WARSCHAUstimulerende stad en Europees
trefpunt
van
Oost
en
West
Bonn wenst Spanje in het
Noordatlantisch verbond
Zelfs bij de heftigste discussies kijkt niemand
over zijn schouder naar een man in een leren jas
Tsjoe En Lai stelt wederzijds
teruggaan tot 20 km. voor
DEFMkM
u wilt een leuke sportieve japon
CHINA
India terughoudend: verlies van
15000 kni2 en van Ladakhs vliegveld
SCHONE HANDEN
VRUCHTBARE
RAAKVLAKKEN
Minister Castiella in West-Duitsland
Iueved*"0
9
Rehabilitatie Indische
oorlogsslachtoffers
voor verkoudheid
Londen poogt Parijs van de
kernproef te weerhouden
Britse ontwerpresolutie
in UN O-commissie
Gezicht op Warschau's
Oude markt
Fietsjes voor Friese
tweeling
DINSDAG 10 NOVEMBER 1959
(Van onze reisredacteur W. L. Brugsma
WARSCHAU, november. De indruk die Warschau op de westelijke reiziger
maakt, wordt bovenal bepaald door zijn punt van herkomst. Vertrok hij uit
Amsterdam dan ziet hij een armelijke stad met veel ruïnes, met de neo-klassieke
nieuwbouw van de volksdemocratieën en een enigszins mottige koopwaar in de
winkels, die men in zijn welvarende vaderlandje aan de straatstenen niet kwijt
In een brief aan de Tweede Kamer heeft
de minister van Buitenlandse Zaken aan
gekondigd 300.000 uit te willen trekken
ter voorziening in de zogenaamde „ande
re vorderingen" van Indische 'oorlogs
slachtoffers. Het rapport over deze ande
re vorderingen is onlangs gereed geko
men. De minister verklaart volledig met
dit rapport te kunnen instemmen. De in
houd van het rapport wordt niet nader in
zijn brief besproken.
zou kunnen. Hij gaat als onberispelijk vrij democraat onmiddellijk op zoek naar
>p de persoonlijke vrijheid, vii
somber het hoofd over. Akkoord. Laat nu die man op weg naar Warschau een
,'indt er ook wel een paar en schudt daar
kleine omweg maken, ovér Praag of Boedapest bijvoorbeeld. Tien tegen een,
dat hij inwendig jubelend door cle Nowy Swiat. de Marszalkowska of de Aleje
Jerozolimskie wandelt en Warschau een van Europa's stimulerendste steden
gaat vinden. In Warschau's honderden boekenwinkels liggen werken uit oost
en west elkaar dagelijks tegen te spreken. In de theaters gaan voortdurend
westelijke stukken, niet alleen verplichte klassieken als Shakespeare (die men
hier gemakshalve soms als „Szekspir" aankondigt) maar ook Miller of de koddige
Fransen. In Warschau's bioscopen draaien niet alleen de beste en nieuwste
films uit de hele wereld, maar het Kino Moskwa presenteert ook Tommy Steele
in „Wrvtmie Rock and Rolla", een vertoning waaraan overigens alleen een
formidabel affiche enige artistieke luister bijzet. Merkwaardig verschijnsel: in dit
socialistische land bloeit de kunst van de reclameplaat als in weinig andere,
men kiikt zijn ogen uit naar de officiële affiches, maar ook naar de met de
hand gepenseelde aankondiging dat het studentenorkest ..The Vistula Stompers"
zich voorneemt een Dixieland-concert te geven. De pluchen leugen van het
..socialistisch realisme" is verdwenen, in Warschau's expositiezalen hebben non-
figuratieven en surrealisten de blijmoedige prentbriefkaarten van de naar een
nieuwe toekomst opgeheven bloemboeketten en kinnebakken de kelders in
geveegd.
De bezoeker raakt daardoor in zijn
schik. Hij ziet met innig: genoegen dat er
op de puinvlakten van een stad die in de
oorlog voor 85 percent werd verwoest, al
lerwegen nieuwe gebouwen verrijzen en dat
de mensen alweer beter gekleed gaan dan
twee jaar geleden, vooral de vrouwen, die
naar het bescheiden oordeel van uw be
reisde correspondent de mooiste ter we
reld blijven. Gaat het Warschau dan ook
materieel gesproken meer naar den vle
ze dan Praag of Boedapest? Integendeel,
en zeker niet naar den vleze, want Polens
latente economische crisis, die juist nu
weer eens scherpe vormen heeft aangeno
men, komt het pijnlijkst tot uiting in de
half lege slagerswinkels. Maar waar de
Poolse maag tekort komt, daar kan de
Poolse geest zich troosten met het samen
stel van vrijheden en fatsoenlijkheden,
dat In de „Poolse oktober" van 1956 werd
gewonnen en nu al drie jaar vrijwel on
verkort is gehandhaafd.
Komende uit de steriele ja en amen-at
mosfeer van het gehoorzaam geworden
Boedapest luistert men met verrukking
naar de Warschause discussies, talrijk en
bewogen, scherp en bitter vaak, realis
tisch en positief soms. Men praat zich de
tong uit de mond over Sholokhov en Sartre,
Hemingway en Pasternak, over filosofen,
marxistische en niet-marxistische, over
Eisenhowers nieuwe lijn en over Kroesjt-
sjev, wiens uit 1956 daterende onbemind
heid gaandeweg is vervangen door een
algemene populariteit. Men betrekt zon
der aarzelen de buitenlander in zijn ge
sprekken en zegt zonder over zijn schou
der te kijken of er soms een man in een
leren jas meeluistert de scherpste din
gen, zoals: „Weet je waarom het vlees
zo schaars is? De koeien zijn opgegeten,
de ossen werken, de schapen zitten in de
regering en de varkens in de partij". Dat
mag in dit Polen, waar sinds 1956 onaf
hankelijke rechters een fatsoenlijke recht
spraak uitoefenen en waar niemand, zelfs
voor zijn wildste politieke overtuigingen,
gevangenis of concentratiekamp ingaat.
Warschau's leeshonger: niet alleen
in de boekwinkels maar ook in
stalletjes op straat ligt de wereld
litteratuur te koop.
Advertentie
neem tijdig
OP
OUpIjAlI
doosje met
60 tabletten
KEELTABLETTEN
NEW DELHI (Reuter) De minister
president van communistisch China, Tsjoe
En Lai, heeft India voorgesteld, dat de
troepen van beide landen zich aan weers
zijden van de grens twintig kilometer te
rugtrekken. Nehroe heeft, naar van ge
woonlijk welingelichte zijde te New Delhi
is vernomen, maandagavond op een bij
eenkomst van een werkgroep van de Con
grespartij de geest van Tsjoe's brief
„niet slecht" genoemd, maar h(j had
praktische bezwaren tegen zijn voor
stel. De terugtrekking van troepen kan
misschien voordelig zijn voor China, het is
dat niet voor India omdat de twee landen
van mening verschillen over het verloop
van de grens, zei hij. De militaire aspecten
van de zaak dienen zorgvuldig te worden
bestudeerd, aldus Nehroe. De Indische pre
mier voorzag administratieve moeilijkhe
den.
Volgens Tsjoe's voorstel, dat vervat was
in een brief, die twee dagen geleden aan
Nehroe was gezonden, zouden alleen be
stuursambtenaren en ongewapende politie
Het Gomoelka-regime regeert met
schone handen, al legt het wel een aantal
beperkingen op aan het geschreven woord
vooral aan de massa-pers, die haar aan
vankelijke vrijheid uit 1956 verloor en nu
onder een nogal gematigde censuur staat.
Vooral vanwege de vrees dat Polens eco
nomische crisis politieke consequenties
zou kunnen krijgen, maar ook omdat af
wijkende stellingen door het Westen met
meer vreugde en door het Oosten met
meer argwaan worden begroet dan Po
lens delicate positie kan verdragen. De
regering houdt ook een oogje in het zeil
bij film, toneel en letterkunde, treedt daar
echter slechts bij uitzondering corrigerend
op.
De rest: beeldende kunst, muziek en bo
venal cultureel contact met het Westen
zijn vrij. Wel is er vaak sprake van enige
zelfbeperking, maar men krijgt soms het
gevoel dat dié en de officiële restricties,
de noodzaak tot een zekere mate van
koorddansen in het intellectueel verkeer,
daaraan een soort stimulerende spanning
geven.
Spanning, maar in veel scherper vorm,
doet zich voor in de verhouding tussen re
gime en rooms-katholieke kerk, die hoe
wel veel beter dan in enig ander commu
nistisch land nog steeds niet ideaal is.
Er zijn vooral in de provincie voortdurend
wrijvingen, plagerijen en conflicten tus
sen priesters en plaatselijke autoriteiten.
Warschau's straatbeeld: de Aleje
Jerozolimskie.... en de kunst der
reclame.
En in de afgelopen weken heeft Warschau
de affaire gehad van „het mirakel van
Nowolipkystraat". De toren van de St.
Augustinuskerk aan de rand van het ghet
to gelegen, maar door de oorlog al won
derlijk gespaard, begon plotseling lichtge
vende effecten te vertonen. Het Poolse
rooms-katholicisme is mystiek op het pri
mitieve af: duizenden mannen en vrouwen
trokken avond aan avond zingend en bid
dend in een sijdende wind door het puin
om de kerk, en meenden in de schijnsels
de trekken van de Madonna te zien. Een
weifelmoedige afwijzing van het wonder
door de kerk baatte niet, natuurkundige
verklaringen dat het schijnsel slechts een
weerspiegeling van de gouden bol op de
spits of een kwestie van statische elektri
citeit was, hielpen evenmin. De Polen heb
ben in deze tijden behoéfte aan een won
der, zei een westelijk diplomaat. Toen de
avondlijke bedevaart massale vormen
ging aannemen, lieten de autoriteiten
eerst de lumineuze spits dofzwart schilde
ren, hetgeen een beetje hielp, en ten slotte
door de politie de omliggende straten af
zetten. Hetgeen uiteraard nog beter hielp.
Men mag de Poolse regering zwaar val
len over zulke dingen en er zijn Polen en
westelijke waarnemers die dat doen. Zij
maken ook terecht bezwaar tegen het feit
dat lang niet alle Polen een paspoort voor
het buitenland kunnen krijgen. Maar som
mige westelijke waarnemers trekken hun
liberalisme toch wel zeer in het formele
en irreële wanneer zij Polen voortdurend
aan westelijke in plaats van aan oostelij
ke landen toetsen. Er zijn ook Polen die
over de goede, oude tijd spreken en hun
gesprekken illustreren met het enige dat
er van over is: vergeelde foto's van ca
valerie, buitenhuizen en jachtpartijen. Een
lieve, oude dame zei tegen mij dat zij
zeer pro-westelijk is. En waarom? „Nu,
u heeft toch zeker nog veel huispersoneel
daar?"
Men moet het Poolse „liberalisme" ten
slotte niet verkeerd interpreteren: de
hang naar westelijke cultuur is bepaald
geen drang naar de NAVO, de hevige eco
nomische ontevredenheid der arbeiders
geen heimwee naar de „goede, oude tijd".
Maar het Polen, dat een regering heeft
(Van onze correspondent in Bonn)
West-Duitsland is voor toetreding van
Spanje tot de Noordatlantische Verdrags
organisatie zo is gisteren op een perscon
ferentie in Bonn meegedeeld. Daarmee
werd voor het eerst openlijk te kennen
gegeven, dat de regering-Adenauer, on
danks de bezwaren der oppositie en van
bepaalde C.D.U.-kringen tegen het regi
me-Franco. Spanje verkiesbaar acht voor
het lidmaatschap van de NAVO.
Bonn acht het evenwel niet juist zelf met
een voorstel in de NAVO te komen om
Spanje als lid te aanvaarden. Men vindt
het niet raadzaam dat als jongste bond
genoot te doen.
Daarnaast speelt ongetwijfeld de vroe
gere klank van de eens zo gehate naam
„Duitsland" een rol een klank die in
de periode 1936-'45 was afgestemd op de
politieke rol van de Spaanse dictator Fran
co, die hoog te paard kwam dank zij de
gewelddadige medewerking van Duitse na
zi's en Italiaanse fascistenJuist
daarom is het opvallend dat ronduit voor
keur voor het opnemen van Spanje in de
NAVO wordt uitgesproken.
„Europese" koers
Dit geschiedde een dag voor de Spaanse
minister van Buitenlandse Zaken Fernan
do Maria Castiella een staatsbezoek aan de
Bondsrepubliek brengt. Castiella zal he
den en morgen besprekingen voeren over
politieke en economische kwesties, onder
meer met de ministers Von Brentano en
Erhard. Daarbij zal, zo neemt men aan,
een eventueel NAVO-lidmaatschap van
Madrid ter sprake komen. Castiella gaat
te Bonn door voor een voorstander van
Spaanse aansluiting bij de Europese inte
gratie-verbonden. Sedert hij, in februari
minister van Buitenlandse Zaken werd, zou
dit een programmapunt van de regering
Advertentie
kla«c apart
GRADS
k,penhouder
bij 500 graro__
,Prock\«;
met schone handen, waarin men zoveel
gelijkgestemde culturele ambities ont
moet, biedt wanneer de nieuwe tendens
naar co-existentie zich voortzet vrucht
bare raakvlakken voor Oost en West. Het
duidelijkst blijkt dat in de na-oorlogse ge
neratie, de Poolse jeugd die zijn haar
kamt als de onze, ook zijn broeken bij de
kleermaker liet vernauwen, in de kelder
van de „Manekin" bijeenkruipt om er
naar jazz te luisteren en er met herken
bare vrienden een schuilplaats zoeken te
gen een wereld die hij verwerpt. Tegen de
bombardementen van gisteren en de we
reldbeschouwelijke en wereldsplitsende
grote woorden van vandaag.
te Madrid zijn geworden. Castiella zou in
het bijzonder goede verbindingen met Bonn
zoeken, ook omdat Spanje in de Bondsre
publiek economische ondersteuning ver
wacht. Om de Europese koers van Castiel
la wordt deze Spaanse minister hier zeer
gewaardeerd. Men wijst hierbij voorts op
de goede betrekkingen die Castiella in kor
te tijd met Londen en Parijs wist te ont
wikkelen.
Socialistisch dilemma
Het is te verwachten dat van de zijde
van de Westduitse oppositie fel tegen de
sympathieën van Bonn voor Spanje zal-
worden geageerd, waarbij men de ietwat
verdachte situatie zou kunnen opmerken,
dat van socialistische kant voor toenade
ring gepleit wordt tot de zeer ondemocra
tische, communistische staten Tsjechoslo-
wakije en Polen, omdat zulks misschien
zou kunnen leiden tot een gesprek over de
Duitse eenwording. En dat anderzijds het
evenmin democratische Spanje nog altijd
door de socialisten wordt verdoemd,
zelfs als zijn aansluiting bij het Wes
ten de westelijke positie politiek en
militair tegenover de Sovjet-Unie zou kun
nen verbeteren. Van de regering-Aden
auer kan men in elk geval van een zeker
vasthouden aan de consequenties van het
NAVO-lidmaatschap spreken. De SPD
evenwel komt ook hier niet tot een stand
punt.
(UPI) Van het diplomatieke corps
heeft alleen de Russische ambassade laten
weten dat zij bij de ontvangst, die Von
Brentano ter gelegenheid van het bezoek
van Castiella geeft, niet vertegenwoor
digd zal zijn.
NEW YORK (Reuter-AFP) De Brit
se delegatie naar de UNO-Assemblee heeft
de laatste hand gelegd aan een ontwerp
resolutie, die ten doel heeft te verzekeren
dat Frankrijk zal instemmen met een
eventuele afspraak om de proeven met
kernwapens overal voorgoed te staken.
Men verwacht, dat de Britse afgevaardig
de het voorstel vandaag in de politieke
commissie zal indienen.
In deze ontwerp-resolutie zou Frankrijk
tevens worden verzocht, „volledig reke
ning te houden" met hetgeen er in het de
bat over het Franse plan om in de Saha
ra een kernbom tot ontploffing te bren
gen, is gezegd.
Ook zou Frankrijk worden gevraagd, over
deze proef gegevens te verstrekken aan de
Afrikaanse landen, die van hun bezorgd
heid over de mogelijke gevolgen blijk heb
ben gegeven. In de politieke commissie is
al een ontwerp-resolutie van de Afrikaans-
Aziatische landengroep aan de orde ge
steld, waarin „ernstige bezorgdheid" over
het Franse plan wordt uitgesproken en op
Frankrijk een beroep wordt gedaan, het
project op te geven.
De Britse delegatie zou van oordeel zijn
dat Frankrijk eerder genegen zou zijn op
grond van haèr voorstel van de kernproef
af te zien, omdat daarin de kwestie in al
gemeen verband wordt behandeld. Geruch
ten als zou Frankrijk worden uitgenodigd,
deel te nemen aan het Amerikaans-Rus-
sisch-Britse overleg te Genève om tot sta
king van alle kernproeven te komen, zijn
van Britse zijde tegengesproken.
Warschau's oude markt, geheel
herbouwd, een juweel van oude
Poolse architectuur. Maar 's avonds
luistert de Poolse jeugd
kelders naar moderne jazz.
er in
Advertentie
/ERTROUWENSNAAM
r'
ANEQANO HOEK L. VEERSTRAAT
met zo'n wijd aangeplooide rok en een moderne afstaande kraag.
u slaagt al v.a. f 29,75
in de gedemilitariseerde zone achterblij
ven.
Verder heeft Tsjoe in zijn brief voorge
steld zo spoedig mogelijk een conferentie
te houden ter bespreking van grens- en an
dere kwesties. Hierover heeft Nehroe zich
maandagavond niet uitgelaten.
In Indische politieke kringen werd maan
dag gezegd, dat Nehroe misschien wel zal
instemmen met neutralisering van een
grensgebied in het noordoosten, maar dat
het voor hem feitelijk onmogelijk zal zijn
hetzelfde aan te nemen voor de grens in
het gebied van Ladakh in het noordwes
ten. Dit zou namelijk inhouden, dat in La
dakh 15.000 vierkante kilometer grond, die
door India als Indisch gebied worden ge
schouwd, onder gezag van communistisch
China zouden komen te staan.
Het Indische blad „Statesman" schrijft
dat de nota een algemeen gevoel van te
leurstelling heeft gewekt. Als het voorstel
van Peking zou worden aanvaard, zou In
dia bij voorbeeld het enige vliegveld in het
gebied van Ladakh verliezen. De „Times
of India" constateert, dat China blijkens
het voorstel van Tsjoe de aanvaller en zijn
slachtoffer op voet van gelijkheid wil plaat
sen, hetgeen ongetwijfeld handig en voor
delig voor de eerstgenoemde is.
In de Britse pers zegt de conservatieve
„Daily Telegraph" het scherper. Dit blad
ziet in het Chinese voorstel een voor
beeld van de techniek van een agressor,
die meer bezet dan hij meent te kunnen
houden en dan genadiglijk een gedeelte van
de buit teruggeeft. De liberale „Guardian"
noemt de Chinese nota de combinatie van
een „verstandig en constructief voorstel
en een impertinente voorwaarde". Ook de
onafhankelijke „Times" vraagt zich af,
200 km
r 1
0 RO E) 0
of de Indische regering op de Chinese
voorwaarden een gesprek kan beginnen.
De oprechtheid van Peking acht het blad
ook al twijfelachtig door het feit, dat de
Chinezen binnen enkele uren na het over
handigen van de nota te New Delhi de in
houd ervan al bekendmaakten.
De „New York Times" acht Nehroes
koele reactie op Tsjoe's voorstel alles
zins begrijpelijk, omdat het Chinese voor
stel duidelijk tot eigen voordeel strekt
Bovendien is de boodschap van de Chine
se premier, hoewel ogenschijnlijk verzoe
nend van aard, toch zodanig gesteld dat
China zich op een arrogante manier van
de veie protesten van India maakt, aldus
het Newyorkse blad.
Indische kranten melden dinsdag, dat
aan de grenzen van Sikkim en Nepal, die
India gedeeltelijk van China scheiden,
Chinese troepen zijn samengebracht. De
„Hindustan Times" noemt als concentra
tiepunt Clantsjoeng Golla, in de buurt van
een Nepalese controlepost. Daar zouden de
Chiniezen bezig zijn een vliegveld aan te
leggen. Aan de grens van Sikkim zouden
de Chinezen loopgraven en kazematten
hebben gebouwd. In dit gebied zijn veel
militairen waargenomen bij de bergpas
Tangkar La.
Een militaire deskundige van de Was
hington Post schreef dinsdag, dat volgens
militaire waarnemers India in staat zal
zijn elke Chinese aanval over de Himalaja
af te slaan. Het Chinese leger is vijfmaal
zc sterk als dat van India, maar in geval
van een aanval in de richting van het dal
der Brahmapoetra in Assam (een aanval
die de militaire waarnemers overigens
niet verwachten), zou het Indische leger
de Chinezen zeker kunnen verslaan, zo me
nen zij.
Toen passagiers en bemanning van het
s.s. „Maasdam" van de HollandAmerika
Lijn, dat een toeristenreis in de Middel
landse Zee maakt, in een op Malta ver
schijnende krant lazen, dat de voormalige
Friese „Siamese tweeling", Folkje en
Tjitske de Vries, zes jaar geworden was,
besloten zij een collecte te houden. Deze
bracht ruim zestig dollar op. Voor het
geld zullen twee kinderfietsjes worden
aangeschaft.
