Haarlem's Dagblad | 1959 | 21 oktober 1959 | pagina 13

Horen en zien

DaËboek van een

Exposities in Amsterdam

Agenda voor
Haarlem

Activiteiten van vereniging
„Jeugd en Muziek"

Professor Doka en Robotto j

Nabeschouwingen

13

radio televisie

AANKONDIGINGEN EN

Fil m

Reclame-omroep V.R.
gaan beginnen met

In me m or ia m dr. Rudolf
Mengelberg

De radio geeft donderdag

T elevisieprogramma

O.N. wil in december
uitzendingen op zee

Prins Bernhard in Brazilië

Jeugd helpt invaliden

De zakelijke leiding van
het Nederlands Ballet

Jeugd van 12 tot 23 leest
24 boeken per jaar

DOOR
PIERRE
NORD

Kortere zinnen in de
Troonrede

JUNKER* RUH

WOENSDAG 21 OKTOBER 1959

Een zeer kort, wel wat gezocht filmpje
„Dodenkust" ging in het filmprogramma
van dinsdagavond vooraf aan de ook niet
van fantasie gespeende geschiedenis, welke
Carol Reed in ,.De banneling van de eilan
den" heeft vastgelegd. Enfin, men zag
Trevor Howard voorzien van een ge
kwelde en geklutste ziel. Kerima zweeg
met fonkelende ogen. De branding sloeg
op de rotsen. De prauwen ijlden door het
water.

Beeldschermer

De vereniging „Jeugd en Muziek", die thans tweeëntwintig afdelingen in het land
heeft, zal haar activiteiten ook gaan richten op de niet-schoolgaande jeugd van
zestien tot vijfentwintig jaar. Uit een door het Centraal Bureau voor de Statistiek
gehouden enquête onder een groep van honderdtwintigduizepd jongeren uit Amster
dam en omgeving is gebleken, dat 95 percent nooit een concert bezoekt, zo heeft de
directeur van Jeugd en Muziek, de heer Max Vredenburg, op een persconferentie
medegedeeld. Jeugd en Muziek wil iets aan „dit ontstellende cijfer" gaan doen.

Er is een serie van drie uitvoeringen in
abonnement opgezet voor jongeren en le
den van Jeugd en Muziek in Amsterdam,
en omliggende plaatsen in Noordholland
en Utrecht. Dit abonnement omvat een
uitvoering van het Nationaal Jeugdorkest
op 30 december, een uitvoering van de
Nederlandse Opera in februari 1960 en een
concert van het Concertgebouworkest op
8 maart. Op dit laatste concert, dat onder
leiding zal staan van Willem van Otter-
loo, zullen een of twee jonge solisten op
treden. Deze zullen worden gekozen uit

(Van onze Amsterdamse redacteur)

In een Amsterdamse studio, waar onder
meer enkele programma's worden opge
nomen voor Radio Luxemburg, is een be
gin gemaakt met de bandopnamen die zijn
bestemd voor de proefuitzendingen van de
Vrije Radio Omroep Nederland. In de
cember zal op een buiten de territoriale

Ter herdenking van de op dertien ok
tober te Monte Carlo overleden Neder
landse componist dr. Rudolf Mengelberg
heeft de AVRO dinsdagavond twee van de
meest representatieve werken van deze
toonkunstenaar, die in Nederland zijn
tweede vaderland vond, voor haar micro
foon gebracht. Het was op de dag, waar
op de overleden componist op Westerveld
begraven werd, dat zijn „Missa pro pa
ce" en zijn declamatorium op „De balla
de van de boer" van J. W. F. W^rumeus
Buning voor de Nederlandse ls .steraars
werd uitgevoerd in reprodukties van vroe
ger gegeven vertolkingen. De „Missa pro
pace," gezongen door de Koninklijke Ora
toriumvereniging onder leiding van dr.
Anthon van der Horst en door de sopraan
Ankie van Wickevoort Crommelin en de
bariton Laurens Bogtman met de begelei
ding van het Concertgebouworkest en or
gel, gaf als eerste compositie een voor
treffelijke indruk van het werk en tegelijk
een typering van de componist, wiens ar
tistieke verwantschap met de muzikale
romantiek van de tweede helft van de ne
gentiende en van het begin van de twin
tigste eeuw ook in deze mis, met al haar
subjectieve bewogenheid en uitingsdrang,
tot uitdrukking gekomen is, niet alleen
door de melodische lyriek, de dramati
sche dynamiek en de warmte der harmo
nieën, maar ook door de orchestrale klank
kleuren, die het emotionele karakter van
de mis accentueren. Men kan Mengel-
bergs mis moeilijk opgenomen denken in
de liturgie van de eredienst. In de „we
reldlijke" sfeer van de concertzaal is het
werk zeker op zijn plaats als drager van
een nobele gedachte en als brenger van
veel muzikale schoonheid, die zelfs bij de
radio-uitzending dikwijls aan de dag kon
treden.

De „Missa pro pace" werd in het jaar
1932 voltooid, van het declamatorium, dat
in opdracht van de AVRO werd geschre
ven, kwam de eerste uitvoering in 1942.
Betrekkelijk kort is dus de tijdsafstand,
die tussen het ontstaan van deze twee
werken ligt Maar toch vertoont de mu
ziek voor de „Ballade van de boer" een
karakterverandering ten opzichte van
die voor de mis, een verandering, die niet
uitsluitend verklaard kan worden door
het nieuwe litteraire gegeven. Nog altijd
is er de gebondenheid aan het ook door
Mahler gekoesterde romantische ideaal,
maar daarnaast spreekt onmiskenbaar de
invloed van de nieuwere Franse muziek
en zij gaf aan het declamatorium klank
verfijning en ijle doorzichtigheid als tref
fend contrast tot de eveneens ingevoeg
de zwaardere orkestklank. Rafaël Kube-
lik dirigeerde bij deze opname het Con
certgebouworkest voor de begeleiding van
de declamator Johan Schmitz, die met
begrip de tekst van de bij ons volk zo ge
liefd geworden ballade voordroeg.

Golfbreker

HILVERSUM I. 402 m. 7.00 KRO. 10.00 NCRV.

11.00 KRO. 14.00—24.00 NCRV.
KRO: 7.00 Nieuws. 7.15 Gram. 7.30 Voor de jeugd.
7.40 Gram. 7.45 Morgengebed en overweging. 8.00
Nieuws. 8.15 Gram. 850 Voor de huisvrouw. 9.35
Waterst. 9.40 Schoolradio. NCRV: 10.00 Gram.
10.30 Morgendienst. KRO: 11.00 Voor de zieken.
11.45 Gewijde muz. 12.00 Middagklok - noodklok.
12.03 Gram. 12.25 Wij van het land. 12.35 Land- en
tuinb.meded. 12.38 Gram. 12.50 Act. 13.00 Nieuws.
1315 Zonnewijzer. 13.20 Lichte muz. 13.35 Idem.
NCRV: 14.00 Promenade-ork. 14.45 Kamermuziek.
15.30 Gram. 16.00 Verkenningen in de Bijbel. 16.20
Kamermuz. 17.00 Voor de jeugd. 17.30 Gram. 17.40
Beursber. 17.45 Friese uitzend. 18.00 Honky Tonk.
18.15 Sportrubriek. 18.30 Koorzang. 18.50 Sociaal
perspectief, caus. 19.00 Nieuws en weerber. 19.10
Op de man af. caus. 19.15 Vocaal ens. 19.30 Radio
krant. 19.50 Pol. caus. 20.00 Gevar. progr. 21.45
Gram. 22.00 Periodiekenparade. 22.10 Gram. 22.30
Nieuws. 22.40 Zaalsportuitsl. 22.45 Avondoverden
king. 23.00 Orgelconcert. 23.35 Gram. 23.55—24.00
Nieuws.

HILVERSUM II. 298 m. 7.00 AVRO. 7.50 VPRO.

8.00—24.00AVRO.
AVRO: 7.00 Nieuws. 7.10 Gymnastiek. 7.20 Gram.
VPRO: 7.50 Dagopening AVRO: 8.00 Nieuws. 8.15
Gram. 9.00 Gymn. 9.10 De groenteman. 9.15 Gram.
9.40 Morgenwijding. 10.00 Gram. 10.50 Voor de
kleuters. 11.00 Kookkunst, caus. 11.15 Gram. 11.45
Van alle breedtegraden, caus. 12.00 Lichte muz.
12.30 Land- en tuinb.meded. 12.33 Orgelspel. 12.50
Gram. 13.00 Nieuws. 13.15 Meded. of Gram. 13.20
Lichte muz. 13.55 Beursber. 14.00 Mezzosopr. en
piano. 14 30 Doe dit óók eens zelf, causerie. 14 50
Gram. 15.00 Paul Vlaanderen en het Conrad-mv-
sterie. hoorsp. 15.45 Altviool en piano. 16.15 Voor
dracht. 16.30 Metropole-ork. 17.00 Voor de jeugd.
17.30 Jazzmuz. 18.00 Nieuws. 18.15 Lichte muziek.
18.30 Voor de jeugd. 18.45 Sportpraatje. 18.55 Ge-
spioken brief. 19.00 Voor de kleuters. 19.05 Gevar.
progr. 20.00 Nieuws. 20.05 Radio-filharm.ork. en
solist. 21.10 Eén uit zovelen, hoorsp. 22.30 Nieuws.
22.40 Act. 22.55 Sportact. 23.05 Uit de wereld van
het amusement, caus. 23.53 Beursberichten van
New York. 23.55—24.00 Nieuws.

BRUSSEL. 324 m.

12.00 Amus.muz. 12.30 Weerber. 12.34 Soldaten
liedjes. 13.00 Nieuws. 13.15 Gram. 14.00 Schoolra
dio. 16.00 Koersen. 16.02 Franse les. 16.17 Kamer
muziek. 18.55 Koersen. 17.00 Nieuws. 17.10 Gram.
17.15 Voor de kinderen. 18.15 Vlaamse liederen.
1830 Voor de soldaten. 19.00 Nieuws. 19.30 Rep.
13.40 Voordr. 19.50 Gram. 20-00 Klankbeeld. 20.30
Gram. 21.30 Jazzmuz. 22.00 Nieuws. 22.15 Intern,
radio-universiteit. 22.30 Caus. 22.55—23.00 Nieuws.

VOOR DONDERDAG
NTS: 20 00 Journ. en weeroverz. 20 20 Filmdo
cumentaire. NCRV: 20.35 Filmbespreking. 21.00
Het concert, TV-spel. 21.50 Dagsluiting.

wateren van de Noordzee liggend schip
worden begonnen met de regelmatige uit
zendingen van muziekprogramma's welke
van tijd tot tijd zullen worden onderbroken
voor het uitspreken van reclameteksten.
De zender die op de 30 meter band zal
uitzenden zal slechts een deel van ons
land kunnen bestrijken. De grens van de
ontvangst loopt van even ten noorden van
Alkmaar via de Veluwerand naar een
eindje ten zuiden van Rotterdam. Hier
door zouden 5.000.000 mensen de zender
kunnen horen.

De voorzitter van de V.R.O.N., de Am
sterdamse fabrieksdirecteur en radio-im
porteur L. M. Ph. M. Slootmans, die ons
deze mededelingen deed voegde er aan
toe dat het schip waarop de zender wordt
gebouwd ligplaats zal kiezen tussen Kat
wijk en Zandvoort, 8 mijl buiten de kust.
De V.R.O.N. heeft thans, zo zei hij, drie
aanbiedingen van Nederlandse schepen,
alle coasters. De bedoeling is dat de
V.R.O.N. een schip chartert met een optie
voor latere koop. De zendinstallatie met
een vermogen van 5 kilowatt is inmid
dels in Amerika besteld. De V.R.O.N. zen
der zal 24 uur per etmaal uitzenden en
beperkt tot lichte muziekprogramma's.

Over de tarieven voor het uitzenden
van reclameteksten kon de heer Sloot-
mans ons nog niets meedelen. Hierover
beraadt het bestuur zich nog. In ieder ge
val zal in december een week lang zonder
reclame worden uitgezonden want ook de
adverteerder zal eerst met de zender wil
len kennis maken, zo meende de heer
Slootmans.

De V.R.O.N. zal een on-Nederlandse
zaak worden. Het schip dient ter vermij
ding van juridische problemen onder Pa
namese vlag te varen en de zetel van de
V.R.O.N. zal uit belastingtechnische over
wegingen in het dwergstaatje Lichtenstein
worden gevestigd. Om aan de plaatselijke
wetgeving te voldoen is het noodzakelijk
dat een ingezetene van Liechtenstein in de
directie van de V.R.O.N. wordt opgenomen.
Thans heeft de V.R.O.N. nog slechts een
bestuur waarin naast de heer Slootmans
zitting hebben de radiohandelaren H. Os
wald uit Amsterdam en de heer M. Lewin
uit Diemen. De V.R.O.N. heeft thans mid
dels een twintigtal geldschieters een kapi
taal van 100.000 gulden ter beschikking,
aldus de heer Slootmans, waarbij de toe
komstige aandeelhouders de garantie heb
ben verstrekt een bedrag van 250.000 gul
den vol te storten.

Prins Bernhard is dinsdag in Sao Paulo
aangekomen. Hij bracht een kort bezoek
aan de Nederlandse consul in deze stad
en vervolgde later zijn reis in een Brazi
liaans militair vliegtuig naar Curitiba, de
hoofdstad van Parana.

De prins deelde de pers mee, Nederland
se vestigingen in Zuid-Amerika te hebben
bezocht. Hij ging niet in op de vraagstuk
ken rond de emigratie van Nederlanders
naar Brazilië, doch verklaarde dat bespre
kingen aan de gang zijn om deze emigratie
te bevorderen. De Prins weigerde commen
taar te leveren op de moeilijkheden tussen
de Braziliaanse autoriteiten en de Neder
landse Fokkerfabrieken, die een vestiging
hebben in Rio de Janeiro.

veertien kandidaten, die aangewezen zijn
door de directeuren van de zeven Neder
landse conservatoriums. Het is de bedoe
ling een dergelijk concert tot een jaarlijk
se traditie te maken, telkens in een ande
re stad met een beroepssymfonieorkest,
steeds onder auspiciën en georganiseerd
door Jeugd en Muziek.

Het Nationaal Jeugdorkest, voortgeko
men uit Jeugd en Muziek, zal in januari
in Wenen vier concerten met twee ver
schillende programma's geven. De cellist
Aner Bijlsma zal als solist optreden. De
invitatie om naar Wenen te komen werd
verleden jaar op de Expo in Brussel ge
daan, waar het N.J.O. en andere jeugd
orkesten uitvoeringen gaven. Op het pro
gramma voor Wenen staan ook werken
van Nederlandse componisten. Voor het
naar buiten optreden van het N.J.O., dat
onontbeerlijk is, aldus directeur Max Vre
denburg, is ook financiële steun van par
ticulieren en bedrijven noodzakelijk.

Op het in augustus 1960 in Berlijn te hou
den vijftiende congres van de Fédération
Internationale des Jeunesses Musicales is
het Nationaal Jeugdkoor uitgenodigd om
te komen zingen, zowel a-capella als met
begeleiding van een Engels jeugdorkest.
Deze invitatie zal alleen kunnen worden
geaccepteerd als er voldoende financiële
middelen zijn. Voor dit congres zullen ook
weer een Internationaal Jeugdorkest en
koor worden geformeerd, waaraan ook
Nederlanders deel zullen nemen. Het is de
bedoeling met dit koor en orkest de ne
gende van Beethoven uit te voeren.

De afdeling Amsterdam van „Jeugd en
Muziek" viert op 31 oktober en 1 novem
ber haar tienjarig bestaan. Er zal onder
meer een opvoering worden gegeven van
de opera „De varkenshoeder", die Nico
Schuyt indertijd in opdracht van de ge
meente Amsterdam heeft gecomponeerd
en nu onder zijn leiding wordt uitgevoerd.
Deze uitvoering zal als telerecording op
11 november door de V.P.R.O. voor de te
levisie worden uitgezonden.

De heer Vredenburg deelde tenslotte
nog mede, dat dankzij een financiële toe
zegging van het Prins Bernhard Fonds
een propagandabrochure voor Jeugd en
Muziek en het Nationaal Jeugdorkest zal
kunnen worden samengesteld.

Onder het motto „De Nederlandse jeugd
reikt de helpende hand" gaat de stichting
Het Algemene Nederlandse Invaliden-
wagenfonds (HANIF) een actie beginnen
om lichamelijk gehandicapten aan 'n in
validewagen te kunnen helpen.

Bij deze actie zal een beroep worden
gedaan op de Nederlandse jeugd om
mouwemblemen voor een kwartje te
kopen. Nog deze week zullen zesduizend
lagere scholen in ons land aangeschreven
worden. In de loop van de winter zullen
ook de scholen voor het uitgebreid lager
onderwijs en het middelbaar onderwijs in
de actie worden betrokken. Men wil ver
der ook de sportorganisaties en de jeugd
verenigingen inschakelen. De stichting
hoopt op deze wijze een behoorlijk deel
van de twee miljoen gulden binnen te
krijgen, die nodig zijn om voorlopig 3.000
van de 5.000 invaliden, die ons land telt,
te kunnen helpen.

Vereniging van KLM-vliegers
jubileert

Op 29 september 1929 werd op initiatief
van wijlen Tepas en Beekman de „Vereni
ging van K.L.M.-vliegers" opgericht,
waarvan Jan Hondong als eerste het voor
zitterschap heeft bekleed. Ter gelegenheid
van het dertigjarig bestaan van de vereni
ging is in het Amstelhotel in Amsterdam
een informele ontvangst gehouden waarop
de generatie vliegers van tientallen jaren
geleden de huidige K.L.M.-vliegers heeft
ontmoet en waarbij natuurlijk vele avon
tuurlijke verhalen uit de oude tijd de ronde
deden.

Aanwezig waren onder meer de oud-
vliegers Jan Hondong, J. J. van Balkom,
J. J. Abspoel en F. Peetoom, die allen in
de loop der jaren het voorzitterschap van
de vereniging hebben waargenomen.

Het bestuur van het Nederlands Ballet
heeft medegedeeld, dat de heer Jan
Huckriede, die zich eind vorig jaar be
reid verklaarde tijdelijk de zakelijke lei
ding van het Nederlands Ballet waar te
nemen, nu de wens te kennen heeft ge
geven, per 1 november zijn medewerking
aan genoemd ballet te beëindigen.

De heer Huckriede kan genoemde
werkzaamheden niet langer verrichten,
omdat hij het in zijn functies van direc
teur van de Stichting Kunstmaand Am
sterdam en van het Kunstmaandorkest
te druk heeft. Het bestuur van het Ne
derlands Ballet heeft het verzoek van
de heer Huckriede ingewilligd.

Het bestuur zegt dat vooral door zijn
bemoeienissen indertijd de moeilijkheden
bij het ballet konden worden overwonnen
en het nieuwe seizoen met kracht kon wor
den ingezet. Het bestuur heeft het verzoek
van de heer Huckriede dan ook ingewilligd
met grote erkentelijkheid van de door hem
bewezen diensten.

Robotto stond nu bij de stoel, waarop de driftige oude heer zat. Die keek nu wel wat
vreemd op; hij had zoiets niet verwacht. Robotto tikte hem op de schouder en wees,
dat hij mee moest gaan.

Maar het heertje scheen daar niets voor te voelen. En toen pakte Robotto hem bij de
arm en trok hem overeind; maar de ander stribbelde heftig tegen.

„Toe, meneer", lachte professor Doka. „Kom toch hier... u wou toch bewijzen hebben,
dat mijn Robotto iets anders is dan een gewone pop?" 7475

Tot 1 november exposeert het Stedelijk
Museum te Amsterdam tekeningen van
de Israëlische Anna Ticho. Knappe en
vaak zeer gedetailleerde tekeningen ge
ven ons een indruk van het buitengewoon
aantrekkelijke landschap in haar omge
ving. In dit werk spreekt het onderwerp
voor zichzelf, waarbij opgemerkt moet
worden dat Anna Ticho over een fraaie
voordracht beschikt. Het komt me voor
dat het vooral de mens is geweest, die
haar bewoog tot een zoeken naar grotere
expressiviteit. In ieder geval is haar meer
expressionistische wijze van tekenen in
drukwekkender bij de figuren dan bij de
landschappen, die vlotter werden gedaan
dan de eerstgenoemde. Haar natuurlijk
heid van doen maakt haar tentoonstelling
tot een verademing na een bezoek aan
die van de Nederlander David Kouwe-
naar. Van deze figuur toont het museum
tot dezelfde datum gouaches en schilde
rijen. Kouwenaars kunst is niet bepaald
een bevrijdende voorzover zijn werk dui
delijk is. In schilderkunstige zin is hij niet
geheel vrij van enig effectbejag. Toch moet
men hem ernstig nemen.

In hoeverre we de experimentele gra
fiek van Gras Heyen, tot 23 november in
het prentenkabinet van het Stedelijk Mu
seum te zien, ernstig moeten nemen is
mij een vraag. Dat hij bij het vervaar
digen van zijn prenten gebruik maakte van
oud roest en andere dingen, die naar de
vuilnisman gingen, is echter niet het eni
ge, waardoor hij iets toevoegt aan wat is.
Hij verrast niet door de verwerking van
het genoemde materiaal maar door de
vormen die hij uit eigen hand toevoegde.
In zijn werk is sprake van een vreemde
humor, van een spel met absurditeiten.
Met zijn titels waarschuwt hij ons hem
niet te ernstig te nemen. Maar in zijn
resultaten proeven we echter soms wel
waarschuwingen.

Moeilijk was ook de tentoonsteling van
Fernhouts schilderijen, die tot 31 oktober
in de kunstzaal van Magdalene Sothmann
gehouden wordt. De koelheid van Fern
houts werk, de overgrote zindelijkheid
van zijn verfbehandeling maken hem
voor mij niet tot een bepaald innemend
schilder. Die zindelijkheid wijst echter op
een enorme beheersing van 'schilders mid
delen. Vooral zijn zeeën heeft Fernhout
lang en goed bekeken en zijn resultaten
moeten de vakgenoot een groot respect

Advertentie

afdwingen. Wel had ik voor het benade
ren van een paar kleine schilderijen de
andere nodig. Misschien bleven zij te zeer
delen van een geheel dat Fernhout boeide.
Meer „strand" ware wellicht één daarvan
geworden als ook de zee erop aanwezig was
Mogelijk ken ik echter te weinig het
strand. Moeilijk direct herkenbaar lijkt
mij ook een klein duinlandschap. Sfeer
heeft het zeker. En met het gebruik van
dit woordje „sfeer" ontdek ik dat Fern
hout me toch meer doet dan alleen
respect afdwingen. Met een werkelijke be
zorgdheid vroeg ik me dan ook even af
waarheen Fernhouts consequenties hem
brengen. Wat is er na die zeeën en dui
nen, voor mij het beste werk, nog moge
lijk? Fernhout geeft er hier al een ant
woord op met zijn voor mijn gevoel voor
lopig nog wat minder geslaagde werk:
bomen, bossen, gebladerte. Verandering
van onderwerp dus. In dit nieuwe onder
werp zal hij aan overtuigingskracht zeker
winnen, gezien wat hij bereikte met zijn
duinen en zeeën. De indrukken, die laatst
genoemde werken maken, deden mij zoe
ken naar verontschuldigingen voor een
mij toch te opvallend tekort in het por
tret van de schrijver Vestdijk, wiens bo
venbeen te kort is. Die verontschuldiging
zou kunnen liggen in het feit dat Fern
hout voor het vervullen van deze moei
lijke opdracht in een te kleine rqimte
moet werken. De fout valt bovendien zo
op omdat de tegen de dij rustende hand
beslist knap getekend genoemd mag wor
den.

Bob Buys

Terwijl de jeugd van 12-23 jaar gemid
deld 24 boeken per jaar leest, lezen perso
nen van boven de zestig jaarlijks gemid
deld 11 boekem-Dit-verschil in belangstel
ling voor het boek hangt nauw samen met
de'groei van het. voortgezet onderwijs in
Nederland.

Dit wordt geconcludeerd in de nieuwste
publikatie van het Centraal Bureau voor
de Statistiek in de reeks „Vrije-tijdsbeste-
ding in Nederland" getiteld „Leeftijd en
vrije-tijdsbesteding".

De gegevens werden ontleend aan een in
de winter van 1955-'56 gehouden steek-
proefonderzoek onder de Nederlandse be
volking van 12 jaar en ouder.

In het algemeen zijn de jongeren actie
ver dan de ouderen in allerlei sectoren
van vrije-tijdsbesteding, vooral in het uit-
gaansleven,
j Personen uit diverse maatschappelijke
milieus nemen niet in gelijke mate deel
aan bioscoopbezoek, lezen van boeken en
verenigingsleven. Maar bij de jeugd is er
wat dit betreft meer eenheid in recreatie
stijl dan bij de ouderen. Deze grotere een
heid komt vermoedelijk tot stand omdat
personen uit de lagere milieus bepaalde
gewoonten van de hogere milieus overne
men.

Een andere conclusie is, dat de leeftijd
in het algemeen méér dan het sociaal
milieu allerlei verschillen in vrije-tijdsbe
steding teweeg brengt.

24. De jongen moet een intens gevoel van op
luchting hebben gehad en ging onverwijld tot
handelen over. Binnen twee weken had hij de on
voorzichtigheid begaan zijn vroegere groep op te spo
ren, die de activiteiten al weer had opgenomen, zij het
van andere adressen uit. Paul stelde zich in verbin
ding met de leiders en gaf ons zo de nodige aanwijzin
gen. Ik knipte de heren in één slag en zij zijn tot de
laatste verdwenen bij een van die talrijke ongelukken
in Azië, waar wij ons in die dagen vaak met voortref
felijke resultaten van bedienden.

Allemaal dood. Ik beschik sindsdien over de Japanse
papieren, die door de jonge Rivière zijn ondertekend.
Op grond daarvan ben ik de enige, die hem de Fran
sen in handen zou kunnen spelen om hem voor verraad
te doen straffen.

Terwijl ook mijn getuigenis het enige is, dat hem
zou kunnen redden. Ik hob met zijn chef, de monnik
in Boeddhistenkleren, te Saigon een langdurig onder
houd gehad. Deze verklaarde: Ik heb Paul Rivière
niets te verwijten of te vergeven. Ik had al mijn agen
ten toestemming gegeven in geval van arrestatie na
verloop van drie dagen een bekentenis af te leggen,
wanneer zij hun leven daarmee konden redden. Deze
termijn was voor onze groep voldoende om te verdwij
nen. Hij hééft het twee dagen langer volgehouden. Ik
antwoordde: Dat spijt me. Ik had graag willen ho
ren in naam van welke voorziening u de jonge Rivière
vergiffenis zou hebben geschonken. Hij kon praten, de
ze eerwaarde vader en leek de toegeeflijkheid van
meer dan één godsdienst in zijn levenshouding te heb
ben verenigd. Hij zei: De noodzaak heeft zich een
voudig niet voorgedaan. Het eerste dat Paul Rivière
mij vertelde, toen wij elkaar weer ontmoetten, was dat
hij dienst had genomen bij de vijandelijke spionage-
afdeling en ik kon het hem niet kwalijk nemen. Wel
achtte ik hem hierna een gevaar voor de anderen en
ik zou hem over de grens hebben gewerkt wanneer u
ons niet had overrompeld.

In 1953 was de situatie te Parijs als volgt: geen en
kele autoriteit had de heer en mevrouw Rivière, inmid
dels overleden, verdacht van duistere manipulaties in
verband met hun wonderbaarlijke invrijheidstelling.
Paul Rivière was aan de lijst van Franse vrijheidshel
den toegevoegd. In de pers werden talrijke artikelen aan

hem gewijd en Charles Lorrain, de voorvechter van de
Union Frangaise, heeft zelfs een schitterend boek aan
hem gewijd. Wanneer Frankrijk de oorlog in Indo-Chi-
na wint, krijgt hij te Saigon ongetwijfeld een standbeeld.

Hij heeft dat overigens verdiend. Ik, die hem zo goed
heb gekend, kan dat beter beoordelen dan wie ook. Maar
daarnaast bewaar ik in mijn archieven vier documen
ten, die deze vrijheidsheld in een landverrader kunnen
veranderen. Drie verklaringen, waarmee hij zijn hele
groep aan de Japanners uitleverde. En dan zijn con
tract, waarbij hij dienst nam in de gelederen van de
Japanse spionage-afdeling. Zijn vroegere chef (de
monnik) zou niet meer kunnen aantekenen, dat hij in
feite slechts tégen de Japanners heeft gewerkt en zijn
naam alleen heeft gezet met de beste bedoelingen.
Chantal Rivière koesterde een aan het godsdienstige
grenzende verering voor de nagedachtenis van de als
martelaar gestorven broer. Maar inwendig moet zij aan
de waarheid van heel wat feiten hebben getwijfeld. Het
was haar nog altijd niet bekend, wat haar broer had
moeten doen om de invrijheidsstelling van het gezin te
bewerken. Chantal Rivière was niet in een positie mij
iets te weigeren, maar om mij iets te geven helaas ook
niet, want zij is niet rijk.

Haar verloofde, Pierre Delforge, was echter krankzin
nig verliefd op haar, zodat hij al evenmin mij iets durfde
weigeren. Aan hem heb ik een maandsalaris te danken
als chef-redacteur van het weekblad la Ligne Fran-
gaise waarvan hij algemeen secretaris is. Ik verdiende
mijn salaris zeer zeker: men gaf mij de rubriek Azië
en ik ben een man die over Azië kan oordelen en schrij
ven.

Overeenkomstig mijn opvatting dat men zich niet te
snel op onbekend terrein moet begeven, begon ik met
Delforge artikelen aan te bieden onder titels als: Ho
Chi Minh heeft mij verteld en „Mao Tse Toeng, zoals
ik hem heb gekend". Het Franse publiek leest gretig
onthullingen van lieden die hun eerste meesters heb
ben verraden en zelfs van degenenen, die voorwenden
hen te hebben verraden. Memoires van overlopers, al
zijn zij voor elk nuchter lezer volkomen verzonnen, oog
sten een succes dat aan de beste Franse schrijvers
wordt onthouden. Mijn artikelen sloegen in. Ik raakte
meer en meer met Delforge bekend, ik maakte een
zorgvuldige studie van zijn karakter en het kostte mij

daarna al heel weinig moeite meer hem ervan te over
tuigen dat ik de beste kenner van oosterse aangelegen
heden was, die hij in heel Frankrijk zou vinden. Dit
was trouwens inderdaad het geval, maar ik zou er wei
nig aan hebben gehad, wanneer ik mijn opvatting niet
met sterke argumenten had kunnen staven.

Delforge, de rechterhand van Charles Lorrain is een
vurig patriot, al evenzeer als zijn directeur. Met be
trekking tot Indo-China stonden zij een tweetal opvat
tingen voor. De eerste lijkt mij juist, hoewel de menin
gen op dit punt verschillen: „Het winnen van de oor
log in Indo-China is voor Frankrijk slechts een kwestie
van wilskracht en doorzettingsvermogen". De tweede
getuigt van veel gezond verstand: „Wij doen er niet
verstandig aan jaarlijks 15.000 doden, 10.000 gewonden
en 6.000 zieken te offeren voor een aantal oosterse heer
sers en mandarijnen, die ons waarlijk niet dankbaar
zullen zijn. Sneuvelen voor de heerser van Cambodja
is al even dwaas als sneuvelen voor de Pruisische ko
ning. Laten wij vqn deze lieden die door ons geholpen
worden, garanties eisen, eer wij de dwaasheid be
gaan hun zelfstandigheid te geven". Doordat ik deze
beide heethoofden bruikbare argumenten verschafte om
hun stellingen te steunen, verwierf ik mij mogelijk niet
hun persoonlijke sympathie, maar maakte ik mij wel
onmisbaar.

In die mate zelfs, dat ik een ogenblik de hoop heb
gekoesterd mijn aanstelling tot chefredacteur voor Azië
te kunnen krijgen zonder Delforge onder druk te zet
ten. Jammer genoeg stelde hij mij slechts een positie
in de toekomst in het vooruitzicht. En omdat mijn geld
middelen uitgeput raakten moest ik toen toeslaan.

Ik kende hem inmiddels voldoende om een voorstel
ling van zaken te geven die bij hem effectief zou zijn.
Ik benaderde hem met de nodige voorzichtigheid. Eer
ik hem de fotocopieën van de vier documenten betref
fende Rivière voorlegde, nam ik de voorzorg hem mee
te delen: Een misdadiger, die mijn chanteert dwingt
mij u voor zijn rekening de originelen van deze vier
stukken te verkopen. Voor de som van vijf miljoen
frank.

(Wordt vervolgd)

De regering zal er in de toekomst aan
dacht aan schenken, dat de Troonrede
meer wordt beluisterd dan gelezen, zodat
er meer korte zinnen in zullen worden ge
bezigd. Dit zegt minister-president De
Quay in een nota aan de Tweede Kamer
naar aanleiding van het verslag over de
begroting 1960 van het departement van
Algemene Zaken.

In zijn nota merkt de minister tevens op,
dat vertegenwoordigers van de stichting
„Je Maintiendrai Nassau" op korte ter
mijn besprekingen zullen hebben met
autoriteiten in de Duitse Bondsrepubliek
over de instandhouding van het slot Ora-
nienstein. De stichting „Je Maintiendrai
Nassau" is in januari van dit jaar tot
stand gekomen op initiatief van de Ver
eniging Oranje Nassaumuseum in Den
Haag en de stichting Het Princenhof te
Delft. Zij stelt zich ten doel, medewer
king te verlenen aan de instandhouding
van monumenten van geschiedenis en
kunst, binnen en buiten Nederland, die
herinneren aan het geslacht Nassau.

Naar aanleiding van een opmerking uit
de Kamercommissie over het verlenen
van onderscheidingen aan personeel van
een jubilerende uitgeverij, die het Duitse
verordeningenblad en veel ander druk
werk ten behoeve van de bezetter zou heb
ben vervaardigd, zegt de heer De Quay,
niet te weten welke drukkerij hiermee be
doeld wordt. De minister is geen geval
van een dergelijk jubileum of van ter ge
legenheid daarvan verleende onderschei
dingen bekend. Afgezien daarvan lijkt het
minder juist, het personeel verantwoorde
lijk te stellen voor het beleid van de direc
tie en het op die grond niet voor onder
scheidingen in aanmerking te brengen.

Advertentie

GASFORNUIZEN

reeds *ansf

f 284.-

gaan mee tot »er
in het jaar 2000

Stadsschouwburg: Vandaag 20 uur: En
semble Wim Sonneveld met „Rim-Ram".

Concertgebouw: Donderdag 20 uur: Con
cert Amsterdamse politiekapel.

BIOSCOPEN

Cinema Palace: Vandaag 19 en 21.15 uur
en donderdag 14 en 16.15 uur: „Man of the
West", 18 jaar. Donderdag 19 en 21.15 uur:
„08/15", deel II, 18 jaar. Iedere ochtend
9.30, 10.30 en 1.30 uur: „Prinses bezoekt de
Verenigde Staten".

Frans Ilalstheater: Vandaag en donder
dag 14, 19 en 21.15 uur: „Die Sünderin",
18 jaar.

Lido Theater: Vandaag en donderdag 14,
16.15, 19 en 21.15 uur: „Hoe vertel ik het
mijn dochter", 18 jaar.

Luxor Theater: Vandaag 20 uur: „Draai
kolk der driften", 18 jaar. Donderdag 14
en 20 uur: „Een terdoodveroordeelde ont
snapt", 14 jaar.

Minerva Theater: Vandaag besloten
voorstelling.

Rembrandt Theater: Vandaag en don
derdag 14, 16.15, 19 en 21.15 uur „Anna
Lucasta", 14 jaar.

Roxy Theater: Vandaag en donderdag
14.30, 19 en 21.15 uur: „De wet der onder
wereld", 18 jaar.

Studio Theater: Vandaag en donderdag
14.15, 19 en 21.15 uur: „Les cousins", 18 j.

Theater Monopole (Zandvoort): Vandaag
20 uur: „Godin der liefde", 14 jaar. Don
derdag 22 oktober 20 uur: „Dreiging" 18 j.

TENTOONSTELLINGEN

Kunsthandel Oud Ambacht (Omvals-
poort). Schilderijen, tekeningen en aqua
rellen van Toon de Haas. Dagelijks ge
opend van 10 tot 17 uur, zondags van 13
tot 17 uur.

Bloemenheuvel (Bloemendaal): Tot 25
oktober dagelijks van 10 tot 17 uur, zon
dags 14 tot 17 uur: Expositie van schilde
rijen, aquarellen en tekeningen van G.
van Duffelen.

Galerie Espace (Klein Heiligland 36):
Tot 8 november op werkdagen van 1117
uur: Expositie van grafieken van Appel,
Bazaine, Corneille, Dubuffet, Hartung,
Heyboer, Lucebert en Miro.

„In 't Goede Uur" (Korte Houtstraat 1):
Tot 1 november dagelijks (ook zondags)
van 10 tot 22 uur: Expositie van tekenin
gen van Frans Verpoorten.

Museum „Het Huis Van Looy" (Kam
perlaan): Tot 16 november dagelijks van
10 tot 12.30 en van 13.30 tot 17 uur, zon
dags van 14 tot 17 uur: Jubileumexpositie
leven en werk van Jacobus van Looy.

DIVERSEN

Minerva Theater: Donderdag 20.15 uur:
Film „Het Dak", alle leeftijden (Bijzonder
Kerkewerk Herv. Gemeente Heemstede).