Vaticaan was verbijsterd
over Amerikaanse invasie
Exposities te Amsterdam
KELLER voor
De Boekenweek 1960
De negen Muzen
De Henri Sijthoff-prijs
uitgereikt
Critiek van „Washington
Post" op Paus Joannes
Veerboot ramde
marinevaartuig
DONDERDAG 10 DECEMBER 1959
HAARLEMS DAGBLAD OPRECHTE HAARLEMSCHE COURANT
15
verlichting
Morele herbewapening
met Duits toneelspel
Edith Piaf weigert haar
tournee te onderbreken
Stefan Bergmann solist op
ereconcerten in Engeland
Prijs voor critiek
Werken van Jac. van Looy
in het Singer-museum
Groot succes voor Renaten
Tebaldi in Milaan
Aanwijzingen omtrent de
diefstal van een Granach
I 'isser Neerlandiaprijzen
W PHILIPS
Jaarverslaggeving wordt
steeds beter
Prof. W. J. de Langen
overleden
Vier etsen van Chailloux
voor Frans Halsmuseum
Verkiezingen in Kongo
Protocollaire voorschriften werden op
alle mogelijke manieren overtreden
Haarlems gemeentelijk kunstbezit is
uitgebreid door de aankoop van een drie
tal etsen van Roger Chailloux. Wij kunnen
ze gaan bewonderen op een tentoonstel
ling van voornamelijk grafiek en enkele
tekeningen, die tot 24 december in de Am
sterdamse kunsthandel M. L. de Boer ge
houden wordt. Tot op zekere hoogte zou
men Chailloux een moderne Goya kunnen
noemen. Dat komt ten dele door de tech
niek die hij toepast: de aquatint. Verder
is er iets in Chaillouxs plaatsing der din
gen op het vlak, waardoor ik even aan
Goya moest denken. En ten slotte zijn er
zijn bizarre en eigenlijk moeilijk onder
woorden te brengen voorstellingen, die ge
tuigen van een fel voelen en een critische
geest. Bepaald vriendelijk is het huidige
werk van Chailloux niet te noemen. Maar
het ademt vrijer dan dat van de ook zo
merkwaardige kunstenaar G. van den
Eerenbeemt, die door zijn exposeren in
Haarlem ons al bekend werd. Van den
Eerenbeemt dwingt ook weer respect af
voor zijn grafisch kunnen en de zo grote
inzet voor zijn wonderlijke werk, waar
van wij een stilleventje het gemakkelijkst
zullen „zien" en waarmee een begin van
waardering voor de rest gestimuleerd kan
worden. Ook A. J. Veldhoen hebben wij in
Haarlem leren bewonderen. Deze knappe
etser vond de onderwerpen voor zijn hier
geëxposeerde werk in het ziekenhuis. Al
eerder bewees hij aan het bestaande iets
te willen toevoegen door zich te richten op
weinig of niet behandelde onderwerpen.
Hij behandelde die van nu op indringen
de en ook weer persoonlijke wijze. Dicht
bij hem staat Henk Huig. Ik vermoed dat
men diens werk ook wel eens „In 't Goe
de Uur" zal tegenkomen. Men wachte
daarop echter niet, want Nederland kent
op het moment een groot aantal interes
sante tekenaars en grafici, zodat moeilijk
te zeggen valt wie spoedig aan de beurt
zal komen. Huigs uitdrukkingswijze leek
me persoonlijker geworden. Het onder
werp, dat hij in het abatoir vond, mag
voor een deel wel oorzaak genoemd wor
den van een dramatisch te noemen uit
drukkingsvorm, waaraan overigens iede
re expressionistische overdrijving vreemd
is. Ook mocht ik al eerder spreken van
mijn bewondering en geloof in de litho
graaf J. R. Mensinga, die ik gezien zijn
kleurendrukken nu ook gerust schilder
kan noemen. Harry op de Laak verrast
met een landschap onder maanlicht. In
deze ets is hij duidelijker dan in zijn an
dere prenten, waarin bedoelingen dan
toch weer gerealiseerd werden door een
fel handschrift. Wijnberg, Van Norden en
Koornstra zijn de overige vertegenwoor
digden op deze expositie.
TOT 30 DECEMBER exposeert dezelf
de kunsthandel aquarellen van Jan Pee-
ters. Peeters is een van de belangrijke fi
guren, die de Hollandse Aquarellisten-
kring hielp maken; door zijn eigen werk
en door zijn adviezen en welgefundeerde
critiek. Men kan dit door zijn werk begrij
pen. Het getuigt van een grote intelligen
tie, van concentratie en critisch vermo
gen. Het is voorts van een grote gevoelig
heid en menselijkheid. Het getuigt van
grote liefde en bewondering voor belang-
Advertentie
ZIJLSTRAAT 63 - TEL. IS778
HAARLEM
Een groep van dertig mijnwerkers uit
het Roergebied die de Morele Herbewape
ning voorstaan, zal in ons land een ideolo
gisch toneelstuk opvoeren, als vervolg op
de nationale verspreiding van het mani
fest „Ideologie en co-existentie".
De mijnwerkers maken deel uit van een
gezelschap dat wordt gevormd door een
internationale groep van de Morele Herbe
wapening. Deze groep bestaat uit zestig
mensen van twintig verschillende nationa
liteiten. Het gezelschap brengt dit bezoek
op uitnodiging van een aantal vooraan
staande Nederlanders uit het bedrijfsle
ven, de politiek, de vakbeweging en het
onderwijs. Met hun stuk, „Hoffnung" ge
titeld, zijn de mijnwerkers sedert eind ok
tober op tournee in Europa. Hans Hartung,
een vierendertig-jarige mijnwerker uit
Gelsenkirchen, is de auteur. De afgelopen
zomer ging het in première op de confe
rentie van de Morele Herbewapening in
Caux in Zwitserland. Het werd reeds ge
speeld in Duitsland, Engeland, Wales en
Schotland. De groep mijnwerkers en het
internationale team zijn dinsdag uit
Noord-Frankrijk aangekomen in Rotter
dam, waar woensdag- en donderdagavond
een voorstelling wordt gegeven. Zaterdag
en zondag treedt de groep op in het Kur-
haus-Paviljoen in Scheveningen. Begin
volgende week vertrekt het gezelschap
naar Parijs.
De tournee welke Edith Piaf maakt langs
concertzalen in Frankrijk, is een tragedie.
De 44-jarige zangeres is enkele malen
dicht bij een instorting geweest, maar zet
door, zich met stimulerende middelen
overeind houdend. Haar arts en haar
vriendenkring hebben alles geprobeerd
om Edith Piaf tot rusten te bewegen,
maar koppig houdt ze vol.
In Calais en Maubeuge heeft zij de vo
rige week, met een afglijdende stem en
zich bij wijlen vasthoudend aan de vleu
gel op het toneel, haar voorstellingen tot
een einde gebracht. In Evreux slingerde
zij haar uitdaging de zaal in: „Bent u ge
komen om mij op het toneel te zien in-
sotrten? Dan bent u op de verkeerde tijd
gekomen. Ik ben in topvorm", zei ze.
Maar achter de coulissen bezweek zij bij
na onder de spanning en de uitputting.
Tijdens haar tournee in Amerika is Edith
Piaf ziek geworden. Ze heeft een zware
operatie ondergaan. Die is ze wel te bo
ven, het is de grenzeloze vermoeidheid, die
haar thans aanvalt. Haar impresario
heeft haar die avond in Evreux onder
steund, maar van afzeggen wilde zij niet
horen, en ze beloofde dat de voorstelling
in Reims op tijd zou doorgaan. „Als ik
ophoud met zingen sterf ik", zei ze tegen
de vrienden die zich in haar kleedkamer
verdrongen om haar te bewegen tot uit
rusten.
rijke voorgangers. Het is veelal van een
fijne symboliek.
Peeters atelier is vol van aantrekkelijke
stillevenvoorwerpen, van curiosa, van
kunstvoorwerpen en reprodukties. Veel
van zijn naar voorkomen toch bescheiden
collectie figureert in zijn aquarellen. Al
tijd hebben de voorwerpen een symboli
sche betekenis. Zij symboliseren verlan
gens, reizen, huiselijke vrede, liefde, rouw.
Zij getuigen van bewondering voor ande-
rer werken. Enige aquarellen zijn eerbe
wijzen aan bepaalde schilders, die nog
niet zolang geleden van ons heen gingen:
Matisse, Tytgat en Dufy. Hoe persoonlijk
bleven Peeters' composities, waarmee hij
zijn „vrienden" herdacht! Want hij voelt
ze toch meer als vrienden dan als leer
meesters. Daartoe is hij met zichzelf toch
ver genoeg. Mogelijk klinkt dit even wat
verwonderlijk voor degene, die Peeters
mocht ontmoeten. Mij gaat het om wat
Peeters creëerde. En dat was veelal een
bevrijdende ruimte, dat was stilte en licht.
MET ONTROERING ontmoette ik in
zijn werk de vrouw die zijn leefruimte met
hem deelt. Het is ook Peeters, die die ont
roering veroorzaakte. Peeters kan ons bij
een persoonlijke ontmoeting wijzen op het
klare licht, dat boven de stad hangt en (le
huizen omspoelt. Hij realiseerde dat licht
in enkele gezichten op het Y. Met vreugde
herkende ik het atelier, dat eens het mij
ne was. Peeters sublimeerde deze ruimte
in zijn aquarellen.
Men zou Peeters een geraffineerd aqua
rellist kunnen noemen. Maar dan echt een
die de essentie geeft. Puur is zijn werkwij
ze. Zijn kleuren vond hij niet alleen door
mengen, maar ook door het over elkaar
zetten van transparante verflagen. Hij
weet teer te zijn en krachtig. Alles is be
heerst, want overdacht.
WAT VERWARD komt ons na een be
zoek aan Peeters' tentoonstelling moge
lijk die van Lei Molin bij Magdalene Soth-
mann dan voor. Zeker, alles is overdui
delijk van één hand. En dat is de hand van
een echte schilder. Molin deed me denken
aan Defesche en aan Diederen, schilders
voor wier werk ik waardering heb. Zij
zijn me echter duidelijker in hun bedoe
lingen. Te zeer gevoel ik tegenover Molins
werk staande de behoefte aan een herken
nen van het onderwerp. Door zekere pun
tige vormen denkt men bij Molins werk
aan expressionisme; men knijpt de wim
pers naar elkaar om een impressie mo
gelijk terug te vinden. Een werfje had mij
net zo goed een tuin in de sneeuw kunnen
zijn. Molins expositie sluit 24 december.
Bob Buys
De pianist en componist Stefan Berg
mann uit Blaricum is uitgenodigd om so
listische medewerking te verlenen aan
een viertal ere-concerten die ter gelegen
heid van de zestigste verjaardag van di
rigent sir John Barbirolli in Engeland ge
geven worden. Drie van deze concerten
werden gegeven op 2 en 3 december in de
„Free trade hall" in Manchester en op 4
december in de „City Hall" in Sheffield.
De concerten worden onder leiding van
sir John Barbirolli gegeven door het Hal-
lé Orkest. Het vierde concert in de serie,
op vrijdag 11 december in Bredford, zal
voor sir John Barbirolli de honderdste
keer zijn dat hij het Hallé Orkest dirigeert.
Het aandeel van Stefan Bergmann in de
concerten, een Bach-concert en het eerste
pianoconcert van Brahms, neemt de helft
van het programma in beslag.
In de boekenweek 1960 zal voor het
eerst *en prijs voor critiek uitgereikt wor
den (groot 1.000) aan de regelmatige me
dewerker van een week- of dagblad, die
naar het oordeel der jury, de beste critie-
ken heeft geschreven over recente Neder
landse litteratuur. De prijs werd ingesteld
door de Maatschappij der Nederlandse
Letterkunde, in samenwerking met de
Vereniging ter bevordering van de Belan
gen des Boekhandels. De prijs bedoelt het
gehalte der voorlichting op litterair ge
bied en de smaakvorming van het lezend
publiek te bevorderen. Voor dit jaar be
staat de jury uit prof. dr. Bomhoff, dr. J.
C. Brandt Corstius en Jos Panhuysen.
In het prentenkabinet van het Singer-
museum te Laren N.H. zal op zaterdag 12
december een tentoonstelling van teke
ningen en handschriften van Jacobus van
Looy worden geopend. Tegelijkertijd
wordt in de overige zalen van het museum
een tentoonstelling van schilderijen en
aquarellen van Anton Mauve gehouden.
De openingsrede zal worden uitgesproken
door de burgemeester van Laren, de heer
Naud van der Ven.
Het materiaal voor de expositie in het
prentenkabinet is afkomstig uit de verza
meling van de Stichting Het Huis Van
Looy te Haarlem, die het voor deze gele
genheid ter beschikking van de Singer Me
morial Foundation heeft gesteld.
Beide tentoonstellingen blijven geopend
tot en met 31 januari 1960.
MILAAN (UPI) De Italiaanse so
praan Renata Tebaldi heeft met groot suc
ces de titelrol in Tosca" in de Scala in
Milaan gezongen, na een afwezigheid van
vier jaren op het podium.
Het wereldberoemde operagebouw was
tot aan de nok gevuld en reeds na de eer
ste akte werd La Tebaldi luid toegejuicht.
De enkele zwakke schelle fluitjes van on
verbeterlijke aanhangers van La Callas
werden volkomen overstemd door het en
thousiaste gejuich van het publiek.
Tien minuten lang heeft Renata Tebal
di aan het eind van de voorstelling de hul
de van het publiek in ontvangst genomen
Vijftien keer ging het doek op. Tweedui
zend anjers en rozen werden haar toege
worpen, en de begum Aga Khan wierp een
boeketje rozen. De „Callasianen" konden
er niets tegen beginnen, en concentreer
den hun adoratie daarom op de tenor Giu
seppe di Stefano, die echter, voor het doek
geroepen, direct Renata Tebaldi terug
riep. De aanhangers van „De tijgering"
waren toen helemaal nergens meer.
De Westduitse politie beschikt over eni
ge aanwijzingen omtrent de identiteit van
de dieven van „De Venus" van Lucas
Cranach. De waarde van het schilderij,
dat maandag werd gestolen, wordt ge
schat op een kwart miljoen mark.
Zondagmiddag hebben een man en een
vrouw bijzonder veel aandacht aan het
doek besteed. Dinsdag verschenen bij de
Oostenrijkse grens een man en een vrouw
in een auto, die prompt omkeerden toen
duidelijk werd dat de douaniers de wagen
zouden doorzoeken. De beschrijving van
dit paar kwam overeen met die van de
mensen die in het museum grote belang
stelling toonden voor „De Venus". Het
museum heeft 10.000 mark uitgeloofd voor
het terugbrengen van het schilderij. Wan
neer het onbeschadigd terugkomt zal geen
vervolging worden ingesteld.
Het bestuur van het Algemeen Neder
lands Verbond heeft, zoals reeds is bekend
gemaakt, aan zestien Nederlanders een
Visser-Neerlandiaprijs toegekend, die op
zaterdag 23 januari in Den Haag aan de
betrokkenen zal worden uitgereikt
Op net gebied van de kunst zijn acht
Nederlanders onderscheiden. Dr. Anton
van der Horst kreeg een prijs voor zijn
werk voor koor en orkest „Te Deum 1954",
Leon Orthel voor zijn tweede symfonie
opus i8 „Piccola Sinfonia", Ary Verhaar
voor zijn „Drie sonates voor piano", Jan
van Dijk voor zijn „Concertino no. 1 voor
piano en orkest 1953", Hans Kox voor zijn
„Eerste symfonie voor strijkorkest", dr.
A. J. Herzberg voor zijn toneelstuk „Saul's
dood". J. Staal voor zijn toneelstuk „De
laatste verlofganger" en Cees Nooteboom
voor 2ijn toneelstuk „De zwanen van de
Theems".
Voorts zijn, zoals wij reeds eerder meld
den, prijzen toegekend aan prof. dr. J. H.
P. Jonxis, prof. dr. ir. J C. van Staveren,
dr. ir. H. Mol en dr. ir. W. L. van der Poel
gezamenlijk, de heer J. J. Bodegraven, dr.
A. Portielje, de heer E. Strelitskie, en aan
de Stichting Kinderverzorging en Ouder
voorlichting.
Het Algemeen Nederlands Verbond,
waarvan de Visser-Neerlandiaprijs uitgaat,
stelt zich onder meer ten doel de cultu
rele betrekkingen te 'onderhouden met de
Nederlanders overal ter wereld.
Advertentie
111 BANDRECORDER f378.-
Technisch Bureao
Pieter Kiesstraat 2a b. d. Zijlwecj - Haarlem - Tel.12657
„De Zalenman" is de titel van de novel
le die als Geschenk te gelegenheid van de
vijfentwintigste Boekenweek zal verschij
nen. Deze novelle werd uit vierentwintig
inzendingen gekozen door een jury be
staande uit mevrouw E. van Lokhorst,
prof. dr. B. de Goede, Alfred Kossmann,
Jos Panhuijsen, P. G. M. Coebergh, Jur.
ten Have en Chr. Leeflang. Het is de ne
gende maal sinds 1947 dat een dergelijke
prijsvraag een boekenweekgeschenk ople
vert.
De novelle die geïllustreerd wordt door
Peter Vos en typografisch verzorgd door
Aldert Witte, verschijnt anoniem. Het is
weer aan het publiek om vast te stellen
wie de schrijver of schrijfster is: een
prijsvraag waarvan de opbrengst ten goe
de komt aan het Ondersteuningsfonds van
de Vereniging van Letterkundigen.
Het vijfde lustrum van de Boekenweek
was aanleiding „het feest" als onderwerp
te kiezen voor de gedichtenbundel die jaar
lijks, vooral (maar niet alleen) voor de
jeugd, wordt uitgegeven. Dit twaalfde
deeltje in de Muzereeks verschijnt onder
de titel „De Muze viert Feest". De bundel
wordt samengesteld door Gerrit Borgers;
illustraties en typografie: Jan Kuiper.
Voor de Boekenweek 1961 is een nieuwe
novelle-prijsvraag uitgeschreven. Aan de
ze prijsvraag kan deelgenomen worden
door alle auteurs die een publikatie in
boekvorm op hun naam hebben staan. In
zending van manuscripten is mogelijk tot
15 juli 1960. De bekroonde auteur ontvangt
2000.—. De jury bestaat uit Anna Blaman,
W. G. van Maanen, prof mr. W. H. Nagel,
Lambert Tegenbosch, G. Lubberhuizen,
Paul Brand Jr. en Jur. ten Have.
Meester Alfred Ost. In het Benelux-
huis aan het Nassauplein te Den Haag
wordt op zaterdag 12 december een ten
toonstelling geopend van schilderijen van
de Belgische kunstschilder Meester Alfred
Ost (1884-1945). De opening zal worden ver
richt door mr. F. G. van Dijk, lid van de
Tweede Kamer en voorzitter van de af
deling Den Haag van het Comité Benelux,
welk comité deze tentoonstelling organi
seert. De Belgische kunstschilder Frans
Mertens zal een korte inleiding houden
over Meester Alfred Ost.
Stichting Kunstenaarsverzet. De
Stichting Kunstenaarsverzet 1942-1945 zal
voor het jaar 1959 twee prijzen toekennen.
De jury voor de prijs voor de beeldende
kunst deze keer voor de beeldhouw
kunst bestaat uit de heren Mari An-
driessen, prof. V. P. S. Esser, Carel Kneul-
man en mevrouw L. A. van der Veen-Van
der Chijs, voorzitster. De jury voor de
prijs voor de letterkunde deze keer voor
het korte verhaal is samengesteld uit
mevrouw Hella Haasse, de heren R. Blij-
stra en Remco Campert. Voorzitter is de
heer M. Beek.
De Henri Sijthoff-prijs voor het beste
jaarverslag over 1958 is ditmaal toege
kend aan (in alfabetische volgorde) het
Algemeen Fondsenbezit te Amsterdam,
de n.v. Ingenieursbureau voor de Bouw
nijverheid te Oegstgeest en de Koninklij
ke Luchtvaart Maatschappij n.v. te Den
Haag.
Zoals bekend stelt de heer H. A. H.
Sijthoff, algemeen directeur van de
n.v. Hendrik Sijthoffs Financiëele Bla
den te Amsterdam, ieder jaar een
prijs ter beschikking voor het beste
jaar jaarverslag. De beoordeling, welke
verslagen voor deze prijs in aan
merking komen, geschiedt door een
commissie, bestaande uit mr. P. F. J. de
Kok, voorzitter van de Vereeniging voor
deni Effectenhandel te Amsterdam, de
heer J. A. M. Prinz, voorzitter van de Ver
eeniging van Effectenhandelaren te Rot
terdam, en mr. M. de Mol, voorzitter van
de Bond voor den Geld- en Effectenhandel
in de Provincie te Den Haag. De prijs
werd voor het eerst uitgereikt in 1954. De
prijs bestaat uit een bronzen muurpla
quette naar ontwerp van de beeldhouwster
Grada Rueb te Den Haag Daarna hield
dr. J. C. Hooykaas, voorzitter van de Ver
eniging van metaalindustrieën, directeur
van de Fijnmechanische Industrie Bec
ker's Sons te Brummen, een inleiding
over structuurverandering en financiering
van de middelgrote industrie.
Inlichtingen naar behoefte
Mr. De Kok betoogde dat de kwaliteitsver
betering van het jaarverslag zich nog steeds
voortzet. Vooral verschillende kleinere
maatschappijen publiceren goede jaar
verslagen, waaruit het streven van de di
recties spreekt om de voorlichting van
aandeelhouders te verbeteren. Mr. De Kok
heeft echter soms de indruk, dat de mate
van mededeelzaamheid der bedrijven af
hankelijk is van hun behoefte aan nieuw
kapitaal. Bepaalde inlichtingen worden
soms wel opgenomen in het prospectus
van een emissie, maar niet in het jaarver
slag. Bezwaar had spreker vaak tegen de
indeling van de balans en de toelichting
daarop. In Amerika is men over het alge
meen niet enthousiast over de mededeel
zaamheid van het Europese bedrijfsleven.
Bij het bezoek dat Amerikaanse beleg
gingsdeskundigen dit jaar aan diverse
landen hebben gebracht, zijn de door hen
bezochte Nederlandse ondernemingen er
echter wat hun berichtgeving betreft,
goed afgekomen, aldus mr. De Kok.
Te Leiden is op 67-jarige leeftijd over
leden prof. W. J. de Langen, hoogleraar
in belastingrecht aan de gemeente-uni
versiteit van Amsterdam.
De heer De Langen werd in Groningen
geboren. Van 1914 tot 1921 was hij belas
tinginspecteur. Van 1921 tot 1926 was hij
als belastingconsulent werkzaam op Java
en van 1927 tot 1950 in Den Haag. In 1950
werd hij hoogleraar te Amsterdam. Tot
de publikaties die van zijn hand versche
nen behoren „De grondbeginselen van het
Nederlandse belastingrecht", Balansle-
zen" en artikelen over belastingrecht in
Nederlandse tijdschriften De crematie
zal vrijdag geschieden te Velsen.
Op de tentoonstelling „Grafici" die mo
menteel by kunsthandel De Boer in Am
sterdam gehouden wordt werden ten be
hoeve van het Frans Halsmuseum in Haar
lem vier etsen aangekocht van de jonge
Haarlemmer Roger Chailloux, namelijk
„Stad", „Gevecht", „Course" en „Dessin
pour une passion" (Les amours).
In verschillende landelijke gebieden van
Belgisch Kongo zijn de gemeenteraads
verkiezingen die op 20 december in de
grote steden worden gehouden, reeds be
gonnen. Een van de gebieden is de ooste
lijke provincie Kivoe, waar 1.556 kandi
daten strijden om 346 raadszetels.
De enige partij die hier vertegenwoordigd
is, is het Afrikaans verzamelcentrum
(Centre Rassemblement Africaine), dat
banden onderhoudt met de Belgische so
cialisten en met de Afrikaanse Nationale
Unie in Tanganjika. Een aantal party
leiders werden vorige maand gearresteerd
vanwege hun verzet tegen deelneming aan
de verkiezingen, maar werden later vrij
gelaten. Partijleider Jean Chrysosthome
Weregemere mag zich niet kandidaat stel
len' omdat hij, evenals Loemoemba in
Stanleystad, een jaar in de gevangenis
heeft doorgebracht wegens verduistering.
Verscheidene stammen hebben hun eigen
kandidaten gesteld en in de grotere plaat
sen, zoals Boekavoe, zijn ook Europese
kandidaten ingeschreven. Veel kans om
een zetel te verwerven wordt de Belgen
echter niet gegeven, hoewel de verhou
ding tussen blanken en negers hier over
het algemeen goed genoemd mag worden.
Deze foto werd gemaakt te' Bowagboko,
waar de kandidaten hun foto's op het
stembureau hebben laten plakken om de
kiezers die niet kunnen lezen of schrijven
wegwijs te maken. (UPI)
(Van onze correspondent in Rome)
Contact tussen de Amerikanen en het
Vaticaan, is altijd iets moeilijks, niet zo
zeer omdat Amerika in wezen een zo uit
gesproken protestants land is, dan wel om
dat de Amerikanen niets begrijpen van de
oeroude ceremonieën, die achter de bron
zen deur allesoverheersend zijn. Tijdens
het bezoek van Eisenhower aan de Paus
zat men in het Vaticaan er een beetje
mee welk protocol gevolgd moest worden.
Alles is eigenlijk voorzien: bezoeken van
rooms-katholieke staatshoofden, bezoe
ken van niet-katholieke staatshoofden, be
zoeken van eerste ministers, al dan niet
rooms-katholiek. En er wordt altijd onder
scheid gemaakt tussen „officieel bezoek"
en particulier bezoek. Hier had men eigen
lijk een geval dat niet voorzien was. Het
ging om het „particulier bezoek" van een
niet-rooms-katholiek staatshoofd, die bo
vendien een land vertegenwoordigt dat
geen diplomatieke betrekkingen met de
Heilige Stoel onderhoudt. Men heeft dus
in allerijl een protocol „sui generis" op
gemaakt.
Bij particuliere bezoeken is het ceremo
nieel „beperkt" (wel te verstaan, wat
men in het Vaticaan beperkt noemt). De
pauselijke gendarmes, die bij officiële be
zoeken in de binnenhof van San Damaso
staan opgesteld, de volksliederen ten ge
hore brengen en door de hoge gast wor
den geïnspecteerd, treden bij zulk een par
ticulier bezoek niet op. Tot onze verba
zing zagen wij er de „Guardia Palatina",
de paleiswacht, opgesteld een korps van
vrijwilligers, voor het overgrote deel jon
gelui uit de kleinere burgerstand, dat
dienst doet bij plechtige functies in de Sint
Pieter. De „monseigneurs" van de Pau
selijke „geheimkamer" gaven te kennen
dat het bezoek weliswaar particulier was,
maar dat het toch wel een zeer bijzondere
bezoeker was en daarom had men er dit op
gevonden. „Onze brave paleiswacht is
toch altijd iets want het is allerminst ge
bruikelijk dat ze bij particuliere bezoeken
onder de wapenen worden geroepen".
In de Sala Clementina, de eerste van de
tien statievertrekken, die de stoet moet
doorschrijden voor ze de privévertrekken
van de Paus bereikt, stonden behalve een
groep Amerikaanse nonnetjes de ruim
tachtig Amerikaanse journalisten opge
steld die hun president vergezellen, een
wel heel bonte en uit de toon vallende groep
voor het Vaticaan, waar men gewoonlijk
ook op de vroegste ochtenduren alleen in
rokkostuum pleegt heen te gaan. Die jour
nalisten hadden juist een audiëntie bij de
Paus achter de rug en waren toch wel on
der de indruk. De kardinaal-staats-secre-
taris Tardini in scharlaken-rode mantel,
een rode hoed met gouden eikels op het
hoofd schrijdt voorbij, bijna onherkenbaar
voor wie gewend is hem in eenvoudiger
kledij te zien. De Zwitsers zijn in half
gala gekleed, dus zonder kurassen, maar
juist daardoor veel kleuriger in hun naar
het heet door Michelangelo ontworpen
uniform. De kortafgebeten bevelen in
Zwitsers-Duits (de Zwitsers komen allen
uit de Duits- of Frans-sprekende kantons
en niet uit Italiaans-Zwitserland) klinken
voortdurend, daar er heel wat hoge heren
voorbij komen, die begroet moeten wor
den.
Horde fotografen
Eiesenhower, die met de „koninklijke
lift" uit de hof van San Damaso naar de
loge van Rafaël was opgestegen, deed
nauwkeurig op tijd zijn intrede in de zaal
van Clemens, de Clementina. Hij droeg een
keurig donker kostuum, dus geen rok, en
een zilverkleurige lange das. Terwijl hem
's Pausen kamermeester, monseigneur
ftfasalli Rocca werd voorgesteld, moest de
geheimaalmoezenier van de Paus, mon-
siegheur Venini (een aartsbisscho) de al
te opdringerige Amerikaanse fotografen
op een afstand houden. Er gebeurden na
melijk dingen die we in het Vaticaan niet
gewend zijn. Gewoonlijk komt hier maar
één fotograaf met zijn helpers. Die foto
graaf is de Commendatore Felici, afstam
meling van de koetsier die in 1848 Pius IX,
verkleed als een simpel dorpspastoor, in
veiligheid heeft gebracht in de Forteres
van Gaeta. Die pauselijke fotografen we
ten nauwkeurig wanneer ze zich moeten
terugtrekken, welke afstand zij moeten be
waren, wanneer zij moeten neerknielen.
Natuurlijk zijn zij in rok gekleed en oefe
nen zij hun beroep geluidloos uit en op de
punten van hun tenen. Maar ditmaal was
er een wilde horde Amerikaanse persfo
tografen in de apostolische paleizen bin
nengedrongen en de ontstelde monseig
neurs wisten zich geen raad.
Zonder sluier
Eisenhower werd inmiddels nauwkeurig
ingelicht over wat van hem verwacht werd
en voegde zich gedwee in de vastgestelde
vormen. En zo kon er dan een behoorlijke
stoet worden gevormd, met geheimdeur
kloppers aan het hoofd, stoeldragers en
verdere kamerdienaren van de Paus, een
zestal Zwitsers met hun hellebaarden en
de zoon van Eisenhower en diens vrouw,
Barbara. Het trok zeer de aandacht, dat
Barbara geen zwarte sluier droeg, zoals
is voorgeschreven, Ze had een soort zwar
te vlinder uit fluweel, niet meer dan een
grote strik, op. Een dergelijke breuk met
de voorschriften is nog nooit voorgekomen,
iemand had toch aan de schoondochter
van de president kunnen zeggen, dat de
sluier protocollair is voorgeschreven.
Overal in Rome kan men deze sluiers ko
pen of huren.
Een andere eigenaardigheid is, dat pre
sident Eisenhower de Paus heeft toegespro
ken als „sir". Dat woord is in Groot-Brit-
tannië en vooral in Amerika reeds vrij
plechtig, maar in het Vaticaan is men ge
wend „Heilige Vader" te zeggen, of Uwe
Heiligheid.
Toch is het al een heel verschil met
vroeger. President Wilson heeft het in
1917 in Washington bestaan de stokoude
kardinaal Gibbons in zijn anticamera te
laten wachten en toen hij hem eindelijk
ontving, bood hij hem geen stoel aan en
sprak hem aan als „Mister Gibbons",
waar Uwe Eminentie de titel is die hem
toekwam. En in Rome heeft men het ge
val gehad van president Theodoor Roose
velt, die te zamen met vice-president Fair
banks in de stad was. Piux X weigerde de
Amerikaanse president te ontvangen, om
dat Fairbanks een toespraak had gehou
den in de Methodistische kerk van Rome,
zonder dat Roosevelt daar bezwaar tegen
had gemaakt. „Ik ben niet van zins mij
te onderwerpen aan enige voorwaarde, die
op welke manier dan ook mijn vrijheid be
perkt", had Roosevelt gezegd en in het
pauselijke blad, de „Osservatore Roma
no" (steeds een zeer strijdlustig orgaan)
kon men lezen: „Het zal menigeen een
wat overdreven mening lijken over de
eigen persoonlijkheid om te weigeren voor
waarden te aanvaarden, die voortvloeien
uit de plaatselijke omstandigheden, waar
over de Paus in Rome, zoals vanzelf
spreekt, een bevoegd oordeel heeft, het
geen niet gezegd kan worden van mijnheer
Roosevelt, die uit de Afrikaanse jungle is
gekomen". Vriendelijk was dat bepaald
niet De toespeling op die Afrikaanse
jungle hing samen met het feit dat Roo
sevelt naar Rome was gekomen uit Afrika,
waar hij had deelgenomen aan een jacht
op groot wild. In die dagen, toen Italië
door het Vaticaan vrijwel als een vijandig
land werd beschouwd, was het heel wat
moeilijker dan nu voor hoge personen, die
Rome bezochten, op het bezoek aan de
Italiaanse koning een bezoek aan de Paus
te doen volgen.
„Goodbye Pope"
In ieder geval is dit bezoek uitstekend
verlopen, al was het dan ook wat vreemd
de Amerikaanse persfotografen, na af
loop van de audiëntie, afscheid te zien ne
men van de Paus, die ze een hand gaven
her vriendelijk toesprekend met „Good
bye Pope". Sommigen wilden wat eerbie
diger zijn en zeiden „Mister Pope". Geluk
kig is Joannes XXIII een beminnelijk
man, die veel kan hebben. Hij glimlachte
maar wat en gaf al zijn rumoerige gas
ten een medaille. Naar we later hoorden
moet hij tegen een der hoge prelaten heb
ben gezegd: „Dit is niet minder dan een
algemeene revolutie". Deze Paus is ze
ker geen man, die op vormelijkheden ge
steld is, maar het totale gemis van begrip
voor protocol en vormen bij de Amerika
nen ging zelfs hem een beetje te ver.
WASHINGTON (Reuter) De Washing
ton Post oefent critiek op het pleidooi,
dat Paus Joannes dinsdag heeft gehouden
voor „de nodige beperkingen" van de
persvrijheid ten aanzien van bladen „die
dagelijks en stelselmatig de godsdiensti
ge en morele gezondheid van de mensheid
aantasten".
Het blad schrijft dat deze kwestie „een
van de kritieke punten van de moderne
samenleving" is. Het voegt hier echter aan
toe, dat de oproep van de Paus „neer
komt op een wezenlijke verwerping van
de theorie volgens welke de persvrijheid
de grote belangen van de maatschappij
dient". „Zijn pleidooi voor wettelijke be
perkingen is, naar ons oordeel, volkomen
de verkeerde remedie voor het kwaad,
waartegen hij protesteert, en het kan
slechts een ernstig gevoel van onbehagen
wekken bij vele mensen, die niets moe
ten hebben van anti-roomskatholieke kwe
zelarij. Dit is des te onthutsender omdat
Paus Joannes in zovele andere opzichten
een verlicht en liberaal prelaat is geble
ken. Zodra een religieuze organisatie haar
rol in geestelijke zaken tracht uit te brei
den door een poging om haar denkbeel
den in tijdelijke wetten tot uitdrukking te
brengen, betekent dat een uitnodiging tot
een gevaarlijke en afdoende reactie. Men
mag vermoeden dat enige Amerikaanse
roomskatholieken privé zeer bezorgd zul
len zijn over het gevolg van de pauselijke
verklaring", aldus de Washington Post
Nederlands grootste veerboot, de Prin
ses Beatrix, die de veerdienst tussen Vlis-
singen en Breskens onderhoudt is gister
avond in aanvaring gekomen met het ma
rinevaartuig A 922. De Prinses Beatrix
wilde de haven van Vlissingen verlaten
juist op het moment dat de marineboot
de haven wilde binnenvaren. De kapitein
van de veerboot heeft nog alles in het werk
gesteld om een aanvaring te voorkomen,
maar in de havenmonding ramde zijn
schip de A 922 in de boeg aan bakboord
zijde. De veerboot liep geen noemenswaar
dige schade op, het marinevaartuig kreeg
een flink gat. Het voer op eigen kracht bin
nen. Bij de aanvaring werd een marine
man licht gewond.
