Diensttijdverkorting met 2 maanden
niet eerder dan in 1962 mogelijk
£ai£a
Russische waarnemingskoepel
vanmiddag nabij de maan
OPRECHTE HAARLEMSCHE COURANT
Voorwaarde: bijna 8.000 vrijwilligers
moeten worden aangeworven
HET WEER
NIEUWE INTERPRETATIE VAN
AANWIJZING LOONBELEID
Regering doet uitspraak
MOTEXi
VOLGENDE WEEK PARLEMENTAIR
DEBAT OVER ALGERIJE
Conclusie commissie-Van Voorst tot Voorst
Modeshow van Modehuis
Volgens radio-Moskou is omwenteling
rond de maan al een uitgemaakte zaak
In de krant van heden:
U komt toch ook??
Plaatselijk nachtvorst
TAPIJT
HAARLEM
KEVER
52007
BESTRIJDING
Vier Amerikaanse sergeants
gemarteld door Turken?
Officierendie erover
klaagdenovergeplaatst
Weer een Atlas van Cape
Canaveral gelanceerd
Het woord is aan
wore
MOHAIR DAMESVESTEN in kleuren
Grote meerderheid verwacht voor plan-De Gaulle
94,50
House of England
74e J AARGANG No 75
Grote Houtstraat 93, Haarlem. Tel. 15295
(6 lijnen) Directie, Redactie, Administratie.
Drukkerij Gr. Heiligland 10. Tel. 15295. Bij
kantoor Haarlem-N. Soendaplein, Tel. 57755
Hoofdredacteur: Simon Koster
Adj. Hoofdredacteur: Jos L. Lodewijks
DINSDAG 6 OKTOBER 1959
Haarlems Dagblad
304e JAARGANG No 227
Uitgave Grafische Bedrijven Damiate N.V.
Verschijnt dagelijks beh. op zon- en feestdagen.
Abonnement p. week 59 ct., p. kwartaal 7.65,
fr. p.p. 8.15. Losse nrs. 12 ct. Postgiro 273107,
t. n. v. Haarlems Dagblad/Opr. HaarL Crt
Directie: P. W. Peereboom en A. D. Huijsman
(Van onze Haagse redacteur)
De Commissie Werkelijke Diensttijd Dienstplichtigen heeft in haar heden aan de
Tweede Kamer uitgebracht rapport in overweging gegeven ernstig te streven naar
een verkorting met twee maanden van de diensttijd bij land- en luchtmacht. Deze
verkorting zou, wanneer aan de gestelde voorwaarden wordt voldaan, halverwege
1962 kunnen ingaan. Bij de marine is een vermindering van de diensttijd om
organisatorische redenen onmogelijk.
De Commissie stelt uitdrukkelijk, dat de
verkorting van de diensttijd de parate
sterkte van de strijdkrachten in geen en
kel opzicht mag aantasten. Daar de dienst
tijdverkorting een vermindering van het
aantal geoefende dienstplichtigen tot ge
volg heeft is het noodzakelijk, dat niet al
leen de ruim tweeduizend vacatures on
der het beroepspersoneel van de land
macht en de achthonderdvijftig bij de
luchtmacht worden vervuld, maar dat
zich ook voldoende vrijwilligers beschik
baar stellen om de plaatsen in te nemen
van het geringere aantal dienstplichtigen
in de parate sterkte. Tot 1963 zullen niet
alleen per jaar negentienhonderd contrac
tanten voor een zesjarig dienstverband ge
worven moeten worden, maar er zullen
tevens van de in 1960 tot en met 1962 af
zwaaiende lichtingen velen zich tot nadie
nen, in een groot aantal gevallen tot drie
jaar, moeten verplichten. Het totaal aan
tal te werven vrijwillig dienende militai
ren bedraagt 7.800 man per jaar, hetgeen
het dubbele is van het aantal in 1958 voor
de beroepsdienst bereikte wervingsresul
taten. Wil men de diensttijdverkorting in
derdaad reeds in de loop van 1962 verwe
zenlijken, dan zal naar het oordeel van de
Commissie uiterlijk op 1 januari 1960 met
de werving begonnen moeten worden. De
Commissie heeft een aantal desiderata
opgesteld opdat het dienstnemen als con
tractant ook materieel aantrekkelijk
wordt. Een en ander leidt echter tot zwa
re gevolgen voor de begroting: geduren
de de overgangstijd ongeveer zestig mil
joen gulden per jaar en uiteindelijk bijna
negentig miljoen. Daar de Commissie is
uitgegaan van een parallel met de ge
schoolde arbeiders in de metaalindustrie
dient in deze bedragen de onlangs bereik
te loonsverbetering van vijf percent voor
deze groep nog verwerkt te worden.
Mocht de werving van deze contractan-
ten tegenvallen, dan zal volgens de com
missie van een diensttijdverkorting geen
sprake kunnen zijn. Afhankelijk van de
resultaten van de werving zal in 1961 moe
ten worden bezien of een diensttijdverkor
ting mogelijk is en zo ja of deze zich
lot twee maanden zal moeten beperken of
pag.
Diensttijdverkorting 1, 3
Weerrapporten I, 2
Economisch nieuws2
Op de Praatstoel3
Van Dag tot Dag3
Feuilleton 4
Radio en Televisie 4
Agenda 4
Trek naar vergaderzalen5
Beurs 7
Uit stad en omgeving 5, 7
Prins Bertil in Nederland.9
Rotterdamse Floriade 9
Brits verkiezingspanorama11
Kinderfonds in Nieuw-Guinea 11
Sport 13
DIT NUMMER BESTAAT UIT
VEERTIEN PAGINA'S'.
Advertentie
GEN.
120
CRONIéSTRAAT
TEL.54378
VRIJDAG 9 OKTOBER 1959
KROONZAAL BRINKMANN
2 u. 15 en 8 u. 15
Kaarten 1.- verkrijgb. a.d. zaak
Maten mannequins: 38, 40, 44, 48
Verwachting tot morgenavond:
Plaatselijk nachtvorst. Morgc
zonnig weer met ongeveer de
zelfde temperaturen als vandaag
Overwegend matige wind tussen
oost en zuidoost.
Volledige weerrapporten op pagina twee.
zich in de toekomst verder kan uitstrek
ken.
De sociaal-economische gevolgen zijn
daarentegen niet van groot belang. Er zal
tegen de verwachting van velen in
een jaarlijks produktieverlies van negen
tien tot zevenendertig miljoen gulden op
treden, maar dat betekent op het huidige
produktievolume van dertig miljard
slechts één pro mille. Ten slotte vermel
den wij in dit overzicht nog, dat de Com
missie aanbeveelt het aantal vrijstellin
gen te vermindei-en, onder meer voor
kostwinners, de koopvaardij en de mijn
werkers.
Vandaag is hel rapport verschenen van
de „Commissie Werkelijke Diensttijd
Militairen". In een persconferentie in
Den Haag gaf de voorzitter van de
commissie, luitenant-generaal b.d. H.
F. M. baron van Voorst tot Voorst, een
toelichting op het rapport.
Het ministerie van Sociale Zaken en Volksgezondheid deelt ons het volgende mede:
„By de toepassing van de op 31 juli 1959 aan het College van Rijksbemiddelaars
verstrekte algemene aanwijzing ter hantering van de gedifferentieerde loonvorming
zjjn in de Stichting van de Arbeid enige interpretatie-moeilijkheden gerezen. Op
verzoek van de Stichting van de Arbeid heeft de regering een nader gesprek gevoerd
over de gerezen moeilijkheden. Dit gesprek had plaats op 24 augustus en leidde tot
een volledige overeenstemming. Niettemin zijn er nadien in de Stichting van de
Arbeid toch nog verschillen van inzicht aan de dag getreden. Op verzoek van de
Stichting heeft de regering andermaal en wel op 1 oktober met de looncommissie
van de Stichting van de Arbeid van gedachten gewisseld. Van regeringszijde zijn
bij die gelegenheid enige suggesties gedaan teneinde de partijen in de Stichting
van de Arbeid tot overeenstemming te doen komen. Hoewel de verschillen in de
Stichting van de Arbeid naar het oordeel van de regering niet onoverkomelijk waren,
hebben deze suggesties geen resultaat gehad.
Onder deze omstandigheden heeft de
regering zich genoodzaakt gezien zelf een
uitspraak te doen over het in de Stich
ting gerezen verschil. Zij heeft daarvan
aan de looncommissie van de Stichting
van de Arbeid mededeling gedaan. Ter
voorkoming van misvei-stand wordt er
met nadruk de aandacht op gevestigd dat
in de op 31 juli door alle partijen een
stemmig aanwaarde aanwijzing aan het
College van Rijksbemiddelaars geen wij
ziging is gebracht".
Dc Punten
Wij vernemen verder dat de regering
een nadere precisering heeft gegeven van
wat in twee punten van de op 31 juli uit
gegeven algemene aanwijzing voor het
College van Rijksbemiddelaars betref-
treffende meer differentiatie in de ar
beidsvoorwaarden is gesteld.
Punt drie van die algemene aanwijzing
luidde:
„3. De betrokken partijen dienen blijk
te geven er zich van bewust te zijn, dat
de kosten der overeen te komen verbete
ringen van de lonen of andere arbeidsvoor
waarden niet in de prijzen mogen wor
den doorberekend. De partijen aan werk
geverszijde dienen zich voor de gehele pe
riode, waai'op de voorstellen betrekking
hebben, sterk te maken, dat de daaruit
voortvloeiende verhogingen van de ar
beidskosten ook op langere termijn niet
leiden tot verhoging van de binnenland
se prijzen. Derhalve moeten deze hogere
kosten worden gerechtvaardigd door stij
ging van de produktivteit in de bedrijfs
tak of de onderneming. In beginsel dient
daarbij te worden uitgegaan van de in de
bedrijfstak of de onderneming te verwach
ten teneming van de produktiviteit ge
durende een toekomstige periode, die in
geen geval de duur van de C.A.O. te bo
ven mag gaan.
Deze verwachting kan aannemelijk
worden gemaakt mede aan de hand van
gegevens omtrent de produktie per werk
nemer, zoals deze zich in het verleden
heeft ontwikkeld. In de beginperiode der
diffex-entiatie mag naast de in de toe
komst te vei'wachten toeneming van de
produktiviteit in het algemeen slechts re
kening worden gehouden met. de produkti-
viteitsontwikkeling in de bedrijfstak of de
ondex-neming gedurende het jaar 1959,
voorzover deze nog niet in de lonen of an
dere arbeidsvoorwaarden tot uitdruk
king is gekomen, een en ander met in
achtneming van de ten laste van de on
dernemingen komende compensaties voor
de in de eerste helft van 1960 te verwach
ten huur- en melkprijsverhogingen. In bij
zondere gevallen kan het gewenst worden
geoordeeld, de ontwikkeling van de renta
biliteit, wlke bij een gelijkblijvend prijs
peil de ontwikkeling van de produktiviteit
zal weerspiegelen, in de motivering te be
trekken".
„Punt vier van de algemene aanwijziing
luidde:
4. Het College zal welwillend staan
staan tegenover meex-jarige contracten. Het
zal daarbij de voorkeur geven aan con
tracten, waarin wordt voorzien in opeen
volgende verbeteringen van de lonen of
andere arbeidsvoorwaarden, die zijn af
gestemd op de in de bedrijftak op jaarbasis
te verwachten ontwikkeling van de pro
ductiviteit".
De interpretatie
In haar nadere precisering gaat de re
gering voor het bepalen van het niveau der
produktiviteitsstijging in 1959 uit van de
datum 1 oktober 1958. Indien in een be
paalde bedrijfstak de produktiviteitsstij
ging op bij voorbeeld 4 percent per jaar
zou kunnen worden aangenomen, betekent
dit, dat voor de berekening van de beschik
bare ruimte over 1959 op 1 januari 1959,
uitgegaan zou kunnen worden van een
produktiviteitsniveau van 101. De aldus
door de px-oduktiviteitslijn aangegeven
ruimte over 1959 zal in nieuwe collectie
ve arbeidsovereenkomsten kunnen wor
den verwerkt met dien verstande, dat
voor de in 1959 afgesloten contracten ge
rekend van de ingangsdatum van de C.A.O.
af ten hoogste in aanmerking mag worden
genomen de netto produktiviteitsx-uimte
die is gegroeid gedurende de zes vooraf
gaande maanden.
Voor in de periode 1 januari 1960 tot
uiterlijk 1 april 1960 af te sluiten contrac
ten geldt echter dat tot 1 juli 1959 mag
worden teruggerekend. Aangezien echter
de in aanmerking te nemen ruimte tot
maximaal negen maanden kan oplopen is
aan deze voorwaarde slechts te voldoen
door in deze gevallen een langer lopend
contract af te sluiten, ofwel een uitke
ring in eens te verstrekken. Mede om deze
redenen gaat de voorkeur van de regering
uit naar meex-jarige contracten, gelijk
ook reeds was neergelegd in de aanwij
zing van 31 juli.
Advertentie
ROME (UPI) De arrestatie en be
weerde marteling van vier Amerikaanse
militairen door de Turken in Izmir, drei
gen de Amerikaans-Turkse betrekkingen
en het moreel van de in Turkije gestatio
neerde Amerikanen te schaden. Vier Ame
rikaanse sergeants werden op 2 augustus
gearresteerd, op beschuldiging van over
treding van valuta-bepalingen. De agen-
ten-in-burger in Izmir, door wie de ser
geants gearresteerd werden, zouden voor
hen een val hebben gezet en daarbij ge
bruik hebben gemaakt van een Turkse
vrouwelijke politie-agent.
Volgens de sergeants wei-den zij naar
een cel onder een stal buiten de stad ge
bracht en daar zonder voedsel, water of
slaapplaats vastgehouden. Een van hen
beweerde, dat hij door de politie gemar-
teld is. Hij wei'd aan de enkels opgehan
gen en op de blote voetzolen geslagen.
De vier Amerikanen zijn reeds voor de
rechtbank verschenen, maar de verdere
behandeling is opgeschort tot 9 oktober.
De openbare aanklager heeft gevangenis
straffen geëist welke variëren van één tot
vijf jaar.
Verleden week werden drie hoge officie
ren van de NAVO-basis te Izmir waar
de sergeants waren gestationeex-d
overgeplaatst of van hun functie „onthe
ven". Duidelijk hadden zij dat te danken
aan hun pi-otesten tegen de beweerde mis
handeling en tegen de slappe houding van
Amerikaanse autoriteiten in deze affaire.
Wat de valuta-overtreding betreft: Op
de vrije markt wox-den 13 a 14 Turkse pon
den voor de Amerikaanse dollar betaald.
De Tui'kse regering heeft de wisselkoers
op 9:1 gesteld. De Amex-ikaanse militai
ren wisselen hun dollars nu frequent op
de vrije markt.
CAPE CANAVERAL (UPI) Te Cape
Canaveral is woensdagochtend een inter
continentaal projectiel van het type Atlas
gelanceerd. De raket was voorzien van een
nieuwe type neuskegel.
Men neemt aan, dat het doelgebied bij
het eiland Ascension, op ongeveer 9.000 km
afstand is. Volgens de eerste aanwijzingen
is de proef goed verlopen.
KENVIL (Reuter/AFP) In de Hercu
les-kruitfabriek te Kenvil, in New Jersey,
heeft zich maandagavond bij het samen
stellen van een nieuwe raketbrandstof een
ontploffing voorgedaan, die aan twee men
sen het leven kostte. Drie mensen liepen
lichte verwondingen op. De brandstof was
bestemd voor de „minuteman" een inter
continentale raket, die op het ogenblik
wordt geconstrueerd.
Paul Brulat
Men moet volhardentrouw aan dat
gene wat de ziel meer dan al het
andere drijft, leidt altijd tot een uit
komst.
Advertentie
BARTELJORISSTR HAARLEM TEL. 13439
LEIDSESTRAAI (BIJ KONINGSPLEIN) AMSTERDAM TEL- 223VJ6
MOSKOU (Reuter-UPI-AFP) De Rus
sische waarnemingskoepel „Boemerang",
die zondag met de derde maanraket uit dat
land is gelanceerd, spoedt zich nog geheel
volgens de uitgestippelde baan voort in de
richting van de maan. Om zes uur gister
avond bevond hij zich op 284.000 km. af
stand van de aarde en radio-Moskou stelde
opnieuw als een uitgemaakte zaak vast,
dat hij een baan om de maan zal gaan ma
ken. Hedenmiddag om drie uur zou hij het
punt van zijn baan moeten bereiken, dat
het dichtst bij de maan ligt, namelijk op
een afstand van zevenduizend km. Dan be
gint de omwenteling om dit hemellichaam.
De gegevens, die het ruimtestation naar
de aarde zendt, wox-den geanalyseerd en
de resultaten bevestigen de nauwkeurig
heid van de baan die de raket beschrijft,
aldus „Tass".
De instrumenten werken volgens plan.
De rapporten over de vorderingen van de
kosmische x-aket en de resultaten van de
wetenschappelijke waarnemingen zullen
eens per 24 uur worden bekendgemaakt,
nadat de gegevens van het ruimtestation
zijn geanalyseerd.
Op het terrein van het gasbedrijf voor
centraal Nederland te Utrecht is een
nieuwe converteringsinstallatie in be
drijf gesteld.
PARIJS (Reuter/AFP) De Franse re
gering heeft besloten volgende week dins
dag een parlementair debat over Algerye
te doen houden. Er is nog niet uitgemaakt
of er dan ook zal worden gestemd.
Premier Debré zal zich uitspreken ten
gunste van het plan van president De
Gaullc, dat voorziet in het toekennen van
het recht tot zelfbeschikking aan de Alge
rijnen.
Indien de regering zou verklaren een
stemming na het debat onwenselijk te
achten, kan deze alleen worden gehouden
indien er een motie van afkeuring wordt
ingediend, die door een bepaald minimum
aantal afgevaardigden wordt gesteund.
Parijse waarnemers zeggen dat er geen
twijfel aan bestaat dat een zeer groot ge
deelte der afgevaardigden zich achter De
Gaulle's politiek van Algerije zal scharen.
Sommige ministers zouden het echter
niet wenselijk achten dat door een stem
ming eventueel stemmenverlies der rechtse
partijen en stemmenwinst bij de linkerzijde
aan de dag zouden treden. De leiding van
de radicaal-socialistische partij, die over
dertien stemmen in de Nationale Vcrga-
dex-ing beschikt, heeft medegedeeld De
Gaulle's verklaring te zullen ondex-steunen.
Zij blijft zich echter kanten tegen de eco
nomische en maatschappelijke politiek van
de regering-Debré. De partij staat onder
leiding van ex-premier Gaillard.
De vooi-naamste regeringsvertegenwoor
diger in Algerije, Delouvriex-, heeft op een
pex-sconferentie verklaard dat er veel tijd
moet verstrijken alvox-ens het recht tot
zelfbeschikking in de praktijk in Algerije
kan wox-den toegepast, ook al zou de strijd
direct worden beëindigd. „Er moet een pe
riode zijn om hartstocht en wraakzucht, op
gewekt in vijf jaar van opstand, te doen
bekoelen", aldus Delouvrier.
Het opperbevel van het leger der Alge
rijnse opstandelingen heeft in een dag
order de Franse erkenning van Algerije's
recht op zelfbeschikking een „geweldige
stap vooruit" genoemd. De strijd zou ech
ter worden voortgezet.
Volgens het Parijse blad Paris-Presse be
staat er in de boezem van de Algex-ijnse
verzetsbeweging een contra-revolutionaire
Advertentie
Kies nu uw regenjas uit de
grootste collectie tussen
f. 80.- en f. 1 20,-. Bijv. 'n
Dioleen regenjas
35% macco - 65% polyester
Daardoor vederlicht, water
en winddiebt (dus ook be
schuttend tegen de koude).
Gemakkelijk te reinigen en
geen narigheid meer bij het
stomen. Nieuwe herfsttinten.
Aimtwden - Den Heeg
Eindhoven - Hilversum - Bussum
„Tass" lichtte maandag toe, waarom de
laatste raket langer over haar tocht naar
de maan doet, dan de eerste twee maanra-
ketten. De beide vorige raketten werden
gelanceerd met een aanvangssnelheid bo
ven de „tweede kosmische snelheid" de
snelheid van ongeveer 40.000 km. per uur,
die noodzakelijk is om voor altijd aan de
aantrekkingskracht van de aarde te ont
snappen.
(De eerste kosmische snelheid bedraagt
ongeveer 30.000 km per uur, waarbij de
buitenwaartse beweging van de raket in
evenwicht is met de aantrekkingskracht,
zodat de raket steeds om de aarde blijft
draaien).
Deze derde maanraket werd gelanceerd
met een aanvangssnelheid, die iets lager
was dan de tweede kosmische snelheid, zo
dat zij na het cirkelen om de maan zal te
rugkeren om een baan om de aarde te ma
ken.
De Russische hoogleraar Tichov uit
Kazachstan verklaarde maandag, dat de
raket de vraag zal helpen beantwoorden
of er leven op de maan bestaat. Naar zijn
zeggen zijn er bepaalde gronden om aan
te nemen, dat er een lage vorm van leven
op de maan bestaat met name in de Plato-
krater. „De dag is waarschijnlijk niet ver
meer, waarop de Russen een interplane
tair laboratorium in de nabijheid van
Mars zullen schieten om waar te nemen
of daar vormen van leven voorkomen",
zo zei hij.
Dr. H. York, directeur van de afdeling on
derzoek van het Pentagon, vestigde er te
genover verslaggevers de aandacht op dat
Rusland met zijn ruimtevaarttechniek wel
iswaar een jaar op de Verenigde Staten
voorligt, maar dat Amerika op het gebied
van de ballistische projectielen er minder
slecht voorstaat, omdat het dit als een
kwestie van leven of dood beschouwt. Hij
voegde er echter aan toe, dat de Russi
sche intercontinentale raketten trefzeker
der zijn dan de Amerikaanse.
De Russische astronoom Eigenson uit
Lvov (Lemberg) heeft volgens Tass ver
klaard, dat de jongste maanraket een re
cord heeft gevestigd in de lange-afstands-
besturing. Het Moskouse planetarium
maakte bekend, dat de raketbaan ellips
vormig is met een omwentelingsperiode
van negen en een halve dag. Derhalve zou
de raket tijdens zijn daaropvolgende om
wentelingen de maan niet ontmoeten daar
ÜE BAAN WJ DE LOENIK3 (OKT. '59)
Rasihevd. maan bii
dejancenngvd. raker
Tbt hier slreJrf
zich de aanrfek-
kingskrach) van
de aardeuit
Baan v.d.|
Loenik3
beweging. Dit zou gebleken zijn uit een
FLN-document dat De Gaulle enige weken
geleden in handen kreeg en waarin mel
ding werd gemaakt voor een recente groot
scheepse zuivering in de FLN. Vijfhonderd
rebellen zouden in verband met dit „kom-
plot" door de FLN zijn terechtgesteld. De
„contra-rebellen" hadden een eervol be
stand willen bewerkstelligen.
een maanomwenteling om de aarde 27,3
dagen duurt.
Momenteel bezit de Sovjet-Unie 3000 in
stellingen voor wetenschappelijk onder
zoek, waaraan 300.000 geleerden verbon
den zijn, aldus een mededeling van de
Russische hoogleraar Bardin tijdens een
conferentie in Stockholm.
Coördinatie?
LONDEN (AFP) Britse en Ameri
kaanse raketdeskundigen zijn overgegaan
tot het uitwisselen van gegevens en ken
nis om de uitvoering van het Amerikaan
se ruimtevaartprogram te bespoedigen, zo
weet de „Daily Herald" te melden. Maan
dag zijn in Londen besprekingen begon
nen. De agenda was gewijzigd met het oog
op de lancering van de derde Russische
maanraket. De deskundigen zouden in het
bijzonder de besturingstechniek bestude
ren.
