Brazilië's trots: geen barrières in
wit-bruin-zwarte samenleving
Restanten van kleurprobleem zijn geen
rassen- maar een klassenkwestie
Peking wil roomskatholieken
in China losmaken van Rome
Debat in het Lagerhuis over
Oost-W est-conf er enties
l
NAAIMACHINES
Terwijl U weet
t SILVER STOEPKE
RUDGE-MAGNEET
1
SANDBURG
DINSDAG 28 APRIL 1959
5
Kleurbewustheid
Blank wordt zwart
Vragen van Kamerlid over
de zaak-Meulenbelt
Goedennacht
Knechtsand-incident steeds
pijnlijker voor Bonn
Fa. E. DE GRAAFF
Kerkelijk Nieuws
Brits voorstel in Genèvejaarlijkse inspecties
Verjaarsgeschenk voor
de Koningin
Soldaat overleden aan
inwendig letsel
iensen ii
ii Amerika
INDRUKKEN VAN van een dichter over
EEN RONDREIS dent grote koppen op
(Van onze reisredacteur)
RIO DE JANEIRO „Een Braziliaan kan een zwarte man aankijken en in
hem niets anders dan een man zien. heeft Roy Nash gezegd. En liet is waar.
Zó waar, dat wanneer Brazilië het dubbele van zijn sociale misère, veronacht
zaamde hongersnoden en corrupte politiek zou kennen, het als natie nog een
moreel batig saldo zou hebben. Want halverwege Little Rock en Johannesburg
toont Brazilië dat blank en zwart, bruin en rood vrijelijk naast en met elkaar
kunnen leven, tot een nieuw volk kunnen versmelten met een eigen kleurig
levenspatroon. Na de hysterische rellen van „The deep South" en de kramp
achtige apartheid bij Kaap de Goede Hoop is Brazilië op dit stuk een menselijke
ervaring van de eerste orde: men zou er de kolos voor aan het hart willen
drukken. Op het witte strand van Copacabana geen bordjes „slegs vir blankes",
integendeel: het zwarte jongetje slaat er zijn blanke speelmakkertje onvervaard
om de oren, eer het zijn zuurtjes weer broederlijk met hein deelt. In de danszaal
rekent de blonde Braziliaan niet eerst de erf el i jkheidswetten van Mendel na, eer
hij een gebronsde landgenote voor een samba vraagt. Mocht men met alle
geweld aan een Braziliaan de onzinnige vraag stellen: „Zoudt u willen dat uw
zuster met een neger trouwde", dan komt het monumentale antwoord: „Somos
todos BrasileirosWij zijn allen Brazilianen".
Drieënzestig miljoen Brazilianen (tien
miljoen negers, twintig miljoen mulatten
en mestiezen, drieëndertig miljoen min of
meer blanken) rijden in dezelfde bussen,
eten in dezelfde restaurants, komen ter
wereld en sterven in dezelfde ziekenhui
zen, wonen in dezelfde krotten en dezelfde
villabuurten, werpen hun stembiljetten in
dezelfde stembussen. En elf Brazilianen
van verschillende kleur werden tezamen
wereldkampioen voetbal. Dat dit mogelijk
is, nadat de blanke Portugezen zo lang de
rode Indianen en zwarte Afrikanen naar
het leven hebben gestaan, mag wel een
wonder heten.
Als u een schepje suiker in uw kopje
doet, zou het eigenlijk een beetje naar
bloed moeten smaken. Want de Portugese
„bandeirantes" die Brazilië openlegden,
verdreven eerst de Indianen van hun gron
den door er zoveel mogelijk dood te schie
ten en zogen daarna met welwillende
medewerking van Britten, Fransen, Span
jaarden en Nederlanders half West-
Afrika leeg om slaven voor de koffie- en
suikerplantages te halen. Zij kenden hun
bijbel en vooral de vloek over Cham's zoon
(Genesis 9:25): „Vervloekt zij Kanaan,
een knecht der knechten zij hij voor zijn-
broeders". Het ideale type van zo'n knecht
der knechten stond in de koopmansboeken
als volgt beschreven: mannelijke neger
van 15—35 jaar, 1.62 meter lang, gezond,
in het bezit van alle ledematen en geen
vlies over de ogen. Drie eeuwen lang heb
ben de Europese slavenschepen de doden-
vaart van de Guinese kust naar de nieuwe
wereld gemaakt. Een derde van de slaven
stierf onderweg aan ziekten of pleegde
zelfmoord. Van het 6,5 miljoen Afrikanen
houd geaccepteerdals blank. De
blanke, die sociaal afzakt naar de „favelas"
de krotwijken der gekleurde armen,
wordtzwart. De sociale positie beslist
boven de kleur. Het in grote trekken
samenvallen van blank en rijk, zwart en
arm valt uit sociaal-economische en niet
uit raciale factoren te verklaren. De weg
tot verandering van die toestand ligt open.
Met twee uitzonderingen: de diplomatieke
dienst en de marine zijn zo goed als blank.
Die twee instellingen zijn Brazilië's gezicht
naar b u i t e n. Niet alleen individueel
maar ook als natie heeft Brazilië de nei
ging zich blanker voor te doen dan het is.
Statistici rekenen u ook ijverig voor dat
Brazilië steeds blanker wordt. Men gunne
hen die pret.
Wat in Brazilië blank heet, zou in Pre
toria de tram uitgetrapt worden. Tussen
de blanke en de zwarte oever wordt de
bruine rivier van het Braziliaanse volk
steeds breder, en weinig factoren lijken
dat proces te kunnen verstoren. Tenzij het
grootscheeps emigratie uit Noordwest-
Europa zou zijn. Want Nederlanders,
Duitsers en Britten, hoe braaf, blond, flink
en ijverig, eerlijk en vol hygiënische
sociale opvattingen ook, staan in één op
zicht wel eens ten achter bij hun latijnse
broeders uit Zuid-Europa, die zoveel min
der braaf, ijverig, en eerlijk geacht wor
den. Die in hun koloniale tijdvak zulke
harde meesters waren, maar die een
zwarte man kunnen aankijken en in hem
alleen maar een man zien
dat voor Brazilië bestemd was, liggen de
geraamten van twee miljoen op de zee
bodem. De rest maakte Brazilië. Want, wie
Brazilië zegt, zegt koffie en wie koffie zegt,
zegt negerslaaf.
Zij maakten trouwens wel meer dan
koffie. Uit de vette massape-aarde om
Bahia, nog steeds Brazilië's donkerste stad,
oogstten zij de suiker. Op hun tam-tams
sloegen zij de eerste maten van de samba.
Uit de brede Afrikaanse moederschoten
(de Portugese planters waren nimmer
racisten) groeide een nieuw bruin volk dat
moordende hitte kan verdragen en Brazi
lië's grootste schrijvers, schilders en mu
sici voortbracht, en ook de Didi's en Pele's
die in Rio een spontaan carnaval deden
ontploffen toen zij in Stockholm de finale
wonnen.
Terzake: Brazilië kent dus geen kleur
probleem? Ja en nee. Er bestaat geen
enkele vorm van wettelijke discriminatie.
En zo er in het „blanke" Sao Paulo al eens
een kapper of een hotel of een firma is,
die probeert die privé in te voeren, dan
slaan studenten er de ruiten wel in. Maar
er is in Brazilië wel een zekere kleurbe
wustheid. In het gehele gekleurde bevol
kingsdeel, dat men enigszins vertedert
„Cafe con leite" (koffie met melk)) noemt,
catalogiseren de gekleurden zichzelf tot in
details. Er is de „Preto" (de zwarte), de
Escuro (zwart met blanke trekken), de
Cabra (lichter en niet glimmend), de Mu
latto (gelig met krulharen), de Cap Verde
(zwart met sluik haar), de Moreno (bruine
huid, golvend haar), de Chulo (tabakskleur
met krulhaar), de Sarara (rood krulhaar)
en de Caboclo (Indiaanse halfbloed). En zij
hebben bijna allen de neiging zichzelf,
maar vooral voor hun kinderen een treed-
je hoger op die ladder te wensen, waar
van de hoogste sport blank heet. Omdat
De schoenpoetsertjes van Rio. Een
riester haalde de verlaten jongetjes
ij een en gaf ze een kistje met poets-
gereedschap. Nu kunnen ze voor zich
zelf zorgen. Er i.s een blank jongetje
bij: hij zou verbaasd; opkijken als men
hern met een rassenprobleem aan zijn
versleten broekje kwam.
blank mooier zou zijn? Misschien. Maar
vooral omdat blank rijker is. Het is lastig
te ontkennen dat de Braziliaanse kleur-
hiërarchie in grote trekken evenwijdig
loopt met de sociale ranglijst. De blanken
zijn rijker, de zwarten armer. „Zie je",
zegt de Zuidafrikaanse rassen theoreticus,
„Altijd wel gezegd: de zwarte is inferieur,
lui. kinderlijk". Welnu, men moge beden
ken dat de slavernij in Brazilië pas in
1890 is afgeschaft. Dat in dat jaar de
zwarte bevolking van de grond af moest
beginnen, terwijl de blanke samenleving
het geld èn de organisatie al hecht in han
den had. Dat de wonden van de slavernij
diepe littekens in de zwarte ziel hebben
nagelaten. Dat. men een gevestigd sociaal
patroon, al baseert het zich op immorele
gronden, niet een-twee-drie omverwerpt.
Dat misschien zelfs het onderdrukte deel
in de imaginaire superioriteit van de
voormalige meester gaat geloven. Uit dat
alles lijkt mij de sociaal-economische ach
terstand en de psychische hang naar het
blank zijn van de gekleurde Brazilianen
ruimschoots verklaarbaar.
Zo er in Brazilië dan al een kleurpro
bleem bestaat, is het een sociaal probleem,
een klassekwestie, géén individueel, men
selijk, moreel probleem. De zwarte man
die zijn maatschappelijke handicap over
wint, arts wordt, journalist, zakenman of
kunstenaar, wordt zonder enig voorbe-
Een sociaal probleem: boven Rio's
modernste verkeerstunnel een „favela",
een krottendorp, waar voornamelijk
(maar niet uitsluitend) gekleurden
wonen.
Advertentie
Alle merken, dus ruime keuze
ENGEL, Gr. Houtstr. 181.. Tel. 14444
Het Tweede Kamerlid de heer Van Rijc-
kevorsel (K.V.P.) heeft aan de ministers
van Justitie en van Sociale Zaken en Volks
gezondheid gevraagd of de regering be
reid is, een uiteenzetting te geven van de
gebeurtenissen en gedragingen, die heb
ben geleid tot de plaatsing van de heer J.
Meulenbelt en zijn echtgenote, mevrouw
W. J. Meulenbelt-Groenendaal, in de psy
chiatrische inrichting „Het Groot Graffel"
te Warnsveld, opdat de Kamer kan beoor
delen of de toepassing van de Krankzinni
genwet juist is geweest en tevens of en in
hoeverre deze in 1884 tot stand gekomen
wet wijziging behoeft.
„Somos todos Brasileirosop iedere
straat in Brazilië het hele menselijke
kleurengamma: blank, bruin en zwart.
Advertentie
Slaapt u slecht door rheumatiek, spit, Ischias
hoofd- en zenuwpijnen, neemt dan Togal
Verdrijft in al die gevallen snel en afdoende
die pijnen en u slaapt heerlijk. Togal baat
Zuivert de nieren en is onschadelijk voor
hart en maag. Bij apotheek en drogist 0.95.
ƒ2.40 en 8.88.
Uit officiële mededelingen op een pers
conferentie van het Westduitse ministerie
van Defensie is gebleken dat het bombar
dement van het Noordduitse waddeneiland
Knechtsand een uiterst pijnlijke aangele
genheid voor Bonn aan het worden is. Of
er is geen sprake van dat vliegtuigen in
de nabijheid van Knechtsand bommen in
zee hebben laten vallen, of de militaire in
stanties hebben volslagen gefaald met het
waarnemen van aanvallen door vreemde
vliegtuigen. In beide gevallen verwijt men
het ministerie van Defensie dat het geen
sluitende verklaringen kan, of wil, afleg
gen.
Gisteren bleek dat het ministerie nog al
tijd niet heeft kunnen vaststellen of er
werkelijk op 21 april bij Knechtsand bom
men in zee zijn geworpen. Het zou hier om
45 ontploffingen zijn gegaan, maar noch
ooggetuigen, noch radarschermen hebben
vliegtuigen waargenomen en de militaire
instanties, zowel van de NAVO-bondgeno-
ten als van de Duitsers zelf, ontkennen
hardnekkig dat hun vliegtuigen iets te ma
ken hebben gehad met deze affaire.
Anderzijds werd vanwege het Westduit
se ministerie van Defensie niet ontkend
dat laagvliegende vliegtuigen moeilijk
door radarschermen kunnen worden ge
signaleerd. Het pijnlijke karakter van de
ze aangelegenheid voor Bonn ligt vooral
in het feit dat hier sprake zou kunnen zijn
van schending van het Westduitse lucht
ruim door vliegtuigen van bondgenoten en
dat het met de veiligheid -tegen vijande
lijke vliegtuigaanvallen wel eens niet al te
best gesteld zou kunnen zijn. Van de mi
litaire instanties wordt verwacht dat zij de
bevolking volledige opheldering van zaken
in de kwestie-Knechtsand geeft.
Knechtsand is een internationaal beken
de broedplaats voor bergeenden. Sedert
1957 mogen er geen proefbombardemen-
ten worden uitgevoerd, gelijk dat daar
voor door de Britten steeds geschiedde.
Advertentie
dat elk jaar de verjaardag op diezelfde daturn terug komt.
staat U TOCH WEER voor hetzelfde probleem cadeautje.
En wat is het feitelijk eenvoudig
bij
HET HUIS MET' HET CARILLON
GROTE HOUTSTRAAT 49 - TELEFOON 20049
vindt u 't.
- HAARLEM
(Van onze correspondent in Wenen).
In geen van de communistische landen
leven de kerken in zulk een gevaar als in
China. Protestantse zendelingen en ka
tholieke missionarissen hebben in de loop
van de laatste vijftig jaar vooral in de ste
den een grote aanhang gevonden, maar
hieraan schijnt een einde te komen. Zen
delingen en missionarissen uit andere lan
den zijn ofwel gevangen genomen ofwel
het land uitgezet. Hun scholen en univer
siteiten zijn overgegaan in het bezit van
de staat, die het onderwijs controleert en
die, wat de religieuze zaken betreft, een
afzonderlijk ministerie in het leven heeft
geroepen om kerkelijke aangelegenheden
in communistische geest te regelen.
Het katholicisme is nu alleen in handen
van de inheemse geestelijkheid en tot gro
te ontsteltenis in deze wereldkerk werden
in 1958 twintig Chinese priesters zonder
toestemming van het Vaticaan tot bis
schop gewijd. Dit is een inbreuk op het
kerkelijke recht, waarin sinds eeuwen is
vastgelegd dat alleen Rome de bevoegd
heid heeft om bisschoppen aan te stellen.
De zaak is daarom zo ingewikkeld, omdat
er vijf Chinese bisschoppen bereid werden
gevonden deze priesters tot bisschop te
wijden zonder toestemming van Rome.
Volgens het kerkelijke recht zijn deze wij
dingen weliswaar geldig, maar ongeoor
loofd en daarom verklaarde het Vaticaan
dan ook onmiddellijk dat zowel de ge wij
den als ook de bisschoppen, die de wijding
hadden toegediend, geëxcommuniceerd
waren, dus uitgesloten van de kerkelijke
gemeenschap.
Naar het schijnt, zijn de pas gewijde bis
schoppen allen afkomstig uit de kringen
van de zogenaamde „patriottische" pries
ters. Dergelijke kringen vindt men ook in
andere communistische landen, zeer zwak
in Polen, iets sterker in Tsjechoslowakije
en Hongarije, maar in China is hun aan
tal het grootst. Daar schijnt de regering
alles in het werk te stellen om langs deze
weg een nationale kerk van bisschoppen
en priesters in het leven te roepen, die
loyaal met het communistische regime
wil samenwerken. China is in dit opzicht
het meest radicaal, want noch in Tsjecho
slowakije. noch in Polen of Hongarije heeft
men een poging gedaan om direct invloed
uit te oefenen op de benoeming en de wij
ding van bisschoppen.
In Vaticaanse kringen zoekt men naar
een verklaring hoe vooral de vijf bisschop
pen zonder toestemming van Rome de wij
ding konden toedienen. Naar hun diepste
bedoelingen kan men slechts raden en het
zou voorbarig zijn om hier een oordeel uit
te spreken. Wel is bekend geworden, dat
de regering van China een bij ons onbe
kende druk uitoefent zowel op de zende
lingen als op de inheemse priesters. Om
bijvoorbeeld deze laatste te dwingen tot
het ondertekenen van een loyaliteitsver
klaring, werd een grote groep priesters
drie maanden lang in een gesticht opge
sloten met de mededeling, dat zij hun be
wegingsvrijheid pas zouden herkrijgen na
ondertekening van de eed van trouw aan
de regering. Ook is het nu bekend gewor
den, dat de aartsbisschop van Pi-Sjoe-Sji,
die op ongeoorloofde wijze de wijding aan
vijf priesters heeft toegediend, daarvoor
drie jaar in de gevangenis heeft doorge
bracht.
Advertentie
RIJWIELEN
Koninginneweg 44 Haarl., Tel. 13609 (2 lijnen'
Ned. Herv. Kerk
Bedankt voor Wijk bij Heusden T. Lan-
gerak te Vinkeveen.
Door de Centrale Kerkeraad van 's-Gra-
venhage werd ten behoeve van wijkge-
meente 21 verkozen ds. A. J. Jörg te Del
den. Wijkgemeente 21 zal binnenkort een
beroep op ds. Jörg uitbrengen.
Geref. Kerken vrijgemaakt
Beroepen te Zwagerveen-Zwaagwestein-
de A. Geelhoed, kand. e Hoek (Z.).
(Van onze correspondent in Londen)
In het Lagerhuisdebat over de komende
conferenties tussen Oost en West heeft
Aneurin Bevan, de Labourwoordvoerder
voor buitenlandse politiek, namens de op
positie nog eens de vroegere plechtige ver
zekering herhaald, dat een Labourrege-
ring de watorstofbornproeven onmiddel
lijk zou stopzetten omdat deze niet alleen
moreel, maar ook praktisch onvei'Öedig-
baar zijn.
Bevan heeft in Amerika een gesprek ge
had met de kerngeleerde Oppenheimer
die het beangstigend vindt dat een hand
vol mensen in staat is de ondergang dei-
mensheid te bewerkstelligen. Volgens Op
penheimer dreigt de kennis zo specialis
tisch te worden, dat zelfs wetenschaps
mensen elkaar binnenkort niet meer kun
nen begrijpen. Bevan vroeg hem wat dan
de oplossing is. Oppenheimer antwoordde
dat de wereld een klein beetje mildheid
nodig heeft.
Bevan bepleitte opnieuw wederzijdse te
rugtrekking van de fronten, iets dat Sel-
wyn Lloyd, de minister van Buitenland
se Zaken, die voor hem sprak, gevaarlijk
had genoemd. Volgens Bevan is een gede
militariseerde strook bij de stand van de
tegenwoordige wapentechniek geen va
cuüm meer. Ilij betoogde, dat Macmillan's
plan voor gebieden met gecontroleerde be
perkte bewapening in wezen niet verschilt
van het denkbeeld van het scheppen van
afstand tussen de militaire opstellingen.
De kern van Bevan's uiteenzetting is
dat de regering niet ver genoeg gaat en
hij bezwoer haar daarom de gelegenheid
voor het Brits initiatief uit te buiten. Sel-
wyn Lloyd verklaarde, dat men op de Ge-
neefse conferentie inzake de bom proeven
nader tot elkaar is gekomen. Het Russi
sche plan tot zelf inspectie en het verlang-
,de vetorecht inzake inspecties vormen. ech
ter nog een groot struikelblok. Het Britse
4enkbe.eld_.Qm-.deze. impasse te breken is
Oost en West hef recht të geven tot een
bepaald aantal jaarlijkse inspecties, wel
ke niet door de andere zijde kunnen wor
den betwist. Er zal een vrije keuze moe
ten zijn om verdachte plaatsen voor in
spectie aan te wijzen. Door het aantal in
specties te beperken zou de Russische
vrees kunnen worden weggenomen, dat
het inspectiesysteem wordt gebruikt als
militaire spionage. Bovendien zijn er on
voldoende geleerden om elke seismologi
sche storing met een verdacht tintje te on
derzoeken, maar het risico van inspectie
en ontdekking zou een afschrikwekkend
middel vormen tegen verdragsbreuk. Zo
wel de Verenigde Staten als de Sovjet-
Unie zijn in dit Britse denkbeeld geïnte
resseerd. De moeilijkheid ligt in de vast
stelling van het aantal inspecties en van
de voorwaarden, waaraan dient te worden
voldaan om inspectie te rechtvaardigen.
Hiervoor is een duidelijke wetenschappe
lijke maatstaf vereist. Sinds de deskundi
gen vorig jaar augustus bijeenkwamen,
zijn nieuwe feiten aan het licht gekomen
inzake ondergrondse explosies, maar tot
nu toe heeft dc Sovjet-Unie geweigerd de
ze nieuwe gegevens te onderzoeken. Dit is
echter volstrekt noodzakelijk, wil er spra
ke zijn van een overeenkomst. Lloyd
noemde het verheugend, dat er sinds 3 no
vember geen proeven meer genomen zijn.
In zijn rede keerde de Britse minister
zich fel tegen het denkbeeld van de Ame
rikaan George Kennan, die wil dat er en
kel tussen de Verenigde Staten en de Sov
jet-Unie zal worden onderhandeld buiten
Groot-Brittannië om. Lloyd erkende dat
Aangezien gebleken is, dat men in som
mige gevallen niet in staat is geweest vóór
25 april de bijdrage aan het nationale ge
schenk te storten, deelt het comité „Ver
jaarsgeschenk H.M. de Koningin" mede,
dat ook nog na deze datum bijdragen wel
kom zijn. Deze kunnen alsnog gestort wor
den op postgiro 640000 Amsterdam, of in
de vorm van extra postzegels op oen brief
kaart aan postbus 5000 Utrecht. In de loop
van mei zullen deze gelden dan gevoegd
worden bij het op 30 april aan de Koningin
te overhandigen bedrag.
Ongeluk met een handgranaat
Het onderzoek naar het ongeval met een
oefengranaat bij de Frederik Hendrikka
zerne te Vught, heeft uitgewezen dat de
na het ongeluk overleden soldaat Van Em
merik inwendig letsel had gekregen. Zo
als gemeld is de handgranaat in een plas
gevallen waarin twee militairen lagen.
De 19-jarige soldaat H. T. A. van Em
merik uit Schalkwijk is, naar thans is vast
gesteld als gevolg van inwending letsel,
veroorzaakt door drukvoortplanting in het
water, overleden. De toestand van de twee
de soldaat, de 20-jarige R. H. Werkman,
is nu zozeer verbeterd, dat levensgevaar
niet meer aanwezig moet worden geacht.
Beide soldaten werden na het ongeval ter
stond medisch onderzocht.
het Westen de techniek van onderlinge sa
menwerking nog moet leren, hoewel de
verhalen over westelijke onenigheid schro
melijk overdreven zijn. Losmaking van
de fronten is onaanvaardbaar voor de
Britse bondgenoten, vandaar het Britse
plan voor zones met gecontroleerde bewa
pening. Lloyd zei dat het inspectiesysteem
het gevoel van een dreigende crisis zal
wegnemen. Van oppositiezijde betoogde
men nog dat de Britse regering alles be
hoort te doen, wat kan leiden tot vermin
dering van de defensielast.
/- •- 1
Gisteravond sprak Carl Sandburg in een
van de grote aula's van Princeton Univer
sity. Carl Sandburg is een 81 jaar oude,
nationaal vereerde dichter in Amerika.
Hij heeft een leven van dichten en schrij
ven achter zich en nu al is Sandburg een
soort legende een fabelachtige prestatie
voor een dichter in dit grote land, dat
soms eerder geneigd lijkt legenden te we
ven rondom sterren uit Hollywood of van
een base'oall-club. Zelden zal de Alexander
Hall op de „campus" van Princeton Uni
versity zo vol zijn geweest als gisteren
voor de lezing van Sandburg.
Onder donderend applaus komt de dich
ter op het toneel een vriendelijk glim
lachende, kleine man met lange, strak-
gekamde spierwitte haren. Hij wordt in
geleid, maar een inleiding is eigenlijk niet
nodig. Iedereen hier te lande kent Carl
Sandburg. En de weinigen, die misschien
tot voor kort nog niet van hem gehoord
hadden, moeten nu wel alles van hem
weten. Want behalve dichter is Sandburg
historicus, gespecialiseerd in de geschiede
nis van Abraham Lincoln, en op 12 fe
bruari j.l. tijdens de jaarlijkse her
denking van Lincoln's geboortedag
heeft hij de beide kamers van het Ameri
kaanse Congres toegesproken over de pre
sident die in de V.S. naast Washington
het meest geëerd
wordt. De volgende
een vroeger presi-
de voorpagina's van
nnflR ni 1/^ aRe Amerikaanse
Ut V.O. kranten. Sandburg
had een ontroerende
speech gehouden; en
het Amerikaanse nationalisme heeft maar
weinig aanmoediging nodig om van een
vonk uit te groeien tot een laaiend vuur
van patriottisme.
Hij is een interessante, hoewel wat hak-
op-takkerige spreker. En uit bijna ieder
woord, dat deze nationale held van de
Verenigde Staten spreekt, blijkt zijn on
tembare liefde voor vrijheid, voor de
menselijke waardigheid en voor Amerika.
Hij prefereert, zegt hij, Walt Whitman
boven Shakespeare omdat Whitman een
voortdurend pleidooi hield voor de vrij
heid; „Shakespeare is nooit aan een der
gelijke boodschap toegekomen". En on
middellijk daarop praat hij venijnig over
T. S. Eliot, de Amerikaan die naar Enge
land is gegaan, „zich een Oxford-accent
heeft aangemeten" en vandaaruit de nobele
doeleinden van de Amerikaanse revolutie
in twijfel trekt.
Sandburg praat ook wat minachtend
over radio, televisie en film overigens
in dit land voor de intellectueel een popu
laire en gemakkelijke opgave. „Whitman
en Lincoln hadden geen radio en t.v.", zegt
hij, „ze hadden boeken en conversatie. En
ze hadden eenzaamheid en ze wisten wat
de mens daarmee moet aanvangen". En
dan plotseling, zonder merkbare overgang,
pakt de dichter een guitaar en begint een
paar van zijn zelfgeschreven folkloris
tische liedjes te zingen. Hij heeft een ver
rassend vaste, goede stem voor een man
van 81.
Maar de studenten willen hem, geloof
ik, niet horen zingen. De zaal vol (zeker
1500) mensen wil zijn gedachten horen.
En als hij uitgezongen is, blijkt dat hij
sedert 12 februari al weer een nieuwe
rede over Lincoln heeft geschreven een
lange, opnieuw soms ontroerende speech,
die tenslotte een applaus krijgt waar iedere
concertsolist zijn leven lang trots op zou
zijn.
Carl Sandburg geeft uitdrukking aan
het patriottisme. Hij heeft dat zijn leven
lang gedaan. Titels van zijn boeken? „Chi
cago Poems", „Slabs of the Sunburnt
West", „Good Morning America", „Corn
Huskers", om maar een paar voorbeelden
te geven. Maar hij heeft ook een episch
gedicht geschreven over Steichen's foto
tentoonstelling „The Family of Man". In
juli gaat hij met Steichen naar Moskou
om daar „The Family of Man" te introdu
ceren bij de Russen. Hij bruist van activi
teit.
En hij heeft een heel volk al tijdens zijn
leven in zijn ban gevangen. Een opmerke
lijk man in een opmerkelijk land, deze
Carl Sandburg.
E. Romayn
