Bezielde opvoering van Wilhelm Teil
door Düsseldorfer Schauspielhaus
Een nieuwe prijs voor componisten;
de Jan Pieter Sweelinckprijs
39% KORTING
S|irrthuis
HAARLEM c.v.
Kathedrale bouw beantwoordt
niet meer aan wezen van kerk
Gedenkwaardig feestconcert
van „Zang en Vriendschap"
antieke juwelen sieraden
H.T.C. met blijspel
van Molière
Franse gobelin voor
de Koningin
- OPRECHTE HAARLEMSCHE COURANT
DISCUSSIES OVER KERKB OU TV
Nabeschouwingen over Nijmeegse
Voorhof" in Bisschoppelijk museum
Initiatief bij uitreiking Van der Leeuw prijs
aan Hendrik Andriessen en Rudolf Escher
Parijs criticus over Het
Nederlands Ballet
Ruik- en kijkfilm
Compositie-opdrachten
cHr*es- e»n kinder-
pantalons
A mateurtoneel
„Contact" op 13 januari
met „Miranda"
VRIJDAG 8 JANUARI 196 0
HAARLEMS DAGBLAD
mtmm
99
DE IN HET KADER van „Voorhof te Nijmegen gehouden symposia over kerk
bouw en kerkelijke kunst hebben donderdagmiddag in het Bisschoppelijk Museum in
Haarlem een stevige nabetrachting gevonden in een paar bijeenkomsten, welke
volgden op de daar gehouden ledenvergadering van het St. Bernulphusgilde. In de
middaguren gaf de conservator van het Bisschoppelijk Museum, de heer H. J. A. M.
van Haaren een samenvattend commentaar op Voorhof, waarin hij de aandacht
vestigde op de sterk veranderde plaats, welke de inleiders ds. Overbosch en de
socioloog Van der Ende in hun inleidingen de kerk toedachten als gevolg van de
zich wijzigende maatschappelijke omstandigheden. Waar deze beiden het over eens
waren was het verlies aan maatschappelijk overwicht van de kerk, zoals die tot
uiting komt in de kathedraal, en een winst aan het persoonlijk geloofsleven, met het
gevolg, dat het interieur belangrijker wordt dan het exterieur. Dit is geen strikt
nieuwe gedachte, zei de heer Van Haaren, ook in de late middeleeuwen zijn er vele
kerken op bescheiden plaatsen gezet, zonder veel uitwendige praal, maar de neo-
gothiek maakte van elke stads- en dorpskerk weer een monument, een teken van
de katholieke emancipatie. Ook over de nevenruimten hadden Van der Ende en
ds. Overbosch dezelfde opvattingen: zij moeten niet langer de uitdrukking zijn van
allerlei sociale activiteiten op levensbeschouwelijke grondslag, zodat er een soort
ghetto ontstaat „De kerk moet niet tegen voorbijgaande sociale verschijnselen aan
leunen". Men ziet liever alleen het wezenlijke.
HET DüSSELDORFER Schauspiel
haus, na de tweede wereldoorlog door
de befaamde regisseur Gustaf Griind-
gens gebracht tot een reputatie, die zich
tot ver buiten het Rijn-Roer-gebied uit
strekt, inaakt thans onder leiding van
diens opvolger Karl Heinz Stroux een
tournee door enige Westeuropese lan
den. die in Straatsburg begon. Gisteren
had in Amsterdam de laatste van de
drie Nederlandse voorstellingen plaats,
daarna worden nog Luxemburg, Brussel,
Antwerpen en Parijs bezocht. Het gezel
schap in tegenstelling tot het sinds
lang in Duitsland gebruikelijke systeem
der stedelijk gesubsidieerde en gecontro
leerde theatergroepen een onafhanke
lijke naamloze vennootschap houdt
niet alleen op voorbeeldige en veel
omvattende wijze het klassieke wereld
repertoire in stand, maar neemt tevens
een belangrijk aandeel in de bevorde
ring van de hedendaagse dramatiek.
Men kan zich beroemen op de intro
ductie van talrijke toonaangevende
Amerikaanse, Franse en vooral Italiaan
se schrijvers in de Duitstalige schouw
burgen. De herdenking van de dichter
Friedrich Schiller, tweehonderd jaar ce
leden geboren, is aanleiding geweest tot
het monteren van een viertal van diens
werken. Daaruit is „Wilhelm Teil" ge
kozen tot vertoning in de nabuurlanden.
In het fraaie programmablad is een ar
tikel van Thomas Mann opgenomen,
waarin onder meer wordt gezegd: „Dit
Zwitserse stuk is een heerlijk werk, een
voudig, groot en edel, prachtig bewogen
toneel vol effecten en tevens een voor
naam dramatisch gedicht, waarmee in
derdaad het allermoeilijkste is volbracht,
namelijk de opheffing van cultuurver
schillen door middel van de kunst Schil
ler heeft zich hiermee de liefde van de
gewone man en de bewondering van de
kenner verworven, de volkomen populari
teit". Deze lofrede op wat met evenwich
tige beheersing van een hartstochtelijke
geestdrift bereikt werd, vindt binnen de
Duitse grenzen veel meer instemming
dan daarbuiten. Men kan toegeven, dat in
„Wilhelm Teil" zijn laatste opus, vol
tooid in het jaar voor zijn sterven, 1804
het streven naar verlichte objectiviteit
een vormvaster resultaat heeft opgele
verd dan de pathetische proeven zijner
storm-en-drangperiode, niettemin spreekt
het tot ons gevoel en verstand als een
filosofisch bedacht melodrama in on
wezenlijk zwart en wit.
Het is daarbij zeer begrijpelijk, dat de
ze utopistische verheerlijking van de vrij
heidsdrang in Duitsland veel sterker aan
de verbeelding appelleert dan daarbuiten,
juist door het meestal (naar mijn me
ning ten onrechte) ontkende romantische
karakter. In „Wilhelm Teil" is weliswaar
een soort democratische revolutie aan de
orde, maar in wezen heeft de verdrij
ving van tirannie alleen ten doel een her
stel van de als natuurlijk erkende orde
van het verleden. Dat vergroot nog de
hierboven reeds gesignaleerde tegenstel
ling tot de moeiliik verteerbare simplifi
catie van de strijd tussen machtswellust
en naïeve heldhaftigheid. Wilbelm Teil
mag dan in de beslissende scènes met
prachtige uitbarstingen van gemotiveer
de lyriek naar een waarlijk legendarisch
Advertentie
Wij zoeken voor een onzer cliënten
broches, ringen, gouden dozen etc.
Voor meer of minder belangrijke
objecten komen wij gaarne persoonlijk
bij u. Directe prijsopgave en contante
afrekening.
N.V. Juweliersbedrijf S'MONS
Plein 9a Den Haag - Telefoon 114144
(Van onze correspondent in Parijs)
Van de voorstellingen, die het Neder
lands Ballet van Sonia Gaskell in Monte
Carlo heeft gegeven, heeft totdusver nog
maar één Parijs dagblad gewag gemaakt.
De criticus Emile Vuillermoz van Paris
Presse roemt het Nederlands Ballet als
een „ernstig gezelschap dat sterren telt
van de eerste grootte als Joan Cadzow,
Sonja van Beers, Leonie Kramer, Reilly,
Appel en de buitengewone Billy Wilson,
die, samen met Sonja van Beers, zijn
naam verbond aan een geniale schepping
van Lifar, André Boll en Maurice Thiriet
„De moor van Venetië", welke de grote
triomf zal worden van het seizoen," al
dus Vuillermoz. Over andere nummers
van het programma blijkt Vuillermoz ech
ter minder opgetogen te zijn en hij ver
wondert er zich over dat het Nederlands
Ballet „het wisselvallige ontwerp „De Cir
kel" van Béjart op concrete muziek in zijn
repertoire had op kunnen nemen."
CHICAGO (UPI) Met groot vertoon
heeft donderdagavond de wereldpremiè
re plaats gehad van de „smell-o-vision"
(ruik en kijk) film „Scent of mystery".
Smell-o-vision wordt door de producers
bewierookt als een nieuwe dimensie in de
filmkunst. Dit systeem heeft een „reuk-
band" welke de handeling op het doek ver
sterkt met een passend luchtje. Tot de 35
synthetische luchtjes, die werden ge
bruikt, behoorden rozegeur, de geur van
pijptabak, knoflook, kruitdamp, peper
munt, locomotiefrook. parfum, schoen-
creme, wierook ....en zelfs frisse lucht.
Het is een vinding van de Zwitser Hans
Laube, die vijf jaar geleden de eerste
demonstratie gaf.
De N.R.U. heeft, mede ten behoeve van
'e nationale programma's, de componisten
ï-ex van Delden, Hugo Godron, Cor de
Groot, Otto Ketting en Lucas van Regte-
ren—Altena verzocht, een compositie te
schrijven voor de blazers van het radio
kamerorkest.
formaat groeien, van een tragische keuze
is bij deze verdediger van zijn goed recht
geen ogenblik sprake. Dat blijkt ten over
vloede nog tegen het einde uit zijn ge
sprek met de voortvluchtige keizermoor-
denaar hertog Johann Parricida, waarin de
eerzucht ter bestraffing wordt gestuurd en
de redding uit noodweer verheerlijkt.
In de met bezielde bekwaamheid voor
het voetlicht gebrachte voorstelling door
het met enkele gastspelers versterkte
ensemble uit Düsseldorf kwam dit alles
scherp tot uitdrukking. Het was een voor
recht de schitterende karakterspeler Ernst
Deutsch weer eens op de Nederlandse
planken te zien, nu in de rol van de gehate
landvoogt Geszier, die hij met staalharde,
bijna hitleriaanse laatdunkendheid tot ver
werpelijk leven bracht. Daartegenover
stond de Wilhelm Tell van Attila Hörbiger
als ferme, stoere boogschutter. De massa
scènes verliepen zo spectaculair als maar
mogelijk is in het suggestieve maar
doorlopend schemerachtige, vaste decor
van Hertha Boehm. dat zich zonder enig
danks de ingrijpende maar geenszins scha
delijke vereenvoudigingen der taferelen,
delijke vereenvoudingen der taferlen,
werkten er nog zoveel acteurs en actrices
aan deze vertoning mee, dat het een zin
loze zaak van onrechtvaardigheid zou zijn
hieruit enkele namen te kiezen. Hier ver
scheen een ensemble van voortreffelijke
krachten in dito saamhorigheid, dat
ik zag woensdagavond het optreden in
Rotterdam na afloop als een zich met
terdaad gemanifesteerd hebbende eenheid
met langdurige bliiken van waardering
werd beloond. Het is te hooen. dat wi.i het
binnenkort eens te zien krijgen in een stuk
met een ook buiten Duitsland geldende
actualiteit.
David Koning
Advertentie
op diverse
pullovers, vesten en truien
voor dames, heren en kinderen;
teddy- en duffeljacks voor
dames en meisjes.
Montycoats.
GROTE HOUTSTRAAT 123
Telefoon 12215 - 22085
Dat de voorkeur van de Haarlemse To
neel Club kennelijk naar een kostuumstuk
uitging, moet wel de reden zijn geweest
voor de opvoering, welke zij maandag- en
woensdagavond in de stadsschouwburg
verzegde van Mo'iève's „De ingebeelde
zieke" in de vertaling van drs. I Brou
wer. Toch was die voorkeur niet klem
mend genoeg om deze greep te rechtvaar
digen, want de H.T.C. heeft beslist niet
haar reputatie gestand kunnen doen. De
voorstelling ging mank aan een benau
wend gebrek aan sfeer en zij leek ons door
regisseur Johan Greter niet voldoende
voorbereid om de spitse Franse cultuur
geest uit de eeuw van Molière te bena
deren. laat staan er een afspiegeling van te
zijn. Men kan het falen eigenlijk herlei
den tot het feit, dat de bezetting niet vol
doende toneelautoriteit bezat om de inten
ties waar te maken. Alleen het derde be
drijf had kleur. Daar leefden wij op na de
matte vertoning, welke eraan voorafging,
ook al, omdat de uiterlijke actie in dat
bedrijf de spelers minder tot een inner
lijk begrepen expressie noodzaakte en de
charges als het ware vanzelf uit de dra
matische ontwikkeling voortvloeiden. Er
stonden maar liefst vier debutanten op de
planken van wie mej. M Schotte als het
dienstmeisje een speelse zwier aan de dag
legde, die weldadig aandeed, al kon dat
een tekort aan plastisch vermogen niet
verhullen. Vooral op het punt van de ge
sticulatie werd er door de debutanten ge
zondigd en dat kan nu eenmaal niet in een
stuk, dat daaraan meer dan een functio
nele waarde ontleent. Mej. G. C. Kleyn
kon niet de vocale middelen opbrengen,
die een lieftallige verschijning voldoende
maken. De heer R. J. Kuiper bezit be
slist aanleg, maar zijn talent moet wor
den gecultiveerd, hij moet het leren be
heersen. De heer H. G. Hamaker ten slot
te maakte van zijn. dokterszoon een aar
dige caricaturale persoonlijkheid, overi
gens een minder moeilijke opgave dan aan
zijn medespelers was voorbehouden en
daarom nog geen toetssteen. De aanwe
zigheid van deze debutanten schiep na
tuurlijk een wat onzekere sfeer, maar wat
wel zeker -was: zij konden Molière niet
aan. Dat is geen schande. Het maakte al
leen de keuze van het stuk tot een riskante
aangelegenheid. Dat de voorstelling uit
viel zoals zij gisteravond aan ons werd
geoffreerd, kan dan ook niemand verba
zen.
De hoofdrol was toevertrouwd aan Leo
Straus. Ofschoon hij naar mijn smaak te
veel overdreef naar het larmoyante en de
hypocrisie van de figuur veel minder tot
haar recht kwam. kon men zich voortdu
rend met hem amuseren. Men kan het
met zijn opvatting al of niet eens zijn,
acteren doet hij van begin tot eind. Toch
benaderde mr. M. C. Wijt voor mijn ge
voel het meest de ideale teneur van deze
komedie, èn in zijn verschijning èn in de
behandeling van zijn tekst Daartegenover
kon ik mij niet verenigen met de keuze
van mevr. M. L. H. Wiemeyer voor de
rol van de huichelachtige Béline. Zij speel
de in de stijl van „underacting", wat
fataal was voor de expressie. In de klei
ne rollen waren de heren P. B. Domhoff.
dr. A. W. Thöne, H. Warnaars en mr. J.
Roggeveen uvertuigende zotsklappen. Mi
riam Roggeveen bleek zo ingenue als men
haar kon wensen De opvoering eindigde
dan gelukkig met een sterk en kleurrijk
slot in haar totaliteit zal zij spoedig wor
den vergeten en dat is ten enen
male spijtig.
P. IV. Franse
De echtgenote van generaal-majoor F.
van der Veen, commandant van de vierde
divisie, mevrouw J. B. van der Veen-Tis-
sen, heeft Koningin Juliana een gobelin
aangeboden van Maltre Lurcat, vervaar
digd in Aubusson, gelegen in het centrum
van de hernieuwde Franse gobelin-indu
strie in het departement Creuse.
Bij La Courtine, op korte afstand van
Aubusson, hebben militairen van de vier
de divisie van september tot november
van het vorig jaar geoefend en in het
kader van de uit militaire oefeningen
voortvloeiende schade ook enkele we
gen aangelegd, waardoor een tweetal dor
pen aansluiting kregen op het regionale
wegennet. Op voorstel van de sous-prefect,
Albert Mignot, hebben enkele departemen-
tele autoriteiten en burgemeesters het go
belin voor de Koningin laten vervaardigen
als dank van de bevolking voor het werk-
van de Nederlandse militairen.
ANDERS OSTERLIND OVERLEDEN
In zijn woning te Parijs is de landschap
schilder Anders Osterlind gestorven. Hij
was 72 jaar. Osterlind was in Frankrijk
geboren. Hij had een Zweedse vader, die
ook schilder was, en een Franse moeder.
Hij was lid van de nationale salon van
schone kunsten, president van de salon van
aquarellen en voorzitter van de jury van
de Vikingprijs.
„Nut en Genoegen" met
oorspronkelijke thriller
De Heemsteedse toneelvereniging „Nut
en Genoegen" heeft thans in studie
..Moord op maat", een Nederlandse thril
ler in drie bedrijven door Jan de Kok. De
regie is van de heer M. J. Beek. Het stuk
is bestemd om zaterdag 20 en zaterdag 27
februari te worden opgevoerd in het wijk-
gebouw ..De Princehof" in De Glip. Beide
voorstellingen worden met een bal beslo
ten.
Heemstede-West speelt
„Zomer in december"
De toneelvereniging „Heemstede-
West" geeft zaterdag 6 februari haar twee-
He toneelavond met b^' van dit seizoen in
hotel „De Leeuwerik" te Haarlem. Opge
voerd wordt „Zomer in december", blij
spel in drie bedrijven door James Liggat.
De regie is weer in handen van de heer J.
van der Veldt.
Ter inleiding van het concert zong het
koor ons volkslied en daarna gaf het een
geestdriftige, overtuigende vertolking van
„Haarlems Tempe" het verkwikkende lied
van Jacob Nozeman waarmede hij Haar
lems kostelijke bezie, de Hout verheerlijkt.
De „Missa brevis". waarmede na dit lo-
caal-chauvinistische voorspel het concert
werd voortgezet, werd door Haydn om
streeks het. jaar 1778 gecomponeerd. Het
liturgische werk „in honorem Sancti Joan-
nis de Deowerd opgedragen aan de
Barmhartige Broeaers" te Eisenstadt. De
mis is eenvoudig van karakter, haast in
tiem, hetgeen door Haydn bewust werd
nagestreefd, want zij moest gaan klinken
in de kleine kerk van de broeder-orde
Strijkers en een orgel begeleiden de vier
stemmige koren, die slechts in het „Bene-
dictus" afgewisseld worden door een so
praan-solo.
In de uitvoering van „Zang en Vriend
schap" werd deze solo gezongen door de
tenor William Herbert. Voor de zangers
van „Zang en Vriendschap" bood de mis
geen bijzondere moeilijkheden. Alle aan
dacht kon de dirigent schenken aan de
koorklank, die inderdaad zeer fraai werd
en voorbeeldig door de uitstekende stem
menverhouding. Met de orgelbegeleiding
van Albert de Klerk en het accompagne
ment van het Noordhollands Philharmo-
nisch Orkest werd oeze uitvoering een er
varing van weldadig* welluidendheid. De
solo-partij van het Benedictus" was bij
de beroemde tenor William Herbert in
vertrouwde handen maar toch werd het
wel duidelijk, dat H:\vdn wist wat hij deed,
(Van onze Haagse redacteur)
De uitreiking van de Professor Van der
Leeuwprijs aan de componisten Hendrik
Andriessen en Rudolf Escher, die donder
dagavond in de hal van het ministerie
van Onderwijs, Kunsten en Wetenschap
pen plaatsvond, heeft de stichting van een
nieuwe muziekprijs tot gevolg gehad,
de Sweelinckprijs, die eens in de drie jaar
kan worden toegekend aan het gehele
oeuvre aan een componist.
Officieel is de zaak natuurlijk nog „in
overweging", .maar na de spontane reac
tie van directeur J. W. A. Langenberg van
Philips Phonografische Industrie, welke
in deze aangelegenheid als mecenas op
treedt, op de desbetreffende passage in de
toespraak van staatssecretaris mr. Y.
Scholten kan men moeilijk meer terug.
Mr. Scholten had er namelijk aan her
innerd, dat de Professor Van der Leeuw-
prijs enige keren niet kon worden toege
kend bij gebrek aan composities die aan
de gestelde voorwaarden voldeden. De
staatssecretaris deed daarom de sugges
tie eens in de twee of drie jaar een prijs
voor componisten in te stellen in plaats
van een voor composities. De heer Langen
berg nam die gedachte grif over, had aan
de hand van het programma van de door
het Nederlands Kamerkoor bij deze ge
legenheid gezongen werkjes de naam al
gevonden en het bijbehorende bedrag
zesduizend gulden reeds in zijn hoofd.
Uiteraard liet mr. Scholten niet na de
vruchtbare resultaten van Ho--, <-->menwer-
king tussen overheid en bedrijfsleven op
het terrein van de cultuur in het licht te
stellen.
In zijn persoonlijk woord tot de beide
prijswinnaars constateerde de staatsse
cretaris, dat de familie Andriessen hem
niet loslaat. Nog onlangs onthulde hij im
mers de bronzen buste van Willem, ver
vaardigd door de begaafde handen van
Mari. Mr. Scholten stelde zijn gehoor ge
rust: de jury heeft zeker niet gedacht, dat
de middelste broer nu ook aan de beurt
moest komen voor een artistieke huldi
ging!
Nadat de staatssecretaris het tastbare
deel van de bekroning bij verrassing
verhoogd van 3000 tot 4000 aan de
beide laureaten had overhandigd maar
belangrijker nog is de toezegging van Phi
lips om Andriessens Symphonische etude
en Eschers Tombeau de Ravel op de
plaat vast te leggen stak Jan Mul de
loftrompet over beide kunstenaars. Op zo
geestige wijze dat meermalen hartelijk
gelach in de hal opklonk, schetste hij een
vergeten zijde van het componeren: het
vele kilometers lijn-trekken, noten plaat
sen, de talloze sleutels, mollen, kruisen en
rusten welke moeten worden ingetekend.
Dat deel van het componeren is heel wat
meer werkelijkheid dan de tot de littera
tuur behorende vrijages met de muze en
bijpassende behoeftige omstandigheden.
Overigens, duizenden houden van de mu
ziek van Andriessen en dat gaat een Van
der Leeuwprijs ver te boven en Philips
koopt met de Symphonische etude zeker
geen kat in de zak. En de suite voor ka
merorkest „Le tombeau de Ravel" van
Escher is een pronkstuk uit de Neder
landse litteratuur in dat genre.
Belang van platen
In zijn dankwoord sprak Hendrik An
driessen ook namens „het bekroonde stuk
zelf'. Want zo'n compositie gaat een eigen
leven leiden en dat noopt een componist
tot eenvoud en dankbaarheid. Rudolf
Escher roemde vooral de grammofoon
plaat als middel tot propaganda voor mu
ziek. De heer Langenberg had gezegd:
„Het beroerde van componisten is, dat
ze componeren", waarmee hij gedoeld
had op de moeilijkheden van de compo
nist om zijn werk ook gespeeld te krijgen.
De grammfoonplatenindustrie kan in dat
opzicht een belangrijke taak verrichten.
Het Nederlands Kamerkoor onder lei
ding van Felix de Nobel, dat zaterdag
naar Amerika vertrekt, luisterde deze bij
eenkomst op feestelijke wijze op met de
vertolking van een psalm van Sweelinck,
een werk van ieder der bekroonde kunste
naars (waarvan vooral het pas voltooide
Ciel, air et vents op tekst van Ronsard
van Rudolf Escher bewondering oogstte)
en het bekende „Wuf dat spon" van een
vroegere winnaar van de Professor Van
der Leeuwprijs, de inmiddels overleden
Sem Dresden.
Wat de kerkelijke kunst betreft, waar
over de kunsthistoricus J. M. Joosten en
de dichter Schulte Nordholt op Voorhof
spraken, haalde de spreker een opmer
king van de eerste aan, dat het kerkin
terieur vaak een uitgekookt iconografisch
geheel is, dat echter niets met beeldende
kunst te maken heeft. De beeldende kunst
kan slechts een visie op God geven, die
vaak zo subjectief moet zijn, dat daarin de
voornaamste oorzaak ligt van de kort
sluiting tussen kunst en kerk. Voor de
kerk is vaak de kunstenaar suspect om
dat hij zich te individueel uit en te onge
bonden is, maar de verdenking bestaat ook
andersom, namelijk dat de kerk de sma
keloosheid toelaat. De beide inleiders be
toogden, dat ook de abstracte kunst be
paald gerichte gevoelens kan overbren
gen.
In de discussie kwam het al spoedig tot
zeer geanimeerde, maar sterk variërende
pogingen om in dit alles de verantwoor
delijkheid en de taak van de bouwheer,
namelijk de pastoor, te omschrijven.
Waar men het wel over eens werd, was,
dat de pastoor persoonlijk moet durven
kiezen en waar men het voorlopig een
beetje over eens werd, is dat de kunste
naar, als hij eenmaal de opdracht en een
bepaalde suggestie heeft aanvaard, ver
der vrij moet zijn en dat gemarchandeer
over allerlei onderdelen de kunst uit het
werkstuk wegneemt
FORUM
Des avonds werd in de inmiddels
stampvol geworden zaal van het museum
oen forumdiscussie gehouden, ingeleid door
twee redacteuren van het tijdschrift
„Kunst en religie", de heren W. A. L.
Beeren. conservator van het prentenkabi
net van het gemeentelijk museum van
's-Gravenhage, en C. J. A. C. Peeters. we
tenschappelijk ambtenaar bij de Rijks
dienst voor Monumentenzorg. De eerste
sprak over het interieur en de tweede
over het exterieur. Beider inleidingen
werden aanschouwelijk gemaakt door
lichtbeelden. De heer Beeren zei, dat de
kerken, gebouwd volgens de nieuwere op
vattingen meer gaan lijken op de „binnen
kamer", waarvan Christus zijn jongeren
vermaande liever daèr te bidden dan op
pleinen en hoeken van straten. Zij heb
ben steeds minder van de kosmische
ruimte van voorheen. Maar zij zijn naar
zijn oordeel over het algemeen nog te
groot om de mens er werkelijk in aanwe
zig te doen zijn en ze staan nog te vol met
banken. De aanwezigheid, de deelneming
van de gelovige moet zich ook uit kun
nen strekken tot rond het altaar en dat
vraagt een andere opstelling, dan de thans
nog overheersende, waarin het liturgisch
gebeuren nog te veel schouwspel is. „Als
de kerk vol banken staat is er iets mis.
Hulde betuigen doet men niet zittend",
aldus ds spreker, „men gaat ervoor staan.
En nu kan men tegenwerpen: wie staat
zie toe dat hij niet valle, maar als men
zit, kan men niet eens vallen, dat is nog
erger"Wat betreft de aanwezigheid
van kunstwerken in kerken vragen velen
zich af of ook de abstracte kunst daartoe
kan dienen. De mens van het portret
ook dat in de kerkelijke kunst is altijd
zeker van zichzelf en trots op zichzelf ge
weest. Maar na Vincent van Gogh en het
expressionisme, dat erop vplgde is de
mens afstand van zichzelf gaan nemen.
Hij laat zich niet meer „bevestigen" door
een schilderij, de mens in deze nieuwe
beschouwing blijkt een schichtig, twijfel
ziek gelaat te vertonen. Dit moet volgens
de spreker ook zijn consequenties hebben
voor de afbeelding van een heilige.
Verkeerde associatie
De heer Peeters gaf eveneens als zijn
mening te kennen, dat de nieuwere ker
ken geen kathedralen meer kunnen zijn,
ook niet wat hun situering betreft. Dat
kerken in nieuwe woonwijken toch vaak
een dominerende plaats krijgen is een ge
volg van de uniformiteit van de moderne
huizenzeeën, waarbij men de zaak ste
debouwkundig toch nog wil redden door
de kerk tot een monument te maken.
Zo'n centrale positie wordt echter hache
lijk. daar de kerk alleen op zondagen nog
een kristallisatiepunt is maar door de
week steeds minder. Verder mag de kerk
volgens de heer Peeters architectonisch
niet meer vereenzelvigd worden met het
georganiseerde aandeel der christenheid in
de maatschappij. „Elke associatie van
kerk met maatschappijvorm is hier mis
plaatst. Het exterieur moet gekozen wor
den met ootmoed en tact tegenover een
wereld, die niet integraal gelovig meer
is", aldus de heer Peeters. Na deze in
leidingen volgde nog een levendige dis
cussie.
Op woensdag 13 januari des avonds om
acht uur zal de toneelgroep van de Haar
lemse politiepersoneelsvereniging „Con
tact" in de stadsschouwburg te Haarlem
onder regie van mevrouw Carla van Dijk
een opvoering geven van het blijspel in
drie bedrijven, „Miranda" van Peter
Blackmore in de Nederlandse vertaling
van Bets Ranucci-Beckman.
OP 20 FEBRUARI zal het honderddertig jaar geleden zijn. dat de Koninklijke
Liedertafel „Zang en Vriendschap" werd opgericht. Deze verheugende gebeurtenis
werd donderdagavond door het befaamde Haarlemse mannenkoor reeds gevierd met
een feestconcert in de gemeentelijke Concertzaal. „Zang en Vriendschap" heeft een
eerbiedwaardige ouderdom verkregen, maar ongebroken is de vitaliteit van de
vereniging, onverzwakt haar besef van de realiteit der muzikaal-esthetische evolutie,
die zich ook in onze tijd ten aanzien van het artistieke ervaringsproces voltrekt. De
liedertafel is jong gebleven en met jeugdige durf pakt zij de moeilijkheden aan,
die op elke weg naar ontplooiing aangetroffen worden, daarbij geleid door haar
eminente dirigent Jack P. Loorij. Voor het feestconcert was een programma van
grote allure samengesteld, inzonderheid door de keuze van de „Missa brevis" in Bes
van Joseph Haydn, van de „Anthem" op de tekst van Psalm 145 van G. F. Handel en
van het koor „The Lord is a Man of war" uit het oratorium „Israël in Egypt" van
dezelfde componist
toen hij deze solo uitdrukkelijk voor een
sopraan-stem bestemde.
Niet met Haydns mis kon William Her-
bert uitmunten. Wel bij de grandioze ver
tolking van zijn aandeel in Handels „An
them" en bij zijn overrompelend virtuoze
en muzikaal verrukkende voordracht van
de tenor-aria uit Handels oratorium „Ju
das Maccabeus", welke zijn faam van Han-
del-vertolker-par-excellence nadrukkelijk
bevestigden. Zijn vertolkingen werden
haast verbluffende manifestaties van een
superbe oratorium-zangkunst. Ovationele
bijval noopte de zanger, die het mannen
koor met zijn dirigent, het orkest en de
organist Albert de Klerk nadrukkelijk in
het succes betrok, toi herhalingen.
Maar ook van het koor vroegen de tal
rijke opgetogen toehoorders om een re
prise. Hun geestdrift betrof de uitvoering
van „The Lord is a Man of War" uit „Is
raël in Egypt", het oratorium dat bij de
Handel-herdenkingeu van verleden jaar
enige keren onder Loorij's leiding werd
uitgevoerd met medewerking van „Zang
en Vriendschap". Or veelvuldig verzoek
werd het oratorium-gedeelte op het pro
gramma van dit feestconcert geplaatst en
wederom werd de uitvoering met groot
enthousiasme toegejuichd. Er kwam een
herhaling, die in vee' opzichten nog beter
slaagde dan de eerst* vertolking van deze
avond en die wederum een stralend licht
wierp op de grootheid van Handel als
koor-componist. Hei werd een grootse be
kroning met klankenpracht van een ge
denkwaardig feestconcert.
P. Ztvaanswijk
Spaanse letterkundeprijs. De in 1926
te Barcelona geboren Spaanse schrijfster
Ana Matute heeft de belangrijkste Spaanse
prijs voor letterkunde, de Nadalprijs ten
bedrage van 150.000 peseta (ongeveer
13.500 gulden), gekregen voor haar roman
„Primero Memoria".
Kathedraal blootgelegd. Archeologen
hebben volledig een vijfde-eeuwse kathe
draal op Zuid-Cyprus blootgelegd. Deze
kathedraal was al in 1953 door een team
uit Amerika ontdekt Er zijn nu tweeën
twintig marmeren zuilen, marmeren frie
zen met gebeeldhouwde vogels en dieren
in reliëf, en mozaïeken van drie staande
heiligen te zien.
Kodaly gehuwd. De 77-jarige nestor
van de Hongaarse muziek, Zoltan Kodaly,
is in het geheim gehuwd met de 21-jarige
muziekstudente Sari Peceli, aldus heeft de
moeder van de bruid, de echtgenote van
een hoogleraar te Pecs in het zuiden van
Hongarije, woensdag meegedeeld. Volgen?
mevrouw Peceli is het huwelijk op 18 de
cember jongstleden, in het stadhuis van
Pees voltrokken. Kodaly's eerste vrouw is
in april van vorig jaar op 95-jarige leef
tijd overleden.
Oude Kunst- en Antiekbeurs. De
twaalfde Oude Kunst- en Antiekbeurs van
dè Vereniging van Handelaren in Oude
Kunst in Nederland zal worden gehouden
van 24 augustus tot en met 14 september
In het stedelijk museum Het Prinsenhof
te Delft. Als voorzitter van het bestuur
voor deze twaalfde beurs treedt op de
heer J. Schulman. Deze mededelingen wor
den gedaan in de zeer fraaie agenda
welke de deelnemers aan de beurs aan
hun relaties hebben toegezonden. De
agenda, welke geïllustreerd is met afbeel
dingen van schilderijen en andere kunst
voorwerpen uit de collecties van de deel
nemers. werd ontworpen Hoor de organisn
tor van de beurs de heer Marcel B Keezer
Expositie Peter Alma. In het prenten
kabinet van het Stedelijk Museum te Am
sterdam is een tot 15 februari durende ex
positie geopend van werken van de kunst
schilder-graficus Peter Alma.
