Beroepstoneel speelt eindelijk
stukken van Max Frisch
Al Capone, symbool van
een verderfelijk systeem
DORP AAN DE RIVIER
Radio Moors
ZATERDAG 19 SEPTEMBER 1959
HAARLEMS DAGBLAD - OPRECHTE HAARLEMSCHE COURANT
13
De uitsluiting van fotografen
uit de tv-studio's
Bevrijdingsfeest van de
„Brabantse corridor"
Zaadhandel MM KOOIEN
ALLES VOOR UW TU8N
in nieuwe en zeer verbeterde versie
Engelse regisseur bij de
Haagse Comedie
Rotterdams Toneel speelt
stuk van Marivaux
Makarios bezweert Cyprioten
de eenheid te bewaren
DE TONEELSCHRIJVERS van de ro
mantiek gebruikten alle denkbare mid
delen om het publiek van de werkelijkheid
af te leiden en onledig te houden. Het
schouwburgbezoek was op z'n best een
passief genieten: men nam zijn genoegen
waar men het vond. Aan het einde van de
vorige eeuw begon daarin verandering te
komen, doordat men onderwerpen ging
behandelen die tot nadenken prikkelden.
Maar ook voor de socialogisch of psycho
logisch interessante bezigheden koos de
auteur een innemende vorm, afgestemd
op het behagen van de belangstellenden.
Dc schokwerking van twee wereldoorlogen
heeft deze traditionele ontwikkeling door
broken. Het verontrustende deed zijn in
trede in de theaters met elementen, die
door de in betrekklijke isolatie werkende
kunsten al veel eerder waren toegepast.
Veertig jaar geleden leidde het verlangen
naar regeneratie tot het expressionisme:
de verhevigde uitdrukking van twijfel aan
de verstarde beginselen van het verleden
en van koortsachtig zoeken naar eenvou
dige waarheden van een nieuwe gemeen
schap. Drift en bezinning kenmerken ook
de primitiviteit op hoog niveau van de laat
ste tijd, die er typisch een is van over
gang: bij existentialisme en absurdisme
ontbreekt de positieve gerichtheid van het
idealisme. Het onbehagen geeft de toon
aan. Een opvallende overeenkomst is het
directe streven naar het algemene, met
verkleining van de aandacht van 't avon
tuur van de vaak zelfs niet meer bij name
genoemde persoonlijkheid. Tot deze on
ruststokers behoort ook de thans bijna vijf
tigjarige Zwitserse architect en drama
turg Max Frisch, wiens merkwaardige
oeuvre tot dusver door het Nederlandse
beroepstoneel ongespeeld was gelaten. Het
Theatre des Nations te Parijs heeft echter
de ogen der wereld hiervoor open gekre
gen. Daarna liet de Haagse Comedie ons
niet langer wachten en nam „Bieder-
mann en de brandstichters" op het reper
toire. In Haarlem zijn de leden van „Ge
loof en Wetenschap" in de gelegenheid ge
weest vrijdagavond om van dit kor
te maar hevige stuk kennis te nemen,
doordat wegens ziekte van Cees Laseur de
aangekondigde voorstelling van „De dag
van Talavera" moest vervallen.
„EEN MORALITEIT zonder moraal"
noemde Frisch dit met harde humor ge
schreven, fascinerende spel. Die kenschets
is treffend juist. Er klinkt in deze bizarre
allegorie geen oplossing voor de vraag
stukken van de hedendaagse wereld, al
leen een snerpende waarschuwing. Het is
een appèl aan de verantwoordelijkheid,
waaraan niemand zich onttrekken kan in
een tragedie zonder tragiek". In de gebro
ken wereld, die voor ons wordt opgeroe
pen, heeft alleen het op vernietiging ge
richte de allure van het absolute. Maar
er wordt wel een schuldige aan de onder
gang gesignaleerd: de historische werking
van het antieke noodlot is overgenomen
door de macht d<-r domheid, waaraan
iedereen zich medeplichtig maakt die
geen lering trekt uit de feiten. De mensen
die met rust gelaten willen worden, pro
fijt trekkend van hun eigendom, dragen
ertoe bij dat het kwaad triomfeert. Die
„les" kan men trekken uit een spel, dat
meer interpretaties uitlokt. Ieder voor
zich zal zich blijven bezighouden met de
vraag, die door de koorleider in een be
slissende fase wordt gesteld: „Wie de ver
andering schuwt meer dan het onheil, wat
kan hij doen tegen het onheil?"
IN „BIEDERMANN en de brandstich
ters" wordt de mens getoond in zijn ge
wone doen en deswege ter verantwoording
geroepen. De titelheld een moderne
Elckerlyc, op welk middeleeuws voorbeeld
duidelijke toespelingen worden gemaakt
draagt ons aller naam: hij is de ge
middelde gezeten burger. Op een kwade
dag meldt zich weer de gunstbedelaar die
hij reeds enige keren de toegang heeft
geweigerd. Hij verwijst hem naar de fa
briek. De bezoeker echter wil geen haar
water, maar menselijkheid. Dat intrigeert
NV F gaat actie beginnen
Het bestuur van de Nederlandse Ver
eniging van Fotojournalisten heeft in Am
sterdam een spoedvergadering gehouden
om zich te beraden over de kwestie van het
fotograferen bij radio en televisie. Het
heeft besloten, stappen te doen om de
nieuwe regeling, waarbij het maken van
persfoto's in de televisiestudio's zou wor
den voorbehouden aan „ANP-foto" onge
daan te maken. Het bestuur zal de staats
secretaris van Onderwijs, Kunsten en
Wetenschappen een audiëntie vragen. Ver
der zal contact worden opgenomen met
het bestuur van de Nederlandse Televisie
stichting en het bestuur van de Federatie
van omroepverenigingen. Voorts zal een
brief worden gezonden aan de directie van
het ANP inzake het aanvaarden van het
foto-alleenrecht. Het bestuur van de Ver
eniging van Fotojournalisten zal in deze
brief tot uitdrukking brengen dat zijns in
ziens door deze aanvaarding inbreuk is
gemaakt op de vrije uitoefening van de
journalistiek.
Bob de Lange en de brandweerlieden
in „Biedermann en de brandstichters"
van Max Frisch.
hem en dan kost het dc indringer weinig
moeite zich toegang tot de woning te ver
schaffen. Het is een gewezen worstelaar,
monsterachtige kolos, de personificatie
van zijn angst. Er zijn namelijk overal
brandstichters in de stad. Biedermann
ruikt in het begin nog wel onraad, maar
hij beschikt niet over middelen om de on
gewenste gast te verdrijven. Binnen korte
tijd trouwens went zijn neus aan de kwa
lijke geur, zoals in de ritmisch gesproken
commentaar wordt gezegd: hij vlucht in
de troostrijke gedachte dat er bij hem niets
zal gebeuren (men merkt de overeen
komst met ,.De Pest" van Camus). De
angstige waarschuwingen van zijn vrouw
overwint hij met laffe leuzen. De kran
tenberichten beschouwt hij als van giste
ren en van elders. Zo verblindt hij zich
zelf, niet toegerust om te doorzien wat er
gaande is. Intussen stapelt het gevaar zich
letterlijk op boven zijn hoofd: de worste
laar heeft zijn intrek genomen op de zol
der en daar gezelschap gekregen van een
gevangenisboef in kelnerskostuum. Geza
menlijk stapelen zij vaten benzine op en
leggen de lonten aan, onder zijn ogen nota
bene.
EN NOG ZIET Biedermann kans zij
het in toenemende nervositeit de vrees
uit zijn bewustzijn te verdrijven door het
op niets gebaseerde vertrouwen dat het
allemaal inbeelding is. Door een in wezen
geenszins toevallige samenloop van om
standigheden wordt hij zelf corrupt
als het ware in het complot betrokken, als
hij uit bijkomstige vrees voor respectver-
lies de politie onkundig laat van wat er
gaande is.De schurken hebben hem dan
reeds hun plan onthuld, onder het motto:
„De beste camouflage is de waarheid,
want daar gelooft niemand in". Hij waagt
een laatste poging de ramp te keren door
een kostelijke maaltijd als verzoenings-
feest aan te richten en broederschap te
drinken... De toeschouwer, die eerst mis
schien alleen nog aan „München" dacht,
betrapt er zich op dat hij nauwelijks aan
de actualiteit durft denken.Voor Bieder
mann is het in ieder geval te laat: hij
geeft de misdadigers zelf de lucifers,
waarmee de maatschappij in onblusbare
vlammen wordt ontstoken als de brand
weerlieden, die al die tijd paraat terzijde
hebben gezeten, ver van de haard des on-
heils zijn gelokt. Het loeien en gieren dei-
explosies overstemt de verlossende bood
schap van een geen gehoor vindende pro
fessor, die zo uit „De stoelen" van Ionesco
lijkt te zijn overgekomen.
DANK ZIJ EEN buitengewoon goed uit
gedachte constructie, waarin uiterst ge
raffineerd allerlei herkenbare elementen
tussen de fantastische materialen zijn ge
monteerd, heeft de voor ruime uitleg vat
bare symboliek een onontkoombare uit
werking. tiet is een zinnespel in moderne
gedaante, hetgeen betekent dat men de zin
zelf zal moeten ontdekken. De moraal is
immers, zoals in het oude studentenlied,
dat er onvoldoende moraal gehuldigd
wordt. Het vertoonde illustreert een situa
tie. Pas als daarin verandering komt,
kunnen schrijvers als Frisch bijdragen tot
een nieuwe kunstvorm leveren. Die luxe
kan hij zich nog niet veroorloven. Hij moet
volstaan met door het verleden voortge
brachte beschikbaarheden om in elemen
taire termen tot.het geweten te spreken.
„Biedermann en de brandstichters" is een
noodzakelijke fase, een daad van zorgvul
dig berekende nuttigheid, een dramati
sche bijdrage tot levenskunst. Joris Diels,
voortgekomen uit de in België meer dan
hier opgang gemaakt hebbende school van
het expressionisme, was de aangewezen
man om deze felle gelijkenis te regisse
ren. Hij heeft dat met medewerking
van Hep van Delft voor het decor, van
Jurriaan Andriessen voor de geluidseffec
ten en van Albert Mol voor de bewegings
plastiek met formidabele trefzeker
heid gedaan. Men werd steeds sterker bij
de suggestieve gebeurtenissen betrokken,
men voelde de beklemming groeien, de
lugubere spanning van het tot onafwend
baarheid zwellende gevaar en de hysteri
sche pogingen om daaraan te ontkomen.
Die polen werden meer dan levensgroot
voorbeeldig belichaamd door Albert van
Dalsum als de sentimentele krachtpatser
en Bob de Lange als de zichzelf over
stemmende lafaard. Uitmuntend in de ook
overigens zeer goede bezetting waren An-
net Nicuwenhuyzen en Jan van der Lin
den, maar zij allen, ook de hoofdperso
nen, bleven ten slotte ondergeschikt aan
de eigenlijke fabel niet zoals vroeger
sprookjesachtig, maar sinister, omdat het
geen getoond moest worden nu eenmaal
bestaat uit terwille van het inzicht rigou
reus vereenvoudigde complexen van drei
ging.
ZOALS VANOUDS werd ter ontspannin
vervolgens een klucht vertoond: „De gro
te woede van Philipp Hotz" door dezelfde
auteur, met een onweerstaanbaar ver
makelijke Bob de Lange in de titelrol. Om
deze burleske met smijtwerk is veel ge
lachen. Deze kleine sketch over echtschei
dingsperikelen is niet geschreven met hu
mor, waar men echt van houden kan.
Dankzij de vlotte presentatie echter vond
de luidruchtige dwaasheid met bijbedoe
lingen veel weerklank.
Davicl Koning
Advertentie
Kleding Artintique"
KLEEDT U MAGNIFIQUE
Amstcrdamitraat 62 - J4AARLEM - Tel. 11430
Hèt adres voor uw bruidstoilet naar maat
Met enthousiasme is vrijdagavond het
15de bevrijdingsfeest van de „Brabantse
corridor" uit 1944 ingezet.
Tienduizenden stroomden naar het gro
te bevlagde en verlichte „18 september-
plein" te Eindhoven. Duizenden geünifor
meerde jongelui en kinderen van de Eind-
hovense verenigingen kwamen in straf
verband met schallende trompetten en de
donder van tromroffels aangemarcheerd.
De Amerikaanse oud-strijders, hun vrou
wen en kinderen, werden bij hun aan
komst met applaus en gejuich begroet. En
terwijl de klokken beierden, vuurpijlen van
de lichttoren ten hemel werden gejaagd en
bengaals vuur het plein in rode gloed zette
werd de koningsfakkel uit Bayeux, om
ringd door fakkeldragende hardlopers en
wielrenners naar de waarnemend burge
meester drs. F. J. W. Gijsels gebracht.
Vervolgens formeerde zich een enorm
lange stoet achter de burgemeester met
de fakkel en de Amerikaanse gasten. Men
trok onder overweldigende belangstelling
van juichende en confettiwerpende men
sen door de versierde straten naar het
bevrijdingsmonument op het Stadhuis
plein. Nadat de Amerikaanse gasten op de
eretribune hadden plaats genomen para
deerden daar de Eindhovense verenigin
gen met neigende vaandels en vlaggen te
hunner ere langs. Bij deze verenigingen
liepen ook de burgemeester van Bayeux
en een Normandische delegatie, een deel
in streekkostuums gekleed, mee.
In een toespraak memoreerde drs. Gij
sels het bevrijdingsuur.
Plechtig klonk 't volkslied, nadat hij on
der oorverdovend gejuich de vlam van de
vrijheid bij het bevrijdingsmonument met
de fakkel uit Bayeux aangestoken had.
Vadini's film in beslag genomen
De Franse autoriteiten hebben Vadim's
geruchtmakende film „Les liaisons dan-
gereuses" in beslag genomen op verzoek
van het Franse genootschap van letterkun
digen. Het genootschap had bij een Parijs
gerechtshof een formele aanklacht inge
diend, dat de film zulk een verdraaiing
vormt van het boek waarnaar hij gemaakt
werd, dat de titel veranderd moet worden.
Advertentie
SPEKSTRAAT 5
TELEFOON Ififlfil
In de eerste dagen van dat typisch Ame
rikaans experiment, de drooglegging, had
de belangrijkste figuur in de onderwereld
van Chicago Johnny Torrio een geweldig
idee. Hij hoopte de gehele stad op clande
stiene wijze van sterke drank te kunnen
voorzien en daar er een groot aantal rivali
serende gangs waren, had hij zijn hoop ge
steld op een aantal lieden die even snel
met hun vuisten als met hun revolvers
waren om concurrerende fabrikanten van
sterke drank en eigenaren van café's te in
timideren en te dwingen Torrio's produk-
ten te kopen. Voor de leiding van deze
knokploeg viel zijn oog op een 23-jarige
Napolitaan, die lid was van de beruchte
Five Points Gang, zijn naam was Alphonse
Capone, die zich als handelaar in tweede
hands meubelen te Chicago vestigde.
Binnen drie jaar was de leerling zijn
meester aardig de baas, hij had de kneep
jes van de terreur onder de knie en be
schikte over een goed georganiseerde ben
de van 700 man, die uitstekend bedreven
waren in het gebruik van machinegewe
ren. Capone werd de „big shot" die dc
oorlog met de rivaliserende benden aan
ving en waarin geen middel ongebruikt
werd gelaten, tot dat van massale execu
tie toe.
Op bijzonder geraffineerde, maar ook
grenzeloos brutale en wrede wijze werden
moorden en andere gewelddaden ge
pleegd. De moord op de bendeleider
O'Banion, die in zijn bloemenwinkel door
twee man werd neergeschoten, terwijl de
derde zijn hand, die hij ter hartelijke be
groeting drukte stevig vasthield en
bleef vasthouden, tot het slachtoffer in
eenzakte, is daar een voorbeeld van. De
ze misdaad bleef ongestraft en de moor
denaars hebben zich ook nooit berouwvol
uit vrije wil bij de politie aangemeld.
„Bom-zaken"
OP DEN DUUR beheerste de bende van
Capone praktisch het gehele economische
leven van de stad, door allerlei bedrijven
voor „bescherming tegen de Capone-
gang" te laten betalen. De onontwikkelde
straatjongen van weleer was toen een
man in bonus, die over 20.000.000 dollar en
waarschijnlijk nog wel iets meer beschik
te, die de clandestiene drankhandel van
Canada tot Florida controleerde, die in
een zwaar gepantserde auto reed en zijn
„zaken" vanuit een keurig ingericht kan
toor, met honderden personeelsleden deed.
Van de „bijdragen" der schatplichtigen
werd nauwkeurig boek gehouden en een
poging om Al voor een paar dollars af
te zetten, werd duur betaald, namelijk
vooral met bomaanslagen. Volgens de
nauwkeurige studie van Gordon L. Hos-
tetter en Thomas Quinn Beesley „It's a
Racket" vonden in de 15 maanden tussen
Advertentie
EXPOSITIE
CRISTAl DE
FRANCE
van 17-30 september bij
Kalverstraat 152 - Amsterdam
95
95
oktober 1927 en januari 1929 maar liefst
157 bomaanslagen plaats en er is geen be
wijs dat de daders van ook maar één er
van werden voorgeleid.
Auto's en pistolen
MET VERBAZING vraagt de nette Ne
derlander zich af hoe het zover kon komen
en hoe het mogelijk is, dat ook thans de
invloed van gangs als die van Al Capone
nog zo groot is. Te zeggen, dat de droog
legging de hoofdoorzaak is, is te eenvou
dig. Corruptie, chantage en terrein zijn zo
oud als de wereld, het verschil ligt meest
al voornamelijk in de vorm waarin deze
wantoestanden voorkomen. Aan de Ameri
kaanse gangs valt vooral de organisatie
op en de manier waarop zij de plaatse
lijke politici en verkiezingen weten te be-
invloeden. Frederick Lewis Allen geeft in
zijn „Only Yesterday" een reeks oorza
ken voor het ontstaan van de gangs. De
auto, die snelle ontsnapping mogelijk
maakte; de nieuwe „kleine wapens", zo
als het machinegeweer, waarmee men in
de eerste wereldoorlog had leren omgaan
en dat nu voor vredesgebruik werd aan
gewend; de verstedelijking, het ontstaan
van de metropolis, waarin de gemiddel
de burger zich weinig interesseerde voor
wat hem niet onmiddellijk aanging en
wat gingen hem de ongeveer 500 gang-
moorden aan?
Daarbij werden de jaren twintig in Ame
rika gekenmerkt door politieke apathie,
de V.S. beleefden immers de Coolidge-
welvaart. Ten slotte was er nog de moord
dadige traditie van de geheime Siciliaan-
se Mafia.
Deze organisatie had aanvankelijk een
nobel doel, namelijk de verdrijving van de
Bourbons uit Zuid-Italië.
De Mafia was opgebouwd volgens 't cel-
lensysteem; iedere cel bestond uit tien
man onder een leider. De leden zwoeren
nimmer iets aan buitenstaanders over
doeleinden en werkwijze, van de benden
mee te delen, ook niet na martelingen.
Na 1860 groeide de organisatie enorm en
zij breidde haar activiteiten uit tot smok
kelen, veediefstal en straatroof. De Ita
liaanse regering is er nooit in geslaagd
deze misdadige club volledig uit te roeien.
Wel werd er bij tijd en wijle stevig op
getreden en dientengevolge vluchtten ve
le Mafialeden naar de Nieuwe Wereld,
waar zij hun oude praktijk weer gingen
uitoefenen. De geheimhoudingsplicht,
waartegen zondigen met de dood wordt
bekocht, maakte het opsporingswerk van
de politie bijzonder moeilijk.
De staatsinrichting als oorzaak
OOK DE FEDERALE structuur van de
V.S. werkt corruptie bij de plaatselijke or
ganen in de hand, te meer daar tal van
posten, waarop onafhankelijke personen
zouden behoren te zitten, in Amerika het
voorwerp zijn van politiek gescharrel.
Rechters en hoofden van de plaatselijke
politie werden en worden nog in vele sta
ten gekozen en niet benoemd .Zo wordt het
ook begrijpelijk dat Capone de verkiezin
gen kon terroriseren en de kiezers kon
dwingen op de voor hem welgevallige lijst
te stemmen.
WIE MEENT DAT het met de gangs
thans zo'n vaart niet meer loopt, doet er
goed aan het zogenaamde Kefauver-rap-
port, dat in 1951 werd uitgebracht door
een Senaatscommissie onder voorzitter
schap van Kefauver nog eens door te ne
men. Trouwens de zo pas door het Con
gres aangenomen wet om de corruptie in
de vakbonden te bestrijden, wijst er wel
op dat gewelddaden, chantage en knevela
rij in de Amerikaanse samenleving nog
allerminst tot het verleden behoren. De
moderne gangs, waarvan de leiders ten
dele nog kunnen wijze op 't goede onder
wijs dat zij bij „boss" Capone mochten
genieten, zoals Joe Adonis, Anastasia en
de in Napels woonachtige „Lucky" Lucia
no concentreren zich volgens dit rapport
op de speelholen, de slot-machine-business
de prostitutie en de handel in narcotica.
Maar bij wijze van bijverdienste pikken
ze ook nog wel eens een grhantje mee in
andere meer legale bedrijfstakken, zoals
het advertentiewezen, bakkerijen, elek
trotechnische industrie, olie-industrie, was
serijen enzovoort, in totaal in vijftig
branches. Racketeering (waarmee de gang-
praktijken in het algemeen worden aan
geduid) is iets waarover men in de V.S.
voorzover het om „honest graft'" (eerlijke
DE NERELANDSE speelfilm „Dorp aan
de rivier" is opnieuw in roulatie gekomen.
Reeds op het Berüjnse filmfestival en, als
ik het mij goed herinner, te Cannes was
„Dorp aan de rivier" al in gewijzigde ver
sie aan de openbaarheid prijs gegeven. Zijn
die wijzigingen nu zo ingrijpend? Men
moet stellen dat het fragmentarisch karak
ter van de film behouden diende te blij
ven, maar dat ze verstaanbaar diende te
worden. En dat was geen sinecure: juist
het fragmentarisch karakter deed de film
bij de première vallen. In de oorspronke
lijke verschijning volgde de film Coolens
roman op de voet. Omdat er geen gelegen
heid was de vele uiteenlopende situaties
tot een eenheid te laten samensmelten
zij werden nauwelijks voorbereid, men
stortte zich er midden in miste de film
precies wat de charme uitmaakte van de
roman: een kleurrijke totaliteit, waarin
men de delen wel herkende, doch niet
meer als afzonderlijke totaliteiten waar
nam. De roman deed een greep uit de rijke
levensgeschiedenis van de legendarische
dokter Tjeerd van Taeke, plaatste hem in
het dorp, waar hij roemruchte jaren door
bracht, en nam afscheid van hem, zodra
hij eruit vertrok. De film, welke Fons
Rademakers naar het scenario van Hugo
Claus maakte, deed zo'n greep eveneens,
wilde echter te veel vertellen en miste
door het ontbreken van logisch verband en
samenhang de aansluiting op haar held.
Dokter Van Taeke werd zo maar een ge
weldenaar, onvoldoende geplaatst tegen
over zijn omgeving, onvoldoende impone
rend. Die omgeving op haar beurt miste
de aansluiting op de dokter. Wel mocht
dan Anton Coolen verklaren dat hij alle
bewondering had voor het werk van Claus,
de filmcritiek pleitte Rademakers vrij van
schuld, maar verweet de Vlaamse Neder
lander het noodzakelijk filmisch construc
tief vermogen.
DAT HEBBEN DE MAKERS NIET op
zich laten zitten. Rademakers verdiende
ook een beter lot. Er is een oplossing ge
zocht en gevonden in een verteller Al-
bert van Dalsum die de film inleidt en
ons wegwijs maakt in de figuur van dokter
Van Taeke en de verhouding, waarin hij
slaat tot de mensen, die van zijn diensten
gebruik maken. Meteen zijn we in staat
de gebeurtenissen beter te begrijpen. De
filmbeelden maken zich los van de ver
warrende omstandigheid, dat wij niet we
ten waar we met ze aan toe zijn. Ineens
kunnen we alle aandacht concentreren op
het beeld, omdat we ons helemaal inge
wijden voelen. En dan is het wonderlijk
hoe Rademakers' film aanslaat. We ont
dekken een filmverhaal, dat prachtig in
elkaar zit, ontroerend, aangrijpend, mee
slepend. We ontdekken het talent van
Rademakers of beter: de bevestiging van
zijn talent, want dat hij een film kan ma
ken, leed al bij de première geen twijfel.
Hoe goed hij het kan, komt nu pas tot
uiting. Wanneer ik precies zeg wat ik vind,
dan moet ik bekennen, dat ik deze speel
film inderdaad de beste acht, die er ooit
in ons land is verschenen, veel beter dan
„Fanfare" en dan neem ik de geheel an
dere geaardheid der vertelstof daarbij in
overweging. „Dorp aan de rivier" is een
ontegenzeggelijk goede film, niet geheel
gaaf er zijn enkele toneelmatige scènes
maar met zoveel drift, beheersing en
maatgevoel gemaakt, dat ze indrukwek
kend is. Men stelt voor zichzelf vast, wan
neer men de bioscoop verlaat: dit was een
mooie film. Ik weet voor mezelf dat ik
Fons Rademakers en zijn assistent
Wim van der Velde (met draaiboek).
dat van een Nederlandse speelfilm zelden
of nooit heb kunnen zeggen.
De verblijdendste omstandigheid bij dit
alles vind ik, dat Fons Rademakers de ge
legenheid heeft gehad zich te rehabiliteren
voor iets wat een gebrek aan routine als
eerste oorzaak had. Hij kon tenminste
waarmaken dat hij een filmer is. Dat liet
hij niet na. Wij zullen hem de erkenning
van zijn verdiensten niet mogen onthou
den en hem snel aan een tweede film moe
ten tewerk stellen. De herziening van
„Dorp aan de rivier" moge dan vooral te
danken zijn aan het feit, dat de producent
er geen financiële strop mee wou halen,
feit blijft, dat de film nu is wat ze in po
tentie was: een film, die gezien mag wor
den. In het Haarlemse Luxor-theater kan
men zich daarvan overtuigen.
P. W. Franse
corruptie) gaat soms belasting betaalt.
Met Nederlandse maatstaven komt men
hier niet uit, iedere cultuur heeft zijn eigen
normen en men moet de Amerikaanse sa
menleving niet naar zijn uitwassen beoor
delen. De gangs vormen ook in de ogen
van de gemiddelde Amerikaan een kwaad,
dat door de publieke opinie wordt veroor
deeld, maar dat tot dusverre moeilijk te
bestrijden bleek, mede door de menselij
ke zwakheid, die door de gangsters op mis
dadige wijze wordt uitgebuit
De film
DE VERFILMING van het leven van
Capone door regisseur Richard Wilson kan
geslaagd genoemd worden. Op de dwaze
liefdesgeschiedenis na, waarin echter het
walgelijke karakter van Capone nog eens
extra naar voren komt, is er een historisch
vrij juiste schets van zijn carrière gege
ven. De film is vrij van vals sentiment,
maar tekent ons Al Capone zonder enige
verheerlijking. Deze man was niet ge
niaal, wel bezat hij een zekere intelligen
tie die voornamelijk tot uitdrukking kwam
in zijn organisatietalent. Verder was hij
een klein mannetje met een enorme do
sis brutaliteit en gewetenloosheid. Deze
eigenschappen in combinatie met een be
paald soort sluwheid maakten hem tot wat
hij was: een uiterlijk keiharde, maar in
nerlijk zich minderwaardig voelende im
migrant zonder ontwikkeling. Rod Steiger
is er in geslaagd deze bandiet met al zijn
lugubere trekken voor ons neer te zetten
als symbool van de a-morele zakenwereld,
als de man die het zaken doen tot de uiter
ste consequentie voert, en dus ad absur-
dum. Hij heeft het weten te voorkomen
dat er met deze film een monument voor
deze weinig gedenkwaardige figuur wordt
opgericht.
De film bevat een aantal zeer fraaie
scènes bij voorbeeld die van het verhoor
van de journalist, die Capone heeft ver
raden en waarbij een lamp als de slinger
van een klok heen en weer gaat, of die van
het gesprek tussen dezelfde journalist en
de leider van een concurrerende gang. De
film volgt het spoor van Capones leven tot
zijn gevangenschap in de vesting Alcatraz,
waar hij door zijn medegevangenen gru
welijk wordt mishandeld, omdat zij wraak
nemen voor de door het toedoen van Capo
ne vermoorde familieleden. Capone wordt
daardoor geestelijk en lichamelijk gebro
ken en sterft in 1947 nadat hij reeds eerder
was vrijgelaten. Een film, die als een
waarschuwing mag gelden voor allen, die
in figuren als Capone nog enige grootheid
menen te kunnen herkennen en voor hen,
die menen dat gangverschijnselen van ge
ringere betekenis met zachte hand moeten
worden aangepakt
W. Langeveld
De Nieuwjaarspremière te Den Haag
van de Haagse Comedie zal worden ge
leid door de jonge Engelse regisseur Pe
ter Wood, die Shakespeare's „Winteravond
sprookje" zal ensceneren. De 32-jarige Pe
ter Wood deed in het verleden van zich
spreken met regies van „As you like it"
en „Maria Stuart" bij The Old Vic en bo
vendien met O'Neills „The iceman cometh".
In 1960 zal Wood in Stratford eveneens het
„Winteravondsprookje" regisseren.
Op vrijdag 2 oktober zal het Rotterdams
Toneel in de Rotterdamse Schouwburg de
première geven van „Liefde van vier kan
ten" (La double inconstance), een comedie
van Marivaux, in de vertaling van L. Th.
Lehmann. De regie is van de acteur-regis
seur Guy Suarès, die met dit stuk in
januari van dit jaar in het stedelijk thea
ter van Bochum succes boekte. Medewer
kenden zijn: Lies Franken, Ann Hasekamp,
Luc Lutz, Henk van Ulsen, Thera Verheu
gen, Steye van Brandenberg, Pieter Lutz,
Hans Polman en Rob van der Linden. Voor
decors en kostuums is Friso Wiegersma
verantwoordelijk.
Advertentie
TELEVISIE - RADIO
erkend - gediplomeerd
KRUISSTRAAT 38 - HAARLEM
Tel. 14609
NICOSIA (Reuter-AFP) Aartsbis
schop Makarios heeft vrijdagavond in eer
radiorede de bevolking van Cyprus bezwo
ren de eenheid te bewaren, die volgens
hem sinds enige tijd wordt bedreigd. Hij
zei oprecht te streven naar de tenuitvoer
legging van de overeenkomsten, op grond
waarvan Cyprus een onafhankelijke re
publiek wordt.
De aartsbisschop maakte geen melding
van generaal Grivas, de voormalige lei
der van de verzetsbeweging E.O.K.A. die
op akkoorden critiek heeft geoefend. Wel
deed hij een beroep op de voormalige le
den van de E.O.K.A. om, gedachtig hun
gesneuvelde kameraden, de eenheid en
vrede op het eiland te bewaren.
De „K.E.M.", de nieuwe geheime orga
nisatie voor aansluiting van Cyprus bij
Griekenland, heeft in vlugschriften tegen
gesproken, dat er een complot bestaat te
gen Makarios. „Dit is louter een verzinsel
om de aandacht af te leiden van conces
sies die aan de Britten en Turken worden
gedaan", zo heet het.
