Ruimtegebrek het grootst bij het nijverheidsonderwijs SANA- TOGEN Ga 'ns rondneuzen bij H&J Lamp en kies i uit 947 'cadeau-ideeën' Onderwijzers tekort bij lager onderwijs is spoedig voorbij uknecht Van dag tot dag Topjaar 1959 Difterie in Zuid en Midden Limburg T reinontsporing bij Deventer ^"Hoe is het ontstaan?^ ZATERDAG 21 NOVEMBER 1959 HAARLEMS DAGBLAD OPRECHTE HAARLEMSCHE COURANT 3 f Een bedrag dat spreekt van een groot vertrouwen... Een bedrag dat getuigt van toewijding en soliditeit... Een bedrag dat vooruitstrevendheid en vakmanschap weerspiegelt... Een gulden ogenblik in het leven van een levensverzekering-maatschappij: het door de HAV-Bank verzekerde kapitaal overschreed een dezer dagen de ÉÉN MILJARD GULDEN) HAV BANK MINISTER CALS VERKLAART: Eerste verlaging van leerlingenschaal in januari 1963 waarschijnlijk Eenstifé-tfeaiÜ de Bauknecht Volautomaat Aart de cursisten van de Esperanto-lessen Noren gaan bij Ghana vissen Na-oorlogse geboortegolf is nu het lager onderwijs gepasseerd Vijf kinderen gestorven neem '"Praatstoel Niemand kreeg letsel Dit woord: BAR J Als het Sint Nicolaasfeest nadert, her leven de jaarlijkse wintertradities waar aan de mens ondanks zijn zucht naar afwisseling en nieuwigheden zozeer gehecht is. De traditie van het „geven en nemen", die met Sinterklaas en Kerstmis in de meeste gezinnen een opwindende, geheimzinnige en genegenheidsvolle span ning brengt, maakt de mensen in deze decemberdagen menselijker, méér attent op de verlangens en wensen van anderen, toegankelijker voor datgene wat bij hun dierbaren en naasten leeft. Deze invloed van de feestdagen heeft voor Haarlem voor onze stad speciaal, ja een aparte betekenis. Want het is sinds jaren gebruikelijk, dat de Haarlem mers zich in deze tijd niet alleen be moeien met wat hun dierbaren wensen, doch ook hun gedachten wijden aan een bepaalde groep hunner stadgenoten die in ongunstige, dikwijls zelfs tragische om standigheden verkeren.' Deze groep „Stille Armen" heet zij sinds jaar en dag heeft geen enkel jaar tevergeefs op die warme belangstelling gehoopt. De inzameling, die door ons blad traditiegetrouw wordt ondersteund, bracht vorig jaar een recordbedrag op in verge lijking met het gemiddelde van vooraf gaande jaren. Maar ondanks die verblij dende vooruitgang in de opbrengst kon toch maar een betrekkelijk geringe som per geval worden geschonken en moesten ook nog vele gezinnen worden teleurge steld, waar een extraatje zo uiterst wel kom zou zijn geweest. Wij behoeven geen lange betogen te hou den over het feit dat er, ondanks alle so ciale voorzieningen en welvaartssympto men, toch nog een groep van zwijgende, vergeten behoeftigen bestaat. Iedereen weet uit zijn omgeving of zijn ervaringen dat er altijd nog mensen zijn die tussen de mazen van het net doorval- len pechvogels, onfortuinlijken die al tijd aan het kortste eind trekken en door de slagen van het ongeluk de vruchten van hun zwoegen verloren zien gaan voor dat zij geplukt konden worden. Er zijn in Haarlem nog steeds veel ge zinnen en alleenstaanden die eensgezinde, gulle hulp van anderen niet kunnen ontbe ren. De sociale voorzieningen, die nu eenmaal geregeld zijn volgens een onvermijdelijke formaliteit en begrensd zijn door koude, werktuigelijke voorschriften, laten een aantal beklagenswaardige inwoners onzer stad in omstandigheden, die weliswaar geen hongersnood of bevriezingsdood be tekenen doch hun slachtoffers doen leven op de rand van de verpaupering. Hoeveel moeders zijn niet gedoemd tot een dagelijkse, uitputtende worsteling met zuinigheid en besparing om „de eind jes aan elkaar te knopen". Haar dagen zijn grauw van het uitzichtloze gebrek aan financiële ariVislag, waaronder haar lief de voor haar gezinsleden het zwaarste lijdt Want die liefde zou zo graag eens iets extra's, iets feestelijks doen. Zij zou haar kinderen zo graag eens een verras- sinkje bezorgen en het kan niet. Het kan nóóit Maar het moet in deze feestelijke maand wél één keer kunnen! En daarvoor dient onze jaarlijkse inzameling, waarvan de opbrengst het comité in staat moet stel len een duizendtal gezinnen en personen te verblijden met een bescheiden gift aan geld. Men kan zich moeilijk voorstellen wat deze groep behoeftigen met zo'n feest gave weet te doen. Mensen die dagelijks moeten goochelen met dubbeltjes, ver richten krachttoeren met een gulden. Die guldens moeten zij krijgen van de Haar lemmers, die niét behoeven te goochelen. Wij weten dat deze traditie in de harten van vele Haarlemmers leeft. Wij weten dat velen een gift op hun jaarlijkse uitga- venlijst hebben staan en getrouw mee doen. Op hen rekenen wij ook dit jaar. Maar wij rekenen ook op vele anderen, die dit jaar het geluk hebben gehad wat rui mer in de middelen te komen en op hen, die tot dusver nooit hebben stilgestaan bij de nood van anderen. Als allen meedoen, beleeft onze actie dit jaar een ongekend succes. Onze giroreke ning 273107 staat ervoor open, onze loket ten eveneens. Vandaag 'beginnen wij en wij leven in de vaste overtuiging, dat een schitterende nieuwe schakel aan onze Haarlemse charitatieve traditie zal wor den gesmeed: Topjaar 1959! Voor een blij de Kerstmis zowel in de gezinnen der ge vers als dergenen, die moeten ontvangen. Advertentie „Kleding Artintique KLEEDT U MAGNIFIQUE Amu.f4.imtr.al 62 - J4AARIEM - T^. 11430 BRUIDSJAPONNEN m. alle accessoires ƒ30 Advertentie 1.000.000.000, «ANK SC** N.V. LEVENSVERZEKERING-MAATSCHAPPIJ HOOFDKANTOOR TE SCHIEDAM - TEL. 69304 Minister Cals heeft bij de Tweede Kamer de zevende nota betreffende de behoefte aan onderwijzers bij het gehele lager onderwijs ingediend. Hij zegt daarin onder meer dat in de afgelopen jaren bij het g.l.o. het benodigde aantal leerkrachten slechts is bereikt, doordat in aanzienlijke mate een beroep moest worden gedaan op een reservekorps, onder andere bestaande uit gepensioneerden en gehuwde vrouwen. Het laat zich aanzien, dat in de komende jaren de situatie bij het g.l.o. zich zodanig zal verbeteren, dat het overmatige beroep, dat op dit reservekorps moest worden gedaan, tot meer normale proporties kan terugkeren. Het onderwijzerstekort bij het gewoon lager onderwijs behoort volgens de minister binnenkort tot het ver leden. De situatie is zodanig verbeterd, dat zeker mag worden verwacht dat per 1 januari 1963 de eerste fase van de verlaging van de leerlingenschaal reeds is ingevoerd. Bij het u.l.o. blijft de situatie in de eerstkomende jaren echter nog zeer zorgelijk. Bij het ulo zal verlaging van de leerlin genschaal in het gunstigste geval pas,per 1 januari 1964 mogelijk zijn. Oorzaak hier van is, dat enerzijds met een toenemen de stijging van de behoefte aan onderwij zers moet worden rekening gehouden en anderzijds met een onvoldoende potentieel aan leerkrachten in het bezit van ulo akten. De minister is van plan bijzondere faci liteiten met betrenking tot de studicmo- gelijkheid te verlenen aan die onderwijzer die, werkzaam zijnde bij het g.l.o. de stu die voor een van die akten ter hand zullen nemen. Verder zal de minister bevorderen, dat aan scholen voor uitgebreid lager onder wijs de tijdelijke aanstelling mogelijk wordt gemaakt van onbevoegde leerkrach ten. De bezoldiging van vakonderwijzers, die aan deze scholen worden aangesteld in een vacature in het verplichte personeel wil hij voor rekening van het rijk nemen. Een desbetreffend wetsontwerp zal op kor te termijn worden ingediend. Bovendien is nog overleg gaande omtrent een regeling volgens welke een onderwijzer bij het uit gebreid later onderwijs een vergoeding kan worden toegekend voor extra-uren onder wijs. Het aantal leerlingen bij het g.l.o. en v.g.l.o. per 1 jan. 1959 bedroeg ongeveer 1.518.000. bij het b.l.o. omstreeks 50.000, bij het u.l.o. 225.000, bij het gehele lager onderwijs dus 1.793.000. Het aantal onderwijzers, dat per 16 jan. 1959 bij het gehele lager onderwijs in func ties was, bedroeg 55.200 tegenover een ge raamde behoefte van 54.700. In het algemeen kan worden gesteld, al dus de minister, dat volgens de leerlingen schaal aan kleinere scholen per leerling relatief meer onderwijzers toegekend wor den dan aan grotere scholen, terwijl bo vendien de berekening van het aantal toe te kennen onderwijzers per school geba seerd wordt op het gemiddelde leerlingen tal van drie voorafgaande tellingen. In de afgelopen jaren, toen de bezetting van het g.l.o. van jaar op jaar sterk toe nam, heeft het aantal onderwijzers op ve le scholen met de stijgende bezetting gelij ke tred gehouden. Nu echter het leerlingen tal op de lagere scholen afneemt, aange zien de naoorlogse geboortegolf het lager onderwijs heeft doorlopen en de latere ja ren minder hoge geboortecijfers hebben ver toond, heeft de vermindering van het aan tal leerkrachten daarmee geen gelijke tred gehouden. Het aantal onderwijzers bij het gewoon lager onderwijs is dus niet in dezelfde ma te afgenomen als het leerlingental. Dit heeft geleid tot een relatief aanzienlijke vermindering van het gemiddelde aantal leerlingen per onderwijzer, dus een verla ging van de klassedeler. Bij het ulo had de toeneming van het leerlingental juist in de laatste jaren con sequenties voor de klassedeler, welke te gengesteld waren aan die bij het gewoon Advertentie Vanaf f 1460." Importeur: N.Y. Mente AptMoora lager onderwijs. Wel werd een aantal bo ventallige onderwijzers toegekend, maar zulks kon door gebrek aan voldoende leer krachten in het bezit van ulo-akten niet in een zodanige mate geschieden, dat het gemiddelde aantal leerlingen per leer kracht gelijk bleef. Ook de toeneming van de gemiddelde schoolgrootte droeg bij tot een stijging van de klassedeler. Door de bewegingen van de klassedelers zijn bij het g.l.o. en v.g.l.o. 800 onderwijzers meer in dienst gebleven en bij het u.l.o. 250 min der in dienst gekomen dan nodig geweest zou zijn, dan wanneer de klassedeler van 1956 niet veranderd was. We verzoeken alle correspondentie te richten aan Postbus 583. Verschillende cursisten zullen hun verhaaltje wat later terug krijgen, op zijn laatst maandag, omdat ze ter be oordeling moeten worden opgezonden naar één adres en dat kost tijd. De correctors verzoeken voor de oefe ningen de nummers te zetten, die deze in de krant hebben. Binnenkort is de oprichting te verwach ten van een visserijmaatschappij in Gha na, waarin twee Noorse rederijen zullen deelnemen. Er zal in hoofdzaak gevist worden op haring, die, naar bij onderzoe kingen is gebleken, voor de Ghanese kust in grote aantallen voorkomt Direct na het eindigen van de Noorse winter-haringvis- serij zal een Noors vissersvaartuig naar Ghana vertrekken. Het geschikte seizoen voor de haringvangst duurt daar van april tot- september. Minister Cals heeft in een nota aan de Tweede Kamer de uitkomsten bekend ge maakt van een enquête, waarbij is nage gaan in hoeverre het effect van de na-oor- logse geboortegolf van invloed is geweest op de toelatingsmogel'jkheid bij het voort gezet onderwijs in het in september begon nen cursusjaar. Bij het voorbereidend hoger en middel baar onderwijs was het aantal leerlingen, dat werd aangemeld voor het eerste leer jaar dit jaar 17 pet. hoger dan in 1958. Het aantal kandidaten, dat slaagde voor het toelatingsexamen, steeg met 14 pet. Ondanks deze grote aanwas was slechts een beperkt aantal scholen genoodzaakt nieuwe leerlingen op grond van ruimtege brek de toegang te weigeren. Zij konden voor het merendeel op een andere school voor v.h.m.o. toegang krijgen. Slechts van 65 jeugdigen, die niet ge plaatst konden worden op de school waar voor zij zich in eerste instantie hadden op gegeven. is niet bekend, dat zij toch bij het v.h.m.o. zijn terechtgekomen, hoewel dit voor een de-.l hiervan wel waarschijnlijk is. Hoewel het ruimtegebrek bij de v.h.m.o.-scholen dus niet zodanig is. dat aan degenen, die dit onderwijs wilden gaan volgen, de pas werd afgesneden, wil dit geenszins zeggen, dat deze grote groep eer stejaars zonder pijn en moeite kon wor den geplaatst In vele scholen moesten niet als klaslokaal bedoelde ruimten voor het geven van onderwijs in gebruik worden ge nomen. In het bijzonder werden vele vak lokalen aan hun specifieke bestemming ont trokken. Verdei moesten sommige scholen „wandelklassen" formeren (klassen zon der eigen lokaal) en in enkele gevallen werd niet de hand gehouden aan de klasse- splitsingsnormen. ULO Bij het ulo was de stijging van het aan tal aangemelde leerlingen relatief niet groter dan bij het v.h.m.o. Toch moest bij deze vorm van onderwijs aan 2800 aange- melden de toegang worden ontzegd wegens ruimtegebrek bij de school van aanmel ding. Van deze 5800 is echter bekend, dat hiervan ruim de helft wel bij het ulo te recht kwam. Bovendien is het niet uitge sloten, dat verscheidene leerlingen zich bij twee of meer scholen voor toelating had den opgegeven. Niettemin acht de minis ter de netto-afwijzing van 1300 a 1400 leer lingen niet gering. Zij is in ieder geval gro ter dan het voorgaande schooljaar. Bij het voortgezet gewoon lager onder wijs is gebleken, dat het aantal aange melde en geplaatste leerlingen in 1959 ten opzichte van het vorige jaar met enke'e percenten is toegenomen. Voor 211 aange- melden was geen ruimte beschikbaar op de school van aanmelding (in 1958: 163). Waarschijnlijk zouden deze leerlingen voor een groot deel wel geplaatst kunnen wor den op andere v.g.l.o.-scholen, aangezien de totale nog niet benutte capaciteit van het v.g.l.o. aanzienlijk is. Bij het lager nijverheidsonderwijs was het totaal aantal wegens ruimtegebrek niet geplaatste leerlingen nog aanzienlijk gro ter dan bij het ulo. Circa 2700 a 3000 jon gens, die zich voor de lagere technische school hadden opgegeven, werden niet ge plaatst en 800 a 900 meisjes bij de lagere huishoud- en landbouwhuishoudscholen, dit ondanks het feit dat de opnamecapaciteit van het lager nijverheidsonderwijs in het afgelopen jaar aanzienlijk is uitgebreid. Dit blijkt o.a hieruit dat het aantal toege laten eerstejaars veertien percent hoger was dan het vorige jaar, dat het aantal wegens ruimtegebrek afgewezenen gerin ger was dan in 1958 en dat de nog beschik bare, niet-benutte capaciteit is toegeno men. Men bedenke echter, zegt de minister, dat vooral bij de lagere technische scholen niet alleen het geografische en confessio nele element, doch ook de vakrichting oor zaak kan zijn van het uiteenlopen van be hoefte en capaciteit. Ten aanzien van de totale opnamecapaci teit van het voortgezet onderwijs in dit tweede jaar, waarin de omvang van de toe latingsgeneratie sterk beïnvloed is door de na-oorlogse geboortegolf, wordt opge merkt. dat van degenen, die voor toelating tot het voortgezet onderwijs in aanmerking kwan, uiteindelijk ca. 2000 jeugdigen we gens ruimtegebrek niet op enigerlei school voor voortgezet onderwijs terecht kwa men. Van degenen, die wel toegelaten wer den, kon een klein deel niet geplaatst wor den bij de school der eerste keuze en een zeer gering deel niet bij de in eerste in stantie verkozen soort van onderwijs. Uiteraard werd bovendien aan een aantal leerlingen de toegang geweigerd op grond van onvoldoende geschiktheid. Het percen tage hiervan was echter niet hoger dan in andere jaren. Deze factor heeft niet ge diend als een camouflage voor ruimtege brek. In de nota wordt verder per tak van on- Na zijn ontvangst door Prinses Wil- helmina in paleis Het Loo heeft dr. Schweitzer gisteren, terwijl hij bij vrienden in Rotterdam verbleef, be zoek gehad van Koningin Juliana, die zeer belangstellend was naar de jong ste ervaringen van de geleerde bij zijn werk voor zieken in Lambarene. Na dit bezoek hield dr. Schweitzer een persconferentie en tenslotte poseerde hij met zijn trouwe medewerkster ma dame Martin en met zijn Rotterdamse gastvrouw mevrouw Stakenburg voor de fotografen. Mevrouw Stakenburg (rechts) is secretaresse van het Neder landse Albert Schweitzerfonds. Begin augustus hebben zich in Midden- en Zuid-Limburg enkele sporadische ge vallen van difteri voorgedaan. Sinds be gin oktober, aldus het ministerie van Sociale Zaken en Volksgezondheid, is het aantal toegenomen. Tot nutoe zijn er 41 gevallen bekend geworden, waarvan 24 in Kerkrade. Het merendeel betreft kinde ren, die ouder zijn dan zes jaar. Van hen was 2/3 niet of niet volledig ingeënt. Het klinische verloop van deze difterie is over het algemeen vrij ernstig te noemen. Er zijn vijf sterfgevallen voorgekomen, al len kinderen, die niet waren ingeënt. Hoe wel de immunisatietoestand van de kin deren in Zuid-Limburg zeker niet slecht kan genoemd worden in Kerkrade is 87,5 pet. van de schoolkinderen ingeënt heeft de Geneeskundig inspecteur van de Volksgezondheid de ouders in Zuid-Lim burg nog eens met klem geadviseerd er voor te zorgen dat hun kinderen worden gevaccineerd of gerevaccineerd. De huis artsen in het meest bedreigde gebied, de gemeente- en schoolartsen en de preven tieve dienst van het Limburgse Groene Kruis voeren thans in georganiseerd ver band de inentingen van kleuters en school kinderen uit. De burgemeesters van het betrokken gebied is verzocht, administra tieve en waar nodig, financiële medewer king te verlenen. Advertentie 0p de Staakt dat! Een dringende oproep, ook aan de offi cieren van het 43ste bataljon.' Want dat kan zo niet blijven doorgaan; op deze wijzè roeit men te snel een volksgroep uit met domheid en lage pretzucht. Wij doelen op de foto, welke wij onlangs zagen, waarop een aantal krachtige offi cieren van de landmacht, beren van kerels en geheel gekleed in degelijke uniformen, zwaar-asemend van kracht en levens moed, een onzer Zeer Oude Vrouwtjes toezong, daarbij schaterend van het lachen. Gy weet het: wij zijn in het trotse bezit van enkele Zeer Oude Vrouwtjes en wij me nen dat men haar met de grootste zorgen moet blijven omringen. Derhalve achten wij dit optreden van dolle feestgangers in uniformen geheel verkeerd, fataal zelfs. Het betrof hier een 106-jarig Oud Vrouwtje dat verjaarde en in een piep klein vertrekje vol piepkleine stoeltjes en meubeltjes, een lampje en een buffetje, overvallen werd door een groep beren van mannen, die schaterden dat de ruiten tril den en tegen elkaar riepen dat het horen en zien u verging en vervolgens, wij zei den dat reeds, in een luid gezang uit barstten ter ere van de verjarende. Men behoeft niet oud te zijn of jarig zelfs maar, om er toch last van te ondervinden. Wijzelf, lezer, wij zouden opzien tegen het bezoek van een troep officieren van het 43ste bataljon, zeker als dat zou moe ten uitmonden in schaterachtig lachen en zingen. Wij zijn nog betrekelijk jong, vin den wijzelf, en derhalve nog niet zo broos als opgemeld Oud Vrouwtje, maar te blik sem, het zou ons een lelijke knak geven als in ons kamertje zo'n horde reuzen kwam zingen. Waarbij men dan nog in aanmerking moet nemen, dat voordien na tuurlijk reeds de ganse harmonie door de straat had gemarcheerd met totaal opge zwollen blaaswangen en trommelaars en lieden erbij, en dat een drietal klassen van de naburige school een krachtige groep juichers had aangevoerd, terwijl boven dien Burgemeester-eiges met een kist si garen, of wat zo'n oud mensje dan ook nog maar blieft, hélemaal binnen was ge komen, met een veel te harde stem na tuurlijk, en roepen en wijzen en domme vragen stellen aan zo'n oeroud mensje, dat hoogstens een beetje wil haken, breien en wegsoezen op bijevleugels. Wij zouden daar lelijk tegen op hebben gezien en, als gezegd, het zou óns jaren achterop hebben gezet. Hebben deze officieren dat niet beseft? Hebben zij niet éven willen denken aan dat andere Zeer Oude Vrouwtje dat onlangs na haar verjaardag stierf? Zon der tw ij f el ook ten gevolge van de heren officieren. Men moet dit staken! Men dient hier met de grootste omzichtigheid te sparen wat er te sparen valt en ook Burgemeester ge woon de deur te wijzen, de binnendringer met zijn ketting. Foei! Duif Advertentie derwijs een uitvoerige specificatie gegeven van de moeilijkheden, die zich bij de on derscheidene scholen hebben voorgedaan, zodat per provincie blijkt, waar de knel punten bij de plaatsing der leerlingen zich hebben gemanifesteerd. Bij het binnenrijden in het station De venter is vrijdagavond om kwart voor tien een trein uit de richting Zwolle ontspoord. Op een wissel liep, tengevolge van een ver schoven wielband, een dubbele wagen uit de rails. De daar achter gekoppelde post wagen schoof vervolgens langs deze dub bele wagen heen. De rails werd hierbij ontzet en de bovenleiding ernstig bescha digd. De passagiers van de trein kwamen met de schrik vrij. Een der passagiers had, toen de wagen uit de wissel liep, aan de noodrem getrokken. De treinstellen schoven echter nog een 50 meter door. Het verkeer in de richting Zwolle was volledig gestremd en moest met bussen worden voortgezet De treinen voor Deventer wer den over een ander spoor geleid. Ook het verkeer naar Apeldoorn ondervond enige vertraging. De eigenlijke betekenis van bar is: naakt Vandaar het woord barrevoets. Ook komt het voor in de betekenissen: kaal, guur (het barre jaargetij) en zo is het langzamerhand een bijwoord van graad geworden. Men zegt: het is bar koud vandaag. Als verbogen vorm van bar komt niet alleen barre voor, maar ook bare. Dit leidt tot een nieuw woord baar, dat wij nog vinden in: baar geld voor: contant geld, in: bare onzin voor: klinkklare onzin en in het bijvoeglijk naamwoord baarlijk dat wij alleen nog maar gebruiken in verbinding met het woord duivel. De baarlijke duivel wil zeggen: de zich zonder vermomming vertonende duivel.

Krantenviewer Noord-Hollands Archief

Haarlem's Dagblad | 1959 | | pagina 3