Schaduw van Washington valt
over Geneefse conferentie
HOLLAND-DAG IN TEL AVIV
HET WEER
OPRECHTE HAARLEMSCHE COURANT
Jagers reeds met goede vangsten
onderweg naar thuishavens
De eerste wordt morgen vóór de
middag in IJmuiden verwacht
Toenemende Frans-Duitse wrevel over
zachte lijnvan opvolger Herter
Eisenhower eert Dulles met
de Vrijheidsmedaille
Erewacht van fuseliers
Het woord is aan
Legertruck tegen boom;
soldaat ernstig gewond
Iets hogere
temperaturen
Sjah in laboratorium
SOLEX DE LUXE
Niemand
Pentagon zou Rusland via
maan willen bestrijden
K3 dè verf
Koning Boudewijn komt op
9 juli in Amsterdam aan
Voorlopig programma
thans vastgesteld
73e JAARGANG No 261
DONDERDAG 21 MEI 1959
304e JAARGANG No 109
Grote Houtstraat 93, Haarlem. Tel. 15295
(6 lijnen) Directie, Redactie, Administratie.
Drukkerij Gr. Heiligland 10. Tel. 15295. Bij
kantoor Haarlem-N. Soendaplein, Tel. 57755
Hoofdredacteur: Simon Koster
AdjHoofdredacteur: Jos L. Lodewijks
Haarlems Dagblad
Uitgave Grafische Bedrijven Damiate N.V.
Verschijnt dagelijks beh. op zon- en feestdagen.
Abonnement p. week 59 et, p. kwartaal 7.65,
fr. p.p. 8.15. Losse nrs. 12 ct. Postgiro 273107,
t n. v. Haarlems Dagblad/Opr. Haarl. Crt.
Directie: P. W. Peereboom en A. D. Huijsman
WASHINGTON (Reuter) President
Eisenhower heeft aan Foster Dulles de
Vrijheidsmedaille toegekend, de hoogste
onderscheiding die de Amerikaanse rege
ring aan een burger kan verlenen. In de
bijbehorende vermelding wordt gezegd
dat de onderscheiding aan Dulles is ver
leend „wegens de hoogste bijdragen voor
de veiligheid van de V.S. en de wereldvre
de". Verder wordt nog gezegd dat Dulles
meer dan zes jaar als minister van Bui
tenlandse Zaken in een tijd van interna
tionale spanning en nationale risico's de
ernstige vraagstukken tegemoet trad met
wijsheid, oordeelkundigheid en moed.
„Hij werkte en leefde in de overtuiging
dat de vrijheid slechts kan gedijen als de
mensen bereid zijn zich dezelfde uiterste
inspanningen te getroosten voor de vrede
als zij destijds deden om de oorlog tot
een goed einde te brengen. Niemand zou
meer kunnen doen dan John Foster Dulles
om zijn geloof met voorbeelden te bewij
zen. Zijn geloof en zijn inzicht inspireren
allen die de vrijheid liefhebben".
In een begeleidende brief zegt Eisenho
wer: Het is een eer en een voorrecht je
deze vrijheidsmedaille te verlenen. Of
schoon ik niet genoeg uiting kan geven aan
mijn dankbaarheid en aan de dank van
het land dat je zozeer gediend hebt, is dit
een klein bewijs van de liefde en de hoog
achting van het volk van de Verenigde
Staten en de wereld voor jou en je onver
moeide mspanningen voor de vrijheid.
De medaille, die vervaardigd is van
brons, is woensdag door majoor John
Eisenhower, zoon en een van de militaire
adjudanten van de president, overhandigd
aan mevrouw Dulles, die deze woensdag
avond aan haar echtgenoot heeft gege
ven.
(UPI) Dulles heeft sinds 9 mei het
bed niet meer verlaten. De algemene toe
stand van de patiënt wordt zeer kritiek ge
acht.
Het garderegiment Fuseliers Prinses
Irene vormde woensdag de erewacht
voor het paleis op de Dam. Een fraaie
foto van de wacht, even voor de
aankomst van de Sjah.
Anonymus:
Een kind heeft het niet gemakkelijk in
de wereld der volwassenen: Het is de
mindere in lichaamskracht, heeft geen
geld en is eerlijk.
Advertentie
BARTELJORISSTR. .HAARLEM TEL! 13439
LEIDSESTRAAT (BIJ KONINGSPLEIN) AMSTERDAM TEL 223596
ZEE-, STRANDKLEDING
Woensdagmiddag is een drietons truck
van de Koninklijke Landmacht op de weg
van Ermelo naar Harderwijk uit de bocht
gevlogen en tegen een boom gereden. Van
de inzittenden werd een man ernstig ge
wond, twee liepen minder ernstige kwetsu
ren op en zes werden licht gewond. De
oorzaak van het ongeluk is nog niet be
kend.
De ernstig gewonde is de twintigjarige
dienstplichtige soldaat P. J. Bitter uit
Hilversum. De twee minder ernstig ge
wonden zijn de dienstplichtig sergeant J.
van der Veen (20) en de dienstplichtig sol
daat W. Dam (20), uit Enschede en De-
demsvaart.
99-
(Van onze reisredacteur W. L. Brugsma)
GENÈVE, 21 mei De praatmara
thon in Geneve gaat onverdroten voort.
Herter (twintig minuten), Lloyd (vijftien
minuten) en Gromyko (zestig minuten)
hebben gistermiddag nog eens al hun
argumenten herkauwd. Geen nieuws dus
uit het paleis der volken, maar wel over
de bedrijvigheid achter de coulissen,
rondom de eettafels en aan de telefoons,
bedrijvigheid waarover gisteren de scha
duw viel van het mogelijk naderende
einde van John Foster Dulles, ver weg
in Washington. Niet alleen menselijke
bewogenheid omtrent het naderend ein
de van deze markante staatsman beheer-
Verwachting tot morgenavond:
Zonnige perioden maar in hoofd
zaak in het zuiden van het land
hier en daar ook een regen- of
onweersbui. Dezelfde tempera
turen als vandaag of iets hogere.
Matige tot vrij krachtige ooste
lijke wind.
Volledige weerrapporten op pagina twee.
DIT NUMMER BESTAAT UIT
ZESTIEN PAGINA'S
De Sjah bracht woensdagm.iddag een
bezoek aan het Koninklijke Shell-
laboratorium. In het destillatiecentrum
loerden de bezoekers van een bril
voorzien tegen rondspattende glas
scherven en bijtende stoffen. Naast de
Sjah de directeur van de Koninklijke
Nederlandse Petroleum Maatschappij
jhr. mr. J. H. Loudon.
Advertentie
DE VEILIGSTE BROMFIETS nu 375.—
Off. Dealer: J. 7. VAN KOOTEN
Houtplein 18-20 - Tel. 16615 - 12000
Grote Houtstraat 140 - Tel. 12349
(Ook op gemakkelijke betalingscondities)
ste de gedachten der westelijke minis
ters. Maar zelfs het einde van de archi
tect der ontoegeeflijke politiek lijkt dooi
de mede-uitvoerders van dat beleid te
zullen worden aangegrepen voor een
laatste poging het te redden: Adenauer
en Von Brentano staan gereed om de
begrafenis bij te wonen en naar hier
verluidt tegelijkertijd Eisenhower te
bezweren zijn nieuwe minister Herter te
instrueren een hardere lijn in Genève te
gaan voeren.
Alle dementi's, alle verklaringen om
trent westelijke eenheid ten spiit. wordt
de breuk in het westelijke kamp met de
dag zichtbaarder. Herter steunt Lloyd's
soepele aanpak. De Westduitsers raken
daarover bezorgd. De Fransen uitgespro
ken nijdig. Het gaat soms or.i kleine din
gen: De Gaulle had Couve de Murville
opdracht gegeven zijn plan tot een groot
scheepse ontwikkeling der achtergeble
ven gebieden te Genève ter sprake te
brengen. Herter, die niet onterecht rede
neerde dat dit met de al reeds gecompli
ceerde gespreksstof in Genève niets te
maken heeft, weigerde vierkant. Het re
sultaat: verdere verkoeling tussen par
tijen, die over het algemeen toch al van
mening verschillen.
Op een ander punt gaf Herter wat toe.
De Fransen en Duitsers eisten, dat men
de Russen nog geen geheime en beperkte
zittingen moet voorstellen, liever de Rus
sen, die de crisis veroorzaakten, met zo'n
voorstel moet laten komen. Herter bleek
bereid daarmee tot komende maandag te
wachten. De Russen lijken er trouwens
niet ongenegen toe te zijn. Het privé-over-
leg (onder andere over Berlijn en de stop
zetting van kernproeven) gaat inmiddels
wel voort: vanavond dineren de vier mi
nisters ieder met twee topadviseurs in
Herter's villa. Er is zelfs discreet Rus-
sisch-Amerikaans overleg geweest over
de vraag wat te. doen als Dulles komt te
overlijden. Herter zal zeker, al is het
maar voor korte tijd, naar Washington
moeten, maar kan zijn delegatie door de
inmiddels aangekomen minister van De
fensie McElroy laten leiden. Gromyko
stelde voor de conferentie dan enige tijd
door plaatsvervangende delegatieleiders te
doen voortzetten. Men kwam niet tot een
besluit, want de Amerikanen voelen niet
veel voor dit voorstel.
Het is tekenend voor de stemming in
het westelijke kamp. dat men de Ameri
kanen zelfs beduchtheid toeschrijft, dat
de Frans-Westduitse coalitie van een op
onthoud wegens Dulles' overlijden ge
bruik zou maken de conferentie te laten
verzanden. Speculaties? Zeer wel moge
lijk, maar toch symptomatisch voor de
stemming. Evenzeer trouwens als het op
zettelijk laten uitlekken door de Fransen
van Herter's tien principes voor een toe
komstig vredesvardrag met een herenigd
Duitsland, inderhaast opgesteld om de
Russiche en Oostduitse beschuldiging, dat
het Westen niet eens de moeite had ge
nomen zich om de inhoud van zo'n ver
drag te bekommeren, de wind uit de zei
len te nemen. Deze Franse indiscretie
moet dan de rekening vereffenen voor een
eerdere Amerikaanse loslippigheid om
trent de westelijke bereidheid tot een tij
delijke regeling voor Berlijn, wanneer de
Sovjet-Unie het westelijke voorstellenpak-
ket verwerpt.
Herter kwam gisteren dus nog niet, zo
als aanvankelijk voor mogelijk werd ge
houden, met zijn tien punten, die althans
voor enige variatie in het verplichte her
kauwen van argumenten had kunnen zor
gen. ïk zal u een samenvatting van de re
devoeringen van Herter, Lloyd en Gromy
ko besparën. Wanneer u van onwezenlij
ke discussies houdt, kunt u beter Kafka
lezen, bij hem zijn ze ook beter gesteld.
Ik licht er slechts enkele punten uit. Her
ter: „Gromyko's voorstel is een Rus
sisch verdrag voor de blijvende verde
ling van Duitsland". Lloyd: „Ik doe een
beroep op u de wil van de bevolking van
Berlijn te doen prevaleren". Gromyko,
die met zijn zestig minuten, ditmaal met
veel gebaren onderstreept, het conferen
tierecord brak: „Ik vraag het Westen wij
zigingen voor te stellen in die artikelen
van ons ontwerpverdrag, waar het be
zwaar tegen heeft. Het Russische plan is
geen dictaat. De Sovjet-Unie heeft er prin
cipiële bezwaren tegen dat staten hun wil
aan andere staten dicteren (een fijn trek
je). Misschien moeten we in ons verdrag
een clausule opnemen, die het de Duitse
staten mogelijk maakt in de huidige eco
nomische blokken te blijven". En, een
duidelijke invitatie: „Wij zijn bereid tot
extra uiteenzettingen over Berlijn". Dat
was bet praatfront. Hoe lang wordt het
nog in stand gehouden? De Amerikaanse
woordvoerder zei: „Wij hebben nog een
heleboel dingen, die wij kunnen zeggen
en Gromyko, die vandaag een uur lang
van notities sprak, zit blijkbaar ook niet
om een woordje verlegen".
In de afgelopen nacht om half een is
de haringvloot begonnen met het binnen
halen van de vleet. De vangsten vallen
mee. Vergeleken bij vorig jaar is in de
eerste nacht zelfs meer gevangen. Ver
scheidene jagers zijn al op weg naar de
thuishaven, waar zij vrijdag vóór of in
de middag worden verwacht. De race is
nu al enerverend. De Everhart Christina
KW 40 van de combinatie Parlevliet-
Kennemerland uit Katwijk wordt al vóór
de middag in IJmuiden verwacht met
een vangst van 47 kantjes van tien sche
pen. Schipper S. Kloos heeft goede hoop
als eerste te arriveren.
De KW 16 Willem Cornelisz van de com
binatie HAPAS heeft 35 kantjes haring
aan boord en wordt vrijdagmiddag in
IJmuiden verwacht. Dc jager heeft de
vangst van zeven schepen aan boord. De
vangst valt in vergelijking met vorig jaar
erg mee. De Berta KW 38 van de rederij
n.v. C. den Duik uit Katwijk, die voor
de combinatie DUPA vaart onder com
mando van schipper N. van der Plas volgt
de andere schepen in het kielzog met
maar liefst 57 kantjes. Het schip wordt
eveneens vrijdagmiddag in IJmuiden ver
wacht. In Katwijk noemde men de vangst,
die deze jager aan boord heeft, zeer goed.
De Arend KW 7 van de combinatie
ADECO en eigendom van de rederij Meer
burg. overtreft de vangst die de Berta aan
boord heeft. Met 78 kantjes spoedt dit
schip zich naar IJmuiden, waar schipper
J. Wend vrijdagmiddag eveneens hoopt
binnen te lopen.
Maar ook in Scheveningen zal het erom
spannen. De Scheveningers hebben ook
SOUTH BEND (UPI) De rechter
van het Amerikaanse plaatsje South
Bend, Indiana, heeft de 31-jarige Ben
jamin Charlier vrijgesproken van een
aanklacht wegens to hard rijden. Char
lier stond op het recht zijn aanklager
te ontmoeten en te ondervragen. Deze
aanklager was een elektronisch appa
raat voor het meten van snelheden.
NEW YORK (Reuter) Het Ameri
kaanse ministerie van defensie hoopt, dat
tegen 1968 op de maan een Amerikaanse
raketbasis ter bedreiging van de Sovjet-
Unie kan worden ingericht en het minis
terie heeft reeds projecten in de hand om
tegen 1965 op de maan een waarnemings
post in te richten, zo meldt de „New York
Journal-American."
Prinses Beatrix en Prinses Irene bij
haar vertrek naar het Rijksmuseum,
waar het gemeentebestuur van
Amsterdam een receptie gaf.
niet stilgezeten. De Sch 72 van de rederij
Frans Vrolijk, altijd een van de favorie
ten, heeft tachtig kantjes aan boord en is
op weg naar Scheveningen, waar het
schip vrijdag hoopt binnen te lopen. Dit
schip heeft het voordeel van een zeer
sterke motor van duizend paardekrach-
ten. De Noorderkroon Sch 55 is thuissto-
mende met een vangst van 100 kantjes
van achttien schepen. De Sch 55 is het
eigendom van de rederij A. van der Toorn
in Scheveningen. Het schip wordt ook
vrijdagmiddag verwacht.
Vanmorgen werden vanuit zee per ra
dio gemiddelde haringvangsten van 6 tot
15 kantjes gemeld. Vijftig kantjes was de
hoogste vangst, blijkbaar een uitschieter.
De Orion haalde veertig kantjes boven
water, de Nellie had één kantje, de Staal
duin had twee manden en de Albatros
twee kantjes.
Nader wordt gemeld:
Vier jagers uit Scheveningen zjjn on
derweg naar de thuishaven: de SCH 55
„Noorderkroon" met 110 kantjes, de SCH
121 „Oceaan VI" met 46 kantjes, de SCH
72 „Tonny" met 45 kantjes en de SCH 225
„Deli" met 49 kantjes. De snelste van
deze vier schepen, de „Noorderkroon",
zal niet naar Scheveningen varen, doch
naar IJmuiden, waar het schip morgen
ochtend vroeg wordt verwacht.
Advertentie
(Van onze correspondent in Brussel)
Het program van het bezoek van Ko
ning Boudewijn aan Nederland is, voorlo
pig vastgelegd. Het wordt echter nog
voortdurend gewijzigd of aangevuld, daar
men van dit bezoek een grote manifestatie
wil maken. Op 8 juli arriveert Koning
Boudewijn met zijn gevolg in Amsterdam,
waar een groot galadiner zal worden ge
geven in het paleis op de Dam. Daarna
volgt een bezoek aan het Rijksmuseum en
een hulde bij het monument van het ver
zet. Op 9 juli zal de Koning Rotterdam
bezoeken: een tocht langs de havens, een
diner in het stadhuis en een opvoering in
het Nederlands, van een stuk van Shake
speare. Koning Boudewijn wil namelijk
gaarne kennismaken met het Nederlandse
toneel, dat hij reeds door middel van de
televisie heeft kunnen waarderen. Na een
bezoek aan enkele industrieën in Zuid-
Holland zal Koning Boudewijn op 10 juli
in Den Haag worden ontvangen. De Bel
gische ambassadeur organiseert een
grootse receptie van de Belgische kolonie
aldaar. Er wonen in Nederland naar
schatting 25000 Belgen. Het Nederlands
nationaal comité Benelux en de Benelux-
afdelingen van Amsterdam, Den Haag,
Rotterdam en Maastricht, evenals de Bel
gische Handelskamer in Nederland zullen
bij de organisatie van de feestelijkheden
worden betrokken. Het politiek belang
van dit koninklijk bezoek aan Nederland
komt voornamelijk tot uiting in het door de
Nederlandse regering aangeboden diner in
Den Haag, waaraan de Koningin en Ko
ning Boudewijn zullen aanzitten. Op 11 juli
wordt de terugreis aanvaard, waarschijn
lijk via Maastricht, waar veel Belgen wo
nen en waar eveneens een receptie van
de Belgische kolonie zal worden georgani
seerd.
(Van onze correspondente in Jeruzalem)
In het lege gebouw van de Iandbouw-
centrale te Tel Aviv zat een groepje man
nen en een vrouw tot laat in de avond te
vergaderen. De heren met open boord, ge
bruinde gezichten en stevige werkhanden.
Het enige vrouwelijke bestuurslid, me
vrouw de Leeuw, echtgenote van professor
De Leeuw uit Haifa, was eens (jaren ge
leden) het eerste Nederlandse meisje, dat
bij boeren in Nederland, het landbouwbe
drijf ging leren. Het was een merkwaar
dige vergadering. Ex-Hollanders en „tij
delijke Hollanders", ex-boeren en boeren,
beraamden tezamen de plannen voor de
Holland-dag in Tel Aviv. Enige dagen na
de eerste advertentie in de Israëlische
pers stroomden vanuit alle delen van het
land reacties binnen. Uit meer dan hon
derd plaatsen, uit collectieve kolonies,
uit grote steden en nieuwe nederzettingen
kwamen de aanmeldingen.
Zoals gewoonlijk, hadden de initiatiefne
mers van deze Holland-dag geen budget
en geen staf. Maar de Holland-dag kwam
er desondanks onder beschermheerschap
van de Nederlandse ambassadeur. De
K.L.M. hielp mee: voor iedere deelnemer
een lunchpakket en verder: Haagse hop
jes en sigaren, films, liederen op het ten
toonstellingsterrein. De Nederlandse am
bassade in Jeruzalem werkte enthousiast
mede aan de tot standkoming van deze
plannen. Het comité stuurde naar alle
deelnemers (ongeveer duizend) vragen
lijsten, waarop ruim zeshonderd antwoor
den binnenkwamen. Velen stuurden foto's
en brieven, waaruit bleek, dat tot de twee
de wereldoorlog de pioniers met hun boe
ren in Nederland contact onderhielden.
Van de ruim drieduizend in Israel le
vende oud-Nederlanders mochten slechts
diegenen naar deze exclusieve Holland
dag, die bewust een vakopleiding kozen
om als gewone arbeider of boer te emi
greren.
Het begon in 1918, toen een klein groep
je Nederlandse zionisten met de Neder
landse regering ging onderhandelen:
„Laat de Joodse Poolse krijgsgevangenen
vrij. Wij zullen hen een vakopleiding ge
ven en staan garant dat ze na twee jaren
naar Palestina emigreren." Zo ontstond
de „Vereniging tot vakopleiding van Pa-
lestina-pioniers in Nederland," in een tijd
dat de Britse mandaatsregering enkel vi
sa wilde verstrekken aan Joden, die een
gedegen vakopleiding hadden genoten. Bij
boeren in Drente, Groningen en Friesland
werden ze, na een korte proefperiode, als
boerenknecht te werk gesteld. Een kleine
groep Nederlanders zorgde ervoor dat het
geld voor kleding, reizen en avondcursus
sen bij elkaar kwam. Kost en inwoning
bij de boeren waren vrij. Het bleef niet
bij de Joodse krijgsgevangenen. Uit een
rapport uit 't jaar 1936 blijkt dat 1116 jon
gens en meisjes in landbouwbedrijven, als
tuinmansknecht, als smid of bouwvakar
beiders in Nederland werden opgeleid.
Uit Roemenië, Rusland, Polen en later,
uit Duitsland kwam een gestadig groeien
de stroom van jongens en meisjes, allen
niet ouder dan twintig jaar naar Neder
land. De meesten van hen zonder geld en
verblijfsvergunning, illegaal en tegen de
ouderlijke wil in. Ze begx-epen dat ze van
bex-oep moesten verandex-en indien de
Joodse staat, waarvan ze di-oomden, wer
kelijkheid zou worden. Geen romantiek
maar de harde werkelijkheid zochten ze
in Nederland. Het ongelooflijke werd mo
gelijk door hun goede wil, en door de me
dewerking van de Nederlandse regering
en boerenstand.
De Nederlandse Zionistische beweging
is tot de jaren, dat Hitiers macht onrust
barend gi-oeide, tegen de opleiding van
Nederlandse jongens en meisjes geweest.
Pioniers en pioniersopleiding. Uitstekend
maar., voor de anderen uit Polen of de
vervolgden uit Rusland. Slechts zeer wei
nigen, zoals mevrouw De Leeuw, kwamen
als „echte Nedei-landers" met een vakop
leiding in de jaren twintig in Israel aan.
In Palestina organiseerde deze pionierster
in vele nederzettingen de keukens en toen
ze, door ziekte gedwongen, met haar ge
zin tijdelijk naar Nederland verhuisde,
ging het pioniex-swerk verder. Ze werd de
opx-ichtster van het meisjesressort van de
vereniging. In het jaar 1927 begonnen ze
met honderd gulden in kas.
(Zie vervolg pag. 3)
