In kamp Friedrichsfeld is de hoop na
veertien jaar nog niet geheel geblust
ïS
Groot-Brittannië wordt door
wilde stakingen geteisterd
MORGEN OP
Spanning aan de grenzen van
Irak met Jordanië en de VAR
Poolse vluchtelingen snakken ernaar
het kamp de rug toe te keren
.HOLLAND'
ONBEDORVEN
Vakbondsleiders onmachtig vrede te herstellen
Cuba verwerpt
Amerikaanse verklaringen
Fa. JOH. LIMPERS
Kossem: Wij kunnen elke agressie afslaan
De voormalige Poolse journalist Kajetan Schmidt ligt in barak 8 van het
kamp Friedrichsfeld, bij Varel in de Westduitse deelstaat Nedersaksen, halver
wege Oldenburg-Wilhelmshaven en moet leven van een invalidenrente,
85 mark per maand. Hemelsbreed negenhonderd kilometer naar het oosten,
in Warschau, woont Wanda Schmidt, zijn wettige echtgenote, die op een
kantoor het dubbele verdient en het evenmin breed heeft. Het graf van hun
enig kind, dat bij de opstand van Warschau is gesneuveld, ligt daar ook. Hijzelf
heeft bij die opstand een verwonding opgelopen, waardoor hij aan de rechter
zijde is verlamd. Schmidt en zijn vrouw hebben contact. Er gaan brieven heen
en weer. Hij tikt de zijne op een schrijfmachine van een kameraad en zij stuurt
communistische kranten en tijdschriften, maar heeft geen geld om een pakje
te sturen. Hij evenmin. Schmidt heeft geen hoop haar ooit weer te zien. Hij
heeft ook geen verwachting van het leven meer. Kajetan Schmidt leeft op
krediet en als ik hem vraag wat er met hem gebeuren zal als het kamp wordt
opgeheven, antwoordt hij: „Altersheim" „Oudeliedentehuis".
De Duitse kampleider Platzer had te
voren zakelijk de naakte feiten gegeven:
negen stenen barakken met was- en toilet
gelegenheid voor 377 Polen. Poolse Oekrai-
ners en enkele ioegoslaven. verdeeld in
89 gezinnen en 54 alleenstaanden. Er zijn
34 kleuters, 127 scholieren en 216 mensen,
die niet werken of niet kunnen werken en
de een of andere ondersteuning ontvangen.
De kampbewoners zijn hoofdzakelijk af
komstig van het platteland, zjjn weinig
veeleisend en vinden in de omgeving ge
makkelijk werk. Het zijn rasechte emi
granten die hun weg wel zullen vinden in
de Duitse samenleving.
Kajetan Schmidt, een vroegere
Poolse journalist, die bij de opstand
van Warschau zijn enig kind verloor
en zelf een verwonding opliep,
waardoor hij aan de rechterzijde
is verlamd.
Anders dan de Letten in het kamp Ohm
stede, vormen zij geen hechte gemeenschap
met een sterk nationaliteitsgevoel en
standsbesef. Wel zijn zij een overblijfsel
van oorspronkelijke kampbewoners, die
niet voor emigratie in aanmerking komen.
Vele werkende vrouwen moeten een inva
lide man onderhouden, vele echtparen
verplegen bejaarde ouders en er is een
aantal ongehuwde moeders, die bij het uit
breken van de oorlog zelf nog kinderen
waren. Men ontmoet hier jonge mensen,
die leed en moeite torsen, waaraan een
heel mensenleven genoeg zou hebben. Het
enige wat deze mensen verlangen is dat
dit hun laatste kampervaring zal zijn en
dat zij, als Friedrichsfeld bij het West-
'uitse leger zijn oorspronkelijke bestem
ming herkrijgt, in een gewoon huis een
normaal leven kunnen beginnen onder de
Duitse bevolking. Weliswaar ver van huis,
naar toch op zichzelf, zonder het gevoel
onder voogdij te staan. Het is een wonder
dat deze mensen na veertien jaar kamp
leven nog niet kapot zijn.
Zelfs Schmidt, de enige intellectueel, is
nog niet gebroken. Hij ligt nog in bed als
ik om half elf 's morgens zonder plicht
plegingen. na een roffel op de deur. bij
hem binnengelaten word. Vriendelijke
bruine ogen kijken mij aan uit een breed
vierkant gezicht, dat doet denken aan de
indrukwekkende kop van Karl Marx. De
lange grijze haren, die aan de slapen
breed uitstaan, geven hem een eerbied
waardig voorkomen. Hij verstaat geen
Duitse zinnen, maar we converseren met
losse woorden, die met gebaren verduide
lijkt worden. Er ontspint zich een merk
waardig gesprek, dat af en toe vastloopt,
want er zijn weinig aanknopingspunten.
Het vertrek is laag. kaal, koud en
donker. Het fornuis waar Schmidt zelf zijn
maal op kookt vandaag aardappels en
varkensoren is uit. Er staan drie stoelen,
maar er is geen tafel. Op de stoel bij het
bed staat een mok met een bodem zwarte
koffie en een conservenblikje als asbak.
Als mijn oog op het enige luxe-artikel
valt, een aansteker, zegt hij: „Holland, een
gulden". „Holland" blijken ook zijn schoe
nen, de gestikte deken en de matras op
zijn brits. Als ik hem duidelijk maak dat
ik iets wil weten over wat zijn gezin is
overkomen bij de opstand van Warschau,
komt er een stroom Poolse klanken, dan
een onmachtig gebaar als wil hij de Duitse
woorden u't de lucht griinen en tenslotte
zegt hij: „Ondergrondse. Gesnapt?" Als ik
later met de fotograaf bii hem terugkom,
is hii juist bezig on te staan en laat zich
op de rand van zijn brits bereidwillig
kieken. Ik druk bij het afscheid nogmaals
zijn linkerhand de gehandschoende
verlamde rechterhand houdt hij kramp
achtig tegen de borst geklemd omdat ik
mij verontschuldigen wil dat ik mij heb
moeten aanpassen aan deze verworden
samenleving, waar huisvredebreuk als nor
maal wordt beschouwd.
Kajetan Schmidt is alleen een extreem
geval in zijn eenzaamheid als intellectueel
en omdat hij bekQnd staat als een alcoho
list. Achter alle deuren in het kamo wacht
de bezoeker een andere ellende, die men
schroomt op te roepen door naar binnen
te gaan.
Achter barak 8 van het kamp
ontmoeten mensen en dieren elkaar
op een modderig pad, dat naar
moestuinen, varkenskotten, ganzen-
hokken en onooglijke schuurtjes
voert. Het hondje kijkt wantrouwend
naar de glimmende schoenen van
de bezoeker.
Een van de weinige deuren waarachter
een normale stemming heerst, is die van
de kleuterschool. Alleen al het interieur
is een verademing en de aanstekelijke vro
lijkheid van de kinderen doet me vergeten
dat ik in een kamp ben. De brutaalsten
nemen de nieuwe „oom" juichend in de
kring op en verlangen dat hij zijn naam
zegt. De dreumes die het middelpunt van
de rondedans is kiest me als partner en
de vreugde kent geen grenzen als ik ge
hoorzaam de bewegingen nadoe. De wan
orde is compleet als ik na het gemeen
schappelijk „Goedendag oom" alleen mijn
rijgenoten een hand geef. Ze willen alle
maal een hand.
De kinderen lijken in deze omgeving
nog onbedorven, al zijn hun kleren ge
kregen en versteld. Maar straks gaan ze
eten in een vertrek waar altijd iemand
op bed ligt, waar een andere taal ge
sproken wordt en waar altijd zorgen zijn.
Ze spelen buiten in een omgeving die heel
landelijk mag aandoen met varkenskotten,
ganzenhokken. brandhoutstapels, ontel
bare schuurtjes en moestuintjes, maar die
gebrandmerkt is als „Lager", erger dan
de minste achterbuurt.
Die alleenstaanden, die bejaarden, die
ouders, die ongehuwde moeders en die
kinderen moeten dat „Lager" uit om de
kans te krijgen in normale woningen
menswaardig te leven. Het Nederlandse
aandeel in de campagne van het Wereld-
vluchtelineeniaar 1959-1960 is welom
schreven: twee miljoen gulden waarvoor
woningen voor de 374 Letten in Ohmstede
en voor de 377 Polen in Friedrichsfeld
kunnen worden gebouwd, en liefst nog
iets meer om deze mensen een goede start
te geven. Denkt u eens aan het kind op het
aanplakbiljet van het Vluchtelingen
comité als de lijst aan uw deur wordt aan
geboden en als u zaterdag de collectebus
wordt voorgehouden. Kunt u meer doen,
het gironummer is 1959-60.
Aan het tweede kamp in Oldenburg
(West-Duitsland), waarvoor het Ne
derlandse Comité VIuchtelingenjaar
19591960 deze week een nationale
inzameling houdt, is deze reportage
gewijd. Het eerste artikel, over het
kamp Ohmstede, werd afgelopen
zaterdag gepubliceerd.
Xike-mannen. Met de Rotterdam van
de Holland-Amerika-lijn zijn woensdag in
Rotterdam teruggekeerd 170. man van de
Koninklijke Luchtmacht, die in Amerika
een opleiding hebben gehad voor het be
dienen en onderhouden van de Nike, een
geleid projectiel, waarmee ook de Konink
lijke luchtmacht zal worden uitgerust.
(Van onze correspondent in Londen)
Even onvermijdelijk als de herfststor
men zijn in Groot-Brittannië de wilde
stakingen, die zich steeds verder uitbrei
den. Ze komen vooral voor in bedrijven,
die het grote publiek dienen zodat de sta
kers door chantage in een minimum van
tijd het maximale resultaat hopen te be
reiken. Op het ogenblik zijn hongerige
treinpassagiers op diverse hoofdlijnen
het slachtoffer.
Zij kunnen in dit barre weer geen maal
tijd of ook maar een kop koffie krijgen,
omdat het personeel van een groot aan
tal restauratiewagens het werk heeft neer
gelegd. Het beroep dat de vakbond op hen
heeft gedaan om het werk te hervatten
was tevergeefs. De oorzaak van de sta
king is dat onder andere op de diensten
tussen Londen en Manchester en de ver
bindingen met Newcastle en Edinburgh
Pullmancars zullen worden ingevoerd en
het restauratiepersoneel van de genatio
naliseerde Britse spoorwegen vreest
werkloosheid of minder gunstige arbeids
voorwaarden bij de particuliere maat
schappij, die belooft schijnt te hebben
hen over te nemen. In beroemde expres-
treinen zoals de Royal Scot werden geen
maaltijden geserveerd.
In de haven van Liverpool ligt het werk
op ongeveer veertig zeeschepen stil, als
gevolg van de wilde staking op de sleep
boten van de Mersey, waarbij vierduizend
man betrokken zijn. Dit conflict is ont
staan over schafttijden.
Er wordt ook al negen dagen gestaakt
door buspersoneel in Sheffield uit protest
tegen het aantal toegestane staanplaat
sen.
Bij de opening van een nieuwe montage
hal van de Renault-fabriek in Acton brak
een staking uit naar aanleiding van de
tewerkstelling van een bepaalde arbeider.
In een rijwiel fabriek te Birmingham
hebben 1.500 man 24 uur gestaakt voor
een jaarlijks contract.
Bij een aantal elektrische centrales in
Londen wordt een langzaamaan-actie ge
voerd wegens een loon- en vakantietoe-
slageis.
Moeilijk probleem
Al deze stakingen en acties komen op
het ogenblik, dat de officiële vakbonds
leiders proberen de sinds de oorlog zo
wankele arbeidsvrede te herstellen. De
conservatieve regering staat onder druk
van de eigen partij om tegen de wilde
stakingen op te treden, maar zij wil dit
aan de vakbondsleiders overlaten.
Voor hen is dit vaak een moeilijker pro
bleem dan voor de regering. De bonden
hebben veelal hun eigen leden niet in de
hand. Het is niet eenvoudig vast te stel
len of er in het geheim wroetende com
munistische of trotsky-istische groepen
aan het werk zijn.
In vele industrieën wordt al jarenlang
om het minste of geringste gestaakt, mo
gelijk ook omdat het onderhandelingsap
paraat te log is. Het Britse verbond van
vakverenigingen het T. U. C. (Trade
Union Congress), heeft besloten een offi
cieel onderzoek in te stellen naar dit pro
bleem. Het werk van honderdduizenden
goedwillende arbeiders wordt door de
wilde stakingen in de waagschaal gesteld
en aan de Britse economie wordt onnoe
melijke schade berokkend. Speciale aan
dacht zal worden gewijd aan de commu
nistisch geleide bond van elektriciëns.
Een van de grote bonden, de Nationale
Unie van Gemeentepersoneel, waarbij
ook ongeschoolde arbeiders uit andere
bedrijven zijn aangesloten, heeft onlangs
112 leden geschorst, die even voor de al
gemene verkiezingen hebben deelgenomen
aan de onofficiële staking in de zuurstof-
fabrieken.
Advertentie
Stop met kneedbaar hout
van Ceta-Bever
HAVANA (Reuter) In Havana is of
ficieel bekendgemaakt dat Cuba bepaalde
verklaringen die de Amerikaanse ambas
sadeur tegenover president Dorticos en
minister Raul Soa heeft afgelegd, met na
druk van de hand wijst. Het State Depart
ment verklaarde te Washington dat de
ambassadeur, Bonsai, opdracht had ge
kregen uiting te geven aan de bezorgd
heid van zijn regering over wat opzettelij
ke pogingen schijnen te zijn om de tradi
tionele vriendschap tussen de volken van
Cuba en Amerika te vervangen door wan
trouwen en vijandigheid.
De Amerikaanse marine heeft naar aan
leiding van de jongste dreigementen van
Fidel Castro tegen de Amerikaanse basis
in Cuba verklaard, dat in de overeenkomst
over de basis geen voorziening is opgeno
men voor de opheffing ervan. Castro stel
de onlangs in een redevoering de vraag
of Cuba de basis moest laten bestaan,
waarop de menigte hard „neen" riep.
HAVANA (AFP) In Camaguey op
Cuba zijn vierhonderd mensen gearres
teerd. Zij zouden hebben samengewerkt
met de voormalige militaire gouverneur
van de provincie Camaguey, Hubert Ma-
tos, die gearresteerd is wegens hoogver
raad.
Advertentie
st-rr
•rT-v
i-v
j
g&ko&gdfi 2uidvmkteMj
BEIROET (UPI) Volgens het in Bei
roet verschijnende blad Alyom zijn Iraak-
se en Jordaanse troepen elkaar tot 16 km.
bij de grens genaderd. Dit is het laatste
bericht aangaande de gespannen situatie
aan de Iraaks-Jordaanse grenzen, nadat
een jeep van het Iraakse leger door Jor-
daniërs in beslag was genomen. De jeep
was de grens naar Jordanië overgereden
om vluchtende Irakezen te achtervolgen.
De Jordaniërs weigerden de jeep en de
vier inzittenden uit te leveren.
Intussen keerde de Iraakse premier zich
heftig tegen de Jordaanse koning, die in
een recent interview met een Londens blad
verklaard had, dat Irak hulp van Jorda
nië nodig zou kunnen hebben om een com
munistische staatsgreep te voorkomen.
In een zeer heftige kritiek op koning
Hoessein verklaarde de Iraakse premier,
die in het ziekenhuis herstellende is van
zijn schotwonden, dat Irak in een positie
is elke agressie af te slaan.
„Irak is het machtigste land in het
Nabije Oosten en het Iraakse leger is in
het bezit van de modernste wapens", voeg
de hij eraan toe.
In het interview met de News Chronicle
had koning Hoessein verklaard bereid te
zijn het Arabisch legioen naar Irak te zen-
Twee vluchtelingenkinderen uit de
rij in de kleuterbewaarplaats van
Friedrichsfeld, de enige plaats in
het kamp waar men zou vergeten in
een „Lager" te zijn.
den om dat land voor het communistische
gevaar te behoeden. „Een communistisch
regime in Irak zou niet alleen Jordanië
bedreigen maar ook het gehele Nabije Oos
ten", aldus zou hij tegen de verslaggever
van het Londense blad hebben gezegd.
Syrië heeft zijn twee bataljons infante
rie te Deir Ez-Zor, aan de hoofdweg naar
Noord-Irak, aangevuld met vier bataljons
infanterie en een bataljon pantserwagens.
Nabij Kemshli in het Syrisch-Iraaks grens
gebied houden zich drie tot vierduizend ge
wapende leden van de Sjammar-stam op,
die in maart van dit jaar na de mislukte
revolutie in Mosoel uit Irak zijn gevlucht.
De aanvullingen van andere grensdeta-
chementen mede in aanmerking nemend
wordt door westerse diplomaten in het
Nabije Oosten de versterking op ongeveer
tweeduizend man geraamd, waardoor
thans 10.000 man Syrische militairen in
het grensgebied staan.
HAMBURG (UPI) Het Westduitse
blad „Die Welt" meldde woensdag, dat
het Jordaanse leger „gereed staat om Irak
binnen te vallen". Kort na de aanslag op
de Iraakse premier Kassem op 8 oktober
wisselden koning Hoessein van Jorda
nië en zijn stafchef talrijke telegrammen.
Hoessein zou hebben gevraagd of het le
ger gereed was om Irak binnen te rukken,
de stafchef zou hebben geantwoord dat
men „slechts op het teken van de koning
wachtte".
Direct na de aanslag werd voor alle
Jordaanse strijdkrachten de alarmtoe
stand afgekondigd. Dit bevel word echter
op verzoek van Engeland en de Verenigde
Staten ingetrokken, aldus „Die Welt".
Advertentie
BONSOIR- en NOBELT-PYAMAS
Wagenweg 80 t.o. Hazepaterslaan
Telefoon 13681
DONDERDAG 29 OKTOBER 1959 HAARLEMS DAGBLAD -OPRECHTE IIAARLEMSCIIE COL'RANT 17
Advertentie
(Van een onzer redacteuren)
EXCLUSIEF!
Unieke Ronson-vinding
direct regelbare vlam
(Finger-tlp System)
Multi-Fill tank f. 2 25
bevat gas voor 1 Jaar
normaal gebruik.
De Ronson Butron
fascinerend nieuw in
vormgeving en technische
perfectie. Weergaloos
zuinig. Vullen of bijvullen
in amper 5 seconden.
Regelbare vlam.
Dit juweel van Engels
stijlgevoel en vakman -
schap in Nederland
van f. 42.50 af.
Het geschenk voor nu
dat past in de wereld
van morgen.
Allttmmp. tn Struct AJd.: Vtlltom Rikktri Handthöndtrntmtnt N.V. Bturi, Da
Amiltrda»
