Conferentie van Genève na vijf
vergeefse weken mislukt
Minister Cals krijgt twee
staatssecretarissen
OPRECHTE HAARLEMSCHE COURANT
BONTMANTELS
HET WEER
Dr. Lübke CDU
-kandidaat voor
Westduits presidentschap
MORRIS üeforëijou êmj!
Verdagen of
afbreken
verwacht
Drenkeling van de Malediven
Britten willen Amerikanen overhalen
ook bij falen naar de top te gaan
Holland Festival
1959 begonnen
Nieuwe model Vespa 0. L.
Drs. G. C. Stubenrouch
en mr. Y. Scholten
benoemd
Meer wind
In de krant van heden:
Het woord is aan
Presidentsverkiezingen in
West-Berlijn
Bondsdag zal morgen het
laatste woord spreken
KAB, NVV en CNV vragen
SVz loonsverhoging
voor metaalarbeiders
Op Bali zijn 171 mensen van
honger omgekomen
Gerstenmaier en Krone bedankten voor de eer
Tewaterlating van Tom
J. 1. VAN KOOTEN
73e JAARGANG No 283 DINSDAG 16 JUNI 1 959 304e JAARGANG No 131
Hoofdredacteur: Simon Koster
Adj. Hoofdredacteur: Jos L. Lodewijks
Grote Houtstraat 93, Haarlem. Tel. 15295 TT 1 B 11 1 UitSave Grafische Bedrijven Damiate N.V.
(6 lijnen) Directie, Redactie, Administratie. E I /VI* 1 "EW^I f I 1 I /"ffVerschijnt dagelijks beh. op zon-en feestdagen.
Drukkerij Gr. Heiligland 10. Tel. 15295. Bij- I I M M JH I I 1 V 1/ LlCj I J I Cl C J Abonnement p. week 59 ct, p. kwartaal 7 65,
kantoor Haarlem-N. Soendaptein, Tel 57755 1NAV4A Aê^ %tjL JfceS X Vwfl. fr. p.p. 8.15. Losse nrs. 12 ct. Postgiro 273107,
t n. v. Haarlems Dagblad/Opr. Haarl. Crt.
Directie: P. W. Peereboom en A. D. Huijsman
Advertentie
KAMPERMAN
Wagenweg 11 - Haarlem - Tel. 12924
Advertentie
BARTEIJORISSTR. HAARLEM TEL. 13439
LEIDSESTRAAT (BU KONINGSPLEIN) AMSTERDAM TEL 223596
FALCON NYLON REGENJASSEN
Slechts de Britse woordvoerder be
trachtte gisteravond nog enige matiging in
zijn pessimisme en wees erop dat er nog
steeds gepraat wordt. Selwyn Lloyd houdt
blijkbaar als een terrier vast aan de al
lerlaatste magere kansen om nog tot een
akkoord te komen. Mochten die pogingen
mislukken dan geven de Britten de moed
nog niet op. Zij hebben gisteren laten door
schemeren om, ook als de Geneefse con
ferentie mocht falen, toch op een topcon
ferentie te willen aansturen. Zij argumen
teren dat zo'n mislukking juist de nood
zaak van een topconferentie bewijst om
dat men alleen met Kroes.jtsjev zelf tot za
ken kan komen. Zij willen de Amerikanen,
die in dit kapittel ten slotte de doorslag
gevende stem hebben, proberen te bewe
gen in dat geval een via normale diplo
matieke kanalen (ambassadoriaal over
leg of notawisseling) tot stand te brengen
topconferentie te aanvaarden.
Het verloop van de geheime zitting van
gisteravond was niet hoopgevend. Tever
geefs probeerden de westelijke ministers
Gromyko tot redelijkheid te bewegen. De
Russische minister, die ijskoud Russisch
bleef spreken, handhaafde onbewogen zijn
bewuste ultimatieve voorstel, dat het Wes-
ten nog slechts een jaar de tijd geeft zijn
troepen in West-Berlijn te stationeren, ter
wijl een Alduitse commissie inmiddels de
oplossing voor de kwestie van een vredes
verdrag en een Duitse hereniging voorbe
reidt. Als het Westen dat voorstel niet
aanneemt, zal de Sovjet-Unie haar goed
keuring voor het westelijk bezettingsrecht
van West-Berlijn opzeggen. De westelijken
hebben dan een ondankbare taak. Zo lang
de Westduits-Amerikaanse eis voor een
schriftelijke Russische garantie van de
status quo in Berlijn tot aan de Duitse her
eniging als westelijke voorwaarde (een
eis die Gromyko's even onaanvaardbare
voorstel uitlokte) op tafel blijft liggen, valt
er met Gromyko niet te praten.
Na die vruchteloze zitting begonnen de
Mr. Y. Scholteyi
Advertentie
I. C. HAAN
Complete meubilering - Opgericht 1833
Laat tijdens uw vakantie uw
MEUBILAIR OPKNAPPEN
Prachtige collectie meubelstoffen
Barteljorisstr. 39-41 - Haarlem - Tel. 10250
Verwachting tot morgenavond:
Vrij veel bewolking met later
hier en daar wat regen. Matige
af en toe krachtige westelijke
wind. Ongeveer dezelfde tempe
raturen als vandaag.
Volledige weerrapporten op pagina twee.
pag.
Mislukking in Genève 1
Van Dag tot Dag 3
Op de Praatstoel3
Uit Stad en omgeving 5, 7
Agenda4
Feuilleton 4
Radio en Televisie4
Economisch nieuws2
Beurs7
Weer en weerrapport 1, '2
Sport 13
Bezoek aan de D.R.R3
Expeditie naar het Sterren
gebergte 9
Kunst 11
DIT NUMMER BESTAAT UIT
VEERTIEN PAGINA'S
Comtesse Diane:
Niets is ontwapender dan te zeggen: ik
heb ongelijk.
(Van onze correspondent in Bonn)
Donderdag zal de Bondsdag te Bonn over
een resolutie stemmen, waarin West-Ber
lijn wordt aanbevolen als de stad waar op
1 juli de verkiezingen voor het president
schap zullen worden gehouden. Deze re
solutie, zo zegt men in de Westduitse hoofd
stad, zal zeker zonder meer worden aan
vaard. Het ligt daarna in de bedoeling van
Bondsdagvoorzitter Gerstenmaier, die
volgens de grondwet het recht heeft te be
palen, waar de presidentsverkiezing wordt
gehouden, officieel de 1.038 leden tellende
Bondsvergadering, die de opvolger van
Heuss moet aanwijzen, uit te nodigen naar
Berlijn te gaan.
Twee parlementscommissies hebben de
ontwerp-resolutie na een zeer langdurig
debat aanvaard. Men ging zelfs onderzoe
ken hoe het er voorstond met de ministers
conferentie te Genève. De laatste tijd is
gebleken dat West-Berlijn in bepaalde wes
telijke kringen, alsmede in de regering-
Adenauer zelf op dit ogenblik ongeschikt
werd geacht omdat een presidentsverkie
zing daar weieens uitgelegd zou kunnen
worden als een westelijke demonstratie
tegen de Geneefse conferentie. Van wes
telijke bezwaren is, mede na het bezoek
aan Genève van de Westberlijnse burge
meester Brandt, thans blijkbaar geen
sprake meer.
De drie werknemersorganisaties in de
metaalindustrie aangesloten bij het
N.V.V., K.A.B. en het C.N.V. hebben de
werkgevers een loonsverhoging van 5,5
percent gevraagd. Men is, zoals reeds ge
meld, al langere tijd aan het onderhande
len over een nieuwe C.A.O. aangezien de
oude en reeds een maal verlengde C.A.O.
op 1 juli a.s. afloopt. Over de secondaire
arbeidsvoorwaarden zo vernemen wij is
inmiddels al overeenstemming bereikt.
Van werknemerszijde deelde men mede
dat de produktiviteit in het metaalbedrijf
vergeleken bij die in de gehele industrie
naar de mening der vakorganisaties op
het ogenblik een loonsverhoging van 5,5
percent mogelijk maakt. Men staat boven
dien op het standpunt dat de huurcompen-
satie reeds voor 1960 in de lonen verwerkt
dient te worden, waardoor de totale loons
verhoging op ongeveer 7,3 percent zou ko
men. De werkgeversorganisaties, zo wordt
van werknemerszijde meegedeeld, stellen
een loonsverhoging van 3 percent voor,
waarin de huurcompensatie, die met in
gang van 1 april 1960 in de lonen zou moe
ten worden verwerkt, dan vervat zou zijn.
DJAKARTA (AFP) In de plaats
Kloengkoeng, in Zuidoost-Bali, zijn 171
mensen gestorven tengevolge van een
hongersnood, die bij 200 andere inwoners
ondervoeding tengevolge heeft gehad. Dit
is medegedeeld door Gusti Made Mudera,
hoofd van plaatselijk bestuur, die een
dringend beroep heeft gedaan voor hulp
aan de slachtoffers.
De 64-jarige Westduitse minister van
Voedselvoorziening, Landbouw en Bos
wezen, Heinrich Lübke, doctor honoris
causa, zal hoogstwaarschijnlijk op 1 juli
gekozen worden tot opvolger van professor
Heuss als president van de bondsrepu
bliek. De 57 aanwezige leden van het kies
college van de regeringspratij C.D.U. -
C.S.U. hebben hiertoe gisteren besloten en
Lübke aanvaardde kort daarna de hem
aangeboden kandidatuur. Daarmee is een
zeer rumoerige fase van het Westduitse
politieke leven van de afgelopen zes
maanden afgesloten: de C.D.U.-C.S.U. is
er te elfder ure veertien dagen voor de
presidentsverkiezingen in geslaagd een
kandidaat aan te wijzen, die men, noch
om zijn toekomstige positie, noch om de
wijze waarop hij uit de bus is gekomen,
kan benijden....
Vijf uur lang vergaderde het C.D.U.-
C.S.U.-college in de ambtswoning van de
bondskanselier, het Palais Schaumburg te
Bonn, onder voorzitterschap van Ade
nauer. De eerste garnituur van de rege
ring en de regeringspartij had voor de
kandidatuur bedankt. Eerst de minister
van Economische Zaken en vice-kanselier
Erhard en later Adenauer zelf. Gisteren
weigerde ook de tweede garnituur: Ger
stenmaier, voorzitter van de Bondsdag en
Krone, de fractie-voorzitter van de C.D.U.
in de Bondsdag. De 52-jarige tempera
mentvolle Gerstenmaier omdat hij aspi
raties heeft voor het kanselierschap in
1961; de 63-jarige Krone, die reeds in het
begin van dit jaar een kandidatuur wei
gerde, voelt zich het beste in zijn huidige
functie als bemiddelaar in fractie en
partij.
Politiek gezien kwam daarna de derde
garnituur aan de beurt. Voor de Frank-
A dvertentie
N.Z. Voorburgwal 2 - Amsterdam-C.
Dr. Heinrich Lübke
fortse hoogleraar en bondsdagafgevaar
digde professor Böhm, een man van uit
zonderlijk formaat wat afkomst, kennis en
aanzien betreft, leverde het kiescollege
geen meerderheid op. Pas daarna besloot
men over minister Lübke te praten, die
ten slotte met alle stemmen werd geko
zen. Lübke, die zelf geen deel uitmaakt
van het kiescollege, werd via een tuindeur
in het Palais Schaumburg „gesmokkeld",
terwijl journalisten, televisie- en radio-re
porters de voordeur belegerden. De mi
nister aanvaarde de kandidatuur toen hem
duidelijk werd gemaakt dat en het kies
college e n de gehele partij zich eensge
zind achter hem schaarden.
Lübke's positie is om de volgende re
denen niet benijdenswaard:
1. Hij kwam pas aan bod nadat in de
C.D.U. een strijd om de kandidatuur was
gevoerd, die e n het presidentschap en het
kanselierschap zeker niet ten goede
kwam. Hij is de derde man na Erhard en
Adenauer, die officieel voor de kandida
tuur is gevraagd.
2. Zijn verkiezing op 1 juli staat niet eens
vast, omdat de Deutsche Partei, die de
C.D.U.-C.S.U. in de bondsvergadering op
1 juli aan een meerderheid moet helpen,
vanwege Lübke's landbouwbeleid hem ze
ker niet welgezind is. De laatste dagen is
van D.P.-zijde duidelijk gezegd, dat men
een kandidatuur-Lübke niet zonder meer
wilde steunen
3. Met Lübke komt waarschijnlijk op de
presidentiële zetel een representant van
de Duitse boerenstand, die in het vóór-
Hitleriaanse en het na-oorlogse West-
Duitsland zeker niet pal heeft gestaan
voor de democratie. Hij is niet als Heuss
een typische vertegenwoordiger van het
Duitse geestelijke leven, evenmin een ty
pische representant van de Westduitse
economische opbouw gelijk Erhard of van
de Duitse politieke herrijzenis als Ade
nauer. In de reeks Duitse presidenten se
dert 1919 valt hij ietwat buiten de politieke
werkelijkheid, zoals die wel gold voor
Ebert (19I9-'25), Hindenburg (1925-1934) en
Heuss (1949-1959). Lübke zou de vierde
Duitse president worden bij de gratie van
de meerderheid van de C.D.U. en omdat
de meest geprofileerde persoonlijkheden
uit die partij voor het hoogste ambt in de
staat niet in aanmerking wensen te ko
men
4. Hij is politiek, en ook anderzins gezien
niet van het formaat van zijn tegenkan
didaten op 1 juli de sociaal-democratische
professor Carlo Schmid en zelfs niet van
de F.D.P.-er dr. Max Becker.
5. Met Lübke wordt de nieuwe bonds
president een rooms-katholiek, waardoor
zowel het staatshoofd als de regeringslei
der (Adenauer) in dit land met een sterke
Evangelische (protestantse) minderheid,
van dezelfde confessionele richting zullen
zijn.
(Van onze reisredacteur W. L. Brugsma)
GENèVE, 16 juni. De Geneefse conferentie is mislukt. Nadat de westelijke
ministers gisteravond in een geheime zitting een vergeefse poging deden Gro
myko alsnog over te halen opnieuw met constructieve onderhandelingen over
een beperkt akkoord inzake Berlijn te beginnen, staat dat althans voor de
Amerikanen, Fransen en Westduitsers als een paal boven water. Voor hen is het
niet meer de vraag of men het overleg moet afbreken, maar resteert alleen de
kwestie: „Hoe verdagen of beëindigen wij met goed fatsoen deze wanhopige
conferentie'. Het Westen zal zich vandaag over deze vraag beraden alvorens
het morgen Gromyko weer op een geheime zitting ontmoet.
Nijlpaardbaby Tom is maandag voor
het eerst te water gegaan in het
buitenbassin van Artis. Zijn moeder
gaf er de beslissende stoot toe, zonder
dat zij overigens de fotograaf uit het
oog verloor, die zo'n bijzondere be
langstelling voor haar zoon aan de
dag legde.
westelijke ministers zich te heraden over
de vraag, of en hoe men de conferentie
zou moeten verdagen of geheel afbreken.
Die vraag is niet zo eenvoudig als zij lijkt,
want ten eerste moet Gromyko aan een
verdaging zijn goedkeuring hechten, ten
tweede moet het Westen zich voor de we
reldopinie verantwoorden, wanneer het
zelf het initiatief neemt tot beëindiging van
het overleg, en ten derde resteert de pijn
lijke kwestie: Wat dan? Toch een topcon
ferentie, zoals de Britten willen, of geen
topconferentie, maar dan de kwade kans
van onaangename gebeurtenissen in Ber
lijn, die een latere topconferentie, maar
dan op uiterst ongunstige voorwaarden
voor het Westen, zouden kunnen afdwin
gen? Men verwachtte dat het Westen van
daag inderdaad tot verdaging of afbreking
zou besluiten, ten hoogste nog in een of
twee plenaire zittingen na het geheim
overleg met Gromyko op woensdag, zou
toestemmen, en inmiddels het testament
van.de conferentie zou redigeren, waarin
kort maar krachtig zal worden aangetoond
dat haar mislukking niet aan het Westen
te wijten is. Dan zouden de ministers ver
trekken, óf met het uitgesproken oog
merk over enkele weken of maanden bij
een te komen, óf met de simpele consta
tering, dat zij hun standpunten niet tot el
kaar hebben kunnen brengen. De Fransen
beijverden zich inmiddels te verklaren,
dat Herter voet bij stuk zal houden: geen
resultaat in Genève, dan niet naar de
top.
Surprise?
Een laatste surprise voor de conferentie
zal toch nog uit Moskou kunnen komen en
wel uit het slotcommuniqué over de be
sprekingen, die Kroesjtsjev met de Oost-
duitse leiders Grotewohl en Ulbricht had.
Volgens Oostduitse bronnen in Genève zou
dat communiqué nieuwe voorstellen be
vatten. In welke zin? De Oostduitsers ga
ven te verstaan dat zij beperking van be
wapening en strijdkrachten in een Cen-
traaleuropese zone zouden inhouden, mis
schien zelfs de aankondiging, dat de Sov
jet-Unie haar troepen in Oost-Duitsland
zal terugtrekken. Die geruchten verdienen
veel voorbehoud, maar duiden aan, dat
Kroesjtsjev nog enkele verrassende pro-
pagandatroeven op zak kan hebben.
(Van onze correspondent in Bonn
Oe drenkeling, die men aan boord van
het Franse s.s. „Ashtarak" opgepikt had
in de Indische Oceaan en die men
meebracht naar Rotterdam, blijkt een
17-jarige jongen te zijn, afkomstig
van de Maledïveneilanden. Hij heet
Mohammed Abdul Jahai. Bij de vreem
delingenpolitie ivas er niemand die
hem 1 ver staan, maar de heer F.
Kriekenbeek van diergaarde Blijdorp
de Malediven
is als tolk opgetreden en nu kent men
het avontuur van de drenkeling. Hij
was met een vriend gaan vissen, ieder
in een bootje. Toen er een storm op
stak sloeg het bootje van de vriend om.
Mohammed dobberde vijf dagen lang
rond voordat hij opgemerkt werd. Dat
was op 23 mei, 400 mijl van Colombo.
De vreemdelingenpolitie zal proberen
hem terug te sturen met een schip, dat
aandoet.
Zonder openingsplechtigheden is gister
avond het Holland-Festival begonnen en
bij dit begin kon men inderdaad van een
manifestatie spreken, nu grote inspanning
van de Wagnervereniging en de festival-
directie ertoe heeft geleid, dat men ac
kennismaking kon hernieuwen met
Richard Wagners „Tristan und Isolde".
De „handeling" zoals Wagner zelf het
werk noemde werd maandagavond in
het gebouw voor K. en W. in Den Haag ten
tonele gebracht.
Bijzondere luister werd aan deze festi
val-opening verleend door de aanwezig
heid van koningin Juliana. Zij was verge
zeld door jkvr. C. E. B. Roëll, hofdame en
mr. J. van der Hoeven, haar particulier
secretaris.
Wagners kleinzoon Wieland heeft de re
gie van de uitvoeringen in Nederland op
zich genomen. In verband met de bekrom
penheid van de toneelruimte kon deze
voorstelling echter niet inzichtgevend zijn
voor de ontwikkeling in Bayreuth. Alleen
reeds voor de belichting, welke de inge
wikkelde decorvoorschriften van groot
vader Wagner in hoofdzaak vervangt,
heeft Wieland Wagner veertig man tot zijn
beschikking.
Ferdinand Leitner, leider van de opera
in Stuttgart heeft als dirigent de taak van
de ziek geworden Otto Klemperer over
genomen.
In de eerste pauze werd in de koninklijke
foyer door de voorzitter van het Holland-
Festival, mr. H. J. Reinink. directeur-ge
neraal van Kunsten en Buitenlandse Cul
turele betrekkingen, aan de Koningin
voorgesteld, dirigent Leitner. regisseur
Wieland Wagner, de technisch directeur
van het Festspielhaus in Bayreuth, Paul
Eberhardt, de hoofdrolspelers en -speel
sters Ramon Vinay, Martha Mödl, Ira
Malaniuk, Josef Greindl en Gustav Neid-
linger. benevens de Nederlandse zangers
Jos Borelli, Ge Genemans en Wim Koop
man.
Voor de bespreking van onze muziek
medewerker Jos de Klerk zie pagina 11.
Advertentie
met roterende gasschuif
mengverhouding thans 1 op 50
HOUTPLEIN 18-20 - TEL. 12000 - 16615
GROTE HOUTSTRAAT 140 - TEL. 12349
By Koninklijk Besluit van heden zijn
benoemd tot staatssecretarissen van On
derwijs, Kunsten en Wetenschappen drs.
G. C. Stubenrouch, wethouder van Onder
wijs van Breda, en mr. Y. Scholten, advo
caat en procureur te Amsterdam. De be
noeming van drs. Stubenrouch gaat van
daag in, die van mr. Scholten op 1 juli.
De Koningin heeft reeds hedenmiddag in
paleis Soestdiik de heer Stubenrouch be
ëdigd.
Het ligt in het voornemen van minister
Cals mr. Scholten na diens ambtsaanvaar
ding in het bijzonder te belasten met de
behartiging van de zaken liggende op het
terrein van de jeugdvorming en de volks
ontwikkeling, de lichamelijke opvoeding en
de sport, de kunsten, de oudheidkunde en
natuurbescherming, alsmede de radio,
televisie en pers. Mr. Scholten neemt, der
halve de taken van de onlangs afgetreden
staatssecretaris mr. Höppener over.
De heer Stubenrouch zal meer in het
bijzonder belast worden met de beharti
ging van de zaken, welke liggen op het
terrein van de afdelingen lager onderwijs,
voorbereidend hoger en middelbaar onder
wijs, nijverheidsonderwijs, alsmede van het
sociaal-pedagogisch onderwijs en het vor
mingswerk voor de leerplichtvrije jeugd.
Het salarisbeleid zal echter ook voor
deze sectoren blijven berusten bij de mi
nister, onder wiens leiding eveneens de
verdere behandeling en uitvoering van de
wet op het voortgezet onderwijs zal ge
schieden.
Drs. Stubenrouch werd op 8 februari
1918 in Nijmegen geboren. Hij studeerd^
daar aan de r.-k. universiteit en deed in
1946 zijn doctoraal examen klassieke taal
en letteren. In dat zelfde jaar werd hij te
Breda benoemd tot leraar aan het Ónze
Lieve Vrouwe Lyceum. Hij is tevens leraar
aan de R.-K. School voor Maatschappelijk
Werk. In 1952 werd hij in Breda fractie
voorzitter van de K.V.P. Hij is voorzitter
van de rijkskieskring Tilburg van de
K.V.P. en lid van de partijraad. Sinds 1953
is hij wethouder van Onderwijs in Breda.
Mr. Y. Scholten i9 voorzitter van de
A.M.V.J. en secretaris van de Hervormde
Jeugdraad te Amsterdam. Hij is een zoon
van prof. dr. P. Scholten. Hij behoort niet
tot een politieke partij, maar is de christe-
lijk-historische beginselen toegedaan.
