FINLAND MOET U BELEVEN
ARTIS GEEFT DE DIEREN
WAT HUN TOEKOMT
WERELDPREMIERE VAN ZWEEDSE RUIMTEVAART-OPERA
ARNHEM, HEIDELBERG, JERUZALEM, JUTLAND
EN WATERLOO LIGGEN IN AUSTRALIË
Pioniers zijn niet altijd vindingrijk
ZATERDAG 27 JUNI 1959
Erbij
PAGINA DRIE
„DE GESCHIEDENIS van Artis telt vele jaren van nijpende en
zwarte armoede met griezelig lage bezoekcijfers, die vaak ver onder
de driehonderd duizend bleven, maar we zijn thans in het stadium
van een drastische modernisering gekomen," aldus vertelt ons de
zoöloog dr. E. F. Jacobi, directeur van de ruim honderdtwintig jaar
bestaande „stadsdierentuin" aan de Plantage Kerklaan te Amster
dam. Het crisisspook en de oorlog maakten van Artis een zeer ar
moedige boel; leefhokken en funderingen (vaak nog uit het midden
der vorige eeuw) gingen verzakken en het woord „uitgewoond"
was letterlijk op alles van toepassing. Al zijn bekwaamheden ten
spijt zag de vorige directeur, dr. A. F. J. Sunier, het historische Artis
(van oorsprong een particuliere instelling met rijke leden) steeds
meer op drift raken. In het begin der dertiger jaren icas er het
dramatische ogenblik, dat, de schuldeisers de hele boel onder de
hamer wilden brengen. Toen grepen gemeente (en provincie) in om
het zorgenkind over te nemen. Ilet, duurde nog tot december 1952,
voordat de eerste krachtige transfusie in de vorm van een bedrag
van HA miljoen gulden („dat was slechts een begin en nog niet
genoeg toegediend, werd. Gelukkig volgde er dit voorjaar een som
van 1Z2 miljoen, maar er zal in de toekomst zoals dr. Jacobi ons
zeinog wel een aanzienlijk grotere som gelds dienen te komen.
TOEN IK mijn nu zeventienjarige zoon bij zijn ge
boorte Evander doopte, heeft de ambtenaar van de
Burgerlijke Stand in Den Haag aanvankelijk gewei
gerd deze naam te registreren, omdat - zo zei hij -
de naam niet voorkwam op kalenders of bij perso
nen uit de oude geschiedenis. Hij beriep zich op
een wet van 1 april 1805, die we aan consul Bona
parte te danken hebben en die nog steeds van
kracht is. Hoewel ik de ambtenaar bezwoer, dat
(Van een bijzondere correspondent)
Evander een Griekse god was, die naar Rome kwam
om de Romeinen muziek te onderrichten, kon ik hem
er niet van overtuigen, dat mijn keuze de wet niet
schond. U kunt zich daarom voorstellen hoe ver
heugd ik was, na zeventien jaar, in een nieuw vader
land te ontdekken, dat aan de Australische zuidkust
„Evander punt" gelegen is. Reisde de Griekse god
soms naar Australië inplaats van naar Rome? Daar
door zal hij in Den Haag onbekend gebleven zijn.
Lang, Stopverf, Brood-en-Vet, Failliet, en mannen hebben dat niet op zich laten zit-
de kortste van alle: O.K. Ontdekkingsrei- ten: James, Lodewijk, Robert, Jacob, An-
HET BEI-IOEFT overigens niet te ver- zigers en pioniers hebben een romantisch dreas, George, Tom, enzovoorts zijn na-
wonderen, dat er in Australië een plaats karakter. Vrijwel allen hebben er voor men van districten, bergen en meren. De
is met een Griekse naam. Dit land wordt gezorgd, dat de vrouwen goed vertegen- Nederlandse immigrant Joop Lesueur, die
door vele nationaliteiten bevolkt. Het is woorcïigd zijn op de landkaart. Toen een fruitteeltbedrijf heeft in Oakdale
ook door vele nationaliteiten ontdekt en Charles Todd in 1871 midden in de woestijn (Nieuw Zuid Wales) heeft een minder
men treft er daarom een onvoorstelbaar een p]ek aanwees, waar een telegraafpost vreemde naam dan ik dacht, toen ik ont-
mengelmoes van namen voor steden, dor- gevestigd moest worden, noemde hij haar dekte, dat een berg in West-Australië naar
II Pen> rivieren en bergen aan, die bijkans Alice Springs; zijn vrouw heette zo. een zijner voorvaderen is genoemd,
alle werelddelen omvatten. Zuid-Amerika Sindsdien is de landkaart bezaaid met na-
is in Australië vertegenwoordigd door Bo- men als Eva Springs (de bronnen van OOK EEI^ TWINTIGSTE-EEUWSE Ne-
livia, Irak door Bagdad, Nederland door Eva), Emily Springs, Johanna Springs, derlandse immigrante heeft haar naam
een hele reeks, waarvan Kaap Keerweer, Laura Springs, enzovoort. gegeven aaneen straat. De klein-
Kaap Leeuwin en Arnhem Land de be- De gewoonte om vrouwennamen te ge- kunst artieste Miekie Maas, getrouwd met
kendste zijn, maar daarmee nog lang niet bruiken als plaatsnaam wordt tot op de Marinus Maas die zich acht jaar geleden
f irttgeput. Om u verder wat aardrijkskun- huidige dag nagevolgd, nu er telkens nieu- hier vestigde en thans een gezaghebbend
Artis-directeur dr. E. F. Jacobi
„ER IS REEDS VEEL GEBEURDbestaanbaar warenoverigens hebben
we besteden nu binnenkort de restauratie wij nog geen exemplaar"), terwijl uit de-
van het totaal vervallen vogelhuis aan.zelfde streken de „uilekopaap" („hiervan
En de arme nijlpaardenfami.ie (zevenen- heb ik nu ook een gezellig Steiletje") te TPS
twintig telgen uit dit logge geslacht zagen voorschijn kwam.
het levenslicht in een gebouw, dat in de
vorige eeuw als gortpellerij dienst deed
en waarvan de bovenverdieping in de oor-
VAN WELTERUSTEN TOT
MUNDABULLANCANA
auteur is op het gebied van Australisch
belastingrecht, bewoog de gemeenteraad
van Dee-Why (haar woonplaats) er toe om,
toen zij hun zelf gebouwde huis betrokken
in een nieuwe straat, deze straat de
naamMaasstraat te geven. De post
heeft geen moeite met het adres mr. Maas,
voor zover ik weet, nooit gemeldook schrijft aan uw familie, vrienden of ken- we dorpen en steden uit de grond verrij- D.Y., N.S.W.
m al, omdat de dieren zich tussen de puin- nissen jn Australië moet u daarom voor- zen. Mary K. bij voorbeeld is het uranium- Nederlandse immigranten hebben met
hopen konden opbergen. Het is zelfs voor- al niet de naam van de staal vergeten te dorp, dat enkele jaren geleden in Queens- het uitspreken van die plaatsnaam geen
lo« uitbrandde) heeft ook alle reden om in ..TIJDENS DE MAU-MAU kwam er gekomen, dat sommige roofdieren weer vermelden. Heeft u al eens een brief ont- land ontstond nadat op die plek in de wil- moeite, maar wat zegt u van Buckara-
een betere stemmine te komen Het be- geen aaPje uit Afl'ika", adus dr- Jacobi, trouw om vijf uur bij hun vernielde hok- vangerii waarvan de afzender aangaf, dat dernis uranium was gevonden. Katherine banyle, Mundabullangana en Mulkanun-
faamde Amsterdamse aquarium waar hierbi-j doelend °P de politieke moeilijk- ken verschenen om te kijken, of er nog hii in waeea Wasea woont? Er wonen en Charlotte Waters zijn al „oude" plaat- dratiddatidacootina? Dit wordt overtrof-
de te besparen, noem ik alleen maar Je
ruzalem, Jericho, Heidelberg, Waterloo en
Jutland, een variatie, die bewijst, dat de
naamgevers met hun gedachten ver weg
Tijdens de oorlog werden nagenoeg alle waren.
Tal van namen komen tot vier keer voor
dementen vernield. Ongelukken zijn er, jn verschillende staten en als u brieven
heden, die evenals transportproblemen eten kwam
hij in Wagga Wagga woont? Er wonen
voleens onze zegsman alles" aan man- U1C cvcliai°, ;v'uu'»"c" daar een goede honderd Nederlanders, sen in het noorden, maar Elizabeth in het fen door het zevenendertig letters tellen-
kperl saat een goede toekomst tegemoet' ^"80 kilometer in de binnenlanden van Er zijn natuurlijk ook nog vele (minder Meent u vooral niet, dat uw vriend zich zuiden is een geheel nieuwe stad, een pro- de (tel het maar na Cardivillawarra-
pr komt verwarming circulatie koelin- Nieuw Guinea kunnen reeds totaal on- aansprekende) dierpsychologische feiten te vergist heeft. Wagga Wagga is een der ve- dukt van de immigratie. Er zijn plaatsen curracurrieappalarndoo, de naam van een
stallaties voor het zeewater filters en dan °verbrugbaar zijn....") de dier-import vertellen die bij de vernieuwing van Artis ,e plaatsen in Australië, die zichzelf repe- als Alice, Edith en Anna, om slechts en- meer in Zuid-Australië. „Welterusten"! Zo
ziin er nog de totaal versleten vloeren kunnen afremmen. Een vernieuwing van een rechtstreekse rol spelen. In elk geval teert Er zijn honderden van zulke dubbel- kele te noemen, naast de vele honderden heet een plaatsje van 200 inwoners in
waar in zesenzeventig jaar niets aan ge-I Art\S is °"denkbaar aldus dr. Jacobi - is de tijd nu binnenkort voorgoed voorbij, namen De inwoncrs zijn er trots op. Hoe- namen, zoals Margaret, Mary, Gertrude Nieuw Zuid Wales, en daar houden we
daan is zonder rekening te houden met de psy- dat de Amsterdamse stadsdierentuin nog wel Wagga wagga duizelige man" bete- enzovoorts voor bergen en heuvels. De het liever bij.
Eén ding zal in Artis echter nooit kun- ±0Sf^..,ac"lr!i°nIen .1™. "if" lUT" •■°ude™ets" °f senoemd kent (het is een inikndse naam), kunnen
„„,1, maatschappij, waar de gevoelens van werd
veranderen: men zit namelijk in de angst> sy£pathi€> haat, jaloezie enzovoorts
bebouwde kom vast aan een begrenzing
even fel kunnen opvlammen als tussen
op 10 hectare, zodat aan brede „dierpano-
3 mensen. Dr. Jacobi gaf ons in verband
ramas (gemeenschapsweiden met kud- hiermede enkele voorbeelden uit het rijke
den, zoals bijvoorbeeld m Rotterdam) niet arsenaal dc]. dierpsychologie. ..De fokheer
te denken valt. Het oude karakter van een vgn de rs h» algemeen
stadsdierentuin met een groo aantsleef- roofdierachtig tegen de mensen. Voor
hokken (Artis heeft de meest gevarieerde bejde dames is hij echte,. bijzonder
diercollectie van Nederland, waarb.j onder VI!iendelijk. Hij kan bij de moeder blijven,
andere de apengalenj zeer opmerkelijk is) or jiin nit llllrt ctpl1itr
Jaap Stigter
maakt dus, dat de levende have on-
totdat de jongen er zijn. Dit lukt stellig
niet altijdmeestal is het na de liefde
we moeilijk aannemen, dat alle andere dub-
bel-namen te danken zijn aan mensen, die
teveel gedronken hebben. In Woy Woy (dat
„inham van de zee" betekent) wonen meer
dan tweehonderd Nederlanders. Dan zijn
er Col Col en Gol Gol, Peera Peera en
Goonoo Goonoo, Warri Warri en Gil Gil,
Bon Bon en Lal Lal, om slechts enkele
te noemen, opdat uw tong niet in de knoop
raakt.
danks de vernieuwing van hekken grach- vecMen J blazen Ik zou onze makke
ten afrasteringenmurenenzovoorts - j die niemand kwaad zou doen
dicht op en naast elkaar blijft zitten Maar natuurlijk voor een hondje of
dr Jacobi ziet dit niet als een nadeel ntie door Am-
Zijn visie is: een nauwercontactmet het wandelen.. het dier zou
publiek en een makkelijker individuele zich -n de onbekende wereld zeer eenzaam
medische verzorging. en angstig VQelen Indjen hjj dan Qnver_
wachts voor een in doodsnood gillende
juffrouw komt te staan, schrikt hij op zijn
beurt even erg en meent uit zelfverdedi-
EEN ZIEK EXEMPLAAR valt in een te mQete* aanvallen.„We heb-
kudde minder snel op en bij gevechten enj m ]eden twee damcs van
hebben de opassers het moeilijker dan wij, een bepaalde antiioopsoort, die naar de
hoewel een bedreigd dier bij ons mindert „„iut t-,
kans heeft, te vluchtenNatuurlijk is
een oplossing in het dicht bevolkte Artis
naam hartebeest luistert, gekocht. Deze
kwam niet op een dierenlijst voor, totdat
een Duits handelaar, die uit reservaten in
wel eens minder spectaculair, maar dan is 0ost_Afrika het overschot mocht weg-
toch de situatie voor het dier geheel aan- vangenj ineens een aanbod deed Later
vaardbaar. u.. u slaagden we er-in, ook een jongere heer te
„Een panter moet zich, wanneer hij zich krj maar tQen deze na een wennings.
angstig voelt, op een hoge plaats in het fQde' bjj de twee dames kwam brak
schemerdonker kunnen terugtrekken En ^en dergelijk wild gevecht uit) dat bij de
is het volkomen bijkomstig, of hij nu heer een hoorn inwendig gebroken werd^
een boomtak met een kwasi-jungle of een Djt ig thans geheel hersteld.geiuk moet
doodgewone plank vindt.men hebben We hebben het slachtoffer,
Een culturele instelling als Artis streeft d geweldig geïntimideerd was, geruime
niet bij voorkeur naar zeldzame exempla- d afgezonderd natuuriijk we] in de
ren zoals bijvoorbeeld de dierentuin in b^urt> opdat de partijen elkaar konden
Fiankfoit, waai veel als „einmalig ge- ruiken en zien waarna we het experi-
presenteerd wordt („soms hebben ze gelijk ment weer waagden. Bij de hernieuwde
Een curiositeit ais ae eiidnuvoim van een dgt zg zjch gewonnen gaven en hem als
onspectaculair waterhoentje, dat niet mpprdprp accenteerden....".
hun meerdere accepteerden,
meer vliegen kan, wordt door het publiek
over het hoofd gezien. Wel wordt er steeds
gedacht aan uitbreiding van de collectie
van Artis. „Maar we moeten rekening WAAROM BEREN ZO onbetrouwbaar
houden met vele toevallige factoren. Een en gevaarlijk zijn? Dr. Jacobi gaf een
bepaald exemplaar kan ergens bij hon- aardige definitie: „Omdat ze geen uit-
derdduizenden voorkomen en toch voor drukking hebbenuit hun mimiek en
ons onbereikbaar zijn....". gedrag valt totaal niets af te leiden over
Zo trof men de schoenbekooievaar (de hun gemoedsstemming. We hebben hier
befaamde Abu Markub der Arabieren) tot nogal wat poezen in diverse afmetingen
10 a 15 jaar geleden in geen enkele dieren- maar iedere oppasser kan aan zo'n dier
tuin aan, maar sedertdien heeft de ont- zien, wanneer hij de handen moet terug
sluiting van de moerassen van de Boven- trekken. Dat is dus bij een beer onmoge-
Nijl deze situatie veranderd. En in de oer- lijken daarom zijn we hier met deze
wouden van de Kongo, waar ook de okapi dieren buitengewoon voorzichtig
leeft, heeft het toegankelijk maken van Verder moet men het gevaar van roof-
een bepaald gebied de ontdekking van de dieren relatief bezien: zwarte panters zijn
(Van onze correspondent in
in Stockholm)
DE WERELDPREMIERE van
de Zweedse opera „Aniara"
heeft groot enthousiasme in
de Stockholmse opera ver
wekt. De bij het Zweedse
publiek ongekende geestdrift
kwam reeds na het eerste be
drijf. Wij durven nu al te
zeggen, dat deze schepping
van Karl-Birger Blomdahl
over de hele wereld zal gaan
en dat dit epos van Harry
Martinson nog vele vertalin
gen zal beleven. Het is een
congo-pauw opgeleverd („zeer verrassend bijvoorbeeld zeer schuw en vluchten voor ^oei[y/(.e taak u een voor.
.1 1 -. 1 nam tnn a »-« A faaalrn n rt *-v> n vn c
men dacht, dat pauwen in Afrika on- de mens.
1ROIRIOQ
stelling van dit stuk te geven.
U zult veel fantasie nodig
hebben. „Aniara" is een idee
opera, zegt de componist zelf,
maar dan zonder filosofie. Het
is ook geen personen- of han
deling-opera, maar kan eerder
een situatie-opera worden ge
noemd, een collectief drama,
dat de mensheid in het ruimte
tijdperk behandelt. De dichter
Martinson echter noemt zijn
werk een revue, terwijl ande
ren weer van een dramatische
ballade spreken (omdat het
toch tragisch eindigt) of het
een oratorium noemen.
DE OPERA is gebaseerd op
een epos in verzen. De 103
zangen moet men enkele ke
ren lezen, om de atmosfeer
van deze taal vol van sym
bolen en aanduidingen aan te
voelen. De dichter Harry
Martinson, een lid van de
Zweedse Academie, maakt
het ons zeki - niet gemakke
lijk. Met opzet speelt hij met
lettergrepen, die eigenlijk
geen inhoud hebben, maar ons
toch doen beseffen, waar het
om gaat. Reeds het woord
Aniara geeft aanleiding tot
vele speculaties. Ni zou nikkel
oetekenen en ar argon. A-ni-ar
zou dus kunnen zijn: zonder
nikkel en zonder het edelgas
argon, dus: aarde noch lucht.
DE INHOUD van het epos
is in het kort deze: van de
symbolische planeet Doris
BEHALVE INLANDSE namen zijn er (Van onze Scandinavische correspondent) chitect tot uitdrukking gebracht door de
hele reeksen wonderlijke plaatsnamen, banken van de kapel zo te plaatsen, dat
die kennelijk gegeven zijn door onver- „Sightseeing" is een woord, dat u maar men half naar de preekstoel, half naar het
schillige reizigers, wier „vindingrijkheid" moet vergeten, als u eens naar Finland licht kijkt. Voor de ramen staan tropische
Australië heeft bedeeld met plaatsna- mocht komen. Dit land moet men bele- planten, die een paradijsachtig geheel met
men als: Nergens Anders, Hooiberg, Hoe ven. Gelukkig is dat dank zij de gastvrij- de achter de ramen groeiende dennen en
heid van de bewoners, nogal makkelijk, berken vormen.
Neem een bad in de sauna. Bij een tem- De natuur is niet te beschrijven. De
peratuur van 100-120 graden vergeet men kleur van de meren en de oneindige bos-
de haast en de zorgen. Het lichaam ont- sen wisselt voortdurend. Maar machtiger
spant zich. Iedere kunstmatigheid gaat nog is de stilte, de rust. Net als in het
verloren. U voelt zich weer mens worden, noorden van Zweden.
En wie dan de durf heeft om in het ijs- En dan de Fin zelf. Hij kent geen valse
koude water te springen (medio april lag schaamte. „Wij hebben het wat moeilijk"
er nog ijs) voelt zich enkele minuten later zei de burgemeester van een belangrijke
als herboren. stad, die een hoog gezelschap voor een
feestelijke lunch had moeten uitnodigen.
U moet het orgel in een kerk Sibelius' "Gaarne hadd^n u meer YU-fn aan"
Finlandia horen spelen of bij een begra- Bieden, maar deze keer verzoek ik u ge
fenis in de Hemelvaartskapel in Abo aan- noegen te nemen met de maaltijd die van-
wezig zijn. Een begrafenis is daar geen daa§ aDe scholieren van onze stad heb-
droefenis. De dood is slechts de overgang ben §ebad En zo kreeg het gezelschap,
van ons donker bestaan naar een leven in waaronder enige directeuren-generaal, m
ruimte en eeuwig licht. Dit heeft de ar- een schoolgebouw een eenvoudige, maar
smakelijk bereide „warme hap' en een
glas melk. Zelden hebben wij zo het ge
voel gehad opgenomen te zijn geweest in
een Finse gemeenschap. Het was, alsof
het hele gezelschap tot de familie behoor
de van de burgemeester, vreugde en zor
gen delend. Het is ook interessant enkele
Finse steden te zien. Helsinki bijvoorbeeld
met zijn station en het witte paleis van
de president. De gebouwen krijgen ech
ter pas leven, als u wordt rondgeleid door
een Fin, met wie u al vriendschap heeft
gesloten.
Het is niet gemakkelijk te zeggen, wan
neer Finland op zijn mooist is. De winter
is donker en koud. De korte, maar fel
ontluikende lente laat tot einde mei op
zich wachten. Dan komt echter ook de tijd
van de muggen, zodat het eigenlijk pas
augustus is, alvorens men onbekommerd
van het landschap kan genieten. In sep
tember is de vreugde alweer afgelopen.
De tweede helft van september zouden wij
zelfs willen afraden.
De reiziger doet er goed aan vooral de
afstanden niet te onderschatten. Al heeft
Finland maar 4,3 miljoen inwoners, het is
500 tot 600 kilofneter breed en 1.100 kilo
meter lang. Door de devaluatie zijn de
prijzen voor de Nederlandse beurs lager
geworden. Voor duizend kilometer sporen
betaalt u 36 kronen. Een couchette krijgt
u voor amper acht gulden. Voor demi-pen
sion in Helsinki moet u echter achttien tot
twintig gulden rekenen. In de provincie
liggen de prijzen evenwel belangrijk la
ger.
Het beste bewijs van goede service is
Aniara. wel het feit, dat dit landje twee toeristi
sche brochures in de Nederlandse taal uit-
van Dorisburg behoorde te E kunt ze gratis krijgen door te
rapporteren is zij in elkaar ge- schrijven aan the Finnish Tourist Associa-
vertrekt het ruimteschip
Aniara met achtduizend men
sen aan boord. De meesten
van hen zijn emigranten, die
de door stralen haast onbe
woonbaar geworden Doris
willen verlaten, om op Mars
een nieuwe toekomst te be
ginnen. Aangezien al duizen
den ruimteschepen deze reis
eerder hebben gemaakt, wordt
het vertrek niet op bijzondere
wijze gevierd. Het is een ge
wone routinevlucht. De reizi
gers dansen en hebben pret.
Maar het gevaarte raakt in
botsing met Leoniden, krijgt
stuurschade, wordt uit zijn
koers gerukt en vliegt nu met
onverminderde kracht uit ons
zonnesysteem in de ruimte
van de Melkweg. Ondanks hun
snelle vaart zullen de opva
renden nimmer het ruimte
schip kunnen verlaten. Een
dood in de oneindige en lege
ruimte is gewis.
DE PASSAGIERS zien nu
hun leven een andere inhoud
krijgen. De dood is de ruimte
die het schip omgeeft, terwijl
alles binnen de Aniara een
symbool is voor de kortheid
van ons leven. Maar het is ook
de plaats, waar de nood der
zielen wordt weerspiegeld.
Voor de ziel is de ruimte van
een lichtjaar een geweldige
leegte zonder doel, een zee,
waar zij in verdrinkt. Wat de
ziel zoekt is niet in deze lege
ruimte maar in haar binnen
ste zelf. Maar als ook deze on
stoffelijke ruimte leeg is, is
het nog erger dan de leegte,
die de ziel omgeeft. In het stuk
worden de laatste jaren van
de vlucht beschreven en ver
schillende personen in fantas
tische karikatuur voorgesteld.
Daisy Doody, een emigi-ante
uit de vrolijke stad Dorisburg,
vult de leegte met dans en met
woorden. Niemand verstaat
wat zij zegt, maar begrijpt uit
haar klanken dat zij levens
vreugde wil spreiden. De
blinde is doofstom geworden
toen het oorlogslawaai zege
vierde. Mima (van mimiek) is
het door mensen vervaardigde
toestel, dat alles wat op Doris
gebeurt, weer kan geven, maar
een eigen gevoel heeft gekre
gen. Toen Mima de ondergang
In het luchtschip
tion, Mikonkatu 15 a, Helsinki.
RIJDENDE SCHOLEN VOOR
INDIANENKINDEREN
stort.
DIT ALLES is door muziek
geïllustreerd, gedeeltelijk met
elektronische muziek. Toen
ons zonder dat wij de in
houd kenden bij enkele mu-
ziekpassages onze indruk werd
gevraagd, zeiden wij spottend: An .de ^ei'en'gde Staten worden veer-
„Een holle doos uit blik in een tig rijdende scholen gebruikt om de kin
holle ruimte". Er komen on- deren van de Navajo-indianen in de afge-
gekende tonen in voor en er legen reservaten lezen, schrijven en re-
wordt gewerkt met ongekende kenen bij te brengen. Elk van deze scho-
geluidseffecten, die echter toch len-op-wielen bestaat uit een aantal
het juiste beeld oproepen. Het vrachtauto's voor de leermiddelen en de
zal geen gemakkelijke taak schoolbanken, caravans voor het onder
zijn deze opera in andere lan- wijzend personeel en een grote trailer met
den ten gehore te brengen. Het oplegger, die de onderdelen van de pre-
is moeilijk de vele fijne nuan- fabricated klaslokalen vervoert. Kinderen
ces en woordspelingen te on- uit een gebied, dat vaak groter is dan een
derscheiden en men heeft Nederlandse provincie, krijgen hier dag-
technische verklaringen nodig, onderwijs, twee maaltijden per dag en zo
Voor ons is deze opera echter nodig, gratis transport heen en weer naar
een belevenis geweest, die wij huis met een schoolbus. Men geeft de voor-
intensief genoten. Maar al was keur aan deze mobiele onderwijsinrich-
het een korte voorstelling tingen boven kostscholen, omdat de kinde-
amper 2'/« uur toch was ren nu voortdurend in contact blijven met
deze reis door de oneindige de gezinnen en met hun eigen sociale mi-
ruimte vermoeiendlieu.
