Het twaalfde muziekfeest te Aix-en-Provence
NIEUW LEVEND POLIO-VACCIN
Collectieve nederzetting is het
minst geschikt voor sociaal-
psychologische aanpassing
MACUMBA, HEILZAAM BRAZILIAANS BIJGELOOF
UIT HET YERRE APE EL AMD DEE SLAVEN
MEDISCHE
KRONIEK
fflmm 1 -
s® /"L:
K»ygafM(0 f w#f.
A Sfjg V <4,'/ïï
il^w
sa
(Van onze correspondent in Parijs)
HET TWAALFDE MUZIEKFEEST in Aix-en-Provence is weer
voorbij en die kleine duizend, of ten minste enkele honderden, niet-
Proven?alen van Franse of vreemde bloede die zich een zomer
zonder Aix nu niet goed meer voor kunnen stellen, zijn weer thuis.
Sedert wijzelf, nu al zo'n tien jaren, de tocht Parijs—Aix-en-Provence
van zo'n kleine achthonderd kilometers elke julimaand ondernemen,
hebben we begrip gekregen voor de mentaliteit, de geestesgesteld
heid van de pelgrimvaarder. Want zonder vage en valse dweperij
mag die zomerse trek, geloof ik, toch wel met een pelgrimage worden
vergeleken. Aix is de oase van Renaissance-schoonheid, gelegen in de
Provence die een der karakterrijkste en meest grandioze streken is
van het ook geografisch zo gevarieerde Frankrijk. Aix is de stad
waar twaalf jaar geleden een groot zakenman, die de dingen niet
kinderachtig ziet en aanpakt, Roger Bigonnet geflankeerd door een
impressario met geraffineerde smaak en intuïtie, die tevens een der
beste kenners is van de internationale „vocale markt" Gabriel Dus-
surget, en door een der gezaghebbende musicologen van deze tijd,
Mare Pincherle een paar voorstellingen van Mozart-opera's orga
niseerde, uit welk initiatief Frankrijks meest belangwekkende muziek
feest ontstond. Met het bovengenoemde driemanschap is het direc
torium van Aix intussen nog niet voltallig. De man die door en met
Aix groot is geworden en die zijn persoonlijke stempel nog wel het
diepst heeft gedrukt op de stijl van dit muziekfeest, is de Duitse
dirigent Hans Rosbaud; en voor het eerst mankeerde Rosbaud, die
vlak voor het begin van het festival een operatie moest ondergaan,
nu op het appèl. Een zwaar verlies uiteraard.
DE FUNCTIE VAN ROSBAUD als kun
stenaar die gestalte en een eigen gezicht
gaf aan de muzikale traditie en stijl van
het muziekfeest, is van den beginne twee
ledig geweest. Hij introduceerde in Frank
rijk en Europa een Mozart-opvatting- die
een transparante en bijna vlinderachtige
lichtvoetigheid paart aan een zin voor
dramtiek waardoor vooral Don Juan een
hoogtepunt in de muzikale annalen kon
worden. Maar met de programma's van
zijn concerten bewees hij tevens dat voor
hèm de muziekgeschiedenis bij Mozart,
en in het algemeen het verleden, niet is
opgehouden. En speciaal voor de Weense
school van Schönberg, Von Webern en
Alban Berg en hun hedendaagse nazaten
heeft Rosbaud zich voortdurend als een
overtuigend pleitbezorger en zelfs apostel
gedragen.
MEN WEET DAT de traditionele novi
teit dit jaar een Hollands-Provengaalse
coproductie is geweest: Haydn's „II mon-
do della luna" die onder leiding van Carlo
Maria Giulini achtereenvolgens in het
Holland Festival en hier in Aix werd op
gevoerd, en die première heeft zich on
der dezelfde verhoudingen voltiokken: het
publiek heeft zich uitstekend met Goldo-
ni's Spoetnik-verhaaltje geamuseerd en
was royaal met open doekjes. Na de
voorstellingen in Nederland en de bespre
kingen die er in de pers al over zijn ver
schenen, heeft het weinig nut over stuk en
vertolking in Aix nog eens uitvoerig te be
richten.
OOK ALS OPERACOMPONIST bewijst
„Papa Haydn" die het psychologisch
uitbeeldingsvermogen van een Mozart dan
Een der vele pronkstukken uit de Franse
barok: het stadhuis van Aix-en-Provence.
wellicht miste hier zijn tijd tientallen
jaren vooruit te zijn geweest. Inzake deze
opvoering kan men van een uiterst geluk
kige internationale samenwerking spre
ken. Het vaderlandse aandeel van het
begeleidende Hollands Kamerorkest, dat
ook voor verschillende concerten had ge
tekend, is en wordt hier terecht algemeen
hoog geprezen. Een ensemble dat zich met
de beste soortgelijke groepen uit Rome,
Bazel, Toulouse, Saarbrückea. Stuttgart,
of Joegoslavië meten kan. Drie concerten
onder Giulini en Paul Sacher heeft het
Hollandse Kamerorkest gegeven, waarvan
OP EEN internationale
conferentie van de Wereld
gezondheidsorganisatie in
Washington zijn belang
rijke mededelingen gedaan
over proefnemingen met
drie verschillende vaccins
tegen kinderverlamming.
Vijftig internationale ex
perts woonden de confe
rentie bij. Zij bespraken de
verschillende inentingscam
pagnes die met de nieuwe
vaccins zijn uitgevoerd. Het
tot nu toe gebruikelijke
vaccin tegen kinderverlam
ming werd ontwikkeld door
dr. Jonas Salk. Dit vaccin
bevat zoals hier reeds meer
malen uiteengezet werd
uitsluitend dode stof: alle
levende resten van de ver
wekkers van de kinderver
lamming worden tijdens
de bereiding van het vaccin
onschadelijk gemaakt met
behulp o.a. van forma
line. Aan het gebruik v&n
levende stoffen voor de
verwekking van immuni
teit (onvatbaarheid) tegen
kinderverlamming zijn zo
wel theoretisch als prac-
tisch diverse voordelen
verbonden. Levend vaccin
is goedkoper te bereiden,
maar bovenal behoeft het,
in tegenstelling tot dood
vaccin, niet ingespoten te
worden, maar kan men het
innemen in de vorm van
pillen of een drankje. Bo
vendien zou de bescher
mende werking van een
levend vaccin langer aan
houden dan van het dode
Salk-vaccin, dat na een
aantal jaren zijn bescher
mend vermogen tegen in
fecties met kinderverlam
ming verliest. Tenslotte
wordt als een voordeel van
het gebruik van een levend
vaccin nog aangevoerd, dat
't gebruikelijke dode Salk-
vaccin wel bescherming
biedt tegen de verlammin
gen die optreden kunnen
na een infectie met polio
(kinderverlamming) maar
niet tegen de lichte infec
ties met de verwekker van
polio, die ziek maken zon
der verlammingen te doen
ontstaan.
Drie verschillende nieu
we vaccins, alle bestaande
uit levende afweerstoffen,
zijn de laatste tijd ontwik
keld in Amerika. Op de
conferentie van de Wereld
gezondheidsorganisatie zijn
hierover nu diverse mede
delingen gedaan.
HET BEKENDSTE levende
vaccin, in te nemen in de
vorm van pilletjes, is ont
wikkeld door dr. Albert
Sobin. In Rusland werd dit
uit Amerika afkomstige
vaccin toegepast bij bijna
vier miljoen mensen. Naar
Russische deskundigen
meedeelden, was men zeer
tevreden over het gebruik.
Het vaccin, via de mond
ingenomen, wordt opge
nomen in maag en darm.
Het verwekt in het bloed
voldoende afweerstoffen,
die het lichaam bescher
ming bieden tegen infecties
met polio. Behalve vier
miljoen Russen zijn ook 2,5
miljoen mensen in Mexico
en enige honderdduizenden
in Tsjechoslowakije en Sin
gapore met het levende
vaccin van dr. Sabin on
vatbaar gemaakt voor polio.
In Belgisch Kongo werd
een ander Amerikaans
levend vaccin op grote
schaal gebruikt. Nadelige
gevolgen werden niet waar
genomen en er bleek vol
doende onvatbaarheid voor
polio te ontstaan. Ditzelfde
soort levend vaccin wordt
thans ook in Polen toege
past.
Een derde levend vaccin
wordt op diverse plaatsen
in Amerika gebruikt bij
schoolkinderen in steden,
waar andere kinderen reeds
ingeënt zijn met het dode
Salk-vaccin. Op deze wijze
zal het mogelijk zijn in de
toekomst de resultaten van
de beide soorten vaccinaties
te vergelijken bij overeen
komstige groepen kinderen
van gelijke leeftijd en
levend onder overeenkom
stige omstandigheden.
PROF. Dr. J. D. VER
LINDE te Leiden, van het
Instituut voor Praeven-
tieve Geneeskunde, heeft
korte tijd geleden mede
deling gedaan over de in
enting van enkele tiental
len vrijwilligers in ons land
met dit nieuwe levende
vaccin. Nagegaan wordt
thans, of zich in het bloed
van deze vrijwilligers vol
doende afweerstoffen tegen
polio ontwikkelen. Ook
wordt onderzocht hoelang
deze afweerstoffen in het
bloed aanwezig blijven. Van
belang is ook. of het levend
vaccin door de verschillen
de bewerkingen die het bij
zijn bereiding heeft onder
gaan, voldoende afgezwakt
is, waardoor het levende
vaccin niet meer doordringt
tot het centrale zenuwstel
sel, althans niet meer in
staat is, daar enige schade
aan te richten. De eerste
resultaten hiermee opge
daan zijn, ook in ons land,
bevredigend. Het gebruikte
levende vaccin is daarbij
onschuldig gebleken.
Voorlopig is echter in
ons land alleen het dode
Salk-vaccin voor normale
toepassing aanwezig. Het
is en blijft raadzaam, van
de overal geboden gelegen
heid kinderen te laten in
enten met dit in de gehele
wereld reeds toegepaste
vaccin, gebruik te maken,
al is de tijd misschien niet
meer ver, dat een drankje
of pilletje met levend vac
cin de injectie met dood
vaccin zal vervangen.
een uitvoering van de vroeg-klassieken
Handel, Telemann en nogmaals
festival blijven behoren. Naast het Neder
landse ensemble, was voor de „grote"
Haydn. Deze concerten onder de lommer symfonische concerten dit jaar, in plaats
van het park van een der verrukkelijkste van Rosbaud's radio-orkest uit Baden-Ba-
„hotels particuliers" van Aix. zullen tot den, het N.I.R.-orkest uit Brussel geënga-
de zeer dierbare herinneringen aan het geerd.
Een scène uit „II rn.ondo della luna" van Haydn, dat een groot succes werd. Hopelijk
wordt volgend jaar de samenwerking tussen Holland Festival en Aix voortgezet.
De Nederlandse organisatie voor Zuiver-
Wetenschappelijk Onderzoek heeft de heer
J. E. Ellemers te Amsterdam een subsi
die verleend om, tezamen met zijn echt
genote, een sociaal onderzoek in te stel
len naar de tweede generatie van Euro
pese immigranten in Israel. De heer El
lemers is wetenschappelijk medewerker
van de sociografische werkgemeenschap
van de gemeentelijke universiteit van Am
sterdam. Mevrouw Ellemers, die zelf tot
de tweede generatie van Europese immi
granten in Israel behoort, heeft een graad
in de Semitische talen van de Hebreeuw
se universiteit te Jeruzalem en legde aan
het „Institute of Social Studies" te 's-Gra-
venhage haar doctoraalexamen in de so
ciale wetenschappen af. Door de Z.W.O.-
subsidie en door een stipendium van de
Hebreeuwse universiteit hebben de heer
en mevrouw Ellemers in totaal twee-en-
een-half jaar voor hun onderzoek in Is
rael kunnen vertoeven. De heer Ellemers
zal het resultaat van zijn onderzoek in een
proefschrift neerleggen.
In een onderhoud met het A.N.P. ver
telde de heer Ellemers, dat in de meeste
immigratie-gebieden de tweede generatie
een speciale plaats inneemt. Op de twee
de generatie toch doet zich de invloed van
twee culturen gelden. Die van het land van
herkomst van de ouders de eerste ge
neratie en die van het nieuwe vader
land. Deze invloeden kunnen tot allerlei
conflicten en problemen aanleiding geven,
zowel van psychologische als van socia
le aard. Bij hun onderzoek hebben de heer
en mevrouw Ellemers zich tot de jonge
mensen van tussen de 25 en de 35 jaar
gewend, die opgroeiden tussen de eerste
en de tweede wereldoorlog, toen Israel nog
Brits mandaatgebied was.
Een vergelijking tussen de nederzettin
gen in Israel toonde aan, dat de continuï
teit tussen de eerste- en de tweede gene
ratie van Europese immigranten het
grootst was in de Mosjaviem (coöperaties
van boeren) waar het gezin de eenheid
vormt, waar alles om draait. Deze conti
nuïteit was minder in de steden en het
minst in de Kibboetsiem (collectieve ne
derzettingen) waar de economische een
heid van het gezin verdwenen is. In te
genstelling tot andere immigratielanden,
zijn in Israel de conflicten tussen de eer
ste en de tweede generatie betrekkelijk
gering.
In het algemeen is de tweede generatie
van Europese immigranten met uitge
sproken godsdienstig en verschillende
joods-religieuze symbolen zijn voor de
meesten vaak meer nationale symbolen
geworden. Zij beschouwen het Oude Tes
tament meer als een nationaal geschie
denisboek dan als een godsdienstig docu
ment. De belangstelling van de tweede ge
neratie is in de eerste plaats op de oud
testamentische tijd gericht, toen Israel
evenals tegenwoordig een staatkundige en
territoriale eenheid vormde. Daarom gaat
zij bij het hedendaags archeologisch-, geo
logisch- en mineralogisch onderzoek bij
voorkeur uit van gegevens in het Oude
Testament. Er wordt op het ogenblik ko
per gewonnen op de plaats, waar zich de
kopermijnen van koning Salomo bevon
den en in militaire kringen wordt studie
gemaakt van de strategie van de oude Is
raëlieten.
De houding, die de tweede generatie te
genover de Joden in het buitenland aan
neemt, is tweeslachtig: enerzijds worden
deze als mede-Joden beschouwd, maar an
derzijds vinden zij dat de buitenlandse jo
den ook naar Israel moeten kernen, om
dat daar hun enige toekomst gelegen is.
De zionistische opvoeding, zoals deze door
ouders, scholen en jeugdbeweging ter
hand is genomen, heeft veel succes ge
had, want de leden van de tweede gene
ratie zijn loyale burgers geworden. Deze
opvoeding is zelfs zo geslaagd, dat toen
na de officiële stichting van de staat Is
rael sommige zionistische waarden enigs
zins verbleekten, dit onder de tweede ge
neratie, die met deze waarden was groot
gebracht, aanleiding gaf tot geyoelens san
teleurstelling.
TWEE BLAUWE MORPHO'S, VLINDERS WIER VLEUGELS UIT
DE HEMEL GEPLUKT LEKEN, BUITELDEN VOOR ONS UIT
OVER HET PAD DOOR EEN VAN RIO'S PARKEN EN STREKEN
NEER OP EEN ONDEFINIEERBAAR HOOPJE, OM DAAR MET
TRILLENDE VLERKJES TE BLIJVEN ZITTEN. VAN NABIJ
BEZIEN WAS HET HOOPJE BESLIST NIET AANTREKKELIJK;
HET WAS EEN ZWARTE KIP, OF LIEVER, WAT EENS EEN
ZWARTE KIP GEWEEST WAS. ER STONDEN EEN PAAR GE
BARSTEN KOMMETJES MET KWALIJK RIEKENDE VLOEI
STOF GEVULD; ER LAGEN EEN PAAR STOMPJES KAARS,
EEN PAAR GLIMMENDE MAÏSKORRELS, EEN PAAR KOPEREN
MUNTJES. IK RAAPTE EEN STOKJE OP EN WILDE ER EENS
IN ROEREN, MAAR ONZE BRAZILIAANSE BEGELEIDER
GREEP ME HAASTIG BIJ MIJN ARM EN BELETTE HET MIJ-
„NIET AANKOMEN!" ZEI HIJ DODELIJK VERSCHRIKT.
„WAT IS DAT VOOR ONGUURS?" „DAT? MACUMBA
MACUMBA ZIT de
Braziliaan in het
bloed, of hij nu
blank of donker is,
en zelfs menige
blanke emigrant is
aan macumba gaan
geloven. Met ma
cumba geneest men
de zieken, met ma
cumba ruimt men
zijn vijanden op.
Macumba is doorge
drongen in het wel
zeer eigen christen
dom van Brazilië, en
in de loop dei-
eeuwen raakte het
verspreid door heel
dat reusachtige land,
al bleef het in het
zuiden belangrijk
minder invloed uit
oefenen dan in het
tropische noorden,
waar het grootste
deel van de donkere
bevolking zich op
houdt. De macumba
van Rio, in het Ba-
hiaans „candomblé",
is de steunpilaar,
waaraan de neger
slaaf zich steeds ho
ger oprichtte. Aan
boord van mensont
erende slavensche
pen, waarop toe
standen heersten die
ik mijn lezers be
sparen zal, werden
de negers overge
bracht naar een
nieuw continent, dat
met het oude vertrouwde alleen de hitte
gemeen had. Vóór ze verkocht werden
moest eerst voor het zieleheil gezorgd
worden via een massadoop. Ze leerden
wat gebeden afraffelen en dan waren ze
rijp voor de markt; daarna gingen ze een
leven tegemoet met zoveel ellende als ze
zich onmogelijk hadden kunnen voorstel
len. Ze werden vervoerd naar de enorme
plantages rond Pernambuco en Bahia,
waar de overvloedige suikeroogsten het
goud naar de meesters deed vloeien, d-'e
daarmee steeds nieuwe slaven aankochten.
De schepen, die de slaven aanvoerden,
waren Engels, de handelaren die grof ver
dienden aan de levende koopwaar waren
Hollanders. Dan volgde de moordende ar
beid op de plantages, ze kregen de grillen
en wreedheden te verdragen van hun bui
tengewoon onontwikkelde blanke mees
ters en meesteressen. Zelfs iedere blanke
baby, ieder kind had zijn eigen slaven, en
misschien hadden die nog het meest te
verduren. Het slavenleven eindigde pas
met de dood, soms natuurlijk, vaak ge
welddadig. Lezen we in oude documenten
wat daar hieromtrent beschreven staat,
dan rijzen ons de haren te berge, niet
het minst om de koelbloedigheid en van
zelfsprekendheid, waarmee die wreed
heden haarfijn worden beschreven.
WAS HET EEN WONDER, dat deze on
gelukkige mensen zich nauw aaneensloten
REEDS VAKER HADDEN WE DAT WOORD GEHOORD. REEDS
VAKER HADDEN WE MENSEN VERONTWAARDIGD OF
KWAAD GEMAAKT DOOR ER MET HOLLANDSE NUCHTER
HEID OM TE LACHEN. MAAR MEN GELOOFT ER IN IN BRA
ZILIË, O LIEVE DEUGD JA! DE BRAZILIAAN DIE NIET IN
MACUMBA GELOOFT MOET IK NOG ONTMOETEN. WANT
MACUMBA, DAT IS DE BRAZILIAANSE TOVERIJ; IN MACUMBA
HEBBEN ZICH ALLE RESTEN GECONCENTREERD VAN HET
OUDE FETISJGELOOF UIT HET DONKERE VADERLAND VAN
DE ONGELUKKIGE NEGERSLAVEN, DIE MISSCHIEN IN BRA-
ZILIë HET WREEDST ZIJN BEHANDELD VAN ALLE LANDEN
WAARHEEN ZE VERVOERD WERDEN. MACUMBA WAS DE
KRACHT DIE HEN OVEREIND HIELD IN HUN ERBARMELIJK
BESTAAN, EN MACUMBA HEETTE DAT VREEMDE, DUISTERE
BIJGELOOF, DAT DE ZOOGMINNEN HUN KLEINE BLANKE
MEESTERTJES MET DE MOEDERMELK INGAVEN.
en dat het gemeenschappelijk lijden een
brug sloeg over de kloof van oeroude
stamvetes? Was het een wonder, dat ze
steun vonden in het oude geloof uit hun
vaderland? Dat ze onderling trouw bleven
aan hun geheime taal, ondanks alle va
rianten die die taal bezat? Tot op de dag
van vandaag is die taal blijven bestaan.
Wie zich zou voorstellen dat deze slaven
op een laag geestelijk niveau stonden
heeft het mis. Vele van hen behoorden tot
stammen, die een zeer hoge staat van ont
wikkeling bezaten. Daar velen van hen
Arabisch konden lezen, spreken en schrij
ven bezaten ze zelfs vaak meer ontwikke
ling dan hun meesters.
STERK EN MACHTIG was het oude
geloof en niet alleen de eigen kinderen
kregen dit mee. Want de zwarte min van
het blanke kind en nog steeds wordt
deze methode in Brazilië toegepast!
vertelde haar zoogkinderen de oude ver
halen uit Afrika, en deze vergaten die
nooit door de huiveringwekkende be
koring, die er van uitging.
IN HET KORT komt dit Afrikaanse ge
loof hierop neer: er bestaan drie soorten
zielen, de menseziel, de voorouderziel en
de alziel. Reeds voor de geboorte is het
geslacht va?i de ziel vastgesteld, en na de
dood gaat de ziel in een ander lichaam
over; reïncarnatie dus. Na drie generaties
is de menseziel na loutering een voor
ouderziel geworden en na lange, lange lijd
gaat deze over in de alziel. Eeuwige rust
en vrede op een andere planeet is dan de
beloning. Onder de invloed van de zonde
kan er een zielsvernietiging optreden,
maar na veertien jaar hoe genadig is
eigenlijk dit geloof krijgt de ziel een
nieuwe kans, zodat er nooit één verloren
gaat, want het helle-idee is hun vreemd.
HET AANTAL GODEN is zeer groot; er
zijn machtige en minder machtige en vele
van hen zijn rustig overgegleden in het
katholieke geloof. Oiorum is de hoofdgod.
Hij is niet uit te beelden en kan niet aan
beden worden. Hij werd later een andere
vorm van de Heilige Geest. Dan is er
Oxala, de machtige, die met Christus wordt
vereenzelvigd. Een watergodin, schoon en
liefelijk en oneindig teder, wordt Maria.
In deze vereenzelvigingen ziet de neger
absoluut geen ketterij, want wat betekent
een naam? Oxala is Christus, de godin is
Maria. Waarom niet? Waarom moesten ze
aannemen dat het een wonder was, dat
Mozes water uit de rotsen sloeg, en waar
om was het geen wonder dat een negergod
regen deed neerdalen op de dorstige aar
de? Wat voor de ei .1 ketterij is, is de zui
vere waarheid voor de ander.
MACUMBA EN CANDOMBLé zijn de
rituelen, nodig voor het belijden van deze
wonderlijke, gemengde godsdienst. Deze
rituelen worden door de vrouwen bedre
ven, en hierdoor ligt het hele geloof in hun
handen. En daarmee de macht! De gun
stige invloed, die er van uitgaat, is on
eindig veel groter dan de kwade. Het won
derlijk resultaat hiervan is, dat er bijvoor
beeld in Bahia een matriarchaat is ont
staan. Wel bestaat er bij de godsdienst een
zuiver theoretisch oppertoezicht van drie
mannen die de alziel bezitten, maar er
bestaat een oud gezegde in Bahia: het is
voor een man even gemakkelijk om een
kind te baren als in de candomblé te komen.
De priesteressen, die de macumba bedrij
ven, worden Moeder genoemd en hebben
omtrent tweehonderd personen onder zich,
die hun gehoorzamen. De opleiding tot
priesteres duurt een jaar of zeven en is
uitermate zwaar. Getrouwd zijn de Moe
ders zelden, wel hebben ze kinderen en
hun dochters volgen hen meestal op. Ze
zijn arm als de mieren, maar hebben
meestal een minnaar die hen met hart en
ziel is toegewijd. Deze minnaar mag op
het tempelterrein wonen, helpt daar met
allerlei werkjes en geniet vele voorrech
ten. Men zou geneigd zijn de priesteressen
als zedeloos te doodverven, maar dat zijn
ze naar Braziliaanse opvattingen zeer be
slist niet. Men vindt zelfs, dat ze tot de
meest eerzame vrouwen behoren. Ze zijn
zeer gezien en hun macht is hieraan even
redig.
MAAR MANNEN ZOUDEN geen man
nen zijn als ze niet een dergelijke instel
ling bezaten, en zo is dan de „capoeira"
ontstaan, die in hoofdzaak bestaat uit
rituele worstelpartijen met zangbegelei
ding. Macumba wordt bedreven in een
aantal armelijke tempels, die niet veel
verschillen van de lemen hutten, waarin
de negers wonen. Ze staan op uitgestrekte,
door bomen beschaduwde terreinen, en het
hele complex heet „terreiro". In die som
bere tempels dansen de Moeders.... Er
is het doffe en opzwepende dreunen van
trommen. De Moeders dansen, het donkere
hoofd in trance achterover geworpen, de
ogen gesloten, de wijde kleurige rokken
zwaaiend om de wiegende heupen. Ze
dansen urenlang en soms vaart de god in
een van haar en spreekt met haar tong.
De god beveeltde god kan alles beve
len bij monde van zijn priesteressen. Hij
spreekt over straffen die gegeven, feesten
die gehouden moeten worden. Hij beveelt
ter mis te gaan, de kinderen te laten do
pen, in de kerk te huwen
DE GOD WORDT AANGEBEDEN in
fetisjvorm. Die fetisjen liggen in huizen
en tempels, viezige, onooglijke pakketjes,
gedrochtelijk van vorm, gevaarlijk als
dynamiet! Macumba heeft nóg een kant
en dat is de tovenarij, die verdeeld wordt
in witte en zwarte magie. De witte is goed
en barmhartig, troost en geneest en sterkt.
DE ZWARTE MAGIE is gevreesd door
iedereen. Die gaat men uit de weg, want
in die offers concentreert zich alle kwaad
aardigheid en alle haat, die eeuwenlang in
de slavenharten hebben gebroeid. De
zwarte magie lokt ziekte en dood naar het
slachtoffer, is onontkoombaar, is dodelijk
gevaarlijk. Iedereen gaat er voor uit de
weg. Want die onooglijke hoopjes werden
daar neergelegd onder het prevelen van
de oeroude bezweringsformules uit Afrika;
het Afrika waar nu nog altijd de donkere
Brazilianen hun begaafdste kinderen heen
zenden om daar, met name in Liberia, zich
te gaan sterken aan de bron van een oud
geloof, dat tot in ieder hart in Brazilië is
blijven bestaan.
Bob Tadema Spomj
