TWEE ZIEKEN Engelse lilleratu
TUINEN PLANTEN IN DE RUIMTE
Q Q E T RI E, °e wetenschap van 6e structuur der groepen
WESTDUITSE NOTITIES
Erbij
ur
Het zoeken naar vereenvoudiging en
versnelling van het aardse systeem
Uitstapje
Voorkeur
Nieuwe boeken
voor de jeugd
ZATERDAG 30 JANUARI 1960
PAGINA TWEE
zijn, hoe planten zullen reageren op de
lange perioden van duisternis en licht op
de maan, of op de kosmische stralingen.
„Wij leren dagelijks van de aardè" ver
telde dr. Romney Lowry, „de aarde is een
gesloten systeem en een volmaakt systeem
in elk opzicht, waarin mensen, dieren en
planten, zonlicht, aarde, nacht en dag, ge
holpen door gistingsprodukten, bacteriën,
schimmels en andere stoffen, een gesloten
omloop verzekeren; wij proberen een ge
sloten systeem van groter eenvoud te vin
den dat niet alleen in een veel kleinere
ruimte functioneert, maar ook veel snel
ler dan op aarde
DE RUIMTEVAARDERS van morgen
zullen hun eigen groentetuintje meenemen
en ergens in de wereldruimte of zelfs op
een andere planeet kunnen genieten van
een maaltje gekookte vis, paddestoelsoep,
of sla van waterkers en tomaten, alles in
de wereldruimte en onderweg gegroeid. En
zoals vele gewezen militairen weten,
smaakt dat beslist allemaal veel beter
dan eipoeder.
Onze tuin- en kamerplanten
EEN JAVAANSE VIS met een brede bek zal mogelijk binnenkort
een reis naar de maan ondernemen of tenminste een deel van die reis
maken. Deze vis en simpele planten als algen en paddestoelen genieten in
het ruimtevaartlaboratorium van de Boeing vliegtuigfabriek bijzondere
zorg; een handvol geleerden is daar bezig met de ontwikkeling van metho
des om de ruimtevaarders van morgen geschikte lucht voor de ademhaling
en gezond voedsel mee te geven. Elke kilogram gewicht vereist
een grote hoeveelheid brandstof om mede op gang gebracht te
worden in het startende ruimtevaarttoestelhoe minder „dood
gewicht" (ook als het leeft) er aan boord is, des te beter kan
men het ruimtevaartuig inrichten. De vis in kwestie is de Tilapia, afkom
stig van de Javaanse visvijvers en de algen waarmee hij de eer van ruim-
tewetenschappelijke belangstelling deelt, zijn een soort die in vrijwel alles
kan groeien. Daarnaast onderzoekt men paddestoelen op hun geschikt
heid om alcohol te vormen en tal van andere planten van minder belang.
Links: Zijn algen een van de antwoor
den op het probleem van de voeding
van ruimtevaarders? Dr. Liston met
zijn proefflesjes met algen die leven
zoals zij zouden doen in een ruimte
vaartuig. Rechts: Tal van planten en
dieren behalve algen en vissen worden
onderzocht op hun geschiktheid voor de
ruimtevaart. Een bioloog houdt zich
hier bezig met oesters, van wie men
overigens niet al te veel verwacht, om
dat de oester hoge eisen stelt aan zijn
omgeving.
DE BEDOELING is om een gesloten
oecologisch systeem te scheppen, dat
voedsel en zuurstof fabriceert in een be
sloten ruimte die met onbestemde snel
heid door de wereldruimte snelt. De
oecologie is de wetenschap die zich bezig
houdt met de verhouding van dieren of
planten tot hun levende of levenloze om
geving en tussen dieren en planten onder
ling. Het is deze wetenschap, die te hulp
wordt geroepen om de mens de reis in de
wereldruimte mogelijk te maken. Op de
achtergrond staat de overweging, dat er
een enorme energie nodig is om wat dan
ook omhoog te brengen en dat voedsel
en water voor ruimtevaarders zo weinig
mogelijk dienen te wegen. Voor reizen in
de wereldruimte moet men bovendien met
een tijdsduur van maanden en in bepaal
de gevallen zelfs van jaren rekenen. Iede
re opvarende heeft ongeveer vijfentwin
tighonderd gram water en zevenhonderd
vijftig gram zuurstof per etmaal nodig.
Zelfs de meest zorgvuldig gecondenseer
de voedingsmiddelen vormen een trans
portprobleem, terwijl het een bewezen
feit is, dat de mens na een maand op ge
concentreerd voedsel te hebben geleefd,
alle belangstelling daarvoor verliest en
zelfs ondervoed raakt door gebrek aan
eetlust
HET ANTWOORD op al die problemen
wordt gezocht in een systeem, waarin wa
ter, zuurstof en voedingsstoffen in een ge
sloten ruimte en in een snel tempo de hele
natuurlijke kringloop volbrengen: water
en menselijke afvalprodukten voor plan
tenvoeding, planten die zuurstof leveren
en als voedsel dienen voor de mens, die
de ingeademde zuurstof teruggeeft als car-
bon-dioxyde, die de planten nodig hebben,
planten die ook kunnen dienen om dieren
te voeden, die dan op hun beurt weer men
sen voeden. De Tilapia past goed in dit
beeld, al is hij geen schoonheid om te zien.
Deze vis heeft zich de laatste twintig jaar
met grote snelheid in de tropen ver
breid vanuit de visvijvers van Java. De
vis is smakelijk en stelt weinig eisen aan
het leven: warm stilstaand water en
kalmte. Hij groeit snel, schiet kuit na
acht weken en leeft voornamelijk van al
gen met nu en dan een worm als een lek
ker hapje.
EEN GROEP GELEERDEN is nu bezig
te onderzoeken of deze vis „ruimtevaar
der" kan worden. Andere geleerden expe
rimenten met algen, eetbaar voor men
sen en een lekker hapje voor vissen, of
met paddestoelen, die niet alleen snel
groeien, maar ook zeer smakelijk zijn in
allerlei vormen. Een van de onopgeloste
problemen in de plantensector is, of deze
hun wortels omlaag zenden in de grond
en niet omgekeerd, als de plant moet
groeien in een ruimte zonder zwaarte
kracht. De vakterm voor het normale ef
fect van de zwaartekracht op planten is
geotropisme. Men hoopt erin te slagen dit
effect te vervangen door fototropisme
(het naar het licht toegroeien van plan
ten), want anders loopt men kans dat de
kunstmaan of het ruimtevaartuig van
morgen gaat lijken op een krankzinnige
broeikas met omlaaghangende planten
en omhoog groeiende wortels. De man
nen die een belangrijke rol vervullen in
deze experimenten zijn dr. John Liston en
dr. Albert Sparks. Hun specialiteit is het
bestuderen van algen. Met behulp van
fotosynthese, en wat zij uit verwerkte
ademhalingslucht weten te halen, telen die
algen welig in een voedende vloeistof. Het
eerste succes was dat de op deze wijze
gekweekte algen een bijzondere lekkernij
vormen voor de Tilapia, die met open
bekken zitten te wachten op de voedings
beurten.
DE SPECIALIST voor deze tropische
vissen is dr. Joseph Stern. „Ik kan mij
voorstellen dat een eenzame ruimtevaar
der zijn lege uren vult met het gadeslaan
van deze vissen of zelfs met het leren van
kunstjes in afwachting van algenhapjes;
ik heb ontdekt dat de Tilapia een grote
intelligentie bezit en in staat is om veel
te leren, als er maar eten aan verbonden
is..zegt hij. In elk geval heeft deze stu
die ook zijn vrolijke kant, zoals toen een
paddestoelkweek prima opkwam, maar
twintig procent alcohol bleek te bevatten
als gevolg van het niet steriliseren van
door het niet steriliseren van de glazen!
VERDER HEEFT men ontdekt dat plan
ten niet bepaald aarde nodig hebben om
te tieren; zij groeien op vermiculite stof
fen en op verpoederd kunstrubber, als
men maar de nodige voedende stoffen toe
voert Dat ook is een belangrijke aanwij
zing, want niet overal zal men geschikte
teelgrond aantreffen. Ruimtevaarders zul
len mogelijk op planeten landen, waar
geen teelgrond aanwezig is; als zij in staat
zijn die kunstmatig te scheppen, kunnen
zij een basis vormen, waaruit een nieuwe
wereld voedsel kan putten. Open vragen
Aphelandra wordt tegenwoordig veel als
kamerplant gekweekt; er zijn verschillen
de soorten, maar de soort met mooie bonte
bladeren zien men het meest. Deze plant
moet in deze tijd van het jaar beslist in een
normaal verwarmde kamer gekweekt
worden en ze heeft bovendien een zeer
vochtige atmosfeer nodig; er zal dus veel
met lauw water gesproeid moeten worden.
Aphelandra's die men verleden jaar in
bloei gekregen heeft zullen nu wel enkele
van de onderste bladeren verliezen; dat is
haast niet te voorkomen. Vroeg in het
voorjaar zal er echter nieuwe groei komen
en te hoog gegroeide planten kan men eind
februari-begin maart al wel een weinig te
rug snoeien. Dan kan men ook verpotten.
Gebruik er dan de bekende bloemisten-
grond voor en vergeet niet dat onder in de
pot ook wat scherven moeten komen; het
afvoergaatje mag in geen geval verstopt
raken Het is een zeer mooie sierbladplant
waarvan men lang plezier kan hebben,
maar dan dient men haar ook goed te ver
zorgen. Als ze flink groeit zal ze ook weke
lijks een beetje opgeloste kamerplanten-
kunstmest moeten hebben.
G. Kromdijk
John Braine, The Vodi Eyre and
Spottiswoode. London Morris West,
The Devil's Advocate Heinemann,
London.
JOHN BRAINE, door zijn eerste ro
man „Room at the top" bekend geworden
bij vele lezers en bioscoopbezoekers, ge
bruikt in zijn tweede roman opnieuw de
wil-om-er-te-komen als hoofdmotief. Dick
Corvey heeft tuberculose en ligt in een sa
natorium, zonder enige wil, zelfs om te
leven; het gaat slecht met hem, maar dan
wordt hij verliefd op een van de zusters,
en een paar maanden later is hij weer op
de been. hoewel de zuster na enige aarze
ling besloten heeft met een ander te trou
wen. Misschien, denkt Dick op de laatste
pagina, zal hij haar nog van plan doen
veranderen. Het aardigst in dit verhaal is
de vondst van de Vodi en Nelly, wezens
die door Dick en zijn vriend Tom in hun
schooltijd verzonnen zijn. De Vodi zijn
kleine monsters, handlangers van Nelly,
een angstaanjagende vrouw die wanneer
het haar invalt zonder opgaaf van reden
onschuldige mensen tot hun verderf voert.
Dick beschouwt zichzelf als een slachtof
fer van Nelly, en neemt lange tijd aan
dat er niets aan te doen is; hij wordt er
overheen geholpen door de zuster, de eer
ste buitenstaander die hij er ooit van
vertelt.
IN SOMMIGE PASSAGES over de mon
sters schrijft Braine op zijn best, vandaar
dat men met genoegen aan hen terug
denkt; maar het is hem niet goed gelukt
om ze aan te passen aan de verbeelding
van een volwassen man als zijn hoofdper
soon, en het ziet er ook niet uit of hij
zich daarvoor veel moeite heeft gegeven.
De manier waarop hij zijn motieven uit
gewerkt heeft geeft de lezer de indruk dat
hij tezeer bezeten was door zijn eigen wil-
om-er-te-komen dan dat hij zich tijd kon
gunnen om er over na te denken en zich
het verhaal voor te stellen. Door de sa
menvatting aan het begin van het boek al
ingelicht over wat er ongeveer gaat ge
beuren, zoekt men tevergeefs naar ont
wikkelingen die men niet voorzien had.
Pas tegen het eind gebeurt er zoiets: het
leek alsof Dick de verpleegster zomaar
zou krijgen met zijn beterschap, en dat
gaat toch anders. Een kleine verrassing is
er dus, maar ook die wordt niet met ge
noeg zorg behandeld om de roman voor
de futiliteit te redden. Met zijn huidige
manier van doen, is John Braine het aan
gewezen slachtoffer voor de kritiek. Soms
lijkt het een beetje gemeen, om het werk
van iemand af te breken die kennelijk ern
stig zijn best heeft gedaan en alleen geen
geluk heeft gehad. Braine heeft al meer
dan genoeg geluk gehad, en hij doet hele
maal niet ernstig zijn best. Hij probeert
het publiek te vangen met alleen echt
Noordengels te zijn, behoorlijk te vertel
len en een banale moraal bij verrassing
als een originele te verkopen; dit boek
geeft een goede aanleiding om hem voor
te houden dat in de litteratuur de wil-om-
er-te-komen langere omwegen moet ma
ken dan in de handel.
OOK DE HOOFDPERSOON in The De
vil's Advocate van Morris West, een boek
dat in Engeland veel bewondering geniet
van recensenten, wordt door de liefde ge-
„WIJ HEBBEN IN DEZE afdeling nooit moeilijk
heden", zegt de bedrijfsleider, „en het is een van de
meest produktieve in de gehele fabriek".
„Deze klas is hopeloos", zegt een hoofdonderwijzer,
„de houding is geheel verkeerd en dat weerspiegelt zich
in het werk van de kinderen
Iedereen weet dat de menselijke verhoudingen be
langrijk zijn, maar toch wordt er niet veel aandacht aan
besteed. We accepteren dat er anti- en sympathieën in
iedere menselijke groep bestaan, zonder dat we ons
realiseren dat het mogelijk is aan deze toestand iets te
veranderen. In een fabriek kunnen hieruit bij voorbeeld
openlijke geweldplegingen voortkomen, voordat een
baas tussen beiden komt om twee arbeiders te scheiden
die niet met elkaar kunnen opschieten. Veel factoren
worden bestudeerd om de produktiviteit in de industrie
op te voeren, maar er wordt niet genoeg aandacht be
steed aan de essentiële factor der groepspsychologie.
Werkteams worden klakkeloos samengesteld, alsof men
sen voorwerpen zijn. „Als we ons zorgen moesten ma
ken over wat de mensen wel van elkaar denken zouden
we nooit iets voor elkaar krijgen", zeggen vele onder
nemers. Maar de wetenschap toont aan dat juist het
tegenovergestelde waar is.
In 1946 loog de toen zestienjarige Franz
Kraus zijn moeder voor hij vreesde
straf en vluchtte. Te voet ging hij naar
Oost-Duitsland, waar hij zich de wees
Hans Schulze noemde en opgenomen werd
in een kindertehuis. In 1953 trouwde hij
onder zijn valse naam. Uit angst voor de
rechter durfde hij daarna geen contact op
te nemen met zijn ouders, die er na
vele jaren wachten en bang zoeken van
overtuigd waren dat hun zoon dood was.
In 1954 vluchtte Frans Kraus alias Hans
Schulze naar West-Duitsland maar nog
had hij niet de moed zijn echte naam
bekend te maken en zijn ouders op te zoe
ken. In het voorjaar van 1959 liep zijn hu
welijk op een echtscheiding uit en pas toen
ging hij terug naar zijn moeder. Prompt
daarop werd een aanklacht tegen hem in
gediend wegens het voeren van een-valse
naam. De politie berekende inmiddels dat
het zoeken naar Franz Kraus haar twin
tigduizend mark had gekost en daarbij
had de politie zelf niets bereikt.
's Morgens, zo is uit een opinieonder
zoek gebleken, drinkt de gemiddelde West
duitser zowel bij zijn ontbijt als wat later,
een kop koffie. Maar 's avonds houdt hij
het bij thee en bier. De Noordduitsers ge
ven de voorkeur aan thee in de avond en
de Müncheners en andere Beieren hebben
dan het liefst bier
DE PSYCHOLOGIE houdt zich bezig
met de mens, en sociologie met de sa
menleving. Maar er is een belangrijke
eenheid tussen deze twee: de groep. Rei
zigers in een treincoupé vormen een
groep. De leerlingen in een klas vor
men een groep. Hetzelfde kan men zeg
gen van de arbeiders op een boerderij, de
groep bergbeklimmers die een moeilijke
helling neemt, of de voetballers in een
elftal. Als je er bij stil staat realiseer je
je dat de groep enorm belangrijk is en
dat hij de mensen kan veranderen die er
deel van uitmaken.
NIEMAND HAD WERKELIJK groe
pen bestudeerd voor dr. J. L. Moreno de
sociometrie schiep. Deze wetenschap zou
een theorie gebleven zijn als een Ameri
kaans generaal, die enige squadrons bom
menwerpers onder zijn bevel had in de
Pacific, gedurende de laatste oorlog niet
een bewonderaar van Moreno's ideeën
was geweest. Was er een manier om de
verliezen te reduceren? Hoe zou het gaan
als men sociometrie gebruikte?
Eerst was er geen poging gedaan om
de bemanning van de bommenwerpers op
de juiste wijze samen te stellen, maar
wel had men de positie van ieder toestel
in de strijdformatie bestudeerd. Aan de
vliegers was gevraagd wiens toestel zij
naast het hunne wensten te hebben. Spoe
dig werden bommenwerpersformaties ge
organiseerd volgens de sociometrische
ideeën. De verliezen daalden 25 tot 50 per
cent. Van die tijd af wist iedere vlieger,
dat hij naast zich niet alleen een betrouw
bare piloot had, maar een vlieger van
wie hij zelf overtuigd was dat hij betrouw
baar was omdat hij hem had gekozen.
Hij vertrouwde de man, en hij wist dat
zijn vriend hem te hulp zou komen in een
moeilijke situatie evenals hijzelf de an
der zou helpen. Men kan het bezwaar
uiten dat dit imponderabilia zijn, maar
deze onweegbare factoren wogen zwaar in
de schalen van het noodlot, omdat zij het
mogelijk maakten dat de Amerikaanse
luchtmacht 25 tot 50 percent aan verliezen
van mensen spaarde. Onder de indruk van
deze resultaten werd president Roosevelt
ook een aanhanger van Moreno's ideeën
en hij deed veel voor de doorvoering van
sociometrie in alle Amerikaanse strijd
krachten.
WAT IS DEZE SOCIOMETRISCHE we
tenschap precies? Eenvoudige meetkunde
speelt er een belangrijke rol bij. De ba
sis van alles is de sociometrische test, het
sociometrisch overzicht. Ieder lid van
een bepaalde groep wordt een serie vra
gen voorgelegd: „Met wie prefereert u dit
of dat werk te doen? Wie zou u als assis
tent-piloot in uw bommenwerper willen
hebben?als buurman in de klas?
als kameraad van een commando-een
heid met een gevaarlijke opdracht?" De
ze vragenlijst, die uiteraard geheim Is,
stelt de mensen ook in staat om een twee
de naam te noemen, voor het geval dat
Een slecht en een goed geïntegreerde
groep. Deze sociogrammen geven een beeld
van twee eenheden van de Amerikaanse
luchtmacht ieder van 17 man. Criterium:
„Met wie wilt u vliegen". A is een voor
beeld van een goed geïntegreerde groep.
De interne contacten zijn relatief dicht,
de groep is gesloten en er zijn slechts af
wijzende externe keuzen, die „naar binnen
toe" zeldzaam zijn. De beide officieren C.
en X. genieten het vertrouwen van hun
ondergeschikten. In groep B zijn ze juist
geïsoleerd en genieten ze de algemene af
wijzing. Drie buitenstaanders ontvangen
sympathie. De groep zelf is in twee kliekjes
gesplitst met negatieve betrekkingen on
derling. De afwijzingen zijn talrijker dan
de positieve relaties.
de eerst gekozen persoon er niet is.
Een grote hoeveelheid belangrijk mate
riaal wordt op deze wijze verkregen wan
neer de antwoorden geanalyseerd wor
den.
BEPAALDE INDIVIDUEN worden
door een meerderheid der groepsleden
gekozen: deze mensen zijn polen van aan
trekkingskracht; zij zijn voorbestemd om
leiders te worden. Anderen vormen ty
pische vriendenparen; als niemand an
ders zo'n vriendenpaar kiest, bewijst dit
dat hun vriendschap hun integratie met
het team in de weg staat. Sommige keu
zen vormen een keten: A kiest B, die C
kiest, die op zijn beurt D kiest enzovoorts;
of kettingen worden kringen als D weer
A kiest.
Ongelukkigerwijs zijn er ook individuen
die door niemand gekozen worden, om
dat zij niet in de groep zijn opgenomen.
Het is moeilijk hen in een groep te ge
bruiken. Wat kan je ten slotte doen met
een man in een squadron bommenwer
pers, hoe ter zake kundig hij ook is, die
niemand als assistent-piloot wenst. Aan
de andere kant is te veel afhankelijkheid
van een enkele persoon die iedereen
tot vriend wenst eveneens schadelijk
voor de groep. De ideale situatie is als het
sociogram dit is het diagram waarop
pijlen de keuzen aangeven van de groeps
leden een wirwar van lijnen toont. Dan
Voorbeeld van een sociogram van een
schoolklas. De dikke zwarte lijnen duiden
op wederzijdse keuzen. De vraag was:
„Naast wie wil je zitten". De cijfers bij de
pijltjes geven de eerste, tweede of derde
keuze aan. De centrale figuur in de klas
is duidelijk Janet, die stevig is verbonden
met Saul en Michael in een zogenaamde
„driehoek". Janet vormt met Gale en John
een „ketting". Mary Jokin en Bill Lane
zijn duidelijk geïsoleerd evenals Joe Stoton
en Tom Marrow. Joan Cristy en Joe Brown
behoren niet tot de klas, maar werden wel
gekozen.
kan men zeggen dat de groep zeer sa
menhangend is.
EEN SOCIOGRAM kan ook uitwijzen
dat een groep gespleten is, met weder
zijdse keuzen aan de ene kant en aan de
andere, zonder een keuze, die de kloof tus
sen de beide kliekjes overbrugt. Dit wijst
eveneens op „ziekte" van de groep.
Er zijn studies gemaakt van de produk
tiviteit van fabrieksarbieders of van leer
lingen in een klas en er zijn uiterst inte
ressante ontdekkingen gedaan. De meest
samenhangende teams zijn het die de
hoogste produktiviteit halen en geïsoleer
de leerlingen zijn in de regel kinderen die
hun schoolwerk niet aan kunnen. Dit al
les wijst erop dat een groep een eigen le
ven heeft en dat dit leven een belangrijke
invloed heeft op zijn leden, zowel als in
dividuen als wel als groep.
DIT LIJKT voor de hand liggend, maar
vóór dr. Moreno dacht niemand eraan de
kwestie wetenschappelijk te bestuderen.
Hij heeft remedies en methoden ter voor
koming. \oor behandeling en genezing
van groeps,.ziekten" bedacht, en thans
onderwijst hij deze nieuwe wetenschap
aan de Universiteit van New York. Hij is
zo juist teruggekeerd van een rondreis
door de U.S.S.R. In dat land, waar groe
pen een belangrijke rol spelen, hebben
zijn theorieën een wijd toepassingsveld.
(Unesco).
Pierre de Latil
red. maar niet van de dood. Blaise Mere
dith, een Engelse priester die een post
heeft aan het Vaticaan, is ongeneeslijk
ziek wanneer hij naar Calabrië wordt ge
stuurd om de aanspraken op heiligverkla
ring te onderzoeken van Giacomo Nero-
ne. Hij is altijd een wat droge theoloog
geweest, maar de ontdekkingen die hij
doet in het bergdorpje geven hem een be
sef van de grootheid van de liefde; als
hij sterft na een voorlopig rapport voltooid
te hebben, is dat een vervulling die hem
het afscheid van het leven verlicht.
Morris West heeft het zich zo moeilijk
mogelijk gemaakt. Bij hem geen triom
fantelijke overwinningen met uitzicht op
een welbestede toekomst, maar een onbe
wijsbare ervaring die ten slotte aan het
verloop van de gebeurtenissen niets veran
dert. Al is de lezer er misschien gauw van
onder de indruk, er wordt een geniaal ro
mancierschap vereist om hem te overtui
gen dat wat hier verteld wordt inderdaad
waar is. Morris West benadert het doel
tot ongeveer halverwege: hij overtuigt ons
alleen dat het in het algemeen waar moet
zijn, niet dat wij in het bijzondere ge
val van Merédith gezien hebben hoe het
werkt.
DAT IS NIET te verwonderen, want
Morris West is een romancier die zijn per
sonen behandelt als principiële situaties,
en niet als complexen van unieke onder
vindingen. Hij kan daardoor makkelijk le
den van verschillende nationaliteiten bij
een brengen zonder de natuur van zijn dia
logen geweld aan te doen. Het gaat hem
om de morele conflicten waarin zij le
ven, en die zijn universeel, onverschillig
of ze zich bij Engelsen of bij Italianen
voordoen. Er is de Engelse weduwe van
een Italiaanse graaf, Meredith's eerste
gastvrouw, die te kampen heeft met de
eenzaamheid van haar middelbare leef
tijd; de Engelse schilder die bij haar lo
geert, in zijn vrijheid belemmerd door ge
brek aan talent en door homosexualiteit;
de Italiaanse vrouw die kort na de dood
van Nerone zijn zoon ter wereld heeft ge
bracht, en die gesterkt door de herinne
ring van haar liefde voortleeft; de Joodse
dorpsdokter, die het ongeloof en het ge
voel van uitsluiting uit de gemeenschap
vertegenwoordigt. Geen van deze of de
andere personen eist in de roman onze
aandacht voor zichzelf op; pas allen teza
men drukken zij het begrip van het leven
uit dat de auteur op het oog heeft. Er zou
een ingewikkeld uitziende analyse van hun
relaties en de betekenissen ervan kunnen
worden opgesteld, maar in de roman zelf
is alles duidelijk genoeg. The Devil's Ad
vocate is het werk van een bijzonder on
dernemende en intelligente auteur; al be
reikt hij nog niet precies wat hij wil, hij
beheerst zijn middelen en zal geen lezer
ongeïnteresseerd laten.
S.M.
Onlangs verschenen bij uitgeverij De
Kern in Amsterdam de volgende Kern
pockets voor de jeugd „Eens komt het
geluk" van Emma A. Jacobs, uit het En
gels in het Nederlands vertaald door Her-
mien Manger, „Corrie, een herteleven in
de Schotse hooglanden" van H. Mortimer
Batten uit het Engels in het Nederlands
vertaald door Hermien Manger, „De avon
turen van Koen Scheepsbeschuit" door
Manuel van Loggem en „Koerier in de
nacht" door Mary Evans Andrews, uit het
Engels in het Nederlands vertaald door
A. J. Gaastra.
Al deze pockets zijn geschikt voor jon
gens en meisjes van twaalf jaar en ouder,
behalve „Eens komt het geluk", dat uit
sluitend voor meisjes geschikt is. „Eens
komt het geluk" is een nogal zoetig ver
haal over een meisje dat het aanvankelijk
erg moeilijk heeft haar vader is vroeg
gestorven, en zij moet nu de financiën van
het nogal ongeregelde huishouden leiden,
want haar moeder heeft er geen snars
verstand van maar die aan het einde
van het boek ineens enorm gelukkig wordt
doordat haar vroegere schoolvriend Dean
haar een huwelijksaanzoek doet, waar
door alle zorgen van haar afglijden. De
tekeningen erg aardig zijn van J.
Nieuwenhuis.
„De avonturen van Koen Scheepsbe
schuit" van Manuel van Loggem, gaat
terug naar de tijd van 1595, naar Amster
dam. Daar leefde toen Koen Houdtcooper,
als knechtje van een scheepsvictualiën-
handel. Koentje verveelt zich en besluit
als verstekeling met schipper De Hout
man mee te gaan. die zonder hulp van de
Portugezen naar Java wil varen. En Koen
tje heeft er nooit spijt van gehad, want al
die avonturen die hij op zee beleeft zijn
haast niet te geloven! „De avonturen van
Koen Scheepsbeschuit" is een fijn boek,
vlot en boeiend geschreven en gebaseerd
op historische feiten. Pim van Boxel zorg
de op een grappige wijze voor de omslag
en de tekeningen.
„Koerier in de nacht" van Mary Evans
Andrews is al niet minder spannend dan
het hier boven genoemde, al speelt het in
een heel andere tijd, namelijk tijdens de
bezetting van de Duitsers en de Italianen
van het Griekse eiland Rhodos. „Tasso" ls
een jongen, die er naar hunkert mee te
kunnen helpen in het verzet. En hij krijgt
zijn grote kans als er een codebericht naar
de kust moet worden gebracht door
iemand die snel ter been is, vastberaden,
en slim. „Tasso" wordt namelijk voor die
gevaarlijke boodschap uitgezonden. Wat
Tasso allemaal beleeft is geweldig en dit
boek heeft ook het voordeel, dat het niet
alleen maar prettig is om te lezen, maar
dat men er bovendien nog wat van leert,
want het geeft tevens een goed beeld van
het leven en de gewoonte van de Rhoden-
sers. De tekeningen en de kleurige omslag
zijn van Bert Bouman.
„Teddy Robinson" en „Mary-Mary" van
Joan Robinson, zijn beide heel aardige
boekjes voor jonge kinderen. In „Teddy
Robinson" wordt in een vlot geschreven
verhaal verteld over Teddy, het beertje,
dat samen met Debora de gekste avon
turen beleeft, en in „Mary-Mary" kan men
lezen wat er allemaal gebeurt als Mary,
het jongste „spruitje" door haar zusjes
Mervijn, Meggie en Martien wordt opge
voed. Eveneens voor jonge kinderen zijn
de boekjes van Jos Reder „Het hondje dat
een vriendje zocht" en „Het meisje met
de grote schoenen", van deze twee is voor
al het eerste een ontroerend verhaal, dat
door de goede woordkeus en stijl toch
nooit sentimenteel wordt.
