Kennis van Hebreeuws is
noodzakelijk in Israel
CONGRES EN
PRESIDENT
RMÉ
EEN KINDERHOEK
IN DE KERK
Het koude water van
de Noordzee
remt temperaturen
tot in de lente
Wekelijks toegevoegd aan alle edities van
Haarlems Dagblad Oprechte Haarlemsche Courant
en IJmuider Courant
Nutteloos
Werk van Bertram Weihs
in Haags Gemeentemuseum
HUISVROUWENCENTRUM
OP VOORJAARSBEURS
Erskine Caldwell komt
naar Amsterdam
HET POLITIEKE
STELSEL IN DE
VERENIGDE
STATEN VAN
AMERIKA
;.?:'-v'xS?-i'X'^^ ■XX-vXX-X+Afr;;#^; V
In een der oud-Ara
bische wijken van Je
ruzalem staat het se
minarium, waar kers
verse immigranten met
een intensieve He
breeuwse leercursus
klaargestoomd worden
voor de taak in hun
nieuwe vaderland. De
tijden zijn voorbij, dat
men hier zonder ken
nis van de Hebreeuwse
taal een kans van sla
gen had. Nieuwe im
migranten, die dit
reeds spoedig ontdek
ten, gebruiken de aan
gevraagde staatsle
ningen in de regel dan
ook voor het bijwonen
van deze cursussen. De
„Jewish Agency", de
immigratie-autoriteit, die vele instanties
vertegenwoordigt, heeft ruim een miljoen
van zijn immigratiebegroting ten behoeve
van iedere immigrantenslroom van een
half miljoen voor deze onderwijsinstel
lingen uitgetrokken. Ook de weinigen, die
in hun vrije beroepen een grondige ken
nis van de taal niet nodig blijken te heb
ben, zetten zich er toe deze moeilijke taal
te leren, wanneer hun opgroeiende kinde
ren zich gaan beklagen dat hun ouders
nog „buitenlanders" zijn en zich generen
voor hun medescholieren omdat hun
ouders nog niet in staat zijn een He
breeuwse krant te lezen of een toneel
voorstelling bij te wonen.
In de autobus waarmee wij 's ochtends
om half acht langs de hoge, oude stads
wallen naar het seminarium reden, kre
gen wij uitvoerige inlichtingen over de sa
menstelling van de groepen cursisten. Te
genover ons zat een echtpaar van middel
bare leeftijd met schoolboeken op de
knieën, elkaar in het Hebreeuws de gram
matica-lesjes te overhoren. Het bleek, dat
deze vlijtige leerlingen immigranten uit
Roemenië waren, die hun hoop voor de
toekomst op de wonderen van de „oelpan"
(seminarium) gebouwd hadden. Ze had
den enige weken als arbeiders gewerkt.
Hij aan de weg en zij in een fabriek, maar
hoopten weer spoedig in hun oude ambte-
naarberoepen terecht te komen. Naast mij
babbelde, een goed geklede blonde jonge
vrouw met een zwaar Duits accent in ta
melijk vjot Hebreeuws over de laatste
kwajongensstreken van haar jongste zoon
tje. „Bent u ook een leerlinge van de „Oel
pan?" vroegen wij nieuwsgierig. Zij ver
telde twintig jaren geleden als oorlogs
wees uit Wenen te zijn gekomen en in een
der vele kindertehuizen voor immigran
tenkinderen was opgenomen. „Ik was toen
twaalf jaar en heb toendertijd weinig van
die Hebreeuwse lessen opgestoken. Ik ben
weggelopen en kreeg spoedig daarop mijn
eerste baantje in een boekwinkel. In de
Britse mandaattijd was de kennis van de
Hebreeuwse taal niet onmisbaar. Sinds ik
getrouwd ben en kinderen heb, ben ik niet
meer uit werken gegaan. Mijn man
spreekt met de jongens Hebreeuws, maar
met mij spreken ze over het algemeen
Duits. Een onmogelijke toestand. Daarom
ben ik, nu de oudste tien is, al vijf maan
den bezig acht uur per dag Hebreeuws te
studeren."
Uit vele landen en sociale geledingen en
in leeftijden variërend tussen achttien en
zeventig jaar, zijn de leerlingen naar de
overal in het land opgerichte Hebreeuwse
seminaria gekomen. In een der klassen,
die wij bezochten, zaten de leerlingen met
verschillende schoolopleidingen en uit acht
verschillende landen gebogen over de nieu
we woorden, die hun leraar, een oud-rab
bijn uit Duitsland, hen door het geven van
synoniemen trachtte te onderwijzen. Het
onderwijssysteem is niet gebaseerd op
vertalingen. Dit zou iedere klas voor on
oplosbare problemen stellen.
Men leert de taal op functionele wijze,
zoals een kind zijn moedertaal leert.
Meestal hebben juist de intellectuelen in
het begin de grootste moeilijkheden met
dit leersysteem. Het wonderlijke is, dat
de gehele klas na enkele maanden op on
geveer hetzelfde peil eindigt. Het komt
herhaaldelijk voor dat leerlingen uit Ara
bische landen, zonder middelbare school
opleiding, als eersten van de klas de cur
sus beëindigen. Zij hebben minder rem
mingen en leren de taal zonder vergelij
kende taalstudie, waaraan de intellectueel
zich herhaaldelijk waagt.
Iedere „Oelpan", is een wereldje op
zich, een eenheid, waar allen met grote
dankbaarheid aan terugdenken. Het werd
LONDEN (Reuter) De Londense
„News Chronicle" meldt dat het werk
aan een Britse afweerraket, die had
moeten dienen ter vernietiging van
vijandelijke raketten, die een water
stofbom vervoeren, is gestaakt. Het
bleek namelijk, dat een radarwaar
schuwing, dat een dergelijke raket in
de Sovjet-Unie was afgevuurd, één
kwartier zou komen uoor het tijdstip,
waarop het doel bereikt zou zijn en dit
ivas te kort voor een tegenactie. Boven
dien ivaren aan de vervaardiging van
een dergelijke afweerraket reusachtig
hoge kosten verbonden.
voor de meesten de eerste Israëlische ge
meenschap, waarin sociale verschillen
wegvielen. Zij kwamen voor het eerst met
de nieuwe burgers uit andere landen teza
men en bij de nieuwe Israëliërs groeide
langzamerhand een gevoel van saamho
righeid. Bertie, de voortvarende groot
moeder uit Duitsland, die nu voor de
tweede keer (thans in de hoogste klas) het
seminarium volgt, John uit Amerika, die
zes maanden geleden hier aankwam en
reeds een lid van een grensnederzetting is,
en Deborah, de lerares die de moeilijke
taak heeft, dag-in dag-uit vijf uur lang voor
dezelfde klas te staan, kennen elkaar alleen
maar bij de voornaam en ieder kent el
kanders levensgeschiedenis.
Gedurende de eerste maanden lijken de
moeilijkheden vergeten te zijn. Ech
ter, drie weken voor het einde van de cur
sus wanneer de meesten naar een baan
moeten gaan uitkijken, een woning zoeken
of een lening zien los te krijgen, komt de
nerveuze spanning terug, die gedurende
de eerste week van de cursus duidelijk
merkbaar was. Een grote hap uit de le
ning, die ze ontvingen is op en hoe en waar
komen zij terecht?
Ruim vier maanden hebben de meesten
in een eilandje van rust en harmonie ge
leefd, ijverig werkend en geestdriftig vor
deringen makend. Voor een niet gering
aantal van hen breken nog jaren van te
leurstellingen en moeilijkheden aan. Voor
de meesten van hen zullen de verworven
kennis in de Hebreeuwse taal en het nieu
we gevoel van saamhorigheid, echter de
basis en de ruggesteun zijn, die zij niet be
zaten, toen zij zich als nieuwe leerlingen
in een der seminaria lieten inschrijven.
(Van onze Haagse redacteur)
Een jaar geleden overleed in Den Haag
een grafische kunstenaar, die, hoewel hij
nog geen veertig jaar oud werd, een mar
kante figuur was in het artistieke leven.
Een zeer breed publiek kwam, hoewel het
zich meestal daarvan niet bewust was,
met zijn werk in aanraking, want Bertram
Weihs meestal publicerende onder het
halve pseudoniem Bertram was een ge
zochte boekverzorger en illustrator, voor
namelijk in het humoristische genre, teke
naar van vele affiches en ander reclame
materiaal, spotprenten en „cartoons".
Al die aspecten van zijn werk zijn bijeen
gebracht in een beknopte tentoonstelling
die donderdagmiddag in het Haagse Ge
meentemuseum is geopend. Uit alles
blijkt, dat Weihs Oostenrijker van ge
boorte een uiterst serieuze werker
is geweest, een man die met pijnlijke
nauwgezetheid aan de hem gestelde taken
voldeed en die ook in zijn vaak zo commer
ciële werk wars bleef van elke „schmie-
re". In de afwerking en verzorging van
zijn boekomslagen, raambiljetten en klei
nere tekeningen herkent men steeds weer
de stipte typograaf die hij in wezen was en
bleef. Zijn „cartoons" en zijn prentjes voor
een soort systematische bibliotheekcatalo
gus, de invloed van een Steinberg niet ver
doezelend, verraden een droogkomieke
humor, een voortdurende lust tot het on
verwachte, maar ook wel wrangheid en
cynisme. In het werk van Weihs is wel
licht meer onvrede met de werkelijkheid
te vinden dan men op het eerste gezicht
ziet. Een uitzondering daarop is stellig het
mozaïek voor een lagere school aan de Do-
venetelweg in Den Haag, waarvan een fo
to in de uitvoerige catalogus is opgeno
men. De tentoonstelling blijft tot 27 april
geopend.
OP de komende voorjaarsbeurs voor ge
bruiksgoederen (9 tot 14 maart) in Utrecht
zal de huisvrouw een speciale voor haar
ingerichte ruimte aantreffen, bestaande
uit een „prettige zitgelegenheid" met daar
naast een lezingzaal, waar voordrachten
gehouden zullen worden. De wens om zich
te oriënteren op het gebied van de mecha
nisatie van het huishouden is volgens de
ervaring van de Jaarbeursdirectie zeer
groot. De exposanten hebben zich thans
dan ook, meer dan in voorafgaande jaren,
toegelegd op het geven van inlichtingen
over de specifieke eigenschappen van hun
artikelen.
Het drieluik, dat de Voorburgse kunste
nares mevrouw D. Aalbers-Kollewijn aan
de hervormde kerk te V oorburg wilde
schenken, maar dat door de kerkvoogdij
niet werd geaccepteerd, zal nu een plaats
in de gerestaureerde hervormde kerk te
Diever krijgen. Het drieluik heeft panelen
van drie bij vijf meter. Het zal geplaatst
worden in de nis van de zuiderzijbeuk te
genover het koortje, dat als kapel voor hu
welijksvoltrekkingen wordt gebruikt. De
heer en mevrouw Aalbers vervaardigen
thans voor dezelfde kerk zes avondmaals-
kleden in liturgische kleuren, een handge
knoopt tapijt, dat bij trouwplechtigheden
gebruikt zal worden en waarin motieven
aangaande de betekenis van het huwelijk
zijn verwerkt, alsmede het omslag van
een in zwijnsleer gebonden bijbel.
De kerk van Diever, die in de veertien
de of vijftiende eeuw gebouwd werd en die
de bijnaam „kathedraal van Drente" heeft
zal ook een kinderhoek krijgen, zoals men
die in de Engelse kerken wel vindt. Het
zal de eerste hervormde kerk zijn, waar
men zo'n kinderhoek zal aantreffen. De
kerk, die onder toezicht van Monumen
tenzorg gerestaureerd wordt, zal met
Pinksteren opnieuw in gebruik worden ge
nomen. De kerkvoogdij heeft nog een on
gedekt tekort op de restauratie van vijf
tienduizend gulden. De statenbijbel op de
kansel is een geschenk van dr. D. A. Wum-
kes te Emmen.
(Van onze weerkundige medewerker)
De ligging van onze streek vlak aan de
Noordzee heeft weerkundig gezien voor
delen maar ook nadelen. De leek zal deze
invloed misschien onderschatten. Maar
deze invloed is vaak veel groter dan men
wel denkt. De cijfers tonen aan dat niet
alleen de temperatuur maar ook de neer
slag, de windkracht en het aantal uren
zonneschijn erdoor worden beïnvloed. Na
een lange en strenge winter, bij voorbeeld
na de extreem koude februarimaand van
1956, bedroeg de temperatuur van het
Noordzeewater in begin maart voor onze
kust slechts een a twee graden boven
nul. Momenteel meten de lichtschepen
voor onze kust een watertemperatuur van
vijf a zes graden. Dit betekent een gun
stige voorsprong. De lucht, die nu met
winden tussen noord en zuidwest over zee
naar ons kustgebied wordt geblazen, zal
dus minder sterk afkoelen dan bijvoor
beeld in 1956, toen het water vier tot vijf
graden kouder was.
DIT Noordzeewater heeft vooral in het
voorjaar, tot omstreeks midden juni, een
remmende invloed op de temperatuur. Zeer
hoge temperaturen mogen wij in de lente
dan ook niet verwachten bij winden van
zee afkomstig. De hoge maximums in de
lentemaanden komen voor bij winden tus
sen zuid en zuidoost.
De voorjaarsmaanden zijn de droog
ste. Boven het betrekkelijk koude Noord
zeewater komen in het voorjaar heel wat
minder buien tot ontwikkeling dan in de
oostelijke helft van ons land, waar de
zon de temperatuur in de middag belang
rijk hoger doet stijgen. Zo bedraagt de ge-
Boven het in het voorjaar nog koude
Noordzeewater ontstaan maar weing bui
en. Het voorjaar is dan ook vaak droog,
met weinig bewolking en veel zonHet
regenkaartje van de meimaand geeft dui
delijk te zien, dat in onze omgeving minder
neerslag (veertig tot vijftig milimeter) valt
dan in het oosten van ons land, waar
door hogere temperaturen al meer buien
tot ontwikkeling komen en daar ook meer
regen brengen.
middelde maximum temperatuur in Den
Helder in maart 7.1 graden Celsius tegen
10.3 graden in Oost-Brabant.
Wat is nu drie graden verschil zal men
misschien denken. In de atmosfeer is dit
heel wat. Deze twee a drie graden zijn
dikwijls voldoende om de onderste lucht
laag onstabiel van opbouw te maken het
geen buienontwikkeling tot gevolg heeft.
Doordat er zich in polaire luchtmassa's
boven het vrij koude zeewater in het voor
jaar en ook in de voorzomer maar weinig
of geen buien ontwikkelen, heeft dit niet
alleen tot gevolg dat er weinig neerslag
valt maar ook dat de zon meer schijnt door
belangrijk minder wolkenvorming.
In de voorjaarsmaanden, tot omstreeks
half juni, is het voordeel van de ligging
dicht aan zee in de eerste plaats de min
der snelle ontwikkeling van wolken en
van buien, waardoor meer uren zonne
schijn voorkomen. Heeft bij voorbeeld
Den Helder in april gemiddeld al hon
derdzeventig uren zon, dan telt De Bilt
(dat meer een miniatuur landklimaat
heeft) nog geen honderdvijftig uren. Voor
de grote tuinbouwgebieden in ons kustge
bied heeft het zeewater ook een gunstige
invloed, want in de heldere koude lente
nachten, vooral in mei, koelt de lucht min
der sterk af, hetgeen meestal juist vol
doende is om de zo schadelijke nachtvor
sten tegen te gaan.
Een nadeel blijft dat wij het hier in de
regel met lagere middagtemperaturen
moeten doen dan in het binnenland, door
dat het zeewater, vooral bij wind van
zee, de aangevoerde zachte lucht, die ons
uit het zuidwesten kan bereiken, te sterk
afkoelt. Maar met een zeewatertempera
tuur van al bijna zes graden gaan wij
voorspoedig het voorjaar tegemoet. De
eerste kievitseieren zullen spoedig weer
geraapt worden, de krokusjes zijn er al
weer, de Keukenhof gaat zich opmaken,
de strandstoelen worden al weer buiten
gezet. De lente heeft ons in 1955, 1957 en
1958 diep teleurgesteld, wellicht zorgt zij
nu voor „de" meteorologische verrassing
van het jaar.
NEW YORK (UPI) De bekende Ame
rikaanse schrijvers John Steinbeck en
Erskine Caldwell zijn donderdag aan boord
van het Franse lijnschip Liberté naar
Europa vertrokken.
Steinbeck vertelde aan de pers dat hij
en zijn vrouw een villa in Somerset (Enge
land) nemen, waar Steinbeck zal gaan
werken aan een nieuw boek, dat het le
ven op het Newyorkse Long Island tot on
derwerp zal hebben.
Caldwell zeide dat hij en zijn vrouw
Londen, Parijs, Kopenhagen en Amster
dam zullen bezoeken. Deze maand ver
schijnt zijn nieuwe boek „Claudelle
Inglish" in New York en Londen.
Door mr. J. Wildeman
DE LAATSTE verkiezingen in
de Verenigde Staten hebben een
overwegend democratisch Con
gres opgeleverd. Eisenhower en
zijn ministers behoren evenwel
tot de republikeinse partij. De
laatste presidentsverkiezingen
hadden plaats in het najaar van
1956, de volgende presidentsver
kiezingen worden in het najaar
van 1960 gehouden. De komen
de twee jaren zullen de Verenig
de Staten dus een republikeinse
regering en een democratisch
Congres hebben. Voor de hand
ligt de vraag wat er gaat gebeu
ren, wanneer een conflict ont
staat tussen deze twee belangrijke
delen van de Amerikaanse staats-
machinerie. Zal de een voor de
ander moeten wijken? Het is in
teressant in verband met deze
vraag eens na te gaan waar de
Amerikaanse staatsregeling zijn
oorsprong heeft genomen en te
vens te zien wat het Nederlandse
staatsrecht te zeggen heeft, wan
neer een overeenkomstig conflict
zich hier in Nederland zou voor
doen.
OM DE OORSPRONG van het
Amerikaanse staatsrecht te vin
den, moeten we teruggaan naar
het Frankrijk van het begin van
de achttiende eeuw, toen Charles
de Secondat, baron de la Bréde et
de Montesquieu, zijn invloedrijke
boek „De l'Esprit des Lois"
schreef. Volgens Montesquieu lag
de oorzaak van de politieke na
righeid van zijn dagen daarin, dat
er te veel macht in één hand
was geconcentreerd. Zo berustte
de wetgeving in Frankrijk in de
dagen van Montesquieu in handen
van de koning, maar ook de uit
voering van die wetten lag in zijn
macht. Het is al te bekend hoe
deze absolute macht inderdaad
tot allerlei misstanden heeft ge
leid. Montesquieu zag nu de op
lossing aldus: de wetgevende
functie moet worden toever
trouwd aan een wetgevende
macht, de uitvoerende functie
aan de uitvoerende macht en de
rechterlijke functie aan de rech
terlijke macht. Deze machten
moeten onafhankelijk van elkaar
blijven. Eenzelfde persoon of col
lege mag dus niet wetgevende en
uitvoerende macht hebben. Het
Nederlandse staatsrecht, dat de
uitvoerende functie onder andere
aan de Kroon toevertrouwt, maar
tevens de wet laat uitgaan van
Kroon en Staten Generaal, vol
doet dus niet aan de eisen van
Montesquieu.
De leer van de scheiding der
machten ook wel genoemd „De
Trias politica" is in het Ame
rikaanse staatsrecht opgenomen.
Artikel I van de Constitutie ver
leent alle wetgevende macht aan
het Congres, dat uit een Senaat
en een Huis van Afgevaardigden
bestaat. Artikel II geeft de uit
voerende macht aan de president.
Artikel III vertrouwt de rechter
lijke macht aan een Hoogge
rechtshof toe.
ONZE VRAAG WAS: Wat moet
er gebeuren indien er zich een
conflict voordoet tussen de uit
voerende macht en de wetgeven
de macht of, om bij de situatie
van vandaag te blijven, wat dient
er te geschieden, indien Eisen
hower en zijn republikeinse mi
nisters een diepgaand verschil in
politiek inzicht met het overwe
gend democratische Congres heb
ben? Het Nederlandse staats
recht kent voor een overeenkom
stig conflict een oplossing. Wij
hebben de, overigens ongeschre
ven, regel dat alleen hij minister
mag zijn van wie mag worden
aangenomen, dat hij het ver
trouwen jan de meerderheid der
Tweede Kamer geniet. Men noemt
dit meestal de regel van het par
lementaire stelsel. Doet zich een
conflict voor, dan treedt een Ne
derlandse minister af. Bij een
conflict, dat het gehele regerings
beleid raakt, verdwijnt het ge
hele ministerie. Daarnaast be
staat nog de mogelijkheid tot het
ontbinden van één of beide Ka
mers der Staten-Generaal en een
daaropvolgend beroep op de kie
zers. Het Nederlandse staatsrecht
biedt voor het conflict in kwestie
dus verscheidene oplossingen.
Hoe nu het Amerikaanse staats
recht? Het merkwaardige is dat
de Trias politica en daarom ook
het Amerikaanse staatsrecht voor
onze vraag geen oplossing biedt.
Montesquieu had wel aangevoeld,
dat zijn systeem een leemte ver
toonde. Hij merkte echter nogal
luchtig op: „Daar de wetgevende
macht en de uitvoerende macht
door de noodzakelijke beweging
der dingen genoodzaakt zijn voort
te gaan, zijn zij gedwongen in
overeenstemming met elkaar
voort te gaan". De uitvoerende
macht en de wetgevende macht
berusten beide op de wil van de
kiezers. Beide vertegenwoordi
gende lichamen zijn voor een be
paalde periode gekozen. Het ene
wijkt niet voor het andere. Het
is duidelijk, dat hier een ernstig
beroep wordt gedaan op de poli
tieke gematigdheid en het gezond
verstand van hen, die met dit
systeem moeten werken.
HET IS ZEKER een compli
ment voor de Amerikaanse poli
ticus, dat deze merkwaardige
leemte nog niet tot ernstige ge
volgen heeft geleid. Men kan
evenwel op vreemde situaties
wijzen. Zo had niemand meer ge
ijverd voor de totstandkoming
van de Volkenbond dan de de
mocratische president Woodrow
Wilson, maar hij kon niet bewerk
stelligen dat de Verenigde Staten
zich daarbij aansloten, omdat de
verkiezingen tijdens zijn ambts
periode een Congres opleverden,
dat republikeins en zeer isolatio
nistisch was.
Tijdens het presidentschap van
Truman, die als democraat tegen
over een republikeins Congres
stond, heeft men enige oplos
singen gesuggereerd, die beide op
fel verzet van Truman zijn ge
stuit. Sommigen wensten, dat de
president een republikein als
staatssecretaris zou aanwijzen en
vervolgens aftreden. Andere sug
gesties hielden een beroep op de
kiezers in. Tot heden is van deze
plannen niets gekomen en de oude
kwestie is onopgelost.
NU ZIJN de Amerikanen niet
zo dwaas om een stelsel te hand
haven, waaraan een groot be
zwaar kleeft, indien daartegen
over geen winst stond.. Dit winst
punt ligt in de stabiliteit van de
regering, die gekozen is voor vier
jaar en dan ook vier jaar aan
de regering blijft. Menig Ameri
kaan, die het politiek geharrewar
van de laatste jaren in Frankrijk
gezien heeft, zal in gedachten
Montesquieu een waarderend
klopje op de schouder geven.
