Gravin hanteert de voorhamer
Nuttige
Geschenken
BEAUJOLAIS A.C.
Voor de Stille Armen
r
3.40 per fles
BECCARI
Van dag tot dag
Kruisjes en rondjes
Chicago herbergt
2000 geleerden
Graaf Mountbatten
prijst Eisenhower
<=Praatótoel
iföiwm&4x
MAÏZENA
DURYEA
V R IJ D A G 2 7 NOVEMBER 1959
HAARLEMS DAGBLAD
OPRECHTE HAARLEMSCHE COURANT
3
Britten pogen explosies
onder de grond te peilen
Maximumsnelheid in West-
Duitsland geen succes?
Brand in Hongaarse mijn
kost 31 mensenlevens
Bij eeuwfeest van
Darwins leer
Chalandon vervangen als
secretaris van de UNR
DOOR GARCIA
DE LEON
de
-J
Bij de P.T.T. is een gratificatie-sys
teem van buitenlandse oorsprong geïntro
duceerd, dat „merit rating" wordt ge
noemd en enigszins herinnert aan de
kruisjes, vierkantjes en rondjes in het
schrift van de schoolmeester. Een kruisje
was een straf punt, een vierkantje een te
ken van matige gedragslijn en een rondje
het symbool van ijver, goed gedrag en
plichtsbetrachting. Wie de meeste rondjes
verzamelde in een bepaald tijdsbestek,
kreeg een prijsje.
Welnu, een zeker percentage P.T.T.-ers
zal gegratificeerd worden naar rato van
hun rondjes, dat wil zeggen: in verhou
ding tot hun werklust en prestaties. De
uitblinkers en opvallende werkkrachten
onder de weekloners krijgen twee weken
extra, de normaal goede werkers één
week. En de rest krijgt een roe. Van de
maandloners zal 10 percent een nog niet
vastgesteld bedrag ontvangen, en de rest
krijgt eveneens: een roe. f
Men zou in enigszins ironische stijl kun
nen betogen, dat dit systeem gevaarlijke
kanten heeft doordat het de mogelijkheid
schept dat alle P.T.T.-ers zonder uitzon
dering ontzettend hun brave best zullen
doen, waardoor het totaalbedrag een
ernstige aderlating voor dit overheidsbe
drijf zou betekenen. Doch waarschijnlijk
moet men het zo zien, dat dit totaalbe
drag onveranderlijk wordt vastgesteld en
naar verhouding wordt verdeeld, zodat
slechts de P.T.T.-ers die nog ontzettender
dan ontzettend hun best doen, in aanmer
king komen voor een douceurtje.
En nu rijst de ernstige vraag, of de
geest in een zo omvangrijk bedrijf door
dit soort „Stachanov"-gestimuleer ge
diend zal blijken. Menig werkgever zal
van gevoelen zijn, dat hij gaarne naar ver
houding van verdienste en ijver zijn werk
nemers zou willen belonen, doch dat dit in
de praktijk onmogelijk blijkt. Het is im
mers slechts een theoretische rechtvaar
digheid, die op deze wijze wordt gediend.
Op praktische gronden moet het in on
recht verzanden, aangezien de beoorde
ling van ijver en werklust zo moeilijk on
feilbaar zal kunnen werken en onvermij
delijk tot vetes, rancunes en wrijvingen
zal leiden. Er is nu eenmaal een aanmer
kelijk verschil tussen mensen en machi
nes. Van machines kan men het toeren
tal aflezen van mensen kan men slechts
oppervlakkig en bij benadering schatten,
welke potentie zij voor het bedrijf ontwik
kelen en welke inspanningen het hun kost,
hun taak te verrichten.
Wie de complicaties van werken met
een groot aantal personeelsleden van na
bij kent, zal onmiddellijk beseffen welke
gevaren en moeilijkheden dit vreemde
systeem met zich zal brengen en aan wel
ke schrijnende onrechtmatigheden of
werklustverlammende narigheden daar
door vrij spel wordt gegeven.
Misschien valt het mee bij de P.T.T.
maar we benijden de Gratificatie-Salo-
mon van dit bedrijf allerminst.
Advertentie
DE KEUZE DER KENNERS:
soepel fris fruitig
WIJNEN EN GEDISTILLEERD
OPGERICHT IN 1823
Ged. Oude Gracht hk KI. Houtstr. 57
HAARLEM TEL. 10078
Snelle bezorging
LONDEN (AFP) De Britse commis
sie voor Kernenergie heeft meegedeeld
dat de regering heeft besloten, dat er klei
ne ondergrondse ontploffingen zullen wor
den teweeggebracht in een ongebruikte
mijn in Cornwall. Hierbij zal geen gebruik
worden gemaakt van kernenergie maar
van gewone ontploffingsmiddelen.
Doel der experimenten is inlichtingen te
verkrijgen over de mogelijkheid van het
vaststellen van de plaats van een kernont
ploffing en de mogelijkheid van beoorde
ling van de kracht ervan.
GENèVE (UPI) De drie-mogendhe-
denbesprekingen over metlïoden om on
dergrondse proeven met kernwapens te
ontdekken zijn woensdag in Genève be
gonnen. Deze besprekingen worden ge
voerd door deskundigen van de Verenig
de Staten, de Sovjet-Unie en Groot-Brittan-
nië. Zij zullen 11 december rapport uit
brengen. Ondergrondese proeven met
kernwapens zijn bijzonder moeilijk te ont
dekken en kunnen gemakkelijk i>oor aard
schokken worden gehouden. Het zijn de
enige soorten proeven die slechts door in
spectie ter plaatse kunnen worden gecon
stateerd. De deskundigen kunnen slechts
aanbevelingen doen omtrent de inspectie
methoden.
Niet geheim
WASHINGTON (Reuter) De Ver-
nigde Staten en de Sovjet-Unie hebben
'en akkoord getekend op het gebied van
ernenergie Het akkoord houdt een alge
mene voorziening in over wederzijdse uit-
visscling van niet-geheime gegevens, be
oeken van geleerden aan niet-geheime
gebieden en over onderzoek naar de wen
selijkheid dat de Verenigde Staten en de
Sovjet-Unie samen niet-geheime projecten
op touw zetten.
Advertentie
sb
BONN (AFP) De invoering van een
maximumsnelheid van vijftig kilometer in
de bebouwde kom der Westduitse gemeen
ten schijnt slechts een voorbijgaand re
sultaat te hebben. Het aantal verkeers
slachtoffers dat in het eerste jaar dat de
bepaling van kracht was (van september
1957 tot september 1958) gedaald was, is
in de volgende twaalf maanden gestegen.
In deze laatste periode was het aantal ge
registreerde verkeersongevallen 15,7 per
cent groter. De omvang van het autopark
was slechts met 6,1 percent toegenomen.
WENEN (UPI) Het Hongaarse pers
bureau M.T.I. heeft donderdagavond een
verklaring van de Hongaarse minister van
industrie Sandor Czottner uitgegeven,
waarin gezegd wordt dat 144 mijnwerkers
er het leven hebben afgebracht bij een
mijnramp te Szuecs, waarbij 31 man om
kwam.
De minister zeide, dat 144 mijnwerkers
die door het vuur waren ingesloten, zich
zelf in veiligheid hebben gebracht of door
brandweerploegen gered zijn. De brand
was ontstaan in schacht 10 van de grote
steenkoolmjin te Szuecs in het noordwes
ten van Hongarije.
CHICAGO (UPI) Geleerden uit de ge
hele wereld zijn woensdag een conferentie
in Chicago begonnen om problemen over
het ontstaan van het leven en over het mo
gelijke bestaan van levende wezens op an
dere planeten te bespreken. Zij zoeken het
antwoord op fundamentele vragen over
het leven, die zich nog meer aan de mens
heid opdrongen sinds de Engelse geleerde
Charles Darwin honderd jaar geleden zijn
evolutieleer poneerde.
Dr. Harlow Shapley, astronoom van de
Harvard university, gaf leiding aan een
bespreking van „de oorsprong van het le
ven" en waarschuwde dat vele antwoor
den „onder het onweetbare" zullen liggen.
Shapley veronderstelde, dat het leven op
honderd miljoen werelden door evolutie is
ontstaan.
„Er is geen reden om niet te veronder
stellen dat de biologische hoogten, die op
aarde bereikt zijn, elders talloze malen
zijn overtroffen," zo verklaarde hij.
Een andere geleerde, dr. Hans Gaffron,
professor in de biochemie aan de univer
siteit van Chicago, voorspelde dat de
mens wellicht in staat zal zijn binnen dui
zend jaar leven te verwekken in een rea
geerbuisje. „Wij hoeven er niet aan te
twijfelen, dat wij, stap voor stap, de fysie
ke en chemische condities zullen heront
dekken. die eens het verloop van de evolu
tie bepaalden en leidden," zeide hij.
Zeven andere geleerden zouden van
daag met Shapley en Gaffron deelnemen
aan de eerste van vijf discussies. Het zijn
Sir Charles Darwin, Britse wiskundige en
kleinzoon van de beroemde Darwin, Theo-
dosis Dobzhansky, een in Rusland gebo
ren professor in de zoölogie aan de univer
siteit van Columbia, G. F. Gause, direc
teur van het Russische instituut van anti
biotica, en Harmen J. Muller, (Nobel
prijswinnaar) geneticus aan de universi
teit van Indiana.
Sir Julian Huxley, vroeger UNESCO-
directeur en kleinzoon van de Engelse bio
loog Thomas Huxley, zal woensdag een
studieconferentie leiden over „de evolutie
van het leven". Andere discussies zullen
gaan over „de evolutie van de geest" en
„sociale en culturele evolutie".
Meer dan 2.000 geleerden van 200 uni
versiteiten en hogescholen en uit tien lan
den nemen deel aan de discussies. Slechts
ongeveer duizend van hen kunnen plaats
nemen in de vergaderzaal, de rest zal in de
andere gebouwen de discussies via luid
sprekers kunnen volgen.
De herdenking van het eeuwfeest van
het Darwinisme zal zaterdag besloten
worden met een discussie over wetenschap
en theologie. De katholieke, protestantse
en joodse standpunten zullen dan naar vo
ren worden gebracht op een discussie over
„de oorlog van de wetenschap met de theo
logie".
LONDEN (Reuter) Graaf Mountbat
ten, een van de militaire topleiders van
GrootrBarittannië tyden&.de tweede wereld
oorlog, heeft donderdag Eisenhower ge
prezen op een diner te Londen ter gele
genheid vah „Thanksgiving Day". Hij
noemde hem een ..groot bevelhebber". De
manier waarop generaal Eisenhower tij
dens de tweede wereldoorlog plannen be
keek, onmiddellijk de essentiële dingen
hiervan begreep, de moeilijkheden eruit
haalde, vragen stelde en dan scherp om
lijnde beslissingen nam, is een duidelijk
voorbeeld van de manier waarop een
groot bevelhebber de dingen moet aanpak
ken tegenover zijn ondergeschikten, aldus
Mountbatten.
PARIJS (AFP) Senator Jacques Ri
chard van het Franse departement Seine
et Oise is benoemd tot algemeen secretaris
van de U.N.R., de Unie voor de Nieuwe
Republiek, in de plaats van Chalandon.
Op het eerste geizcht doet
gravin Hedwige Tyszkiewicz
me een beetje denken aan Co-
lette in haar jongere jaren.
Niet dat ik de beroemde (en
enkele jaren geleden gestor
ven) Franse romanschrijfster
ooit heb gekend of zelfs maar
heb ontmoet het is meer een
indruk, overgehouden van een
bepaald portret. Maar ook al
zou de gravin slechts op zich
zelf lijken, dan is ze interes
sant genoeg, omdat ze een be
roep uitoefent dat weinig
schijnt te passen bij haar
adellijke afkomst en haar
vrouw zijn: Hedwige Tyszkie
wicz is hoefsmid.
Men had mij aangeraden bij
gelegenheid een bezoek te
brengen aan het pas geopen
de Musée Balzac „dan word
je misschien door de omgeving
geïnspireerd ook eens wat
goeds te schrijven." werd er
lichtelijk boosaardig bij ge
zegd. Het is een huis aan de
Rue Raynouard in het zes
tiende arrondissement van
Parijs. Toen Honoré de Bal
zac er woonde en werkte, van
1841 tot 1847, waren er tussen
hem en de heuvel, waarop
zich thans het Palais de Chail-
lot verheft, niet anders dan
open velden en wijngaarden.
De Are de Triomphe bestond
nog niet, evenmin als de gran
dioze boulevards, die er hun
beginpunt vinden. De schrij
ver kon zich in deze landelijke
en dus rustige omgeving ge
heel op zijn werk concentre
ren (dacht hij) en dat was wel
nodig ook, want er moest heel
wat uit zijn pen vloeien om
van de opbrengst zijn vele
schulden te kunnen betalen.
De realiteit was overigens wel
Een romantisch verleden en een wat triest heden werden
treffend gecombineerd bij een bezoek aan het onlangs geopende
Musée Balzac in Parijs. Een ontmoeting met een lid van oude
Poolse adel maakte wel heel erg duidelijk welk een revolutie
in maatschappelijke verhoudingen zich in minder dan een halve
eeuw heeft voltrokken.
ietwat anders dan hij zich had
voorgesteld. Aan hetzelfde erf
woonden nog vijf arbeiders
gezinnen met ettelijke kinde
ren. die de hele dag een hei
dens lawaai maakten. Daarom
maakte hij er al gauw een ge
woonte van 's nachts te schrij
ven. waarbij hij de slaap de
baas trachtte te blijven door.
talrijke koppen zwarte koffie
te drinken.
Tegenwoordig bereikt men
de Rue Raynouard het best
per Métro. Men stapt dan uit
aan het station Passy daar
waar de treinen zich gereed
maken in het daglicht te tre
den en de Seine over te sprin
gen. Persoonlijk kan ik van
deze tocht hoog boven de ri
vier nooit genoeg krijgen, om
dat het uitzicht, met als blik
vanger de Eifeltoren, fantas
tisch mooi is. Dat is dan ook
weer iets wat wij op de heer
Balzac voor hebben: in zijn
tijd stond er zelfs nog geen
lijntje van de toren op papier.
Ik voer u maar snel terug
naar ons eigenlijke doel, het
museum. Het is niet meer het
vervallen huisje van weleer,
daarvoor heeft het gemeente
bestuur wel gezorgd. De tuin
is nu behoorlijk onderhouden,
wat wil zeggen dat er eigen
lijk een stukje romantiek ver
loren is gegaan, want Balzac
keek vanuit zijn werkkamer
neer op een brokje wildernis.
Met pijnlijke nauwkeurigheid
werd het interieur in dezelfde
staat gebracht als toen de grote
romancier er leefde, maar
helemaal geslaagd is men (lo
gisch) niet. Er dringt zich toch
telkens de indruk van iets
nieuws aan de bezoeker op.
De museumcollectie, bestaan
de uit oude foto's, aanplak
biljetten en een groot aantal
(misschien nooit betaalde) re
keningen, is in keurige vitri
nes ondergebracht. In de stu
deerkamer staan de oude stoel
en de belachelijk kleine
schrijftafel, met daarop een
gipsafgietsel van zijn rechter
hand. De veelgebruikte dic-
tionnaire en de indrukwek-
kende koffiepot, zonder welke
de tientallen romans die te
zamen La Comédie Humaine
vormen nooit op schrift wa
ren gesteld, heb ik echter niet
kunnen ontdekken.
Plotseling stootte mijn be
geleidster, de vrouw aan wie
ik bij de ingang mijn frank
jes had geofferd, mij aan. „Als
dat geen toeval is," fluisterde
zij. „De dame die daar bin
nenkomt is een verre achter
nicht van Balzac." Van dat
moment af had ik vanzelfspre
kend geen rust, voordat ik een
gesprek met haar had aange
knoopt. De gravin in balling
schap maakte er absoluut geen
geheim van, dat zij haar brood
met haar (goed onderhouden)
handen moest verdienen. En
een dag later stond ik in de
Rue du Théatre in het aan
grenzende, vijftiende, arron
dissement en stapte de hoef
smederij binnen.
Na haar gedwongen vertrek
uit het deel van Polen dat
vroeger tot Rusland behoorde
heeft gravin Tyszkiewicz het
in Parijs een tijdlang heel
moeilijk gehad. Ze was in luxe
groot gebracht zonder dat haar
ouders ooit rekening hadden
gehouden met de noodzaak dat
hun kind nog eens in haar
eigen behoeften zou moeten
voorzien. Het enige voor haar
open staande beroep hield ver
band met haar eertijdse hob
by. Als jong meisje had ze dik
wijls staan kijken in de aan
het landgoed van haar vader
verbonden smederij. Het be
slaan van de paarden fasci
neerde haar en ze vroeg het
ook eens te mogen proberen
en toen nog eens. Gaande
weg kreeg ze er zoveel schik
in, dat ze er zich in ernst op
ging toeleggen en spoedig kon
ze zonder hulp een paard aan
een nieuw hoefijzer helpen.
„En hoe staat het nu eigen
lijk met uw verwantschap met
Balzac?"
„Daarvoor moeten we heel
ver teruggaan," sprak ze door
de rook van haar sigaret heen.
.Mijn grootvader Adam Rze-
wuski (mijn eigenlijke naam is
Tyszkiewicz-Rzewuska) was
de jongste broer van Balzacs
vrouw Hanska. Na het huwe
lijk heeft Balzac jarenlang op
het slot Wierzchownia ge
woond en in mijn jonge jaren
ben ik daar een keer op be
zoek geweest. Merkwaardig
genoeg vond ik er nog een
herinnering aan de schrijver
zijn persoonlijke bediende,
die toen honderd jaar was. Een
krasse man toch nog en fris
van geest. Hij wist zich een
heleboel over zijn vroegere
meester te herinneren."
Het maakt haar al lang niet
meer weemoedig over vroeger
te praten. Deze vrouw (wier
leeftijd ik niet heb durven vra
gen; ik schat haar op ruim
vijfenvijftig) heeft zich volko
men weten te schikken in haar
eenvoudig bestaan. Althans
uiterlijk. Er kwamen geen
klachten en ik hoorde geen
zuchten; haar titel betekent
niets meer voor haar. Wanneer
iemand haar vraagt wat zij
denkt van Rusland en Polen, is
zij gewoon ontwijkend te ant
woorden. Haar Frans is zon
der accent zij is Frangaise
en ze steekt niet onder stoelen
of banken er trtots op te zijn,
dat zij als enige vrouw in
Frankrijk de beroepsaandui
ding „maréchal ferrant" op
haar identiteitskaart heeft
staan.
„Verleden week heb ik de
zondag doorgebracht bij vrien
den even buiten Parijs," ver
telde zij. „Onderweg zag ik
een boer lopen met een kreu
pel paard aan de halster. Ik
stopte en vroeg wat er aan de
hand was. hoewel ik wel wist
wat eraan scheelde: het lin
kerachterbeen moest hoogno
dig worden beslagen. Nou. dat
heb ik toen maar even gedaan,
in de smederij van het vol
gend dorp."
Neeburgemeester
De burgemeester van de Engelse stad
Ipswich, zo heb ik zojuist gelezen, heeft
verklaard, dat hij van nu af aan geen uit
nodiging voor diners en banketten meer
aanvaarden zal, tenzij zijn chauffeur en
zijn stafdrager ook een invitatie krijgen
„Het gebeurt maar al te vaak", zei hij',
„dat ik lekker soep zit te eten, terwijl mijn
personeel in een cafeetje om de hoek wat
goedkope worstjes zit te eten. En dat kan
niet langer zo. In de toekomst zullen ze
hetzelfde eten als de burgemeester, of de
burgemeester eet helemaal niet".
Nu is die burgemeester van Ipswich na
tuurlijk een bijzonder sympathieke man
en ik houd bepaald meer vqn hem dan van
jongens, die ik bij hopies ken, die hun
chauffeur zelfs geen worstjes in het café
om de hoek laten eten, maar die hem rus
tig laten wachten in de auto voor de deur,
totdat het de baas belieft weer naar buiten
te komen. Zulke vlegels zijn er nog veel
meer dan u denkt. Wat mij altijd hogelijk
verbaast is dat hun chauffeurs het nemen.
Een andere baan is gemakkelijk genoeg te
krijgen.
Toch geloof ik dat mijn broeder uit Ips
wich drie fouten maakt. De eerste is, dat
hij zijn chauffeur en zijn staf-employé niet
wat beters te eten geeft dan goedkope
worstjes, de tweede dat hij soep zo lekker
vindt, maar de belangrijkste, dat hij blijk
baar denkt, dat zijn personeel het zo dol
zou vinden mede aan te zitten aan de di
ners die te zijner ere worden gegeven.
Als ik chauffeur van de burgemeester
was, zat ik v'eel liever in het kroegje op
de hoek dan aan zo'n diner, want dat is een
van de vervelendste besonjes, die er be
staan: je moet blijven zitten en naar de
prietpraat ran de mensen die naast je zit
ten luisteren en zelfs naar speeches, die
meestal ook niet zó zijn, dat je er je flens
jes voor moet laten koud worden.
Niet alleen dat kleine cafeetjes om de
hoek heel dikwijls amusanter zijn dan de
zalen van het Grand Hotel de Luxe met al
die om-je-heen-sluipende kelners en tus
sen een aantal heren, die alles op alles
zetten om. zich keuriger voor te doen dan
ze zijn. Niet alleen dat al die heren in hun
hart veel liever met een gezellig Ipswicht-
je in een klein cafeetje zouden willen zit
ten dan met de burgemeester in zo'n keu
rig zaaltje, maar het is maar zeer de vraag
of die chauffeur en die stafdrager zich
wel op hun gemak zouden gevoelen tussen
mensen met geheel andere interessen dan
zij bezitten.
Dit heeft anders dan die brave burge
meester denkt totaal niets met demo
cratie of nie t-democratie te maken. Als
ik een hele avond van pasteitje tot pud
dinkje moest doorbrengen tussen ban
kiers, landmeters, essayeurs van gouden
en zilveren werken, generaals of directeu
ren van scheepvaartondernemingen, zou
ik mij óók vervelen en zou ik al-maar zit
ten te denken: „ik wou maar dat ik in het
cafeetje op de hoek zat met een paar van
mijn eigen vriendjes".
De wereld gaat aan misverstand ten on
der en dit i s een misverstand van de bur
gemeester van Ipswich.
Heus.
Gelooft u mij, burgemeester, dit heeft
niets met democratie te maken. Het is
zonder-twijfel reuze-lief bedoeld, maar
doe dit uw stafampuljee en uw chauffeur
niet aan. Want u slaat de plank wel hele
maal mis, edelachtbare heer.
Elias
Advertentie
EEN MOOIE COUPON
VOOR ROK OF JAPON
Ahegang'38/ 40
3de verantwoording
L.M.D. f5; H.J.D.-S. f50; mevr. A.B.-W.
f50; fam. P.C.W. f25; ir. W.F.S. f25; mr.
'C.M.J. de J. f25; J.S. Czn. f25; J.S.T. f 10;
N.N. f 10; ir. B.J.H.H. f 10; J.M.F.K. f 10;
J.B. f 10; J.G.J.G, f5; J.A.H.-L. f5; G.M.
f5; K.D. f5; mevr. N.S.-B. f5; S.J.N. f5;
dr. C.M.A.A.L. f2.50; H.J.K. f2.50; mevr.
J.E.W.-v.H. f2.50; mej. C.J.W. f2; J.B. f 1;
Poes f2.15; W.T. f2.50: H.J.M. f5; X.X.
f2.50; W.M. f5; N.N. f 100; N.N. f 10; N.N.
15; S R. f3; A H. f2; L. en R. f2; G.J.P.
f25; W.N.K. f 10; A.Z. f 10; J.C. v. V. f2.50;
P. f 10.—N.N. f 10; N.N. f 1.
Dagtotaal ƒ503,15.
In het geheel is thans bij ons blad bin
nengekomen een bedrag van 3.033,65.
Giften kunnen worden afgegeven aan
onze kantoren Grote Houtstraat 93, Flores-
straat 1, Haarlem, en Lange Nieuwstraat
427, IJmuiden, of worden overgeschreven
op postgiro 273107, ten name van Haar
lems Daglad/Opr. Haar!. Crt., onder ver
melding „Voor de Stille Armen". Ver
meldt vooral onder welke aanduiding de
verantwoording moet plaats hebben (volle
naam. initialen, pseudoniem enz.).
Advertentie
maakt. Uw groenten zo lekker.
