Formateur strandt in zicht van de haven KLM neemt niet meer deel aan besprekingen over Europair OPRECHTE HAARLEMSCHE COURANT HET WEER Koningin ontvangt fractievoorzitters Bakker s Behang BONIMANTELS Schravendijk A.R., die drie zetels wemten, zegden verdere medewerking op Een grondfout en een verkeerde keus REIKHALZEND ^'MORRIS beforeifou tm/L Opklaringen Het woord is aan Ex-formateur: Niemand is verantwoordelijk voor de mislukking Verrassende beslissing in Den Haag De voorpret is ook wat waard ALS U GAAT VERHUIZEN I. C. HAAN Moderne Slaapkamers 73e JAARGANG No 244 DINSDAG 28 APRIL 1959 304e JAARGANG No 92 Grote Houtstraat 93, Haarlem. Tel. 15295 (6 lijnen) Directie, Redactie, Administratie. Drukkerij Gr. Heiligland 10. Tel. 15295. Bij kantoor Haarlem-N. Soendaplein, Tel. 57755 Hoofdredacteur: Simon Koster Adj. Hoofdredacteur: Jos L. Lodewijks Haarlems Dagblad Uitgave Grafische Bedrijven Damiate N.V. Verschijnt dagelijks beh. op zon- en feestdagen. Abonnement p. week 59 ct., p. kwartaal 7.65, fr. p.p. 8.15. Losse nrs. 12 ct. Postgiro 273107, t. n. v. Haarlems Dagblad/Opr. Haarl. Crt. Directie: P. W. Peereboom en A. D. Huijsman (Van onze parlementaire redacteur) Na vier weken van geduldig volharden, passen en meten, schuiven en her- schuiven, is de formatiepoging van prof. De Quay tenslotte toch mislukt. Zater dagmiddag kondigde hij nog optimistisch aan dat het voltallige kabinet maandag in het Kurhaus bijeen zou komen voor de definitieve vaststelling van het regeringsprogram, maar die bijeenkomst is niet doorgegaan. In het zicht van de haven is de formateur gestrand. De A.R. weigerde maandagmiddag verdere medewerking. Volgens de regels van het spel zou men dan kunnen venvachten dat prof. Zijlstra (A.R.) de nieuwe formateur wordt. Het is echter ook niet onmogelijk dat prof. Beel (K.V.P.) een formatie-opdracht krijgt. Vandaag ont vangt de Koningin de gebruikelijke rij van adviseurs alvorens een formateur te benoemen. Er is nog een kans dat een nieuwe formateur vrij spoedig slaagt. Een drie-partijen-kabinet (K.V.P., V.V.D. en A.R.) behoort thans tot de mogelijk heden. Van herstel van de brede basis is geen sprake. Voor enig begrip van de moeilijkheden bij een kabinetsformatie moet men weten dat voor het algemene regeringsbeleid de portefeuilles van Financiën, Economische Zaken en Sociale Zaken als de voornaam ste worden beschouwd. De grondfout in de opzet van de forma tiepoging-De Quay wordt daarom genoemd dat hij is begonnen de portefeuilles van Financiën en van Sociale Zaken toe te zeggen aan één partij, de A.R., respectieve lijk aan prof. Zijlstra en aan drs. Hazen- bosch. Daardoor werd het zeer moeilijk alle andere partijen nog tevreden te stellen, vooral omdat de K.V.P. de portefeuille van Economische Zaken opeiste. Het gevolg was dat er tenslotte voor de C.H.U. zetels over bleven die deze partij het gevoel moesten geven slechts als sluitpost van de formatie te dienen. Dit gevoel was te pijnlijker om dat de C.H.U. moest constateren dat de A.R. veel beter was bedacht. De A.R. zou Financiën en Sociale Zaken krijgen en de C.H.U. Landbouw (verlaging van subsidies) en Volkshuisvesting (huurverhoging). Daarvoor bedankte de C.H.U. De slotfase van de formatie-De Quay is een politiek spel geweest tussen A.R. en C.H.U. Vergeefs offer van prof. Zijlstra Ongeveer tien dagen geleden, nadat het eindelijk was gelukt een K.V.P.-minister voor Economische Zaken te vinden (mr. Ph. C. M. van Campen), was de formatie vastgelopen, doordat de C.H.U. de over gebleven zetels van Volkshuisvesting en Landbouw weigerde. Tegemoetkoming werd verwacht van de K.V.P. omdat de V.V.D. reeds de „ondankbare" portefeuille van Defensie had. Om uit het slop te ge raken en voor de C.H.U. de mogelijkheid te openen de gewenste zetel van Binnen landse Zaken te krijgen, was prof. Zijlstra op eigen initiatief bereid zich terug te trekken. De kandidaat-ministers van de K.V.P. waren daarna in beginsel bereid af te zien van Economische Zaken. De V.V.D. wilde de zetel van Binnenlandse Zaken vrijmaken, omdat prof. Witteveen (V.V.D.) dan op Economische Zaken of Financiën zou komen. Uit de twee mogelijkheden (het uitscha kelen van prof. Zijlstra of mr. Van Cam pen) koos de kabinetsformateur het ver dwijnen van prof. Zijlstra. Hij heeft achteraf gezien, misschien onder druk van K.V.P.-zijde, geen vrije keus gehad, maar in ieder geval was de keus verkeerd, want de A.R. wilde prof. Zijlstra, die „vooruit strevend" wordt genoemd, niet werkelijk laten vallen. Het is waarschijnlijk dat de A.R. prof. Zijlstra alleen heeft willen terug trekken om te bereiken dat ook de K.V.P. bereid zou zijn een offer te brengen, waar door de formateur nieuwe mogelijkheden zou krijgen als hij mr. Van Campen zou uitschakelen. A.R. wilde drie zetels Tot verrassing van velen in en buiten de A.R.-kring sloot hij prof. Zijlstra uit. De A.R. was daardoor genoodzaakt voor het behoud van prof. Zijlstra hoog spel te spelen. De A.R. bracht het offer van minister Zijlstra ten gunste van de C.H.U., wetende dat de C.H.U. moeilijkheden had met kan didaten voor het ministerschap. De A.R. speculeerde op drie zetels in het kabinet, in plaats van twee .omdat minister Staf (C.H.U.) als adviseur van prof. De Quay had gezegd dat de C.H.U. tevreden zou zijn met één minister en één staatssecreta ris. Drie zetels zouden voor de A.R. een vergoeding zijn voor het verlies van prof. Zijlstra. Maar dan zou de C.H.U. slechts één zetel krijgen. Advertentie BARTELJORISSTR. HAARLEM 'vTcL 13439 FALCON WOLLEN TWEEDMANTELS Verwachting tot morgenavond: Opklaringen, maar ook enkele verspreid voorkomende buien. Overwegend matige wind tussen west en zuid. Iets koudere nacht. Morgen overdag ongeveer de zelfde temperaturen als vandaag Volledige weerrapporten op pagina twee. DIT NUMMER BESTAAT UIT ZESTIEN PAGINA'S Inderdaad bleek de C.H.U. door onder linge onenigheid grote moeite te hebben kandidaten aan te wijzen. Prof. De Quay vond tenslotte mr. W. F. Lichtenauer (C.H.U.) bereid in het kabinet zitting te nemen, maar deze stelde de voorwaarde, in overeenstemming met het tegenspel van het hoofdbestuur van de C.H.U., dat er naast hem nog een lid van de C.H.U. in het kabinet zitting nemen. Dan zouaen ae Anti-Revolutionairen slechts twee zetels ki'ijgen in het kabinet. Toen er echter voor de A.R. geen derde zetel beschikbaar bleek, namen de kop stukken van de A.R. gistermorgen het besluit de formateur mee te delen dat zij verdere medewerking aan de formatie wei gerden, omdat zij de algehele samenstelling van het kabinet te „conservatief" vonden, geen waarborg voor een christelijk-sociaal beleid. De zakelijke kracht van het kabinet achtte men ook achteruitgegaan. De kopstukken van de A.R. zijn tenslotte niet akkoord kunnen gaan met de porte feuilles van Landbouw en Sociale Zaken voor de A.R., gepaard gaande met het ver lies van prof. Zijlstra. Zij hadden gehoopt Volkshuisvesting als derde zetel te krijgen voor mr. Van Aartsen (A.R.), maar daar voor meldde de C.H.U. op het laatste mo ment minister Helders aan. Daarmee kon de A.R. zich niet verenigen. Zij vreesde vooral met de „ondankbare" portefeuille van Landbouw in een zwakke positie te geraken in het kabinet en zij weigerde maandagmiddag verdere medewerking. Tegen drie uur gistermiddag gaf prof. De Quay zijn formatiepoging op. Per auto vertrok hij naar Soestdijk om de Koningin te verzoeken hem van zijn opdracht tot formatie van een kabinet te ontheffen. De Koningin heeft dit verzoek ingewilligd. In de C.H.U. heerst verdeeldheid over samenwerking met de V.V.D. in een kabi net zonder socialisten. Bovendien heeft de nieuwe voorzitter van de C.H.U., mr. H. K. J. Beernink, het minister Staf kwalijk ge nomen dat hij aan de formateur heeft ver klaard dat de C.H.U. genoegen zou nemen met een minister en een staatssecretaris. Als minister Staf geen zitting neemt in het kabinet, laat hij er zich dan ook niet mee bemoeien, oordeelde de heer Beernink. Een kandidaat, die hij uitstekend geschikt vond. wilde de heer Tilanus, de fractieleider van de C.H.U., niet. Er ontstond een groeiende verdeeldheid en ontstemming in de C.H.U., een sfeer die niet bevorderlijk was geestverwanten be reid te vinden minister te worden. Op het laatst ontstond in de C.H.U. toch weer samenwerking onder de dreiging van de concurrentie van de A R., en daardoor mis lukte tenslotte de kabinetsformatie, omdat de A.R. in het nauw dreigde te komen. Bovendien wilde de A.R. wel de combina tie Zijlstra (Financiën)Witteveen (Econo mische Zaken), maar niet de combinatie Witteveen (Financiën)Van Campen (Eco nomische Zaken). In het C.N V., dat achter de A.R. staat, vond men het groeiende kabinet-De Quay steeds meer een werk geverscombinatie worden en vooral drs. Hazenbosch, secretaris van het C.N.V., vond zijn positie als toekomstig minister van Sociale Zaken steeds moeilijker wor den. Hij had vorige week de formateur reeds medegedeeld, zijn aanvaarding van een portefeuille afhankelijk te stellen van de totale samenstelling van het kabinet. Op grond daarvan kon hij zich terugtrekken. De heer Biewenga (A.R.) had zijn aanvaar ding van de portefeuille van Landbouw ook aan voorwaarden gebonden. Ook hij trok zich op het laatste moment terug toen de ontwikkeling hem niet bevredigde. De V.V.D. heeft geen moeilijkheden veroor zaakt. Bijna zeven weken na de verkiezingen is er nog steeds geen nieuw kabinet Emerson: Een ware vriend is hij, in wiens gezel schap men hardop kan denken. Artis heeft onlangs een koppel jonge giraffen in Duitsland en België aan gekocht, die gisteren, onder de hoede van een oudere soortgenoot, voor het eerst hiaten mochten wandelen. De Koningin heeft hedenochtend voor een conferentie in het Huis Ten Bosch in Den Haag achtereenvolgens ontvangen mr. J. A. Jonkman, voorzitter van de Eerste Kamer, dr. L. G. Kortenhorst, voorzitter van de Tweede Kamer, en dr. A. A. L. Rutgers, vice-president van de Raad van State. De Koningin heeft voor hedenmiddag achtereenvolgens uitgenodigd voor een conferentie in het Huis Ten Bosch de fractievoorzitters van de Katholieke Volks partij, van de Partij van de Arbeid, van de Volkspartij voor Vrijheid en Democratie, van de Antirevolutionaire Partij en van de Christelijke Historische Unie, respectieve lijk prof. Romme, mr. Burger, prof. Oud. dr. Bruins Slot en dr. Tilanus. Gisteravond heeft de Koningin in paleis Soestdijk een bespreking gehad met prof. Beel. Prof. De Quay heeft vanmorgen in een persconferentie verklaard, dat hij niet kan zeggen wie de mislukking van de kabi netsformatie heeft veroorzaakt. Men moet niet alleen kijken naar het laatste moment toen de A.R. verdere medewerking wei gerde. Dat was het sluitstuk van een reeks van factoren. Prof. De Quay wilde niet uitsluiten, dat ook hijzelf fouten heeft ge maakt. „Als ik sommige dingen anders had gedaan, was het misschien wel gelukt", zei hij. Als enkele oorzaken van de mislukking noemde prof. De Quay de lange tijdsduur van de formatiepoging door de persoon lijke weigeringen en door de tegenstel lingen en meningsverschillen in bepaalde groeperingen. De weigeringen om persoon lijke redenen noemde hij begrijpelijk. Er waren werkelijke bezwaren. Er zijn geen ernstige meningsverschillen geweest bij de uitwerking van het rege ringsprogram. Als zijn persoonlijke mening deelde prof. De Quay mede, dat het in deze snel ver anderende tijd niet mogelijk is met frac ties tot in onderdelen overeenstemming te bereiken over een regeringsprogram voor vier jaar. Er moet een morele binding zijn tussen de partijen, maar overigens dient er een zelfstandige regering met een zelf standige volksvertegenwoordiging te zijn. De K.L.M. zal niet meedoen aan Europair. Dat was de verrassende uitslag van de gistermiddag in het S.E.R.-gebouw te Den Haag heropende besprekingen tussen de vijf luchtvaartmaatschappijen Air France, Alitalia, Deutsche Lufthansa, K.L.M. en Sabena. Na enkele uren vergaderen liepen de besprekingen abrupt vast op het punt, dat ook in de afgelopen maanden tijdens de bijeenkomsten in Brussel, Parijs en Rome het voornaamste was gebleken: de vaststelling van het aandeel van elke maat schappij in de produktie van een toekomstige combinatie. In een communiqué wordt meegedeeld dat de presidenten en directeuren-generaal van de Air France, Alitalia, Lufthansa, K.L.M. en Sabena, onder voorzitterschap van dr. ir. F. Q. den Hollander, voorzitter van de raad commissarissen van de K.L.M. bijeen, „tot hun grote spijt hebben moeten vaststellen, dat de K.L.M. momenteel niet in staat is een definitieve beslissing inzake dit belangrijke punt te nemen". „De andere maatschappijen aldus het communiqué zijn van mening, dat dit probleem een punt is dat vóór alles moet worden beslist. Van haar kant meent de K.L.M., dat aan de studie van andere pro blemen voorrang zou dienen te worden verleend Air France, Alitaliae Deutsche Lufthansa en Sabena spreken hun waar dering uit voor de door de K.L.M. ver leende medewerking bij het ontwerpen van de voorlopige plannen en zullen hun werkzaamheden om te trachten tot onder linge overeenstemmnig te komen, voort zetten". Dit houdt dus in dat „Europair" niet definitief van de baan is; mogelijk gaan de vier overgebleven maatschappijen, zoals uit het communiqqué blijkt, zonder de K.L.M. toch nog onder deze gemeen schappelijke noemer samenwerken. Van de zijde van de K.L.M. vernemen wij nader dat de „andere problemen", waaraan zij voorrang zou willen geven, de inhoud en de vorm van de gemeenschap pelijke exploitatie betreffen. Als de lucht vaartmaatschappijen van de vijf West- europese landen willen besluiten tot de een of andere vorm van samenwerking, waar- Advertentie Prof. De Quay, blijkbaar allerminst ontmoedigd door het mislukken van zijn formatiepoging, stapte gister middag bij het gebouw van de Eerste Kamer in Den Haag in de auto, die hem naar Soestdijk bracht. De po gingen van de hem omringende journa listen, om van hem het laatste for- matienieuws te vernemen, wees hij beminnelijk lachend af. ...Dc voorpret is zelfs een voorwaarde bij behangen. Hoe uitgebreider keuze, hoe mooier behang. En wat zoudt u moeten beginnen als Bakker's Behang er niet was... met zijn geweldige keuze uit nooit vermoede kleuren en dessins..? Wat een mogelijkheden! Laat u maar eens de stalenboekcn thuiskomen of, nog beter: ga zelf eens neuzen in de behangbar bij door het materieel en de mogelijkheden beter worden gebruikt, dan zou de K.L.M. eerst een duidelijk inzicht in de kosten- en inkomstenverrekening willen hebben. Verder zijn de Nederlanders van mening, dat er eerst op het stuk van de luchtvaart- politiek tussen de vijf betrokken landen het nodige zal moeten verbeteren. Het is bijvoorbeeld nog steeds niet zo, dat de K.L.M. zo maar een luchtlijn naar Leopold- stad in Belgisch Kongo zou kunnen openen, gesteld dat zij dat zou wensen. Een derde belangrijk probleem acht de K.L.M. het vraagstuk van de zeggenschap van elk der maatschappijen in het bestuur van de „Europair" en ten vierde zou zij de over gangsregeling tussen de huidige status en de toekomstige willen bespreken. Ook de cabotageregeling, de vraag dus of het bin nenlands vervoer van elke maatschappij (voor de K.L.M. bijvoorbeeld dat van Am sterdam naar Curasao) binnen of buiten de „Europair" zou moeten blijven, wil de K.L.M. besproken zien alvorens er spijkers met koppen kunnen worden geslagen. Globaal genomen kwam de buitenlandse visie inzake het aantal van elk der maat schappijen er op neer, dat de K.L.M. zou worden gekortwiekt. Het standpunt van de K.L.M. was begrijpelijkerwijs, dat de aan delen zouden moeten worden vastgesteld op basis van de huidige omvang van het bedrijf, de ervaring en de financiële resul taten ervan. De K.L.M. was bereid eerst verder te praten om de mogelijkheden van een naar elkaar toegroeien der maatschap pijen te bestuderen. „Maar wij wensten de koek niet te verdelen, alvorens zij ge bakken was", zo drukte de K.L.M.-woord- voerder het gisteravond uit. Gen. Cronjéstraat 135 Haarlem - Tel. 55432 O O Advertentie BEWAREN REPAREREN KAMPERMAN Wagenweg 11 - Haarlem - Tel. 12924 Rijksmuseum geologie. Het Rijksmu seum voor Geologie en Mineralogie te Leiden dat thans gevestigd is in het Van der Werffpark zal het volgend jaar gaan verhuizen. Het museum zal dan gevestigd worden in het. voormalige weeshuis aan de Hooglandse Kerkgracht, waar veel meer ruimte is om de collecties te exposeren. Advertentie GROTE HOUTSTRAAT 51 TUIN- en LIGSTOELPARASOLS Opvouwbare en beknopte metalen TUIN- en KAMPEERSTOELEN en -TAFELS. Sirocco en andere merken. Advertentie dan laat u toch die verhuizing uitvoeren door een vakman Waarom zou u risico lopen Vraag ons eens geheel vrijblijvend inlichtingen. F. D A M I A A N S EN ZN. Zijlvest 41 - Haarlem - Tel. 12456-14155-52514 De pogingen van prof. De Quay om een nieuwe regering te vormen hebben, in het zicht van de haven, schipbreuk geleden. Na een maand van hard werken, waarbij hoop en teleurstelling elkaar voortdurend afwisselden, heeft de formateur de Ko ningin verzocht, van zijn opdracht te worden ontheven. Daarmee is een einde gekomen aan een gang van zaken, die men niet anders dan onverkwikkelijk kan noemen. Niet alleen dat het voortdurend geschuif en gegoochel met ministerszetels (de „stoelendans") een weinig verheffend schouwspel bood, even ongelukkig was het dat de formateur bij zoveel personen die hij doorgaans op advies van één der fractieleiders voor het ministers-ambt polste, nul op het rekest kreeg. Het gebrek aan animo voor deelneming aan de regering, dat daaruit sprak, heeft immers naar buiten stellig de indruk gewekt (zij het vaak ten on rechte) dat vele van de uitverkorenen zich te goed achtten voor het ministerschap, een opvatting die bepaald niet gunstig kan zijn voor onze democratische staatsvorm. Dit verloop van de thans mislukte for matie-poging is te merkwaardiger omdat het door de vele bedankjes, die prof. De Quay heeft moeten incasseren, zo duidelijk werd dat er geen enkel logisch verband bestond tussen het aantal ministerabele personen, die een bepaalde partij beschik baar had, en het aantal zetels in de nieuwe regering, dat diezelfde partij voor zich opeiste. Afgezien van het betreurens waardige feit dat er hier en daar ver schil van mening was tussen voorzitter en fractieleider van één partij omtrent de door die partij verlangde zetels en omtrent de personen die daarvoor in aanmerking kwamen, bleek er herhaaldelijk ook geen overeenstemming te bestaan tussen hen, die op raad van een fractieleider een ministersportefeuille kregen aangeboden, en die fractieleider zelf. In zulke gevallen schenen degenen die uit hoofde van hun leidende parlementaire positie geroepen waren om de formateur van advies te dienen, te vinden dat die formateur zélf de kastanjes maar uit het vuur moest halen. Natuurlijk zou het heel moeilijk, zo niet onmogelijk zijn, door wettelijke be palingen een einde aan deze wantoestand te maken. Maar het zou toch wel een morele verplichting dienen te worden dat een partij, die een bepaald aantal zetels in een nieuwe regering ambieert en die van de vervulling van deze eis haar steun aan de regering laat afhangen daarbij tevens een lijst aanbiedt van de namen van personen, die zij competent acht om die zetels te bezetten en die zich daar zelf ook toe bereid hebben verklaard. Het spreekt vanzelf dat zulk een lijst de for mateur niet bij voorbaat zou mogen binden, maar hij zou dan wel ernstige redenen moeten hebben om zijn kandidaten voor ministersposten elders te gaan zoeken, met de kans dat dit zoeken dan lang zou duren en wellicht weinig succes zou hebben. In elk geval zou de betrokken politieke partij door het aanbieden van zo'n lijst kunnen bewijzen, de nodige competente personen beschikbaar te hebben voor de porte feuilles waarop zij aanspraak maakt. - Hoe dan ook, de gang van zaken bij de formatie-poging van prof. De Quay heeft wel duidelijk bewezen dat de huidige methode tot allerakeligste situaties kan leiden. Men kan respect hebben voor het denkbeeld, niet vooraf te gaan marchan deren over allerlei punten van het toe komstige regeringsprogram en bij de kabi netsformatie slechts uit te gaan van een aantal richtlijnen waarover de betrokken fractieleiders het eens zijn geworden. Maar dan mag dit niet leiden tot een onwaar dige koehandel over de verdeling der por tefeuilles, een koehandel die nog wordt verergerd als men het zoeken naar ministe rabele figuren maar voor de verantwoor ding van de formateur laat en die uitge sproken onsmakelijk wordt als blijkt dat deze of gene partij niet eens beschikt over goede, en tot medewerking bereid zijnde, kandidaten voor alle zetels die zij voor zich opeist. De nieuwe formateur, die de taak zal krijgen om de nu gemaakte brokken weer aan elkaar te lijmen, zal dan ook stellig anders te werk moeten gaan dan zijn voor ganger. Ook al is het een feit dat de schuld voor het maken van die brokken minder bij prof. De Quay ligt dan bij de partijen zelf. Simon Koster Advertentie Complete meubilering - Opgericht 1853 Barteljorisstr. 39-41 - Haarlem - Tel. 10250

Krantenviewer Noord-Hollands Archief

Haarlem's Dagblad | 1959 | | pagina 1