maximum 14 jaar gevange nisstraf worden gestraft. Leden, die weigeren uit de organisaties te treden, zijn eveneens schuldig aan verraad en kunnen tot zeven jaar gevangenis straf worden veroordeeld. In Zomba, Blantyre, Limbe en Lilongwe zijn de scholen gesloten. Unie van Zuid-Afrika is hierbij van psycho logische invloed. Ook is er een inheemse middelklasse gegroeid, die economisch in de knel zit omdat alle belangrijke functies en vakarbeid aan blanken zijn voorbehou den. Tienduizenden krijgen slechts een fooi in plaats van loon. Volgens de Congrespartij zou de federa tie er op uit zijn om volgend jaar, als de herziening van de grondwet aan de orde komt. de beide protectoraten op te slok ken en de inheemsen uit te leveren aan koloniale overheersing en onderdrukking. De propaganda ziet reeds een onafhanke lijke Centraal-Afrikaanse dominion, die de voetsporen zal drukken van de Unie van Zuid-Afrika. Er zal echter geen sprake van zijn, dat de federatie overhaast de do minion-status zal krijgen. Uitdrukkelijk is namelijk bepaald, dat er constitutioneel in Noord-Rhodesia en Nyassaland geen ver anderingen zullen plaats vinden tegen de wil van de bevolking. (Men zie voorts pag. 5)- Majoor II. Koopmann heeft aan de heer Th. Koersen, voorzitter van de Kamercom missie, die het onderzoek naar het militaire aankoopbeleid instelt, verzocht zo spoedig mogelijk te worden gehoord over enige an dere punten, waarop naar zijn mening het rapport der commissie heeft gefaald. Voorts heeft majoor Koopmann aan de Tweede Kamer medegedeeld, dat hij zich aange tast voelt in eer en goede naam door het geen de commissie heeft gesteld in haar slotconclusies over de wijze van behande ling van de aankoop van kooktoestellen en piatonderdelen. „Dit grieft mij te meer", zo schrijft hij, „omdat de commis sie mij juist over de achtergronden van deze twee zaken niet heeft gehoord en des ondanks heeft gemeend zich te mogen ver oorloven om in dit met zoveel ophef be kend gemaakte rapport een algemene con clusie te trekken betreffende de wijze waarop ik mijn taak bij het D.M.L. heb vervuld." Hieraan voegt hij toe dat hij de Tweede Kamer zo spoedig mogelijk zijn verweer zal doen toekomen. Naar aanleiding van deze mededelingen van majoor Koopmann deelt de voorzitter der commissie-Koersen mee: Op 3 december 1958 werd met majoor K. een informatieve bespreking gevoerd. Deze informatieve besprekingen dragen niet het karakter van een verhoor en zijn van ver trouwelijke aard. Iedereen kon mededeling doen over hetgeen hij belangrijk achtte voor het juiste oordeel der commissie. Aan majoor Koopmann is gevraagd mededeling te doen over het beleid Sectie Aankoop Buitenland, waarbij dus alle achtergron den konden worden vermeld. Het steno gram omvat 38 kwarto pagina's en werd van majoor K. retour ontvangen met enkele aangebrachte wijzigingen. Indien majoor K. meende, dat de achtergronden niet voldoende naar voren waren gekomen, had hij de gelegenheid door aanhechting van een nota bij het stenogram zijn ziens wijze nader uiteen te zetten. WASHINGTON (AFP) Dr. Fidel Cas tro, de eerste-minister van Cuba, zal op 17 april een bezoek aan de Verenigde Sta ten brengen. Hij zal spreken op de jaar vergadering van de Amerikaanse vereni ging van hoofdredacteuren. Isaac Watts: Lectuur en conversatie kunnen ons ideeën leveren over mensen en dingen, doch ons eigen oordeel ontstaat pas na gedegen overdenking. LONDEN (Reuter) De Britse pers is over de gang van zaken in Nyassaland verdeeld. De „Times", de „Manchester Guardian", de „News Chronicle" en de „Daily Herald" zijn van oordeel dat de maatregelen van de overheid in de fede ratie van Rhodesia en Nyassaland van een twijfelachtige politieke wijsheid getuigen. Minister Lennox-Boyd heeft dinsdag avond in het Lagerhuis gezegd, dat de re gering van Nyassaland een paar dagen ge leden inlichtingen heeft gekregen volgens welke het Afrikaanse Nationale Congres plannen had opgesteld voor moorden op blanken, Aziaten en gematigde Afrikaanse leiders op grote schaal. De minister sprak van plannen voor een bloedbad. Hij zei geen nadere gegevens te kunnen verstrek ken over de inhoud van de inlichtingen en evenmin over de bron ervan. De socia listische fractie reageerde hierop met ge joel. Onze correspondent te Londen schrijft: In een onderhoud met de woordvoerder van Sir Roy Welensky, de federale pre mier van Rhodesia en Nyassaland, ver klaarde deze dat aan het socialistische La- Advertentie met zijn vele vrienden en vriendinnen D weet, dit op alle Lexington sigaretten lettertjes staan en duizenden rokers vroegen wat dat toch betekent. LEXI zal morgen het raadsel onthullen in een uitvoerige advertentie, die in zeer veel bladen (ook in dit blad) komt te staan, Het wordt een gtote verrassing! Kijkt U dus goed uit oaar de advertentie van LEXI. Verwachting tot morgenavond: Vrij veel bewolking met plaatse lijk enige regen. Weinig veran dering in temperatuur. Matige, later af en toe vrij krachtige zui delijke wind. Volledige weerrapporten op pagina twee. DIT NUMMER BESTAAT UIT TWAALF PAGINA'S gerhuislid John Stonehouse de toegang tot het gebied van de federatie verder gewei gerd werd wegens in hoge mate opruiende uitlatingen, die de vlammen van het ver zet alleen maar konden aanwakkeren. Voorts wordt hem in Salisbury verweten dat hij in zijn functie van parlementslid gebruik maakt van faciliteiten om deze als journalist te gebruiken. Tegen zijn be lofte in om pas artikelen te schrijven na zijn terugkeer in Londen, verzocht hij het biad, waarvoor hij op deze reis werkt, reeds onmiddellijk tegen de federale rege ring gerichte artikelen te publiceren. Stonehouse toonde volgens de woord voerder een groot gebrek aan verantwoor delijkheidsgevoel toen hij de opstandelin gen ophitste met woorden als „Heft jullie hoofden op. Erken jullie land als je eigen land. De Labourpartij zal jullie steunen." Onze zegsman gaf ons de verzekering, dat Weienski een dwaas zou zijn indien hij zich niet bewust was van het feit, dat de nietige minderheid van de Europeanen op den duur afhankelijk is van de inheem sen en dat hij de laatsten in beginsel als gelijken beschouwt. Vandaar dat de grond wet van de centraal-Afrikaanse federatie lijnrecht staat tegenover de filosofie van apartheid. Er zijn inheemsen in het par lement en de nieuwe universiteit van Sa lisbury behandelt beide rassen op voet van gelijkheid. Wat het staatsbestuur betreft, worden de belangen van de inheemsen gewaarborgd door een raad voor Afri kaanse zaken, een permanent parlemen tair comité, bestaande uit evenveel blan ken als inheemsen, plus een voorzitter, die hetzij blank, hetzij zwart is, dat tot taak heeft alarm te blazen indien er op wetge vend gebied maatregelen zouden worden genomen, welke de inheemse belangen schaden. In dat geval kan de raad de aandacht van de federale regering er op vestigen of anders via de gouverneur de Britse minister van koloniën op de hoogte stellen, die de bevoegdheid bezit een wet gevende maatregel van de federatie zo no dig ongedaan te maken. Slechts éénmaal heeft de raad een beroep op de minister gedaan omdat gemeend werd, dat het kies recht van de inheemsen in het gedrang kwam. Bij onderzoek bleek echter, dat de raad zich nodeloos ongerust had gemaakt en dat zijn vermoedens onjuist bleken. Theoretisch verschil Ondanks het feit echter, dat de consti tutie volgens het beginsel van deelgenoot schap tussen blank en zwart goed werkt, is de rassengelijkheid een ideaal, dat nog maar ten dele verwezenlijkt is. De toestand in Zuid-Rhodesia verschilt tenminste theo retisch van die in de Unie van Zuid-Afri ka. De federale regering streeft er im mers naar om de inheemsen in toenemen de mate te doen deelnemen aan het be stuur en het openbare leven. Maar men moet niet vergeten, dat het contact met het Westen pas maar zeven tig jaar geleden tot stand kwam. De din gen veranderen snel. De extremistische politieke leiders gaat het echter nooit snel genoeg. Vandaar dat zij gemakkelijk spel hebben om onrust te verwekken onder een primitieve bevolking. De nabijheid van de JODRELL BANK, (Reuter) De grote Britse radiotelescoop te Jodrell Bank heeft vanochtend om 7.47 uur weer contact gekre gen met de Pionier IV. Dinsdag heeft de telescoop gedurende zeven uur de Pionier op zijn reis kunnen volgen. (AFP) De Pionier bevond zich heden ochtend om kwart voor negen op ongeveer 290.000 km van de aarde. De radioseinen van de satelliet komen duidelijk door. In Zuid-Californië hebben de Amerika nen een reusachtige antenne opgesteld in de vorm van een parabool, waarmee men seinen tot op een afstand van de aarde van 640.000 km hoopt te kunnen opvangen. De antenne heeft een diameter van 30 meter. (Reuter/AFP) Het Amerikaanse bu reau voor lucht- en ruimtevaart heeft be kendgemaakt, dat de satelliet Pionier IV vanavond omstreeks 11.uur Nederlandse tijd de maan binnen een afstand van 60.000 km zal passeren. (AFP) De satelliet wordt gevolgd door een tweede ruimtevoorwerp, namelijk de laatste trap van de raket, aldus heeft de directeur van de Amerikaanse laboratoria voor straalvoortstuwing, Pickering, dins dag meegedeeld. Deze trap is 1,20 meter lang en heeft een doorsnede van vijftien centimeter. Met haar brandstof woog zij 26 kilogram. Volgens Pickering zal dit raketgedeelte de satelliet blijven volgen. „Met het oog op de benarde positie van de laagstbezoldigden is ernstig beraad nodig over de wenselijkheid en de moge lijkheid van een wettelijke regeling van een minimumloon. De regering zou de Sociaal-Economische Raad moeten ver zoeken op korte termijn een advies over deze zaak uit te brengen". Aldus luidt een der artikelen van een nieuw sociaal-poli tiek program van het Christelijk Natio naal Vakverbond in Nederland, dat in een buitengewone algemene vergadering van het C.N.V. is goedgekeurd. Bij de bespreking ervan wees de heer P. Hazenbosch, secretaris van het C.N.V. erop, dat een dergelijke regeling niet in strijd zou zijn met het streven naar vrije re loonvorming, aangezien daarbij juist bepaalde zwakke groepen beschermd die nen te worden. De voorzitter van het C.N.V., de heer M. Ruppert, noemde deze zaak buitenge woon belangrijk. Het is volgens hem ech ter nog lang niet zeker of een wettelijke regeling voor Nederland de meest wense lijke oplossing van dit probleem zal vor men. Men wil voorlopig dan ook alleen de mogelijkheid ervan maar nagaan. Met betrekking tot de bedrijfsorganisa tie en de medezeggenschap wordt in het nieuwe sociaal-politieke program gezegd, dat de vrije organisaties van werkgevers en werknemers de draagsters van de be drijfsorganisaties dienen te blijven en dat hun daarom ruime bevoegdheid toegekend' moet worden ten aanzien van het kennis nemen van en het adviseren over het be leid van de bedrijfslichamen. Waar pu bliekrechtelijke bedrijfsorganisaties nog ontbreken moet de overheid volgens het C.N.V. niet alleen de werkgevers- maar ook de werknemersorganisaties bij het overleg over economische en sociale aan gelegenheden betrekken. De totstandko ming van de ondernemingsraden, daar waar het bedrijfsleven in gebreke blijft, moet door de overheid krachtig bevorderd worden. Arbeidsbescherming Een lang hoofdstuk van het program is gewijd aan de wettelijke regeling van de arbeid en de arbeidsbescherming. Hierin wordt onder meer verklaard, dat de leef tijd waarop jeugdige personen arbeid in loondienst mogen verrichten met inacht neming van een geleidelijke overgang op zestien jaar gesteld dient te w/den en dat dit gepaard dient te gaan met een over eenkomstige verhoging van de leerplich tige leeftijd. De Huisarbeidswet en het Rijtijdenbe sluit moeten, naar de mening van het C.N.V. zo spoedig mogelijk en overeen- Het bestuur van het Nederlands Instituut voor Internationale Culturele Betrekkin gen te Amsterdam heeft van minister Cals bericht gekregen, dat de werkzaamheden met ingang van 1 januari 1960 zullen wor den voortgezet door de dienst voor buiten landse betrekkingen van het ministerie van Onderwas, Kunsten en Wetenschap pen, waarvoor dezelfde subsidie (achthon derdduizend gulden) zal worden beschik baar gesteld. De activiteiten worden dus geheel in de ambtelijke sfeer getrokken, met uitzondering van het driemaandelijkse tijdschrift Delta, dat door een afzonder lijke stichting zal worden beheerd. Advertentie BARTEUORISSTR. HAARLEM TEL. 13439 )e Amerikaanse maanraket schiet het luchtruim in. (Telefoto). Blijkens een opgaaf van het ministerie van Sociale Zaken en Volksgezondheid be liep de totale geregistreerde mannelijke arbeidsreserve eind februari 120.595. Daar van waren 98.203 mannen werkloos en res pectievelijk 22.392 mannen op aanvullende werken te werk gesteld. Eind januari van dit jaar bedroeg het aantal werkloze mannen 106.851 en waren er 20.993 op aanvullende werken werk zaam. Voor eind februari 1958 bedroegen deze aantallen respectievelijk 101.182 en 22.992. Per eind februari van dit jaar waren er 6.161 werkloze vrouwen. De nationalisaties DJAKARTA (UPI) De Indonesische regering is bezig aan de samenstelling van een commissie voor schadevergoeding, die tot taak zal hebben de schadevergoeding vast te stellen voor de nationalisatie van Nederlandse bedrijven in Indonesië, zo werd vandaag in Djakarta vernomen. DJAKARTA (AFP) Het Indonesische kabinet heeft woensdag zijn goedkeuring gehecht aan drie ontwerp-verordeningen, die betrekking hebben op Nederlandse ondernemingen. Een der regelingen han delt over de nationalisatie van „overge nomen" Nederlandse gas- en elektrici teitsmaatschappijen in Indonesië. komstig het advies van de S.E.R. wor den herzien. Voorts verlangt men, dat de arbeid in ploegendienst en de nachtarbeid tot het noodzakelijke beperkt blijven. Het C.N.V. wenst, dat de overheid de zondagsrust bevordert door alle niet-nood- zakelijke zondagsarbeid te voorkomen of af te schaffen en uitbreiding ervan, ter- wille van economische voordelen, met kracht tegen te gaan. Het C.N.V. acht het systeem van de glijdende werkweek, waarin de zondag met elke andere dag wordt gelijkgesteld, onaanvaardbaar. Het wil een garantie voor minstens 17 vrije zondagen per jaar, terwijl het tevens het vervullen van zondagsdiensten door per sonen beneden de achttien jaar wil ver bieden. In het program wordt voorts de over heid gevraagd medewerking te verlenen tot verkorting van de arbeidstijd, daarbij rekening houdend met het desbetreffende advies van de S.E.R. Naar de mening van het C.N.V. moet de wet van 1953 over het ontslag bij arbeids overeenkomsten zo spoedig mogelijk wor den gevolgd door een meer bevredigen de regeling van de rechtspraak in ar beidszaken en met name ten aanzien van gedingen betreffende het beëindigen van dienstbetrekkingen door ontslag. Een artikel uit het oude sociaal-politieke program, waarin werd gezegd dat de loon arbeid van de gehuwde vrouw, die geen kostwinster is voor een gezin, tegenge gaan moet worden, is geschrapt. De heer Ruppert merkte daarbij op, dat dit niet wegneemt, dat loonarbeid van de gehuw de vrouw over het algemeen toch geen aanbeveling verdient. Sociale verzekeringen Het C.N.V. acht een verdere doorvoe ring van de coördinatie en unificatie van de sociale verzekeringswetten dringend noodzakelijk. Uitkeringen krachtens de sociale verzekeringswetgeving dienen waardevast te zijn. Het C.N.V. is van mening, dat de loongrenzen, die nog in de sociale verzekeringswetgeving voorko men, opgeheven moeten worden. Voor zover de Ongevallenwet, de Ziekte wet en de Invaliditeitswet betrekking heb ben op geldelijke uitkeringen bij arbeids ongeschiktheid, dienen zij vervangen te worden door één wettelijke regeling, die een verplichte verzekering tegen geldelij ke gevolgen van arbeidsongeschiktheid bevat. Een spoedige en algehele technische herziening van de werkloosheidswet blijft volgens het C.N.V. dringend geboden, ter wijl in deze wet het verschil in uitke ringspercentage voor gehuwden en onge- huwden dient te vervallen en het maxi mum van de uitkeringsduur verlengd dient te worden tot 26 weken per jaar. Met betrekking tot de volkshuisvesting en de huren verklaart het C.N.V. dat bij de bepaling van de grootte der woningen meer dan tot nu toe het geval is reke ning gehouden moet worden met de ver schillen in gezinsgrootte. Het dringt er bij de overheid op aan, de bouw van kleinere woningen voor kleiner geworden oudere gezinnen te stimuleren. Het C.N.V. acht het wenselijk in de Woningwet te regelen dat de arbeiders woningbouw primair door bij de wet toe gelaten woningbouwverenigingen en in stellingen en slechts aanvullend door de gemeenten geschiedt, Het hoopt tevens, dat de overheid het eigen woningbezit blijft bevorderen. Naar de mening van het C.N.V. moet het bereiken van een algemeen evenwichts- huurpeil niet alleen worden nagestreefd door middel van huurverhoging, maar ook door een verlaging van de bouwkosten. De bouw van voldoende woningen tegen huren, die door de minder draagkrachti- gen gedragen kunnen worden, dient bevor derd te worden. Economisch beleid Ten aanzien van de economische maat regelen zegt het program, dat de overheid daarbij aandacht dient te schenken aan de bevordering van de produktiviteit, de handhaving van een hoog peil van werk gelegenheid, de duurzame stijging van de welvaart van het gehele volk, een ver antwoorde spreiding van de welvaart en de beperking van de invloed der conjunc tuurschommelingen. Volgens het C.N.V. mag de overheid bij het nemen van eco nomische maatregelen de vrijheid cn de ontwikkeling van de verantwoordelijkheid van individuen en hun organisaties niet uit het oog verliezen. Het C.N.V. beschouwt handhaving van de uit de bestedingsbeperking voortvloeien de lasten in een periode van economische vooruitgang voor de loon- en salaristrek- kenden als onaanvaardbaar en het is van mening, dat iedere verantwoorde moge lijkheid tot reële inkomensverruiming moet worden aangegrepen. De spaarzin dient in brede lagen van de bevolking be vorderd te worden, door zorg te dragen voor waardevast geld, door stimulering van de gepremieerde spaarregelingen en door werknemers te betrekken in het ef fectenbezit. De belastingpolitiek dient mede te wor den gezien als een instrument van de economische politiek, dat ook dienstbaar gemaakt kan worden aan de bevordering van de bezitsvorming. Het C.N.V. is van oordeel, dat in het leerprogramma van alle onderwijsinrich tingen die op de lagere school volgen, het vak maatschappijleer opgenomen dient te worden. Waar de overheid als werkgeefster Op treedt, moet zij, naar de mening van het C.N.V. zorg dragen voor dp waardevast heid van ambtelijke pensioenen.

Krantenviewer Noord-Hollands Archief

Haarlem's Dagblad | 1959 | | pagina 1