Een biefstuk om te watertanden! Vijfentwintig jaar geleden: NEDERLANDSE TRIOMF IN EEN KEIHARDE MELBOURNE-RACE Wm Koningin woonde jubileumviering van het Landbouwcomité bij alléén ROOMBOTER is boter... en boter is niet te vervangen De „Uiver" met Parmentier en Moll landde op de modderige baan van Albury Voorzitter richtte critiek op garantiebeleid Naaimachines „BROSENS 11 Veilig Verkeer wil algeheel verbod van amazone-zit Kerkelijk Nieuws Zo'n sappige biefstuk verdient toch zeker een flinke kluit roomboter? Wordt'ie ééns zo lekker! Eis van twee jaar wegens verduistering van f 20.000 DONDERDAG 24 SEPTEMBER 1959 Het was in de vroege herfst van het jaar 1934. Geleidelijk aan verscheen op de voorpagina's van alle kranten ter wereld de naam Melbourne. Dat die stad in 1934 haar honderdste verjaardag vierde, boezemde buiten Australië betrekkelijk weinig mensen belangstelling in. Wel echter, hoe de viering van het jubileum zou plaats vinden. De Australische autoriteiten hadden reeds vroeg de hoofden bij elkaar ge stoken. Het moest een geruchtmakende viering worden, dat was het parool. Denk beelden en plannen kwamen in groten getale ter tafel. Doch de autoriteiten wilden iets heel bijzonders, iets dat de naam Melbourne op ieders lippen zou brengen. Toen kwam de Australische miljonair Sir MacPherson Robertson met een vorstelijk bedrag over de brug. Het geld (zei hij) moest besteed worden voor een luchtrace van Engeland naar Melbourne. Alle nationaliteiten mochten deelnemen aan de wedstrijd. HET plan ging er in. Onmiddellijk be gon men met de organisatie. Alle deelne mers moesten gelijkwaardige kansen heb ben. De race werd daarom gesplitst in een snelheidswedstrijd en een handicap-race. De eerste prijs in de snelheidsrace be stond uit 6000 en een gouden beker, de tweede uit 850 en de derde uit 290. De winnaar van de handicap-race kon reke nen op £1150 en de na hem komende pi loot op 580. Meer, veel meer dan het geld deed de eer koene piloten uit vele landen besluiten om deel te nemen aan de „lucht slag". De (Engelse) Royal Aero Club nam de leiding van de wedvlucht op zich. Het vliegveld Mildenhall (Suffolk) werd aan gewezen als beginpunt. Het eindpunt stond reeds vast: Melbourne in de Australische staat Victoria, zowat een halve aardom trek 20.000 km) van Mildenhall verwij derd. Alom op aarde was het enthousiasme voor de wedstrijd groot. Als deelnemers werden 74 machines ingeschreven. De Royal Aero Club stelde echter zeer zwa re eisen alvorens toestemming te verlenen om mee te dingen naar de prijzen. En slechts 20 van de 74 gegadigden konden aan die eisen voldoen. Er moesten finan ciële garanties zijn, want alleen de brand stof voor de vlucht zou tienduizenden gul dens kosten. De leden der bemanningen moesten papieren overleggen, waaruit hun luchtwaardigheid, ja, hun luchtvol- waardigheid bleek. Ieder bemanningslid moest een reddingvest hebben. Iedere ma chine moest voor drie dagen leeftocht aan boord hebben. Er moesten minstens zes rookpatronen bij de uitrusting zijn. De pi loten moesten speciale logboeken bijhou den en die door alle controle-posten laten aftekenen. Er werden nog veel andere voorwaarden en eisen gesteld. Kortom, de organisatie was zeer grondig. De or ganisatoren gingen niet over één nacht ijs. Zij kenden hun verantwoordelijkheid en wilden die onder geen beding veron achtzamen. De deelnemers aan de snelheidsrace waren verplicht te landen op de vliegvel den van Bagdad (Perzië), Allahabad (In dia), Singapore (Malakka), Port Darwin (Australië) en Charleville (Australië). De deelnemers aan de handicap-race moch ten, desgewenst, nog op enige andere, te voren vastgestelde, plaatsen landen. De deelnemers DE bekendste piloten en toestellen, die deelnamen aan de race, waren: Jacqueline Cochran met haar Grenville eendekker; de Denen Jensen en Hansen met hun Koolhoven FK-41 „Desoutter"; de Amerikanen Roscoe Turner en Clyde Pangborn met een Boeing transporttoe stel; de Australiër Melrose met zijn „Puss Moth"; de Australiërs MacGregor en Walker met hun „Miles Hawk"; de Australiërs Hewett en Kay in een De Havilland „Dragon"; De Nederlanders Geyssendorffer (K.L.M.-piloot) en Asjes met hun (door constructeur Slot gebouw de) „Panderjager"; de gebroeders Stoo- dard met hun „Airspeed Courier"; Jim en Amy Mollison in een De Havilland Comet, „Black Magie" genaamd; Jones en Waller, twee Engelsen, eveneens in een De Havilland Comet; Scott en Campbell Black in de derde De Havilland Cornet, „Grosvenor House" gedoopt, omdat het toestel ter beschikking was gesteld dooi de directie van dat bekende Londense ho tel; Parmentier en Moll in het K.L.M.- toestel DC-2 PH-AJU „De Uiver". „Cornet" en „Uiver" DE firma De Havilland had zeer veel vertrouwen in de door haar gebouwde „Cornet". Nu, dat vertrouwen bleek ge rechtvaardigd, want in de Melbourne Race kwamen de 'voortreffelijke eigen schappen van het toestel ten volle aan het licht. Later, in de oorlogsjaren, verscheen het type opnieuw in de lucht onder de zo beroemd geworden naam „Mosquito". De Nederlanders kwamen eigenlijk met een nieuwigheid. Immers, in 1934 had de K.L.M. pas een begin gemaakt met het gebruik van metalen toestellen, die de Ne derlanders als eersten op de Europese luchtroutes vlogen. De eerste metalen ma chine, de Douglas DC-2 „De Uiver" werd ingeschreven door de Melbourne Race. De Uiver werd met vereende krachten uit de modder van de renbaan te Albxuj getrokken naar een goede startplek. Het was niet de bedoeling om de snel heidswedstrijd te winnen. Men wilde een goed figuur maken in de handicap-race. Daarom nam „De Uiver" behalve de beide piloten, de boordmecanicien (Prins) en de marconist (Van Brugge) een drie tal passagiers (onder wie de bekende Duitse aviatrice Thea Rasche) en ruim 100 kg post mee op de verre reis. Op het vliegveld Mildenhall trok het toestel de aandacht van vakmensen en belangstellen den. Het aantal meningen en voorspellin gen omtrent de kansen van „De Uiver" overtrof dat voor andere machines. Ko ningin Mary en de (toenmalige) Prins van Wales bezichten het toestel van binnen en van buiten. De race DE twintigste oktober was de grote dag. Twintig machines waren in de prille ochtenduren gereed om te starten. De Lord Mayor van Londen was gekomen om het vertreksein te geven. Twintig maal zwaaide hij met een Engelse vlag. De eerste keer om halfzes in de ochtend. „De Uiver" vertrok als zevende. Geen moeilijkheden deden zich voor bij de start, die door duizenden toeschouwers werd gadegeslagen op het vliegveld en door De schitterende vlucht van de „Uiver" in oktober 1934 was de oorzaak van een nationaal feest in Nederland. Een kwart eeuw geleden kende liet enthousiasme hier te lande geen grenzen, zó trots was men op de piloten, die de „Uiver" naar Melbourne hadden gevlogen. den Scott en Campbell Black voort. Rust gunden beide mannen zich niet. Toen zij 's maandagochtends in Singapore land den, vernamen zij, dodelijk vermoeid, hoe prachtig „De Uiver" vloog. Onmiddellijk kozen beide mannen weer het luchtruim. Toen „De Uiver" in Singapore landde, vernam Parmentier, dat Scott en Camp bell Black zes uur voorsprong hadden. Hij begreep, dat hij ernstige tegenslag van de „Grosvenor House" voorbehouden niet als eerste in Melbourne kon aanko men. De in spanning luisterende mens heid begreep eveneens, dat de Snelle Vo gel met de beroemde hotelnaam het ging winnen van het Vliegende Hotel met de vogelnaam! De winnaars TOCH scheen het een ogenblik, dat Parmentier als eerste de eindstreep zou halen, want boven de Timor Zee liet een der motoren van de „Grosvenor House" de piloten in de steek. Zij moesten op één motor verder vliegen. Met een uiterste wilsinspanning bereikten zij niettemin de eerste Australische landingsplaats (Port Darwin). Met een uiterse wilsinspanning, ja, maar ook vertelde Scott (hij had een revolver naast zich liggen voor het geval zij in zee zouden storten) later dank zij hun vrees voor de haaien, die in de zee daar talrijk en vraatzuchtg zijn. In Port Darwin moesten beide mannen uit de cockpit getild worden, zó moe wa ren ze. Snel werd de motor geïnspecteerd. Toen bleek, dat reparatie veel tijd zou Het Verbond voor Veilig Verkeer heeft de minister van Verkeer en Waterstaat verzocht te willen bevorderen dat een wijziging in het Wegenverkeersreglement wordt gebracht waarbij de zo genoemde amazone-zit ook voor motorrijwelen en scooters wordt verboden. Het Verbond voor Veilig Verkeer is van oordeel dat de motieven, die enige tijd geleden hebben geleid tot het verbieden van de amazone-zit bij rijwielen met hulp motor evenzeer gelden ten aanzien van mo torrijwielen en scooters, omdat ook daar bij de amazone-zit de verkeersveiligheid in ernstige mate in gevaar kan brengen. Ned. Herv. Kerk Beroepen te Bovenkarspel c.a. J. Four- nier te Goutum (Fr.); te Boven-Hardinx- veld W. Vroegindewey te Barneveld. Aan genomen naar Lekkerkerk R. van 't Lin- denhout te Wapserveen. Beroepen te Rot terdam Ph. Cornelder te Wilhelminadorp. Aangenomen het beroep van de Prof. Kerkverg. van Utrecht tot pred. voor buitengew. werkz. (geest. verz. Diaco- nessenhuis te Utrecht) K. Koopmans te Austerlitz. Geref. Kerken Beroepen te Hoogstede (Graafschap Bentheim Duitsland) J. G. O. Guhrt te Em- den (Oost-Friesland, Duitsland). Bedankt voor Andijk (vac. J. Végh) K. H. Schu ring te Hallum. Beroepen te Ridderkerk G. Heijerman te Nijverdal. Advertentie miljoenen gevolgd dank zij de radio-re portages. De race was begonnen. Met het uur nam de spanning toe. In Nederland rees zij torenhoog! De eerste berichten omtrent „De Uiver" luidden allemaal gunstig. Het andere Ne derlandse toestel, de Panderjager, ging het minder voor de wind. Geyssendorffer en Asjes hadden een uitstekende reis tot Allahabad. Toen zij daar wilden landen, functioneerde het landingsgestel niet, zo dat Geyssendorffer zich met één wiel moest behelpen. Niettemin lukte het hem, de kist aan de grond te zetten. Nadat het mankement hersteld was en het toestel over het veld taxiede voor een nieuwe start, kwam het in botsing met een vracht wagen en ging het in vlammen op. Dat was het einde van de dappere Panderja ger! „De Uiver" landde overal keurig op tijd en zaH de snellere, „Grosvenor House" danig op de hielen. Gejaagd door de Ne derlanders en gedreven door de wens om koste wat het kost de race te winnen, ijl- Parmentier en Moll bij hun triomfale thuiskomst. vergen, klommen Scott en Campbell Black maar weer in de cockpit en startten zij opnieuw op één motor. Zowat 3'/a uur wa ren zij in Port Darwin gebleven. Ook in Charleville begonnen technici dadelijk aan de kapotte motor te knutselen, maar ook daar wilden de piloten niet wachten. En dus vlogen zij verder op één motor over een woest, bergachtig en zeer dun bevolkt land. De wereld hield de adem in. Zouden de dappere mannen het doel halen? Welnu, Scott en Campbell Black worstelden, worstelden.... en wonnen! Dinsdagsmiddags om halfdrie zetten zij hun machine aan de grond op de Fleming- ton Renbaan te Melbourne. Een enthou siaste menigte zorgde voor een daverende begroeting. Tienduizenden waren met ex tra-treinen naar Melbourne getogen. De gouverneur van de Staat Victoria, de bur gemeester van Melbourne, de schatrijke Sir MacPherson Robertson en vele an dere autoriteiten waren ter verwelkoming aanwezig. De heer Edwards, directeur van het hotel „Grosvenor House", had in Engeland tijdig een boot genomen om zijn toestel welkom te kunnen heten in Mel bourne. En aardige bijzonderheid! de eerste lauwerkrans, die de winnende luchthelden om de schouders werd ge worpen, was aangeboden door de K.L.M! Door de maatschappij dus, aan welker concurrentie het toe te schrijven was, dat Scott cn Campbell Black meer dood dan levend in Melbourne waren aangekomen. Uiver-spanning HOE was „De Uiver" intussen geva ren? Parmentier en zijn mannen waren 52 uur na hun vertrek van Mildenhall ge land te Batavia (nu Djakarta geheten). Zij waren doorgevlogen naar Koepang (Timor) en hadden van daar de sprong over zee naar Port Darwin gemaakt. „De Uiver" boven Australië!! Het bericht vloog door Nederland en deed allerwegen de harten sneller kloppen. Toen volgde de mededeling: „De Uiver" is van Charle ville gestart! Nog één etappe. De zege in de handicap-race scheen verzekerd. En toen kwam, als een donderslag bij helde re hemel, het bericht: „De Uiver" is ra diografisch niet meer te bereiken. „De Uiver" zweeg. „De Uiver"ja, welk lot had het toestel getroffen? Niemand wist het zeker, maar bange vermoedens rezen in menig hart. Wat was er intussen met de machine gebeurd? Onverwacht was Parmentier in een zware storm terechtgekomen. De radiozender raakte defect. Contact met de grond was onmogelijk. Parmentier cir kelde rond. Na een uur daalde hij heel behoedzaam tot hij de grond kon zien. Hij zag een stadje, maar hij wist niet welk stadje het was. Gelukkig hadden de inwo ners, terwijl „De Uiver" hoog in de wol ken tegen de elementen voor zijn leven vocht, het geronk van vliegtuigmotoren gehoord boven het geraas van de storm. Onmiddellijk troffen enige energieke man nen maatregelen om te helpen. De plaat selijke radiozender riep alle autobezitters op naar de renbaan om daar hun wagens zo op te stellen, dat zij met de koplam pen een deel van de baan helder konden verlichten. Met een zeer krachtige sein- lantaren werd de naam van het stadje Albury in morsetekens gespeld. Nog cirkelde „De Uiver" rond boven Albury, maar de bemanning zag de verlichïe grondstreep en ook de lichtseinen. Toen besloot Parmentier het waagstuk te on dernemen. Op voortreffelijke wijze landde hij op de renbaan van Albury. In een dik ke modderlaag kwam het toestel tot stil stand. Het was halftwee in de nacht. De bemanning en de passagiers gunden zich een paar uur slaap. De burgemees ter van Albury betrok persoonlijk de wacht bij het toestel, hoewel hij enigszins invalide was en slechts met behulp van een stok kon lopen. En de volgende och tend? Toen stonden vele hulpvaardige burgers gereed om met vereende krach ten „De Uiver" uit de modder te trekken. Zij wilden geen geld of andere beloning. Zij wilden niet meer, maar ook niet min der dan de mannen die met hun ma chine feeds zón prachtige prestatie had den geleverd letterlijk en figuurlijk „uit de modder" helpen. De mannen en vrou wen van Albury wensten niet, dat „De Uiver" zou stranden in het gezicht van de haven. De startbaan was kort. Daarom beslo ten Parmentier en Moll getweeën verder te vliegen. De post werd uitgeladen en over land naar Melbourne vervoerd. Plet besluit om „licht." te vliegen was vooral voor Thea Rasche een grote teleurstel ling, maar zii schikte zich soortief in het onvermijdelijke. Een uur na het vertrek uit Albury landde „De Uiver" in Mel bourne. En wel als tweede toestel, dat de verre reis had volbracht. Parmentier en Moll verwierven de eerste prijs in de handicap-race en de tweede in de snel heidswedstrijd. Melbourne juichte op nieuw en de Nederlandse consul-generaal deelde mee, dat koningin Wilhelmina de leden der bemanning had benoemd tot ridders in de Orde van Oranje-Nassau. Nagalmen SCOTT en Campbell Black hadden op een uur na drie etmalen nodig gehad om Melbourne te bereiken. Slechts drie uur van de eenenzeventig hadden zij gesla pen. „De Uiver" legde het traject af in drie dagen, achttien uur en twintig minu ten, terwijl de als derden aangekomen Amerikanen Turner en Pangborn drie da gen en eenentwintig uur en drie kwartier onderweg waren geweest. Stuk voor stuk schitterende prestaties. Melbourne's eeuwfeest was op grootse wijze tot een wereldfeest geworden. Koene vliegers uit enige landen hadden bewijzen geleverd van hun kunnen, hun wil en hun doorzet tingsvermogen. Zij hadden een nieuwe „luchtslag" met glans en met ere gewon nen. Dank zij hen en dank zij de initiatief nemers van de Melbourne Race verkreeg de naam Melbourne een ereplaats in het Boek van de Geschiedenis der Lucht vaart. In Nederland kende het enthousiasme geen grenzen, toen men vernam, welke prestaties en successen op naam van Parmentier en de zijnen waren komen te staan. Als één grote familie leefde het gehele volk in de successen mee. Het werd een nationaal feest in de ware zin des woords. „De Uiver" was zo populair ge worden, dat de naam zelfs als handels merk opgeld deed. Prentbriefkaarten, ge legenheidsgedichten en souvenirs ver schenen aan de lopende band op de markt. Het was al „Uiver" wat de klok in Ne derland in die dagen sloeg! Wederom laaide het enthousiasme hoog op, toen „De Uiver" met zijn kranige be manning op Schiphol terugkeerde. Het Nederlandse volk bood (natuurlijk, zijn wij geneigd te schrijven) het Australische stadje Albury een gedenkplaat aan als bewijs van dankbaarheid. En toen Al- bury's burgervader nadien een bezoek bracht aan ons land, leek zijn tocht door Nederland veel op een triomftocht. De ouderen onder ons zullen zich de dagen van „De Uiver-glorie" en „De Uiver- vreugde" stellig nog herinneren. Had de Melbourne Race nog een zake lijke nagalm? Ja, zeer zeker. Want de K.L.M. bestelde na het grote succes van „De Uiver" nog een veertiental DC-2 machines. De fabrikant van die toestellen, Donald Douglas, had dus even eens alle reden om in zijn nopjes te zijn over de Melbourne Race en vooral over de Nederlandse triomf met „De Uiver". (Nadruk verboden) HET NEDERLANDS ZUIVELBUREAU - RIJSWIJK (Z.H.) De Koningin heeft gisteren de buiten gewone algemene vergadering van het Koninklijk Nederlands Landbouw Comité ter'gelegenheid van het 75-jarige bestaan van dit comité in het Scheveningse Kur- haus bijgewoond. „Uw aanwezigheid hier steekt ons weer een hart onder de riem. Wij hebben het gevoel er toch bij te be horen", aldus zei de voorzitter, ir. C. S. Knottnerus, in zijn woord van welkom. Ir. Knottnerus herinnerde aan de weinig gunstige publieke mening, dat de boeren bedrijven te weinig rationeel, de land bouwprijzen te hoog» en het beroep op de schatkist te zwaar zouden zijn. „De boer krijgt het gevoel, dat hij in de maat schappij geen welkom lid is en dat zijn arbeid, welke nog niet zo lang geleden nodig was om Nederland in leven te hou den, nu overbodig wordt geacht", aldus ir. Knottnerus, die de vorstin het eerste exmeplaar van een gedenkboek aanbood Tot de minister van Landbouw, mr. Ma- rijnen zei de voorzitter onder meer dat het door de minister ontvouwde beleid, hierdoor in de N.S.B. De heer Louwes Koningin Juliana bekijkt aandachtig het herdenkingsalbum. met name de koers in het garantiebeleid met gemengde gevoelens ontvangen is. „Voor nieuwe bedrijven worden havens, spoorwegen en autowegen uit de algeme ne middelen aangelegd, maar verbeterin gen op het platteland geschieden ten bate van bestaande bedrijven, die de kosten ervan voor een belangrijk gedeel te moeten dragen". Tot de staatssecretaris van Sociale Za ken, de heer B. Roolvink, verklaarde ir. Knottnerus, dat de landbouw bij de loon vorming niet in een uitzonderingspositie wil verkeren. De heer H. D. Louwes, oud-voorzitter van het K.N.L.C. en voorzitter van het Landbouwschap, sprak over de agrari sche geschiedenis van de laatste 25 jaar. In de jaren dertig was het schip van de Nederlandse landbouw in een storm ver zeild. In die tijd ook ontstond „Landbouw en Maatschappij", tijdens de bezetting afgegleden naar nationaal-socialistisch niveau, aldus de heer Louwes. Vooral een aantal Drentse boerenfamilies verzeilde achtte het verontrustend, dat men na de bevrijding ten opzichte van alles, wat met „landbouw en maatschappij" samen hing zo gemakkelijk is overgegaan tot de orde van de dag. Nog altijd dreigt het gevaar, dat de landbouwbevolking zich niet bevredigend gevoelt in het volksge heel. De verschillen in welvaart, arbeids omstandigheden en arbeidstijden met an dere bevolkingsgroepen worden weer gro ter. Maar veel groter, aldus de heer Lou wes, is het gevaar van de politieke, cul turele en maatschappelijke ongevormd heid. De greep van kerken en evangelie op de mensen verzwakt en er is geen geestelijk, zedelijk en sociaal ideaal, dat deze waarde vervangt. De minister van Landbouw en Visse rij, mr. Marijnen bracht de gelukwensen van de regering over. Hij deelde mede dat de Koningin het hoofdbestuurslid de heer G. van der Ley, tevens voorzitter van de Gelderse Maatschappij van Land bouw, had bevorderd van ridder tot offi cier in de Orde van Oranje-Nassau. De daarbij behorende versierselen werden door de minister aan de heer Van der Ley overhandigd. Advertentie RUIME KEUS IN DIVERSE MERKEN Gen. Cronjéstraat 148 Telefoon 531 ff De officier van Justitie bij de rechtbank te Leeuwarden heeft twee jaar gevange nisstraf geëist tegen een 43-jarige gemeen teambtenaar, die zich als hoofd van de dienst Sociale Zaken in de gemeente Leeu- warderadeel zou hebben schuldig gemaakt aan verduistering van 20.000. Het ging er bij deze zaak om of de verdachte ver regaande slordigheid of verduistering ten laste kon worden gelegd. De verdachte zelf verklaarde, dat het eerste het geval was. „Ik ben juridisch wel schuldig, maar moreel niet," meende hij. Aanvankelijk had de verdachte aan de politie verklaard, dat het niet onmogelijk was, dat een gedeelte van het verdwenen geld voor zijn huishouding was gebruikt, maar later kwam hij op deze verklaring terug. Op 21 mei was het tekort bij een controle aan het licht gekomen. Bij een nader onderzoek bleek toen, dat er voor een totaalbedrag van 19.720,48 aan ont vangen inkomsten was verzwegen. Voor de rechtbank verklaarde De V. dat er in 1953 „plotseling onverklaarbare tekorten" waren ontstaan. De president merkte op, dat de verdach te meermalen op zeer geraffineerde wijze heeft getracht zijn knoeierijen te verber gen door in reeds gecontroleerde boeken veranderingen aan te brengen. De offi cier van Justitie was ook van mening, dat er zeer bewust geknoeid was. De verdach te was aanvankelijk slechts armmeester, maar later werd hiervoor de welluidende benaming hoofd van de dienst voor Socia le Zaken uitgedacht. „Door die mooie ti tel heeft hij alle werkelijkheid uit het oog verloren," volgens de officier. Verdachte's raadsman, mr. H. Schoot stra, had in zijn pleidooi geen goed woord over voor het rapport van de controleur, die de malversaties aan het licht had ge bracht. Daarin werden uitsluitend de ver geten ontvangstposten opgespoord, maar aan de verzuimde uitgaven-posten is niets gedaan, zei hij. De controle liet zeer veel te wensen. De verdachte kon zelf bepalen wat gecontroleerd moest worden. Op 7 ok tober z°l de rechtbank uitspraak doen.

Krantenviewer Noord-Hollands Archief

Haarlem's Dagblad | 1959 | | pagina 13