PSPI&
Vermoedelijke inhoud van
het westelijke „pakket"
WESTELIJK VOORSTELLEN-PAKKET WORDT
HEDEN IN GENEVE GEPRESENTEERD
I
OPRECHTE HAARLEMSCHE COURANT
Nieuw kabinet is
thans compleet
HET WEER
Gromyko legt zijn tweede
eis voorlopig terzijde
r
Koud bloed - warm hart
De P. C. Hooftprijs
voor Pierre Kemp
In drie fasen naar Duitse hereniging
en beperking der strijdkrachten
MORRIS
OXFORD
J
Mr. v. Rooijburgemeester
van Eindhovenkrijgt
Sociale Zaken
Zonnige perioden
Regeringsverklaring op
dinsdag 26 mei?
Drie ernstig gewonden bij
explosie in Hilversum
Fabriek en omliggende
huizen zwaar beschadigd
Sjah van Perzië in
Denemarken
Het woord is aan
In de krant van heden:
Drie Abako-Ieiders vrij
en in Kongo terug
SOLEX DE LUXE
BECKERING HANDSCHOENEN
Diplomatiek verkeer
Iji'hn Tliriiiiiiiü ELEGANTE TASSEN EN BYOUX
Olieprodukten goedkoper
Geweldig mooie
Textielhandel F R A A NJ E
'N
1959
GARAGE BRINKMANN
73e JAARGANG No 256
DONDERDAG 14 MEI 1959
304e JAARGANG No 10*
Grote Houtstraat 93, Haarlem. Tel. 15295
(6 lijnen) Directie, Redactie, Administratie.
Drukkerij Gr. Heiligland 10. Tel. 15295. Bij
kantoor Haarlem-N. Soendaplein, Tel. 57755
Hoofdredacteur: Simon Koster
Adj. Hoofdredacteur: Jos L. Lodewijks
Haarlems Dagblad
Uitgave Grafische Bedrijven Damiate N.V.
Verschijnt dagelijks beh. op zon- en feestdagen.
Abonnement p. week 59 ct., p. kwartaal 7.65,
fr. p.p. 8.15. Losse nrs. 12 ct. Postgiro 273107,
t n. v. Haarlems Dagblad/Opr. Haarl. Crt.
Directie: P. W. Peereboom en A. D. Huijsman
(Van onze parlementaire redacteur)
Prof. Beel heeft het nieuwe kabinet voor
prof. De Quay thans volledig bijeen. Gis
termiddag vijf uur ontving hij de toezeg
ging van mr. dr. Chr. J. M. A. van Rooij,
burgemeester van Eindhoven, dat deze be
reid is de portefeuille van Sociale Zaken
te aanvaarden. Dat was de laatste porte
feuille waarvoor nog een minister moest
worden gevonden.
Prof. Beel is gisteravond in paleis Soest-
dijk ontvangen, waar hij de Koningin rap
port uitbracht over zijn „pre-formatie".
Formeel zal prof. De Quay nu als forma
teur worden aangewezen.
Mr. dr. Van Rooij werd 23 januari 1912
te Rotterdam geboren. Iiij is dus 47 jaar.
Van 1945 tot 1952 was hij burgemeester
van Etten en Leur in Noord-Brabant, daar
na tot 1958 burgemeester van Venlo. Hij is
lid van de Radioraad en dë Televisieraad.
De zaken van Suriname en de Antillen
komen in het nieuwe kabinet onder de
hoede van de vice-minister-president, dr.
H. A. Korthals (V.V.D.) die tevens minis
ter van Verkeer en Waterstaat wordt. De
behartiging van de interne zaken van
Nieuw-Guinea wordt opgedragen aan de
minister van Binnenlandse Zaken, mr. E.
H. Toxopeus (V.V.D.
De samenstelling van het nieuwe kabinet
is verder overeenkomstig de ministerslijst
in ons blad van gisteren.
Onze parlementaire redacteur tekent
hierbij aan:
Het nieuwe kabinet is gereed. Prof. De
Quay heeft als nieuwe formateur alleen
nog maar formaliteiten te vervullen. Het
is het eerste kabinet na de oorlog zonder
socialisten. Het is in de politiek in het al
gemeen normaal, dat een partij nu en dan
niet deelneemt aan het regeringsbeleid en
de P. v. d. A. behoeft dus niet verontwaar
digd te zijn omdat zij buiten het kabinet
is gebleven. Haar nieuwe positie is niet
oneervol. Voor een gezonde politieke ont
wikkeling kan het goed zijn.
De politieke tegenstellingen tekenen zich
duidelijker af en bij de volgende verkie
zingen kan het volk zich uitspreken over
zijn voorkeur.
In de praktijk zal het beleid van het
nieuwe kabinet niet zoveel verschillen van
de brede-basiskabinetten, waarin de P. v.
d. A. wel veel invloed had, maar toch in de
minderheid was.
Bij zijn uitspraak, vóór de verkiezingen,
dat de V.V.D. niet wenst deel te nemen
aan een kabinet waarin ook socialisten zit
ting hebben, heeft prof. Oud vooral ge
dacht aan de koers van het regeringsbeleid.
Voor hem is vooral van belang of die koers
in socialistische richting (toeneming van
overheidsbemoeiing) gaat, of in de richting
van beperking van de overheidsbemoeiing
tot het onvermijdelijke.
Met 19 van de 150 zetels in de Tweede
Kamer kan de V.V.D. onmogelijk al haar
eigen wensen afdwingen. Maar prof. Oud
oordeelt, dat er volgens zijn opvattingen
al veel gewonnen is als er in het kabinet
geen socialisten meer zitten. Daarom heeft
hij de kabinetsformatie in geen enkel op
zicht bemoeilijkt door hoge eisen te stellen.
In de kringen der K.V.P., A.R. en C.H.U.,
zijn er nog altijd die een kabinet zouden
wensen waarin ook de P.v.d.A. vertegen
woordigd is en die bezwaren hebben tegen
samenwerking met de V.V.D. In de K.V.P.,
A.R. en C.PI.U., heerst namelijk vrees, dat
bij de volgende verkiezingen de confes
sionele arbeiders op de P.v.d.A. zullen
stemmen. Voor die vrees heeft prof. Oud
begrip gehad door geen speciale ministers
zetels te eisen. In de confessionele par
tijen moet men, volgens prof. Oud. voor
zichtig wennen aan de samenwerking met
de V.V.D., dan kan de politieke kentering
een blijvende ommekeer worden.
Als geheel vormt het kabinet-De Quay
een nieuwe, frisse ploeg, waarin toch vol
doende ervaren ministers zitten om te
kunnen voortbouwen op het beleid van
de afgelopen jax-en. Op een groot aantal
belangrijke posten kan men reeds zonder
voorbehoud spreken van een sterke be
zetting en beslist zwakke bewindslieden
telt het kabinet niet, al moet men vao
sommige figuren natuurlijk afwachten hoe
zij het als minister zullen doen.
Tegenover het nieuwe kabinet staat een
sterker parlement, doordat een aantal zeer
bekwame oud-ministers van de P.v.d.A.
(Hofstra, Suurhoff, Samkalden en Vonde
ling) er zitting in nemen. De verkiezingen
hebben voorts voor 'n verfrissing gezorgd.
Er staat een pittig parlement tegenover
het. nieuwe kabinet.
De debatten in het parlement zullen
levendiger worden. Dat kan voor de poli
tieke belangstelling geen kwaad. Het is
alleen te wensen, dat daardoor het kabinet
niet wordt gehinderd om in het belang
van land en volk nuttig werk te ver
richten.
Advertentie
BARTEUORISSTR. HAARLEM TEL. 13439
LEIDSESTRAAT (BIJ KONINGSPLEIN) AMSTERDAM TEL. 223596
SUèDE DAMESJASJES IN KLEUREN
Verwachting tot morgenavond:
Zonnige perioden en op de
meeste plaatsen droog weer.
Zwakke tot matige noordelijke
wind. Weinig verandering in
temperatuur.
Volledige weerrapporten op pagina twee.
MmÊÊ
Een nieuw kabinet treedt altijd voor de
Tweede Kamer met een regeringsver
klaring. Het kabinet kan volgende week
echter niet in de Kamer verschijnen, om
dat het voltallig aanwezig moet zijn bij de
ontvangst van de Sjah van Perzië en omdat
de ministers ook moeten aanzitten aan een
diner in de Trèveszaal op het Binnenhof,
dat ter ere van de hoge gast wordt ge
geven. De regeringsverklaring zal daarom
waarschijnlijk worden uitgesteld tot 26 mei.
Pieternel, de koudbloedmerrie van
landbouwer J. v. d. Wel in Waddinx-
veen, zijn de vreugden van het moeder
schap niet ontgaan, al zijn het dan niet
haar eigen kinderen, waarover zij haar
goede zorgen uitstrekt. Drie weken ge
leden bracht zij een levenloos veulen
ter wereld. Haar baas gaf er haar een
kalfje voor in de plaats, hetgeen kenne
lijk beider instemming had. Pieternel
heeft er zelfs nog een tweede aange
nomen kind bijgekregen en waakt ook
daarover alsof het helemaal eigen is.
Zodat alle in dit heel bijzondere geval
betrokken partijen nu best tevreden
zijn.
Hedenmorgen heeft zich een hevige ont
ploffing voorgedaan in de essencefabriek
van Polak en Schwarz in Hilversum. Drie
arbeiders werden ernstig gewond. In de
fabriek werd grote schade aangericht.
De ontploffing ontstond in de reuk-
stoffenafdeling, vermoedelijk door opeen
hoping van gassen. Van de huizen in de
omgeving werden muren en daken ontzet
en alle ruiten vernield. Een straat bij het
fabrieksterrein werd versperd door een
barrière van gebroken glas. Van het fa
brieksgebouw werden tweederde van de
voorgevel en het gehele dak weggeslagen.
Er waren weinig mensen in de afdeling
op het ogenblik van de exploisie. Door een
steekvlam liepen drie arbeiders ernstige
brandwonden op. Een begin van brand
kon met schuim'olussers worden be
dwongen.
Op advies van een jury, bestaande uit de
heren prof. dr. G. Stuiveling, voorzitter,
Adriaan Morriën, Max Nord, Adriaan Ro
land Holst en Jan Wit, leden, en H. J. Mi
chael, secretaris, heeft de staatssecretaris
van Onderwijs, Kunsten en Wetenschap
pen de staatsprijs voor letterkunde, de P.
C. Hooftprijs 1958, toegekend aan Pierre
Kemp te Maastricht voor diens gehele
dichterlijke oeuvre.
De traditionele uitreiking van de prijs op
het Muiderslot zal ditmaal niet kunnen ge
beuren, omdat de gezondheidstoestand van
de bekroonde dichter niet toelaat dat hij
naar Muiden reist.
KOPENHAGEN (UPI) De Sjah van
Perzië is vanochtend om elf uur per vlieg
tuig uit Londen gearriveerd. Op het vlieg
veld Kastrup, bij Kopenhagen, werd hij
begroet door Koning Frederik.
Voltaire:
Men kan beter de kans lopen een
schuldige te redden dan een onschul
dige te straffen.
GENèVE (Reuter) —De voorstellen die
minister Herter vandaag namens het
Westen op de conferentie te Genève zal
indienen omvatten, naar in conferentie
kringen verluidt, een uit drie fasen be
staand plan, waarbij een regeling van het
Duitse vraagstuk gekoppeld wordt aan
verminderingen van de Amerikaanse en
de Russische strijdkrachten op grote
schaal. Volgens genoemde kringen zou er
na de voltooiing van de drie fasen met
een herenigd Duitsland een vredesver
drag moeten worden gesloten, terwijl de
omvang van de strijdkrachten van de Sov
jet-Unie en de Verenigde Staten tot
1.700.000 man zou moeten zijn beperkt. In
de inleiding wordt een reeks beginselen
opgesomd, zoals de verklaring dat Oost
en West geen geweld moeten gebruiken
bij het regelen van internationale geschil
len.
In de eerste fase zouden Oost- en West-
Duitsland een raad moeten vormen, waar
in vijfentwintig Westduitsers en tien Oost-
(Van onze reisredacteur)
GENèVE, 14 mei De ministersconferentie van Genève is door haar aan-
vaiigsinoeilijkheden heen. De kwestie van een Poolse en Tsjechische deelneming
(en daarmee de kans op een Nederlandse delegatie) is voorlopig terzijde gelegd.
De vier ministers hebben gistermiddag hun inleidingen gehouden en vandaag
opent het Westen zijn fameuze onderhandelingspakket, waarover zoveel - en
naar gisteren door een Franse woordvoerder werd gezegd zo vaak onjuist - is
gepraat en geschreven. De westelijke voorstellen, die een Duitse hereniging stap
voor stap aan een beperking der bewapening in een zich geleidelijk uitbreidende
centraaleuropese zone en een grotendeelse handhaving der status quo in West-
Berlijn koppelen, zouden hedenmiddag door Christian Herter worden ontvouwd
en vervolgens door de Britten en Fransen worden toegelicht. Daarna is het de
beurt aan de Russen om hun voorstellen tot afzonderlijke vredes-verdragen met
Oost- en West-Duitsland en de liquidatie van het bezettingsstatuut in West-
Berlijn ter tafel te brengen.
En daarmee is de conferentie dan wer
kelijk op gang gekomen. Nadat Gromy
ko en de westelijke ministers gisteren
hun argumenten voor en tegen een on
middellijke Poolse en Tsjechische deel
neming aan de conferentie hadden her
haald, legde Gromyko zich ten slotte
spijtig neer bij de onmogelijkheid zijn eis
door de elastische westelijke afweer heen
te drukken. Hij sprak de wens uit, dat
Advertentie
K3 dè verf
I™g-
De haringvloot vaart uitIS
Van Dag tot Dag3
De Kleine Wereld3
Op de Praatstoel3
Economisch nieuws 2
Uit stad en omgeving 15
Weerrapporten 17
Feuilleton 5
Kunst. 21
Sport 19
Agenda 5
DIT NUMMER BESTAAT UIT
VIERENTWINTIG PAGINA'S
LEOPOLDVILLE (Belga/Reuter) De
drie leiders van de Kongolese nationale
beweging Abako, die in januari na de on
lusten in Leopoldville werden gearresteerd
en daarna naar Brussel overgebracht, zijn
woensdag in Leopoldville teruggekeerd.
De leiders, Joseph Kasavoeboe, Daniel
Kanza en Simon Nzeza, waren aanvanke
lijk beschuldigd van het verwekken van
onrust en aanstichten tot rassenhaat. Zij
hebben twee maanden in Brussel vertoefd.
Men verwacht niet dat zij verder vervolgd
zullen worden. De Abako is echter nog
steeds verboden.
Hun terugkeer was niet aangekondigd,
maar ruim 400 inheemse arbeiders, die
bij het vliegveld van Leopoldstad werk
ten, stroomden onmiddellijk samen toen
zij het nieuws van de terugkeer vernamen
en juichten de leiders hartelijk toe. Som
mige riepen „Leve Kasa, leve onze ko
ning". Er deden zich geen incidenten
l voor.
het moment zo spoedig mogelijk, liefst
binnen enkele dagen, mag komen, waar
op de invitatie alsnog naar Praag en
Warschau kan worden gezonden. "Daar
mee is de discussie over dit onderwerp
weliswaar niet geheel van de baan, maar
toch "ooHopig gesloten. Mocht zij worden
hervat, dan is inmiddels komen vast te
staan, dat de westelijke mogendheden
naast Italië zeker ook Nederland willen
inviteren.
Zal Gromyko daarmee akkoord gaan?
De Rus wilde de westelijke slachtoffers
der nazi's niet op eer lijn met Polen en
Tsjechoslowakije stellen, omdat de eers
ten niet alleen het Westduitse militaris
tische gevaar weigeren te erkennen,
oaar er zich zelfs mee verbonden heb
ben. Gromyko zei dat, nadat Herter, die
gisteren presideerde, hem onmiddellijk
na de opening der zitting in de gelegen
heid had gesteld het woord over de Pool
se en Tsjechische deelneming te heirne-
rnen. Na dit bewijs van inschikkelijkheid
begon Herter zelf aan zijn inleidende al
gemene beschouwing, die van de Frans
man Couve de Murville, die moeilijkhe
den met zijn spijsvertering heeft, werd
voorgelezen door zijn plaatsvervanger
Lucet.
Selwyn Lloyd liet eerst het woord aan
Gromyko en hield toen als laatste een ge-
improviseerde inleiding. Noch de weste
lijke noch de Russische openingsverkla
ringen bevatten nieuws: men hield vast
Advertentie
DE VEILIGSTE BROMFIETS nu f 375.—
Off Dealer: J. J. VANKOOTEN
Houtplein 18-20 - Tel. 16615 - 12000
Grote Houtstraat 140 - Tel 12349
(Ook op gemakkelijke betalingscondities)
Advertentie
„op handen gedragen"
HAARLEM: GROTE HOUTSTRAAT 52
AMSTERDAM DEN HAAG
Advertentie
lessen.
Schoonheidsspecialiste
Vermageringen
Corsetière
Alleen na afspraak
Tel. 13796 - Floraplein 18
aan de al eerder gestelde uitgangspun
ten. Het was eerder de toon die het hem
deed. De Amerikaanse inleiding was
ernstig, hier en daar een tikje zalvend,
de Franse hard en vastbesloten, de Rus
sische lang en betrekkelijk rustig. De in
teressantste was de Britse. Lloyd, die
zich een soort bemiddelaarsrol in Genève
heeft aangemeten, hield een verzoenen
de improvisatie, die links en rechts pro
beerde te prijzen, ook begrip voor het
Russische standpunt zocht en naderhand
enig licht smalend commentaar aan
Franse delegatiekringen ontlokte. De
Fransen kregen er op hun beurt van een
Russische woordvoerder van langs, om
dat zij als enigen zo'n hoge toon hadden
aangeslagen.
Waar de westelijke en Russische voor
stellen, die heden ter tafel zouden komen,
diametraal tegenover elkaar staan, is
men benieuwd hoe er, zo al niet een ak
koord maar toch voldoende toenadering
bereikt kan worden, om de weg naar de
topconferentie te effenen. Men is daar
niet helemaal pessimistisch over en wel
vooral, omdat er buiten de officiële zittin
gen een intensief diplomatiek verkeer
heerst.
Topleden der delegaties lopen de deur
bij elkaar plat, om op allerlei punten het
terrein voor te bereiden (vooral de Rus
sen Vinogradov en Malik zijn daarbij bij-
znoder actief) zodat de delegaties bij het
begin van de officiële zitting al een aar
dig duidelijk beeld hebben van hetgeen
er die middag zal gaan gebeuren. Ook
de ministers zelf hebben voortdurend
contact. Herter, Lloyd en Gromyko zou
den hedenochtend bijeenkomen om te
spreken over de conferentie tot stopzet
ting van kernproeven, die zich nu al
maanden in Genève voortsleept. Verder
hebben de ministers „beperkte officiële
zittingen" in het uitzicht gesteld. Dat be
tekent dat de voltallige zittingen onder
broken kunnen worden om de ministers
der Grote Vier in de gelegenheid te stel
len buiten aanwezigheid hunner delega
ties de koppen bij elkaar te steken.
Nu Gromyko het spreekrecht der Duit
sers er doorgedrukt heeft, waarvan deze
overigens nog steeds geen gebruik heb
ben gemaakt, is er hem blijkbaar inder
daad veel aan gelegen tot enige resulta
ten te komen. Gromyko ontmoette gister
ochtend ook de Westduitse minister Von
Brentano, op diens verzoek, voor een on
derhoud, dat anderhalf uur duurde. De
Westduitsers beschreven het als een za
kelijk gesprek, waarin de wederzijdse
standpunten nogmaals werden uiteenge
zet, en dat nog voortgezet zal worden. De
Russische woordvoerder deed er nogal
ironisch over, zei dat er niet onderhan
deld, maar alleen geconverseerd was,
omdat Von Brentano niet aan de confe
rentie deelneemt „om redenen die alleen
hemzelf bekend zijn". Na Von Brentano
ontving Gromyko de Oostduitser Lothar
Bolz om hem over Von Brentano's bezoek
in te lichten.
Het staat, na de entree der Oostduitsers
in de conferentiezaal, die in feite als het
echec van Adenauers Duitse politiek werd
beschouwd, inmiddels wel vast, dat Von
Brentano binnenkort toch persoonlijk de
leiding van de Westduitse delegatie in de
conferentie van ambassadeur Grewe zal
overnemen om niet in een totaal diplo
matiek isolement te geraken. Hij zal, hoe
pijnlijk dit voor hem is, een dezer dagen,
op een voor de Duitsers belangrijk poli
tiek tijdstip, zelf in de zaal plaatsnemen.
De Westduitsers hebben trouwens inmid
dels doen weten, dat er geen enkele re
den voo. hen is niet de normale beleefd
heid jegens de Oostduitse vertegenwoor
digers in acht te nemen. Zij zullen zich
voorstellen en met hen praten, alleen
niet over politiek.
duitsers zitting hebben benoemd door de
respectieve regeringen. Deze raad zou tot
taak krijgen de technische en bestuurs-
contacten tussen de twee gebieden uit te
breiden. Voor besluiten is een meerderheid
van drievierden noodzakelijk. Na twee en
een half jaar zou in geheel Duitsland een
volksstemming moeten worden gehouden
over een kieswet, op grond waarvan later
vrije verkiezingen worden gehouden ter
hereniging van het land.
In een nader te bepalen gebied van
Europa zou een controle- en inspectiestel
sel te land voor de strijdkrachten van de
twee partijen worden ingesteld. In Oost
en West-Berlijn zouden bij wijze van proef
vrije verkiezingen moeten worden gehou
den met het oog op de latere hereniging
van de twee delen van Duitsland. In de
eerste fase zouden de Verenigde Staten en
de Sovjet-Unie hun strijdkrachten tot 2,5
miljoen man moeten beperken.
In de tweede fase zou Duitsland worden
herenigd op basis van vrije verkiezingen,
hetzij onder toezicht van de Grote Vier
hetzij onder controle van neutrale mo
gendheden of de UNO. Het herenigde
Duitsland zou mogen kiezen tussen aan
sluiting bij de NAVO of bij de verdrags
organisatie van Warschau. Het zou ook
neutraal mogen blijven.
In Oost- en West-Duitsland, Polen en
Tsjechoslowakije zouden maxima worden
vastgesteld voor de omvang van de strijd
krachten. In het begin van de tweede fa
se zouden de strijdkrachten van de Ver
enigde Staten en de Sovjet-Unie tot
2.100.000 man moeten worden beperkt en
later tot 1.700.000 man.
In de derde fase zou het voornaamste
punt volgens genoemde conferentiekrin
gen, de ondertekening van een vredesvex--
di-ag met het herenigde Duitsland zijn. Bij
dit verdrag zouden de grenzen definitief
worden vastgesteld. Hoewel over het vei>
loop van de grenzen in het westelijke plan
niets wordt gezegd, zijn alle westelijke
mogendheden, naar verluidt, bereid de
Oder en de Neisse als oostgrens van Duits-
lland te aanvaarden.
Advertentie
CR HOUTSTRAAT 18a HAARLEM TELEFOON 20415
Enorme collectie
KOFFERS en REISARTIKELEN
Voor de aankomst van de Sjah van Prins Hendrikkade, tegenover het
Perzië in Amsterdam via het Centraal Station, een aanlegsteiger
Noordzeekanaal wordt tegen de gebouwd.
Als gevolg van prijsdalingen op de we
reldmarkt zullen met ingang van vrijdag
15 mei aanstaande de verkoopprijzen voor
enkele aardolieprodukten in Nederland
worden verlaagd. De prijs van petroleum
voor huishoudelijk gebruik wordt drie
kwart cent per liter lager; tractorpetro-
leum wordt 0,50 per 100 liter goedkoper.
Verder worden de prijzen voor gasolie en
autogasolie met 0,90 per 100 liter en die
voor dunne stookolie met 0,70 per 100
liter verlaagd.
Advertentie
HERENSPORTPANTALONS en SINGLETS
v.a. 2.50 p. st.
Wit verpakt HERENSPORTGOED 1.98 en 2.25
WEEKENDSHIRTS keurcollectie 7.95 - 15.90
Keizer Wilhelmstraat 16 - 18
IJmuiden
Advertentie
GEHEEL NIEUW
ITALIAANSE STIJL
ENGELS COMFORT
NEDERLANDS FABRIKAAT
Vraagt demonstratie
SMEDESTRAAT 22
TEL. 11025
