Horen en zien
Impopulair ministerie heeft
een belangrijke taak
r
„TSJIK, TUKIE EN TOKA"
De man aan de top
Agenda voor
Haarlem
Kort en bondig
■M radio mtelevisie
AANKONDIGINGEN EN
NABESCHOUWINGEN
Hommeles met Hommeles
Grote plannen van Japanse
televisie voor OS. in Tokio
Luisteraars en kijkers
De radio geeft dinsdag
T elevisie pro gramma
Maatschappelijk werk: moderne wijze van hulp
aan de medemens op velerlei gebied
Hoofdgebouw voor de
T.H. te Eindhoven
Heidekoningin uit Canada
J. D. D. Pruissen overleden
Vrijgezellen overwegen
oprichting van een
politieke partij
Burgerambtenaren van
marine gingen niet
buiten hun boekje
door
Cameron Hawley
MAANDAG 17 AUGUSTUS 1959
De indrukken die bezoekers aan ge
legenheden aan het water krijgen zijn
meestal prettig, maar de gasten aan het
chalet te Warmond zullen het programma,
dat de NCRV zaterdagavond in „Rondino"
aanbood, saai hebben gevonden. Te be
grijpen was, dat de bezoekers niet langer
wilden blijven dan noodzakelijk was en
weer spoedig in hun bootje stapten. Mis
schien hebben zij elders meer plezier be
leefd dan de kijkers in de huiskamer.
Gezellig was speciaal voor de jeugd
het filmprogramma over de tekenfilmhond
Pluto, maar de ouderen zullen van mening
zijn geweest, dat er van het goede wel wat
te veel werd gegeven.
Een goede beurt maakte de NCRV weer
met het onderdeel „Van grote naar kleine
k", waarin de actrice Elisabeth Andersen
te zien was in een voortreffelijk klein-
kunstprogramma.
Pier Tania had zondagavond in de
VARA-uitzending „En passant" gelegen
heid een aantal gasten aan de kijkers voor
te stellen. Zaanse jazz-musici waren naar
Bellevue in Amsterdam gekomen om er
hun prestaties te laten horen en om te
verteilen wat er in de afgelopen vijftien
jaar in Zaandam bereikt is op het gebied
der moderne muziek. Henri Knap gaf zijn
mening over stadsmensen die op de berm
hun vertier zoeken, de Nederlandse
recordhouder vèrspringen Henk Visser
vertelde over zijn atletieksuccessen en zijn
studie in Amerika en verder waren er
enkele buitenlandse gasten, die muziek
ten gehore brachten.
Een herinnering aan „Pension Homme
les" kreeg een ontijdig einde, omdat de
film brak op een ogenblik dat de span
ning over de tweelingbroers gestegen was.
De omroepster kondigde een pauze aan
van ruim een kwartier, waarna het sport
journaal vertoond werd.
Er was des middags ook nog sport te
zien geweest, namelijk van de tenniskam
pioenschappen in Scheveningen en de
NTS nam de reportage van de bijeenkomst
op de Theresienwiese in München over,
waar de Duitse kerkdag 1959 werd ge
houden.
Tenslotte nog woorden van hulde aan de
cameramensen van de NTS en Jan Cot-
taar voor de filmverslagen der wereld
kampioenschappen wielrennen op de weg.
Van de races te Zandvoort op zaterdag en
zondag kregen de kijkers een goede
indruk.
Beeldschermer
De Japanse televisie heeft grootse plan
nen voor de Olympische Spelen, die in
1964 in Tokio worden gehouden. Niet in
de eerste plaats omdat de Japanse tech
nici hopen dat de kleurentelevisie dan zo
ver ontwikkeld zal zijn, dat de Spelen in
kleur op het beeldscherm kunnen komen,
doch eerder nog omdat in 1964 waarschijn
lijk rechtstreekse ieportages over de ge
hele wereld mogelijk zullen zijn.
De Japanse P.T.T. wil proberen een in
ternationale organisatie op te bouwen die
het mogelijk maakt vrijwel het gehele
Olympische programma over de gehele
wereld uit te zenden. Hoewel de problemen
nog zeer groot zijn voor de relayering
wil men bij voorbeeld kunstmatige aard-
satellieten gebruiken hopen de Japan
se technici alle vraagstukken in de komen
de vier jaren te kunnen oplossen.
Op 1 augustus 1959 bedroeg het aantal
geregistreerde radio-ontvangtoestellen
2.563.223 tegen 2.556.469 op 1 juli 1959. In
hetzelfde tijdvak steeg het aantal aange
geven televisietoestellen van 489 650 tot
503.207 (tot en met 14 augustus: 509.504).
Op 1 augustus 1959 waren er 495.904 aan
geslotenen op het draadomroepnet tegen
498.522 op 1 juli 1959.
HILVERSUM I. 402 m. 7.00 AVRO. 7.50 VPRO.
8.00—24.00 AVRO.
AVRO: 7.00 Nieuws. 7.10 Gymnastiek. 7.20 Gram.
VPRO: 7.50 Dagopening. AVRO: 8.00 Nieuws. 8.15
Gram. 9.00 Gymn. 9.10 De groenteman. 9.15 Gram.
9.35 Waterst. 9.40 Morgenwijding. 10.00 Gram. 10.50
Voor de kleuters. 11.00 Voor de zieken. 12.00 Zang
en piano. 12.20 Gram. 12.30 Land- en tuinb.meded.
12.33 Dansork. en sol. 13.00 Nieuws. 13.15 Meded.
of gram. 13.20 Metropole-orkest. 13.55 Beursber.
14.00 Het testament, hoorspel. 14.40 Harprecital.
14.55 Viool en clavecimbel. 15.15 Voor de jeugd.
16.15 Gram. 16.30 Tussen mythe en werkelijkheid,
eaus. 16.45 Bas-bariton en piano. 17,20 Gram. 18.00
Nieuws. 18.15 Pianospel. 18.30 R.V.U.: Het ont
staan en de ontwikkeling van de sterren, door dr.
C. de Jager, tweede lezing. 19.00 Paris vous parle.
19.05 Gram. 19.45 Filmpraatje. 20.00 Nieuws. 20.05
Dansmuz. 20.40 Nieuws uit Marokko, hoorsp. 22.00
Act. 22.15 Festival van Salzburg 1959, rep. 23.00
Nieuws. 23.15 Beursberichten van New York. 23.17
—24.00 Gram.
HILVERSUM II. 298 m. 7.00—24.00 KRO.
KRO: 7.00 Nieuws. 7.15 Gram. 7.45 Morgengebed
en lit. kal. 8.00 Nieuws. 8.15 Gram. 8.50 Voor de
vrouw. 9.40 Voor de jeugd. 10.00 Voor de kleuters.
10.20 Lichtbaken, caus. 10.35 Gram. of regenprogr.
voor de jeugd. 11.00 Voor de vrouw. 11.30 Gram.
11.50 Als de ziele luistert, caus. 12.00 Middagklok
noodklok. 12.03 Gram. 12.30 Land- en tuinbuneded.
12.33 Gram. 12.50 Echo. 13.00 Nieuws. 13.15 Zonne
wijzer. 13.20 Platennieuws. 13.35 Lichte muz. 14.00
Koorzang. 14.25 Gram. 14.35 Voor de plattelands
vrouwen. 14.45 Gram. 15.30 Gram. of regenprogr.
voor de jeugd. 16.00 Voor de zieken. 16.30 Zieken-
loi. 17.00 Voor de jeugd. 17.40 Beursber. 17.45 Re-
geringsuitz..: Rijksdelen overzee: Lakoe, een spel
uil Suriname's historie, door drs. H. C. van Ren-
selaar en dr. G. D. van Wengen. 18.00 Gram. 18.20
K V.P., pol. caus. 18.30 Voor de jeugd. 18.45 Dit is
leven. caus. 19.00 Nieuws. 19.10 Act. 19.25 Sport-
praatje. 19.35 Gram. 20.30 Vakantie!wetenswaar
digheden. 21.00 Holland Festival 1959: Concertge
bouw Ork. 22.10 Pianorecital. 22.45 Avondgebed
en liturg, kal. 23.00 Nieuws. 23.1524.00 Gram.
BRUSSEL. 324 m.
12.00 Gram. 12.15 Pianospel. 12.30 Weerber. 12.34
Pianospel. 12.55 Koersen. 13.00 Nieuws. 13.15 Lich
te muz. 14.00 Gevar. muz. 15.00 Ork.conc. en sopr.
15.45 Balletmuz. 16.30 Omr.ork. 17.00 Nieuws 17.10
Gram. 17.45 Boekbespr. 18.00 Voor de jeugd. 18.30
Voor de sold. 19.00 Nieuws. 19.30 Reisverhalen.
19.40 Gram. 19.50 Caus. 20.00 Voordr. 20.30 Viool-
recital. 21.00 Omr.orkest en sol. 21.50 Gram. 22.00
Nieuws. 22.15 Kamermuziek. 22.55 Nieuws. 23.00
Voor de zeelieden.
VOOR DINSDAG
NTS: 20.00 Journ. en weeroverzicht. 20.20—22.20
Speelfilm.
(Van onze parlementaire redacteur)
Bij velen bestaat nog altijd de indruk,
dat het ministerie van Maatschappelijk
Werk bij de kabinetsformatie van 1952 al
leen is opgericht om de K.V.P. een extra
ministerszetel te verschaffen en. daardoor
een compromis met de P.v.d.A. mogelijk
te maken. Daarom vinden velen dit aparte
departement eigenlijk overbodig, een on
nodige, dure instelling met een totaal aan
uitgaven van een kleine 150 miljoen gul
den dit jaar.
De werkelijkheid is dat prof. Beel des
tijds een waarschuwing had gekregen van
de Algemene Rekenkamer, het orgaan dat
de rijksuitgaven controleert, dat het maat
schappelijk werk, zoals het toen reeds ver
richt werd, tot geldverspilling zou leiden,
omdat het was verdeeld over de departe
menten van Sociale Zaken, Binnenlandse
Zaken en Justitie, en dat de diensten el
kaar overlapten. Daarom stelde prof. Beel
als kabinetsformateur de eis van een
apart ministerie van Maatschappelijk
Werk ook als aanpassing bij de moderne
ontwikkeling, hetgeen echter betekende
dat de P.v.d.A., die weer de portefeuille
van Sociale Zaken opeiste, een deel van de
taak van het departement van Sociale
Zaken moest afstaan. Toen de P.v.d.A. dit
weigerde dreigde prof. Beel een kabinet te
vormen zonder de P.v.d.A. Voor die conse
quentie zwichtte de P.v.d.A.
Het ministerie van Maatschappelijk
Werk is in 1952 dus niet met algemene in
stemming tot stand gekomen. Enkele ja
ren geleden bleken bovendien de werkelij
ke jaarlijke uitgaven van het departement
ver beneden de ramingen te zijn gebleven,
ofschoon er links en rechts zeer gul sub
sidies waren „aangeboden". Dat versterk
te de indruk dat het departement eigen
lijk overbodig was en dat de ambtenaren
hadden getracht hun departement groot te
maken en daarmee het bestaansrecht er
van te bewijzen.
De ramingen waren te hoog geweest
door onvoldoende vergelijkingscijfers met
vorige jaren en door onvoldoende inzicht,
maar het gevolg was dat men zeer kri
tisch ging staan tegenover het departe
ment van Maatschappelijk Werk, zoals
ook weer bleek bij de plannen van prof.
De Quay als kabinetsformateur, een aan
tal taken van Sociale Zaken over te bren
gen naar Maatschappelijk Werk. Voor het
verzet daartegen, vooral van de zijde van
de P.v.d.A., heeft hij voorlopig het hoofd
gebogen. Over de kwestie zal worden be
slist bij de behandeling van de te verwach
ten wettelijke regeling van de bijstand
voor degenen die niet over voldoende mid
delen beschikken (uit arbeid, verzekering
of vermogen) om op passende wijze in hun
onderhoud te voorzien.
Met dat al is Maatschappelijk Werk niet
populair en dat is toch jammer, want het
voorziet in de menselijke noden van de
moderne maatschappij. Er zijn nog altijd
gezinnen die ten gronde dreigen te gaan
omdat de huisvrouw aan het eind van de
week altijd meer heeft uitgegeven dan het
toch wel voldoende gezinsinkomen be
draagt. Er zijn ook gezinnen die in moei
lijkheden zitten omdat een jongen of meis
je is ontspoord of omdat de man teveel
voor zichzelf nodig heeft. Dan moet eerst
de oorzaak van de moeilijkheden worden
opgespoord, waarna hulp en steun kan
worden verleend. Als de verstandelijke
vermogens van de huisvrouw tekort schie
ten, wordt haar zoveel verantwoordelijk
heid gelaten als zij kan dragen en alleen
het tekort door inschakeling van hulp aan
gevuld.
Er zijn ook mensen die van het platte
land naar een grotere gemeente zijn ver
huisd en zich in de stadssfeer niet geluk
kig voelen omdat zij geen contact hebben
met anderen en zich (ook al omdat zij ver
stoken zijn van de soms traditionele bu
renhulp) eenzaam voelen. Die eenzaam
heid, het gemis van de uitwisseling van
ervaringen, kan soms nare gevolgen heb
ben. Maatschappelijk Werk steunt daar
om ter bevordering van het onderlinge con
tact met subsidie in het hele land de op
richting van dorpshuizen, verenigingsge
bouwen en buurthuizen, waarvan alle ge
zindten tegen betaling van zaalhuur ge
bruik kunnen maken. Eerste voorwaarde
is altijd dat particulieren het grootste deel
van de benodigde gelden bijeen brengen
als bewijs dat er behoefte is aan het ont
brekende dorpshuis of buurthuis en dat een
exploitatie zonder verlies mogelijk is. Ook
de gemeente moet subsidie verlenen.
Maatschappelijk Werk moedigt overal in
het land de opbouw aan van organisaties
op het gebied van maatschappelijk werk,
het werkt mee aan het welslagen ervan
door subsidies, het bevordert via de pro
vinciale opbouworganen de samenwerking
tussen de verschillende levensbeschouwin
gen, het trekt zich het lot aan van vluch
telingen, gerepatrieerden, zieken, bejaar
den en misdeelde kinderen, maar het ver
lenen van de hulp aan medemensen hangt
ten slotte helemaal af van het eerste be
gin van particulieren in hun dorp of stads
wijk. Daarbij kunnen de eenvoudigste
mensen, gesteund door de adviezen van
deskundigen, soms het beste werk doen
omdat zij vaak eerder het vertrouwen heb
ben van een mislukkende buurtbewoner
dan een ambtelijke instantie. Zij kunnen
daardoor ook de deskundigen tijdig waar
schuwen voor het te laat is. In dit ver
band is de verwachting dat het buurtwerk
in de toekomst grotere aandacht zal krij
gen, waardoor het ministerie Maatschap
pelijk Werk aan bekendheid en populari
teit zal winnen.
Curatoren van de Technische Hoge
school te Eindhoven hebben aan de n.v.
Bouwbedrijf Brabant-Oost te Eindhoven
opdracht verleend voor de bouw van het
hoofdgebouw der technische hogeschool.
Het werk, zal afgezien van de reeds
verrichte grond- en heiwerkzaamheden
vermoedelijk drie jaren duren. De onder
bouw wordt 100 meter lang, 47 meter
breed en 8 meter hoog, met een nuttig
vloeroppervlak van rond 600.300 vierkante
meter, verdeeld over twee etages en een
souterrain. Daar bovenuit rijst een door
zware betonkolommen ondersteunde
bovenbouw met een lengte van 175 meter
en een breedte van 20 meter, bevattende
tien etages met een nuttig vloeroppervlak
van rond 17.100 vierkante meter. Het hoog
ste punt reikt tot 53 meter boven het ter
rein. Door luchtbruggen zal het gebouw
in verbinding staan met de erachter ge
legen hal voor werktuigbouwkunde en het
gebouw met de collegezalen, dat in 1962
zal moeten worden betrokken. De totale
kosten worden geraamd op 20 miljoen.
Zaterdagmiddag is in Ede de zestiende
heideweek officieel geopend, hetgeen ge
schiedde door de Canadese ambassadeur
in Nederland, de heer Ch. P. Hebert. De
heideweek staat dit jaar in het teken van
de vele vriendschapsbanden tussen Cana
da en Nederland in het algemeen en Ede
in het bijzonder. De Veluwe werd in 1945
door een Canadees tankcorps bevrijd en
sindsdien emigreerden bijna 1000 Edena
ren naar Canada. Een van hen, mevrouw
Van Droffelaar-Van Galen uit Prescott
(Ontario) keerde onlangs voor een tijde
lijk bezoek naar haar vroegere woon
plaats terug. Zij werd nu als Hare majes
teit Calluna de 16de geïnstalleerd. Deze
manifestatie symboliseerde de dank van
Nederland aan Canada. De officiële ope
ning werd door tal van Canadese gasten
bijgewoond. Onder hen bevonden zich on
der meer vice-luchtmaarschalk L. E.
Wray en brigadegeneraal D. C. Came
ron. De gehele week viert Ede feest. Ook
Canadezen werken aan het programma
mee, onder meer de Royal Canadian Air
Force Band, die voor het eerst in Europa
is en de Princess Patricia Canadian Light
Infantry Band.
Frans vlootbezoek. Vijf Franse fre
gatten zullen van 19 tot 23 augustus een
niet-officieel bezoek brengen aan Amster
dam. De totale bemanning der schepen
bestaat uit 5 hoofdofficieren, 36 subalterne
officieren, 127 adelborsten en 494 schepe
lingen.
In Overveen is op 78-jarige leeftijd over
leden de heer J. D. D. Pruissen, oud-direc
teur en commissaris van de Nederlandse
Bank voor Zuid-Afrika (thans Nederland
se Overzee Bank), oud-directeur van de
Haarlemse Nutsspaarbank en oud-voorzit
ter van de Maatschappij tot Nut van 't Al
gemeen. De heer Pruissen was officier in
de Orde van Oranje-Nassau en ridder in
de Orde van de Nederlandse Leeuw. De
crematie heeft in stilte plaats gehad.
De heer Pruissen werd 20 september 1880
in Eenrum (Groningen) geboren. Hij werd
aanvankelijk opgeleid tot kandidaat-nota-
ris. Toen in november 1910 werd besloten,
dat de Haarlemse Nutsspaarbank, de eerste
spaarbank in den lande van de Maat
schappij tot Nut van 't Algemeen, op mo
derner leest moest worden geschoeid, werd
de heer Pruissen secretaris van de reor
ganisatiecommissie. Op 1 februari 1911
volgde zijn benoeming tot directeur. Hij
bleef dit tot november 1915, toen hij werd
benoemd tot directeur van de Nederlandse
Middenstandsbank in Amsterdam, welke
functie hij in 1918 verwisselde voor die van
directeur van de Nederlandse Bank voor
Zuid-Afrika, thans Nederlandse Overzee-
bank. In 1951 werd hij als directeur gepen
sioneerd, waarna hij benoemd werd tot
commissaris. Voorts was hij directeur van
de Pretoria Hypotheekmaatschappij.
Na zijn afscheid als directeur van
de Haarlemse Nutsspaarbank bleef de heer
Pruissen actief werkzaam bij dit instituut
als lid van het college van commissarissen.
Op 16 maart 1923 werd hij voorzitter van
dit ^college. Hij bleef dit tot 31 december
1957, toen hij zich met het oog op zijn
gevorderde leeftijd en minder gunstige
gezondheidstoestand uit deze functie te
rugtrok.
Buiten Haarlem is de thans over
ledene werkzaam geweest op het gebied
van het Nederlandse spaarbankwezen. Zo
werd hij in 1938 benoemd tot lid van het
bestuur van de Nederlandse Spaarbank-
bond. Van 19391942 was hij vice-voor-
zitter van dit. bestuur, van 19421947 eer
ste plaatsvervangend voorzitter. Van 1939
af was hij lid en voorzitter van de Com
missie van toezicht van de Nederlandse
Spaarbankbond. Uit deze functies blijkt
wel, hoe hoog de adviezen en het inzicht
van de thans overledene op het gebied van
het spaarbankwezen, plaatselijk en lande
lijk, werden gewaardeerd. Toen hij veertig
jaar aan de Haarlemse spaarbank verbon
den was, is hem de erepenning in zilver
van de Spaarbankbond uitgereikt en toen
hij het voorzitterschap neerlegde mocht hij
de erepenning in goud ontvangen.
Ook op ander gebied is de heer Pruissen
zeer actief werkzaam geweest. Zo is hij
tussen 1919 en 1941 vier keer voorzitter
geweest van de Maatschappij tot Nut van
't Algemeen, van welk instituut hij in 1949
tot lid van verdienste werd benoemd.
Tevens was hij voorzitter van het
algemeen bestuur van de afdeling Haarlem
Ze zaten daar goed in hun hol. Na al die narigheid bij de kwaadaardige pomaradja's
waren ze nu vrij en veilig, als ze zich maar goed schuilhielden.
„Maar we moeten eten ook!", bedacht Tsjik.
Ook daar wist de slimme Toka wel raad op. Hij keek eerst, of er geen pomaradja's
in de buurt waren; toen nam hij hen mee naar een palmboom, waarin hoog in de
lucht rijpe cocosnoten hingen.
„Opzij!", waarschuwde hij.
Toen gaf hij een paar stevige trappen met de achterhoeven tegen de stamen daar
kwamen de cocosnoten al naar beneden ploffen! 133134
J. D. D. Pniissen
van de Nederlandse Federatie van Me-
disch-opvoedkundige bureaus. Verder was
hij lid van de Koninklijke commissie tot
bevordering van de Nederlands-Zuid-
afrikaanse handel en van de regeringscom
missie tot bevordering van de culturele
betrekkingen tussen Nederland en Zuid-
Afrika.
In Greyenbicht is weer „het jaarlijkse,
v'hjgezeH£ncbhgres gehouden. Zowel? 'dé
voorzitter, de heer -G. Grèijn, als de
Maastrichtse' letterkundige Frans van Ol
denburg, bespraken de vraag of het nood
zakelijk is een vrijgezellenpartij te stich
ten en langs politieke wegen de belangen
van de vrijgezel te behartigen. „Dit jaar
zijn wij bereid tot het uiterste te gaan en
gebruik te maken van onze democratische
rechten om een wellicht noodzakelijke
partij te stichten" aldus de heer Greijn.
De heer Frans van Oldenburg zei onder
meer dat de enige vrijheid, die de vrijge
zel heeft, nagenoeg uitsluitend bestaat in
het recht te stemmen op partijen voor
wie het belang van de vrijge'/el niet be
staat. „Men verwijt de vrijgezel vaak
angst voor veranowoordelijkheid, maar
zij moeten een exorbitant groot deel van
verantwoordelijkheid dragen voor huwe
lijken, die vaak zonder enige zin voor ver
antwoordelijkheid door domme blagen, zo
niet aangegaan dan toch ijlings uit nood
gewettigd worden" zo betoogde hij. Hij zei,
dat het van het politiek optimisme van de
vrijgezellen afhangt of een vrijgezellen-
partij nodig zal zijn of nipt.
Besloten werd een telegram te zenden
aan de minister van Financiën, waarin
met klem wordt aangedrongen op verla
ging van de belasting van ongehuwden.
Het ministerie van marine deelt mede,
dat ruim een jaar geleden een anonieme
brief Werd ontvangen over hel Verrichter)'
van particuliere arbeid in vrne tijd do,or.
ambtenaren van dé Koninklijke Marine;
Het naar aanleiding hiervan ingestelde
onderzoek heeft geen onregelmatigheden
aan het licht gebracht. Geruime tijd gele
den werd ook de Marine-inlichtingendienst
benaderd door een ex-tekenaar van een
particulier bedrijf, die verklaarde, teke
ningen te moeten copiëren, welke naar
zijn mening in gebv-uik waren bij de Ko
ninklijke Marine. Dit bleek inderdaad
juist te zijn, doch aangezien hierbij geen
sprake was van het plegen van ongeoor
loofde handelingen werd geen aanleiding
gevonden hierop nader in te gaan.
Het copiëren van tekeningen, welke aan
de Koninklijke Marne toebehoren door te
kenaars, die aanvankelijk zelf aan dit werk
hebben deelgenomen, geschiedde met vol
ledige instemming van de betrokken ma
rine-autoriteiten. A ingezien op dit punt
twijfel was gerezen heeft de Koninklijke
Marechaussee een nader onderzoek terza
ke ingesteld, dat ir.middels if. afgesloten
met als resultaat, dal geen onregelmatig
heden werden geconstateerd.
Voor zover door de betrokken ambtena
ren gebruik is gemaakt van materiaal van
de Koninklijke Mar.ne, is dit steeds ge
beurd met voorkennis en instemming van
de hoogste marine-autoriteiten
82.
Kantoren in alle belangrijke stedende dichte rij
gezichten op de jaarlijkse vergaderingen van verko
perseen vertegenwoordiger die zijn Tredway-
auto stilzet om een flesje coca-cola te drinken bij een
benzinestation langs een weg in Arkansaseen
oude vrouw die meubels afstoft in de air-conditioned
toonkamers in Chicagoeen zwetende man, die bo
men staat af te schilferen aan de rand van een gloeiend
oerwoud in HondurasHij liet het beeld vervagen
tot alle details verdwenen waren, opgelost in het gro
te silhouet van het geheel. Dit was de Tredwaydit
alles.... de fabrieken en de kantoren, de gebouwen en
de machines, de mannen en de vrouwenja voor
al de mannen en de vrouwen.
Het geheel was iets van een verschrikkelijke samen
gesteldheid en een afschuwelijke ingewikkeldheid, maar
Don Walling was zich noch van angst noch van af
schuw bewust, totdat hij zijn ogen liet dalen naar de
daken van de stad, die beneden hem lag. Zijn verbeel
ding nam de daken weg en legde de bijenkorfachtige
bedrijvigheid daaronder bloot.... het dooreenwrieme-
lende en zwermende, in cellen levende volk. En de le
venbrengende vonk in elk volk was een loonzakje van
Tredway, waaruit de groene bankbiljetten kwamen,
die in de beurzen werden gestopt.... en de groene
bankbiljetten werden tot een eindeloze stroom van
voedsel voor steeds weer lege magenkleren om
duizenden naaktheden te bedekken en om te wapperen
van duizenden drooglijnen.... schoenen voor de voeten
van altijd-door rennende kinderen.... bier voor de ziel
en zaligheid van de man op zaterdagavond en een
royaal gegeven dubbeltje in het kerkezakje op zondag.
Ook aan zijn vrouws zaligheid moest gedacht wor
deneen stevige bustehouder, een keurig-nette per
manent en een rose flesje vol geparfumeerde hoop.
Maar de kinderen gaan vooraltijdvanaf die
eerste dag, dat er geen heimelijk kruisje op de kalen
der werd gezet, door al die nachten, waarin zij elkaar
heilig beloofden, dat zij het kind alles zouden geven
wat zij hadden. Ja, het kind zou zijn kans krijgen!
Het zou wel geld kosten, maar wat zou dat geld
kwam uit het loonzakje, en er was altijd een nieuw
loonzakje, elke zaterdag.
Don Walling voelde zich zweven in de ruimte, maar
toch aan de bijenkorf van de aarde gebonden door het
ontzaglijke bewustzijn van zijn pas verworven verant
woordelijkheid. Zij waren allemaal van hemalle
maalde ongetelde duizenden geborenen en nog niet
geborenen. Als hij faalde zou er honger heersen onder
die dakener was reeds eerder honger geweest toen
de man in de top van de Toren gefaald had. Dan zou
er geen eten zijnen de bezittingen van de uit hun
woningen gezette mensen zouden langs de straten
staan.... en een man in een zwarte jas zou komen om
de kinderen mee te nemen naar het weeshuis
De vrije loop van zijn nieuwe geest werd plotseling
geremd. Waar kwam die herinnering vandaan? Was
het wel herinnering? Nee, dat kon niethij had
Millburgh niet gekend in die tijd, waarin Orrin Tred
way de fabriek gesloten had en opgehouden had loon
zakjes uit te delen. Herinnering was onmogelijk. Had
Avery Bullard het hem soms verteld? Nee, hij kon er
zich niets van herinneren.
Maar hij herinnerde zich wel, dat Avery Bullard
stond, waar hij nu stond, zwijgend neerziend op de da
ken. Ja, misschien had hij toen een paar woorden la
ten vallen, die hij zich niet meer herinneren kon omdat
zij toen geen betekenis voor hem hadden, zoals zo veel
dingen tot nu toe voor hem geen zin hadden gehad.
De beeltenis van Avery Bullard bewoog over de da
ken als de schaduw van een voorbijtrekkende wolk.
Wisten de mensen onder die daken wel wat Avery Bul
lard voor hen gedaan had? Waren zij zich wel bewust,
dat wanneer Avery Bullard er niet geweest was, er
geen Tredway maatschappij zou zijn.. ..dat de fa
briek aan de Pike Street nooit zou zijn gebouwden
dat de fabriek aan de Water Street zou zijn weggerot
en geroest evenals de ijzerwarenfabriek en de looierij
en de wagon-fabriekdat er dan geen baantjes bij
Tredway geweest zouden zijn en geen loonzakjes van
Tredway?
Neen, zij wisten het nietof, als zij het wisten,
zouden zij het toch niet willen erkennenof, als zij
het wilden erkennen, zouden zij niet bereid zijn hem
de prijs der dankbaarheid te betalen. Had iemand
Avery Bullard ooit bedankt voor wat hij had gedaan?
Neen. Hij was gestorven in de eenzaamheid van hen,
die geen dank krijgen.
Don Walling verzoende zich met zijn lot. Hij zou geen
dankbaarheid verwachtenhij zou in eenzaamheid
leven.... maar de Tredway Corporatie zou doorgaan.
Er zouden baantjes en loonzakjes zijn. Er zou geen
honger worden geleden. De bezittingen van de uit hun
woningen gezetten zouden niet langs de straten staan.
Er zouden geen kinderen naar het weeshuis gestuurd
worden.
Hij was zich niet bewust geweest van tijd en plaats
en hij schrok toen hij tot zichzelf kwam en bemerkte
dat hij in het kantoor van Dudley stond. Op dat ogen
blik realiseerde hij zich de grote vergissing, die hij in
zijn verbeelding had gemaakt. Op een of andere wijze
had hij zich tot de gedachte laten verleiden, dat hij de
man zou zijn in de top van de Toren.
Dat zou hij niét! De directeur van de Tredway Corpo
ratie zou zijn J. Walter Dudley.
Hij zag de lege stoel achter het bureau en in gedach
ten zag hij de man daarin zittenhet te weke lichaam
in zijn te gladde cocon van perfect zittende kleren
het te witte haar en het te knappe gezichtde te
warme glimlachde te vriendelijke stem. Ja, zo was
J. Walter Dudley.... de eeuwige bedelaar om vriend
schapde man die zijn daden afmat naar het aantal
glimlachjes en het aantal mensen, dat hem bij zijn
voornaam noemde.
Maar, op de achtergrond, als een bezwerende waar
schuwing tegen zijn afkeer, hoorde hij de stem van Al-
derson: „Er bestaat geen man in de meubelindustrie,
die meer vrienden heeft dan Walt Dudley belang
rijk de juiste indruk
Hij wendde zich opnieuw naar het raam, naar de
daken en de verre fabrieken en de nevel daarachter
en de al-omvattende herinnering aan Avery Bullard.
Niemand had ooit van Avery Bullard gezegd, wat Al-
derson had gezegd van Walt Dudley maar het was
dan toch maar Avei-y Bullard, die de Tredway maat
schappij groot gemaakt had!
Die gedachte was een bliksemende openbaring. Nu
zag hij de verschrikkelijke vergissing van Alderson's
misrekening, de enorme tegenstelling tussen zijn twee
doelstellingen.
(Wordt vervolgd)
Kongotentoonstelling. De belangstel
ling voor de Kongotentoonstelling in het
Tropenmuseum te Amsterdam is nog
steeds groot. Men verwacht binnen enkele
dagen de 25.000ste bezoeker. Hij krijgt
dankzij de medewerking van Inforcongo te
Brussel en het Belgisch Verkeersbureau in
Amsterdam geschenken en zal de vele at
tracties tijdens de Belgische Week van 2
tot 10 oktober kosteloos kunnen bijwonen.
De tentoonstelling is verlengd tot 25
augustus.
Openluchttheater: Vandaag 20 uur:
Hoofdstadoperette met „Zwei Herzen im
Dreivierteltakt".
BIOSCOPEN
Cinema Palace: Vandaag tot en met
donderdag 14, 16.15, 19 en 21.15 uur: „Alias
Jesse James". Dagelijks 10 en 11 uur:
Staatsiebezoek koning Boudewijn, huwe
lijk prinses Paola en prins Albert, bezoek
van de Sjah van Perzië aan ons land en
opening der Staten-Generaal 1958.
Frans Halstheater: Vandaag 19 en 21.15
uur, dinsdag 14.30 en 20 uur en woensdag
en donderdag 14.30, 19 en 21.15 uur: „Tam-
my en de vrijgezel", alle leeftijden.
Lido Theater: Vandaag tot en met don
derdag 14, 16.15, 19 en 21.15 uur: „Met 'n
miljoen de wereld rond", alle leeftijden.
Dagelijks tot en met donderdag 10.30 uur:
„Vrijheren van het oerwoud", alle leef
tijden.
Luxór Theater: Vandaag tot en met
dohderdag 14 en 20 uur: „Les Tricheurs",
18 jaar. Dagelijks tot en met donderdag
10.30 uur: „Trouwe kameraden", alle leef
tijden.
Minerva Theater: Vandaag en dinsdag
20.15 uur: „Symfonie in goud", alle leef
tijden. Woensdag en donderdag 20.15 uur:
„Ave Maria", 18 jaar. Tot en met donder
dag 14.30 uur: „Door het dolle heen".
Rembrandt Theater: Vandaag tot en met
donderdag 14. 16.15, 19 en 21.15 uur: „Mama
is formidabel", alle leeftijden. Dagelijks
tot en met donderdag 10.30 uur: „De baby
sitters van de marine", alle leeftijden.
Roxy Theater: Vandaag tot en met don
derdag 19 en 21.15 uur: „De olifanten
jagers", 14 jaar.
Studio Theater: Vandaag tot en met
donderdag 14.15. 19 en 21.15 uur: „Kop op,
borst vooruit", alle leeftijden. Dagelijks
tot en met donderdag 10.30 uur: „Donald
Duck. Stan Laurel, Oliver Hardy, Charlie
Chaplin, Our Gang klucht en Jan Klaas-
sen" (nieuw programma).
Theater Monopole (Zandvoort): Vandaag
19 en 21.15 uur: „De meisies uit Wenen",
alle leeftijden. Dinsdag 19 en 21.15 uur:
„Casino de Paris", alle leeftijden. Woens
dag 19 en 21.15 uur: „Vader, het beste
paard van stal", alle leeftijden. Donderdag
19 en 21.15 uur: „Romance am blauen
Meer", alle leeftijden. Bij slecht weer: Tot
en met donderdag 14.30 uur: „Sjors van
de rebellenclub", alle leeftijden.
TENTOONSTELLINGEN
Grote Kerk (Kerskapel): Dagelijks, be
halve zondags van 9 tot 17 uur: Expositie
archiefstukken Grote of St. Bavokerk.
Huis Van Looy (Kamperlaan): Tot
7 september op werkdagen van 10 tot 12.30,
13.30 tot 17 uur. zondags 14 tot 17 uur: Ex
positie van moderne kunst uit gemeentelijk
bezit en collectie grafiek van jhr. Teding
van Berkhout.
In 't Goede Uur (Korte Houtstraat 1):
Tot 1 september dagelijks van 10 tot 22
uur: Expositie van prentkunst uit de ver
zameling van Dirk Harting.
(Verder raadplege men de rubriek „Uit
gaan in Haarlem" van vrijdag 14 augustus).
„UIENHOOFD", door de Amerikaanse
schrijver Weldon Hill, in de vertaling van
Irene Wagener, uitgegeven bij Ad. Donker
Den Haag, treft vooral als een knappe ze
denschets van de oorlogsjeugd in Noord-
Amerika, hier gepersonifieerd in de figuur
van een jonge, gevoelige en ietwat wereld
vreemde student die, achtervolgd door het
spookbeeld van een weinig-sociabele in
stelling en van zijn volkomen financiële
afhankelijkheid, dienst neemt bij de Ame
rikaanse marine om in de grauwe collec
tiviteit van de militaire massa zijn ge
kwetste „ik" te ontvluchten. In deze rauwe
mannengemeenschap vindt hij na vele ver
nederingen en teleurstellingen tenslotte het
geestelijk evenwicht dat hem in staat stelt,
zich tot een gave persoonlijkheid te ont
plooien. De metamorfose van „uienhoofd"
tot een volledige mens is knap en overtui
gend getekend; de bijrollen blijven over
het algemeen vrij schematische karakters.
Nochtans: een goede, voortreffelijk ver
taalde roman.
