West-Duitsland erkent nu eindelijk
de waarde van de 20ste juli 1944
OPRECHTE HAARLEMSCHE COURANT
HET WEER
Communistische agitatie in
Irak leidt tot straatterreur
Westen met nieuw
compromis
Herdenkingsplechtigheid en eerbetoon
in aanwezigheid van legerdeputatie
BOEIENDE DAGTOCHT!
Ernstig bloedvergieten
uit Kirkoek gemeld
Op de man af
In de krant van heden:
Rem raakte defect op
helling van St. Gothard
Geen paratyfus in kamp
te IJmuiden
VIJFTIEN JAAR NA DE AANSLAG OP HITLER
DE MOEITE WAARD
Zonnig
Aan het strand
Salarisverhoging voor
metaalindustriebeambten
fluit!
me muftma veforeijou mit/i
Op naar Sijtje
Het woord is aan
Geneefse conferentie
74e JAARGANG No 8 MAANDAG 20 JULI 1959 304e JAARGANG No 160
Grote Houtstraat 93, Haarlem. TeL 15295
(6 lijnen) Directie, Redactie, Administratie.
Drukkerij Gr. Heiligland 10. Tel. 15295. Bij-
Hoofdredacteur: Simon Koster
Adj. Hoofdredacteur: Jos L. Lodewijks
Haarlems Dagblad
Uitgave Grafische Bedrijven Damia'te N.V.
Verschijnt dagelijks beh. op zon- en feestdagen.
Abonnement p. week 59 ct., p. kwartaal 7.65,
kantoor Haarlem-N. Soendapiein, Tel. 57755 «öi Ja fr. p.p. 8.15. Losse nrs. 12 ct. Postgiro 273107,
L n. v. Haarlems Dagblad/Opr. Haarl. Crt.
Directie: P. W. Peereboom en A. D. Huijsman
KOPENHAGEN (UPI) De gehele
Scandinavische tournee van de Russische
premier Nikita Kroesjtsjev is afgelast, al
dus is In Kopenhagen, Stockholm, Oslo en
Helsinki vanmiddag officieel bekendge
maakt. Een reden voor het afgelasten van
het bezoek, dat op 9 augustus te Kopen
hagen zou beginnen, is tot dusver niet ge
geven. Ook het bezoek van Kroesjtsjev
aan Finland is afgelast.
De mededelingen kwamen kort na el
kaar in officiële communiqué's in de drie
Scandinavische hoofdsteden uit. Men ver
diepte zich onmiddellijk in gissingen om
trent de oorzaak van het Russische be
sluit, dat in de internationale diplomatie
vrijwel zonder precedent is. De gissingen
variëren van vijandigheid in de Zweedse
pers tot ziekte van Kroesjtsjev, en belang
rijke politieke ontwikkelingen achter het
IJzeren Gordijn zijn niet buiten beschou
wing gelaten.
Reuter vernam, dat de Russische rege
ring het afgelasten wijt aan de kritiek, die
de voorgenomen bezoeken in de Scandina
vische landen hebben gewekt. Kroesjts
jev zou evenwel de mogelijkheid hebben
opengelaten om later, als de sfeer verbe
terd zou zijn, nog eens terug te komen op
zijn voornemen, een reis door Scandina
vië te maken.
Kroesjtsjev zou, met zijn vrouw Nina en
zijn dochters Elena en Julia, op 9 augus
tus aan boord van een Russisch oorlogs
schip te Kopenhagen zijn gearriveerd. De
Deense minister van Buitenlandse Zaken,
Jens Otto Krag, verklaarde, dat het be
richt van de afgelasting volkomen onver
wacht kwam en zeer wordt betreurd.
Er zijn geruchten geweest, dat Kroesjts-
„Dat gaat niet goed. Hij komt recht op
ons af", dachten de twee jongelieden,
die men haastig de benen ziet nemen
voor de „Presidente Dutra" een op de
Verolmewerf te Alblasserdam ge
bouwd tankschip. Het 33.000 ton me
tende schip is gebouwd voor Brazi
liaanse rekening. De tewaterlating was
geen eenvoudige zaak. Het schip moest
in zijn vaart worden geremd, wilde het
niet op de oever lopen, een omstandig
heid, die door de wegschietende toe
schouwer als zeker werd aangenomen.
Ze kregen ongelijk.
Kroesjtsjev
jev zijn tournee zou kunnen uitstellen als
de Geneefse conferentie een formule mocht
vinden, die de mogelijkheid biedt, dat bin
nenkort een topconferentie wordt gehou
den.
Mevrouw Kroesjtsjev zou haar echtge
noot op zijn Scandinavische reis verge
zeld hebben. Twee leden van de Russi
sche geheime dienst en functionarissen
van het protocol zijn 4 juli uit Kopenha
gen in Stockholm aangekomen voor be
sprekingen over de voorbereiding van
Kroesjtsjevs bezoek.
pag.
Weerrapporten 1, 2
Economisch nieuws2
Op de Praatstoel3
Feuilleton 4
Radio en Televisie4
Uit stad en omgeving 4, 5, 6
Agenda 4
Beurs4
Examens 5
Sport 7 t.m. 9
Toch is het zo2
DIT NUMMER BESTAAT UIT
TIEN PAGINA'S.
ANDERMATT, Zwitserland (UPI)
Een groep Spaanse toeristen heeft zon
dag een angstige belevenis gehad toen de
remmen van de autobus, waarin het ge
zelschap onderweg was, op de helling van
de Sint Gotthard, defect raakten.
Een losliggende steen schoot bij het
passeren van de autobus onder de wagen
tegen een remcylinder. De chauffeur kon
de wagen niet remmen, en steeds sneller
reed deze de helling van de Sint Gotthard
af.
De 33 toeristen geraakten in angst en
menigeen zag de dood reeds naderen toen
de chauffeur op enige afstand een beton
nen pijler van een bergspoorweg ont
waarde. Hij stuurde de bus er tegenaan.
De radiator en de motor van de wagen
werden ernstig beschadigd en de passa
giers werden door de schok dooreenge-
smeten. Maar de bus stond stil en de men
sen erin leefdenenkele meters van
een ravijn, waar de bus hoogstwaarschijn
lijk in gevallen was als de pijler er niet
was geweest.
Het onderzoek, in Haarlem ingesteld
naar de mogelijkheid van paratyfus onder
Canadese kampeerders in IJmuiden, heeft
definitief uitgewezen, dat er geen sprake
van paratyfus is geweest.
De Canadese jongens zijn inmiddels
naar Duitsland vertrokken.
Een beeld van de vakantie van de i Italië. Koningin Juliana en Prinses
Nederlandse koninklijke familie in I Beatrix wandelen door een smal
straatje van Amalfi.
(Van onze correspondent in Bonn)
Het afgelopen weekeinde heeft men zich in West-Duitsland dan eindelijk toch in
alle geledingen van staat en maatschappij uitgesproken vóór de 20ste juli 1944: de
dag waarop rond 200 later geëxecuteerde Duitse officieren, vakbondsleiders en
politici poogde via een revolutie tegen en een aanslag op Hitier zich van het
nazisme te bevrijden. Vijftien jaar nadat de bom van de kolonel Clausgraf Schenk
von Stauffcnberg in het Oostpruisische „Führerhauptkwartier" explodeerde, zonder
Hitier te treffen, is met deze algemene herdenking een streep gezet onder het debat,
waaronder vooral het prestige van het nieuwe Westduitse leger, de Bundeswehr, leed.
Zaterdagavond sprak de Westberlijnse
burgemeester Brandt op de binnenplaats
van de gevangenis te Berlijn-Plötzensee,
waar de meeste deelnemers aan de opstand
tegen Hitler in juli en augustus 1944 zijn
onthoofd of doodgeschoten. Zondagmorgen
legde Bondskanselier Adenauer een krans
te Bonn ter ere van de verzetslieden tegen
de nazi's uit naam van de regering. De
meest uitgebreide plechtigheid vond even-
we] te Berlijn plaats in de vroegere
Bendlerstrasse, thans Stauffenbergstrasse
geheten, waar in de oorlogsjaren het voor
malige oppercommando van het Duitse
leger zijn zetel had, waar de draden van
de opstand tegen Hitier samenkwamen en
waar verscheidene officieren doodgescho
ten werden op die 20ste juli. Aan deze
plechtigheid nam voor het eerst in het
Advertentie
naar
Lelystad en de
Zuiderzeewerken
met het m.s.
Kasteel Staverden
Prachtige boottocht dwars door de
Zuiderzeewerken in volle actie In
Lelystadca 1'/, uur aan land. Prima
gidsen: ook aan boord! Vertrek, De
Ruyterkade, Steiger B elke dag (beh.
vrijd. en zat.) 9.30 u.; terug in A'dam
ca 5 u. Vohw. f 4,50kind. t/m 12 j.
f 2,75. Prima restaurant aan boord.
Vraag iniidrtingen: tel. 46775!
hol la nd"ve luwe lijn
Verwachting tot morgenavond:
Droog en overwegend zonnig
weer. Zwakke tot matige wind,
in hoofdzaak tussen west en
noord. Weinig verandering in
temperatuur.
Volledige weerrapporten op pagina twee.
Zonnig strandweer. Een zwakker
wind tussen west en noord zorgt
voor enige afkoeling. Temperatuur
rond 20 gr. C. Zeewater helder met
vrij sterke branding, temperatuur
18 gr. C. Laag water 's middag 12
uur, hoog water 's avonds half vijf.
Strand voor fietsen berydbaar van
acht uur 's morgens tot half drie
'smiddags.
BEIROET (UPI) In Beiroet en Da
mascus komen berichten binnen over
ernstige ongeregeldheden, die sinds de
herdenking van de staatsgreep van de
14de juli in verschillende Iraakse steden
en vooral in het oliecentrum Kirkoek zou
den zijn voorgekomen. Het Egyptische
persbureau spreekt zelfs van een burger
oorlog, die nu in de straten van Kirkoek
zou woeden tussen communisten en na
tionalisten. De communisten zouden een
deel van de stad bezet hebben, waar zij
acht Turkomannen (leden van een natio
nalistische stam) zouden hebben opge
hangen en de lijken van nog twee door de
straten gesleurd zouden hebben. Een re
giment, dat de politie en troepen van de
stad te hulp gezonden was, zou naar de
communisten zijn overgelopen.
In de, eveneens onbevestigde berichten,
die in Beiroet binnenkwamen wordt ge
sproken over ruim vijftig doden die ge
vallen zouden zijn bij gevechten tussen
communistischgezinde Koerden en natio
nalistische Turkomannen in Kirkoek.
(Reuter) De gouverneur-generaal
van Irak, brigade-generaal Abdi, heeft
zondagavond een verklaring uitgegeven,
waarin werd gezegd, dat velen zijn gedood
bij de ongeregeldheden te Kirkoek. De
toestand is volgens de verklaring thans
weer normaal.
Verder zei brigade-generaal Abdi, dat
een speciale commissie naar Kirkoek is
gezonden voor een onderzoek naar de ge
beurtenissen daar.
In Bagdad deden communistische groe
pen woensdag een aanval op het huis van
kolonel Sjamsoeddin Abdoellah, de voor
zitter van de eerste legerraad, die bekend
staat als anti-communist. Dit gebeurde
toen premier Kassem de parade gade
sloeg.
De kolonel vroeg telefonisch om hulp en
bestreed daarna de aanvallers met zijn
revolver, waarbij er tenminste vier wer
den gewond. Later arriveerde een leger
eenheid, die de aanvallers verdreef. Het
huis van de kolonel staat nu onder be
waking, aldus de correspondent. Volgens
andere berichten zou Sjamsoeddin do
delijk gewond zijn.
De beambten in de metaalindustrie kri
gen een salarisverhoging van 5 percer
ingaande 1 augustus.
De centrale commissie voor de beamb
ten in de metaalindustrie deelt mee, datl
partyen by de C.A.O. voor de beambten
in de metaalindustrie, in aansluiting op
het in de vakraad voor de metaalindustrie
overeengekomene ten aanzien van de uur
lonen van de handarbeiders, overeenstem
ming hebben bereikt over een salarisver
hoging van 5 percent, welke behoudens
goedkeuring door de betrokken werk
gevers- en werknemersorganisaties en na
verkregen goedkeuring van het College
van R\jksbemiddelaars voor het eerst
zal gelden over de maand augustus 1959.
Het is de bedoeling om deze salarisver
hoging tezamen met de verwerking van de
huurbyslag op te nemen in de salarisscha
len van een nieuwe collectieve arbeids
overeenkomst. I
bestaan van het nieuwe Westduitse leger
een delegatie van de „Bundeswehr" deel,
bestaande uit vertegenwoordigers van het
ministerie van Defensie te Bonn en onder
meer de zoon van de terechtgestelde Stauf-
fenberg. Aan deze plechtigheid is de afge
lopen week voorafgegaan een opzienbaren
de oproep tot het leger van de hoogste
militair in de lande, inspecteur-generaal
Adolph Heusinger. In die oproep verklaar
de Heusinger: ,,de daad van de 20ste juli
1944 een daad tegen het onrecht en
tegen de onvrijheid was een lichtstraal
in de donkerste tijd van Duitsland." Hij
noemde de deelnemers aan de opstand
„martelaren tegen de tiran Hitler" en zeide
tenslotte: „wij, soldaten van de Bundes
wehr, staan in eerbied voor het offer van
die mannen, wier geweten was gewekt. Zij
zijn de voornaamste getuigen tegen de
collectieve schuld van het Duitse volk. Hun
geest en hun houding zijn ons voorbeeld".
Invloed
Heusinger, die zelf bij de aanslag aan
wezig was en daarbij ernstig gewond werd,
is in de herfst van 1944 door de Gestapo
gearresteerd, maar tenslotte toch weer
vrijgelaten. Zijn bekentenis tot de plegers
van de aanslag heeft in West-Duitsland
opzien gebaard. Tot dusverre bestond er
onder de officieren van het nieuwe leger
een kloof tussen hen, voor wie Stauffen-
berg en de andere samenzweerders in de
grond van de zaak verraders waren, omdat
zij hun officierseed aan Hitier hadden ge
broken, en anderen, die de menselijke eer
hoger stelden dan die eed en de cadaver-
discipline, de gehoorzaamheidsdwang. Voor
de eerste groep bleef de' opofferende
samenzwering van hoge officieren als
Beck, Hoepner, Von Witzleben, Olbricht,
Von Stulpnagel en anderen een soort dolk
steek in de rug. In de Bundeswehr heeft
de invloed van deze officieren er tot dit
jaar voor gezorgd, dat het nieuwe leger
het niet over zijn hart kon krijgen een on
omwonden „ja' 'tegen de samenzweerders
te zeggen. Dit is thans eindelijk geschied,
ongetwijfeld, zo meent men te Bonn, ten
gevolge van de invloed van bondspresident
Heuss, die enige tijd geleden in Hamburg
en Kiel sprak over het nog niet over
wonnen verleden. Men neemt aan dat de
invloed van Heuss er in is geslaagd in het
leger het normale menselijke geweten te
laten zegevieren over het strikte militaire
gehoorzamen. De mannen van de 20ste juli
zijn thans een voorbeeld geworden voor
de soldaten van het nieuwe leger.
Maar hoezeer de daad van de 20ste juli
1944 nog altijd een betwiste daad vormt,
blijkt uit allerlei commentaren, waarin de
nadruk er op wordt gelegd dat de 20ste
juli zowel opstand van het geweten als
formeel het verbreken van een eed was.
Men omzeilt voorts de vraag waarom de
verantwoordelijke officieren onder Hitier
niet vroeger, maar pas toen de nederlaag
definitief in zicht kwam de nazi-tiran uit
de weg wilden ruimen.
In elk geval kan men de houding van
de Bundeswehr-leiders, die het gehele
officierskorps over de kloof van de 20ste
juli laten springen, toejuichen, ook al is
de bekenteis bepaald aan de late kant.
Advertentie
BARTELJORISSTR HAARLEM TEL. 13439
LEIDSESTRAAT (BI)' KONINGSPLEIN) AMSTERDAM TEL: .223596'
TOTALE OPRUIMING
Nu Marken met het vasteland ver
bonden is, stromen des zondags de
toeristen toe. Het parkeerterrein was
gisteren een aanlegsteiger vol nieuws
gierige bezoekers. Alsof zij de kraal
van Sijtje Boes gaan betreden zo wor
den zij door de Marke(tentster) opge-
wacht, die men rechts of de foto ziet.
Vroeger verlieten de toeristen om zes
uur het eiland met de laatste boot.
Gisteravond waren ze er om elf uur
nog
Coleridge
Een kunstwerk is iets dat tussen een
gedachte en een ding ligt.
Van onze reisredacteur W. L. Brugsma)
GENEVE, 20 juli. De Westelijke
eenheid in Genève is hersteld. Nadat
in zeven weken onderhandelen voort
durend nieuwe barsten in het Weste
lijke blok waren gekomen, is er, nu de
ministersconferentie het beslissende
stadium van concrete onderhandelin
gen over Berlijn en al-Duits overleg
is ingegaan, eindelijk bij het scheiden
van de markt volledige eensgezindheid
bereikt tussen Britten, Amerikanen,
Fransen en Westduitsers. Tezamen
hebben zij een nieuw Westelijk plan
uitgewerkt, dat door sommigen als
een tegenoffensief en door anderen
als een compromis-voorstel wordt
aangeduid. Het plan omvat een alter
natief voor de al-Duitse commissie
met gelijke vertegenwoordiging van
Oost- en West-Duitsland, die de Rus
sen hebben voorgesteld en die voor het
Westen onaanvaardbaar is. Hoe on
aanvaardbaar wordt Gromyko van
daag nauwkeurig duidelijk gemaakt,
eerst op het besloten overleg tijdens
een lunch bij Selwyn Lloyd, daarna op
een plenaire zitting, die op verzoek
van het Westen reeds heden in plaats
van morgen wordt gehouden.
Na een zaterdag van intensief Westelijk
beraad, waarin zelfs de Westduitsers hun
achterdocht jegens de Britse soepelheid
lieten varen en waarin de eensgezinde
Westelijke conferentietactiek eindelijk tot
stand kwam, namen de ministers de hele
zondag vrij om zich eens ever. te ont
spannen. Lloyd ging spelevaren op het
meer van Genève, Couve speelde golf en
Herter besteeg per kabelbaan Europa's
hoogste top, de Mont Blanc. op welke on
gewild symbolische plaats hij ook de Oost
duitser Lothar Bolz aantrof.
Vandaag trokken de ministers uitgerust
met een nieuwe strategie ten strijde.
Waaruit bestaat die strategie? Ten eerste,
categorische en volledig met redenen om
klede verwerping van de al-Duitse com
missie, die Gromyko als prijs eist voor het
bestand om Berlijn, waar het Westen op
uit is. Nu begrijpt het Westen heel goed,
dat het een prijs voor een tussentijdse re
geling in Berlijn op tafel zal moeten leggen
en het nieuwe Westelijke tegenvoorstel zal
dus het alternatief daarvoor bevatten, dat
door Gromyko zeker als mogelijkheid was
aangeduid. Volgens hetgeen er over is uit
gelekt houdt het Westelijke plan vast aan
de uiteindelijke viermogendheden-verant-
woordelijkheid voor Duitsland, vooral over
de kwesties van vredesverdrag en hereni
ging. Die verantwoordelijkheid zou be
lichaamd kunnen worden in een perma
nente viermogendhedencommissie. Maar
daarnaast ziet ook het Westen ruimte voor
een inter-Duits overleg, waarbij afgevaar
digden van Bonn en Pankov dus aan één
tafel zouden komen te zitten. Als taak
voor wat b.v. een al-Duitse subcommissie
zou kunnen zijn, zou het Westen in de eer
ste plaats de technische contacten zien, die
op het praktische plan van het vrije ver
keer voor personen en goederen de coëxis
tentie van de twee delen van Duitsland zou
kunnen vergemakkelijken. Hoe het Weste
lijke plan er precies uitziet, is ondanks alle
speculaties nog niet bekend. Of het direct
in zijn geheel ter tafel komt of slechts een
uitgangspunt stelt, dat nog een paar ver
volgen kan omvatten, is evenmin bekend.
Tenslotte zal Gromyko zeker eisen, dat
ieder al-Duits beraad ook politieke onder
werpen moet raken. Het blijft uiteraard
zeer goed mogelijk, dat hij het nieuwe
Westelijke voorstel, dat in feite een vrij
ingrijpend gewijzigde versie van een eer
der Westduits voorstel is, van de hand zal
wijzen. Maar de Westelijke delegaties ver
zekerden gisteren, dat zij geen voorstel
zullen doen, dat voor Gromyko reeds bij
voorbaat volkomen onaanvaardbaar is. Zij
weten immers, dat een of andere vorm
van al-Duits overleg dat een verder
gaande de facto-erkenning van de Oost-
Duitse democratische republiek inhoudt
een absolute voorwaarde voor een tussen
tijdse regeling in Berlijn is.