Zwart Johannesburg, een nieuwe wereld in
Afrika, beter behuisd, gevoed en gekleed
Tegen de stroom van frustrerende
„apartheid" trekt industrie zwarte
massa's naar zich toe enomhóóg
WEG KAFFIRS...
Strauss pleit voor Westduitse
bases in het buitenland
Irak naar vergadering van de
Arabische Liga in Beiroet
Kaartspel moet gezellig blijven
Gifgas als nieuw
afschrikmiddel?
WOENSDAG 9 MAART 1960
5
Scandinavische boycot van
Zuidafrikaanse goederen
Britten bieden de NAVO de Zuid-Hebriden aan
NA LANGE BOYCOT
Ben Goerion in Boston
Ongelooflijke transformatie
Tegengestelde stromingen
Nasser hervat campagne
tegen Jordanië
VOORNAAM EN AANGENAAM
(Van onze reisredacteur W. L. Brugsma
JOHANNESBURG. Het was maar een fluitje van een kwartje, maar zijn
melodietje, dat over de guitaarakkoorden danste, was onbetaalbaar. Zelfs het
norse Johannesburg, stad met het gezicht van Chicago en de inborst van For
merend, moest er om glimlachen. Tussen de banken en de cafetaria's, de bio
scopen en de warenhuizen van de blanke metropool speelde de zwarte man
zijn „penny-whistle blues" en zelfs blanken, gehaast op weg naar werk en geld,
bleven er even voor staan. Zij keken ook half-geamuseerd, half-misprijzend,
naar de drie Afrikaanse kantoormeisjes, in wie onder lipstick, modieuze
jurkjes en nylon ineens Afrika weer wakker was geworden. En dat Afrika
danste ongegeneerd, lachte met ogen, monden en benen bij de muziek aan de
voet der wolkenkrabbers. Het was een feestelijk oploopje, tot de zware pas van
dubbeldikke zolen er een eind aan maakte, een blanke politieman beet de muzi
kanten toe: „Weg kaffirs". Weg gingen ze. Dc blanken haastten zich verder,
de drie zwarte meisjes schikten zedig hun jurkjes recht, de muzikanten namen
fluiten en guitaren onder de arm. Er was weer het geraas van de blanke stad,
motoren en pneumatische hamers. Maar alléén heersen deed dat niet. Want,
van om de volgende hoek deed het fluitje er alweer een aanslag op, onbedwing
baar als de lach, jubelend als een vogel, die tussen de barse muren de lente
ruikt, opvliegend voor dat „weg kaffirs", steeds weer verder neerstrijkend tot
hij in de verte verdween.
den de blanke bevolking wil die zwarte
meerderheid weghouden, buiten sluiten.
Uit die stromen en tegenstromen, indus
trialisatie en „apartheid", is zwart Johan
nesburg tevoorschijn gekomen met zijn
loffelijke, materiële kanten (industrie heeft
goed-behuisde, goed-gevoede, steeds ge-
schoolder arbeiders nodig) en zijn rem
mingen; geen enkele vorm van werkelijke
zwarte medezeggenschap, het absurde stel
sel van passen en persoonsbewijzen, rech-
teloosheid en onzekerheid, het samenstel
van maatregelen dat de zwarte niet alleen
op politiek, maar ook op economisch en
cultureel gebied een (laag) plafond boven
het hoofd legt: de zwarte mag officieel
geen geschoolde arbeid verrichten, hetgeen
betekent dat hij het wel doet, maar slechts
de beloning voor ongeschoolde arbeid ont
vangt. Al die beperkingen, die bevoogding,
STOCKHOLM (UPI) De vakbonden
van de vier Scandinavische landen zullen
in april en mei een gezamenlijke boycot
voeren tegen alles wat uit Zuid-Afrika
komt, teneinde te protesteren tegen de
kaanse regering. In Groot Brittannië,
West-Duitsland en de Verenigde Staten
hebben de vakbonden reeds geadviseerd
alle uit Zuid-Afrika afkomstige consump
tiegoederen te boycotten.
WASHINGTON (UPI) Het Britse
blad „Daily Express" heeft een bericht
gelanceerd, dat de Verenigde Staten de
ontwikkeling van uiterst dodelijke gifgas
sen zou willen bevorderen als een nieuw
element in de afschrik-politiek. Volgens
het blad zou het in het bijzonder gaan om
gassen die ontwikkeld werden in de Brit
se chemische industrie, zogenaamde V-
gassen die duizend maal erger zouden zijn
dan de gevaarlijkste gassoorten van de
Duitsers tijdens de oorlog. Deze gassen
zouden nu geproduceerd worden in een
fabriek in het Amerikaanse Newport.
Een woordvoerder van het Amerikaan
se ministerie van Defensie heeft dit be
richt ontkend. „Er is ons niets bekend van
een streven om publiciteit te geven aan
een chemisch of biologisch strijdmiddel
als een nieuw afschrik-middel," aldus de
woordvoerder. Hij ontkende niet, dat er
krachtige gifgassen ontwikkeld worden.
Dit is reeds lange tijd bekend. Wel ont
kende hij, dat de fabriek in Newport be
zig zou zijn met de produktie van V-gas
sen. De chemische afdeling van het Ame
rikaanse leger krijgt daar wel een nieuwe
fabriek, zei hij, maar deze begint de pro
duktie niet voor het volgend jaar.
In de Daily Express werd verder nog
vermeld, dat de krachtige gifgassen in
Engeland ontdekt werden bij het ontwik
kelen van nieuwe middelen voor de be
strijding van insecten. Verder vestigt het
blad er de aandacht op, dat Engeland in
1925 het protocol van Genève heeft onder
tekend waarbij het gebruik van gifgassen
en bacteriologische oorlogvoering verbo
den werd. Amerika heeft dit protocol nooit
ondertekend.
(Van onze correspondent in Bonn)
De Westduitse minister van Defensie
Strauss heeft zijn „Spaanse avontuur" nog
eens uit de doeken gedaan. Voor de
buitenlandse persvereniging te Bonn ver
klaarde hij gedwongen te z(jn te blijven
aandringen op de vestiging van Westduitse
militaire depots, ravitaillerings- en opslag
plaatsen. hospitalen en dergelijke buiten
de Bondsrepubliek om de eenvoudige reden
dat West-Duitsland zelf geen ruimte meer
heeft voor uitbreiding van het aantal mili
taire oefenplaatsen en zelfs niet voor het
aanleggen van nieuwe vliegvelden. Strauss
zal die problemen op de vergadering van
de NAVO-ministers van Defensie, die op
31 maart te Parijs begint, ter tafel brengen.
Daar zal dan wel gesproken worden over
de Westduitse behoefte aan depots en der
gelijke in het buitenland, maar Strauss is
niet van plan bepaalde landen te noemen.
Hoe precair de zaak voor het nieuwe
Westduitse leger in eigen land is gewor
den schetste de minister als volgt: West-
Duitsland kan slechts voor 40 tot 45 per
cent voldoen aan de eisen die de NAVO
stelt aan de oefenterreinen voor het leger.
Voor zeventig percent is voldaan aan da
eenvoudigste plannen op dit punt. Ver
geleken met Oost-Duitsland beschikt de
Bondsrepubliek per soldaat slechts over
van het oefenterrein waarover een Oost-
duitse soldaat kan beschikken. Men is in
West-Duitsland thans niet verder dan in
de jaren 1920-1930, aldus Strauss, waardoor
een overvloed van theorie en een tekort
aan ervaring bij de soldaten komt. Het
zelfde geldt voor de luchtmacht, waar geen
opleidingsmogelijkheden meer zijn, hoewel
voor de opleiding van een piloot een half
miljoen mark wordt uitgetrokken
Niet onder Duitse vlag
Het „Spaanse avontuur" schetste Strauss
als volgt:
1. van Westduitse kant is Spanje ge
polst; er is niet onderhandeld.
2. Het initiatief in deze kwestie is niet
van een bepaalde Westduitse minister uit
gegaan, maar van een groep militairen en
civiele deskundigen.
3. Onderhandelingen en beslissingen ook
inzake Spanje kunnen niet worden begon
nen of genomen zonder goedkeuring van
de NAVO, die van Westduitse kant dan
ook rapport in viervoud heeft ontvangen
over de Westduitse stappen.
Nimmer is Strauss, volgens zijn zeggen,
achter de rug van de NAVO te werk ge
gaan. Tenslotte legde hij er alle nadruk
op dat Westduitse opslagplaatsen in het
buitenland niet onder Westduitse vlag be
hoeven te bestaan, maar zeker onder
NAVO vlag kunnen komen.
Later op de dag heeft Strauss het Britse-
aanbod aan de NAVO-landen, en ook aan
de Bondsrepubliek om op de Zuid-Hebri
den voorraden en dergelijke aan te leggen,
met instemming begroet. Principieel, zo
zei hij, keuren wij iedere hulp van de
Britten ten deze goed.
In een toesprak tot V.A.R.-troepen in
een militair kamp nabij Damascus, uit
gesproken ter herdenking van het feit, dat
Israel drie jaar geleden zijn troepen uit
het gebied van Gaza terugtrok, verklaar
de Nasser: „De regering te Amman poogt
te ontkennen, dat zij onder buitenlandse
invloed staat. Doch hoe kunnen de Ara
bieren vergeten dat de Jordaanse heer
sers het Britse imperialisme en de Ver
enigde Staten hand- en spandiensten heb
ben bewezen, waarbij zij tegen de belan
gen van het Arabische nationalisme heb
ben gehandeld?"
Nasser zei ook dat in Irak de „Engelsen
en de communisten samenwerken, met
het doel het Arabische nationalisme te
vernietigen en de Iraakse vrijheidsstrij
ders te doden".
DAMASCUS (Reuter en AFP) De
Verenigde Arabische Republiek zal in de
komende weken een enkel „Arabisch par
lement." vormen. De gedachte van een af
zonderlijk Syrisch en Egyptisch parlement
is opgegeven daar een parlement beter de
eenheid van beide delen van de V.A.R.
weerspiegelt. Dit heeft president Nasser
vrijdagavond in een rede te Damascus ver
klaard.
BOSTON (AFP) De Israëlische pre
mier, Ben Goerion, is dinsdag in Boston
aangekomen. Op vragen van journalisten
over de politieke kanten van zijn bezoek
aan de V.S. en over de stap van Arabische
landen in Washington, antwoordde de pre
mier: „Voor het ogenblik ben ik slechts
hier gekomen voor het in ontvangst nemen
van de bul van het aan mij te verlenen ere
doctoraat. Ik prijs mij gelukkig de beste
wensen van het Israeiische volk over te
brengen aan de bevolking van de Verenig
de Staten".
OVER DE GOEDE TOON EN GLADSTONE
De brave Johannesburgers kennen hun
zwarte „lokasis" nauwelijks, willen ze niet
kennen. Toch hoeven ze zich er niet voor
te schamen. Stinkende krotwijken als
Moroka, Shantytown, New Look, zwerend
van geslachtsziekten, alcoholvergiftiging
en moord met lange messen, mogen andere
Zuidafrikaanse^ steden de neus nog doen
dichtknijpen, in Johannesburg zijn ze in
vijf jaar tijd opgeruimd. Met gerechtvaar
digde trots tonen gemeenteambtenaren,
aan buitenlandse bezoekers een zwarte
stad: vijftigduizend propere blanke huisjes,
uitgespreid over het glooiende Transvaalse
veld, simpele stenen optrekjes voor ons,
paleisjes voor Afrika. De voorlichtings
ambtenaar leest tevreden het lijstje voor
van de voorzieningen voor lichamelijk en
geestelijk heil: 22 bierhallen, 2 golfbanen,
B9 voetbalvelden, 69 sporthallen, 2 stadions,
37 tennisbanen, 56 basketbalcourts, 4 sin-
telbanen, 2 zwembaden, 25 clubgebouwen,
37 speelplaatsen, 3 dansarena's, 4 kegel
banen, 2 wielerbanen, 600 voetbalteams,
22 sportleraren, 30 creches, 9 poliklinieken,
2 hospitalen.
Deze metropool van een half miljoen
zwarten is een van de ongelooflijkste
transformaties, die ik ooit in Afrika heb
gezien: hier groeit een nieuwe wereld. Zij
heeft geen elektrisch licht, maar wel rio
lering en waterleiding en tweeduizend mo
derne winkels. Blanke regering en blanke
gemeente hebben er enorme sommen inge
stoken en leggen er nog op toe, maar reeds
jarenlang gelden voor de nieuwbouw, die
in 1963 de achterstand zal hebben inge
haald, economische huren van omstreeks
120 gulden per maand. Er zijn zelfs al
zevenduizend huiseigenaren. Dat betekent
Afrika, speelt: drie kwartjesfluifen
en een guitaar en de „Kwela"-
muziek is geborenjazz terug in
haar geboorteland, vol hoopvolle,
standvastige vro lijkheid
(Foto: Drum Magazine)
dat er een zwarte arbeidersklasse en zelfs
een kleine middenstand is, die dat kan
betalen en die zich ook ontegenzeglijk
beter kleedt en voedt dan vijf jaar geleden.
Een begin van Afrikaanse welvaart op
economische basis in een continent van
stagnerende „subsistence-economy".
De voorlichtingsambtenaar noteert te
vreden de buitenlandse verbazing en gaat
voor naar het Baragwanath-hospitaal:
200 artsen en specialisten, 650 zwarte ver
pleegsters (even goed en slecht als blanke,
zegt de directeur) verzorgen er 2.000 in
terne en 2.000 externe patiënten. Dit aca
demische hospitaal is het grootste en best-
geoutilleerde van heel Afrika. Als men er
over Schweitzers Lambarene spreekt, glim
lachen de artsen en zeggen: verouderd
religieus paternalisme, overmatige publici
teit en medische voorzieningen van het
jaar nul.
Baragwanath geeft een paar interés
sante indicaties over het leven in de zwarte
metropool; het behandelt weinig maag
zweren, veel alcoholisten. Op het mede
delingenbord hangt een handleiding voor
kogelwonden (kogels bewaren, zegt die).
Op feestdagen neemt de Afrikaanse vreug
de gewelddadige vormen aan, met Kerst
mis keeg de chirurgische afdeling 103
zwaar gewone patiënten, 600 gewonden
werden in de polikliniek verbonden. Het
oude Afrika is niet dood, er praktiseren
ook nog Afrikaanse medicijnmannen in de
moderne stad. Maar een onweerlegbaar
feit is, dat hier een zwarte massa de be
slissende stap aan het zetten is van de ene
wereld naar de andere, van agrarische no
maden naar verstedelijkte technici, van
de stamgemeenschap naar een maatschap
pij van individuen. Het is een onvoorstel
baar moeilijke overgang, die nog verder
geobstrueerd wordt omdat de evenwijdige
evolutie in de blanke maatschappij mank
loopt op wensen en feiten, die tegenstrijdig
zijn. De economische ontwikkeling van
Zuid-Afrika zuigt, de zwarte bevolking
binnen haar onpartijdig rijk economie
ziet geen huidskleur, maar magen en han-
maken van zwart
Johannesburg, met
al zijn schitterende
voorzieningen, een
soort bijzonder hy
giënisch gevangen
kamp. Afrika staat
wel voor een onge
lukkig alternatief
waar de vrij worden
de koloniën een
enorme sociaal-eco
nomische prijs neer
leggen voor hun poli
tieke onafhankelijk
heid daar betaalt
zwart-Afrika de poli
tieke prijs voor zijn
sociaal - economische
ontwikkeling. En zo
drukt de frustratie als
een loden deken op
zwart-Johannesburg,
vooral over dure, de
chique wijk van ^ri
sen, intellectuelen,
handelaars, een soort
zwart-Aerdenhout of
-Wassenaar. Ik ris
keerde (omwille van
de voorlichting) een
arrestatie door daar
met enige van hen
een glaasje whiskey
te drinken, hetgeen
verboden is, want de
whiskey was zwart
en de gasten ook.
Zwarten mogen geen
sterke drank drinken
en blanken mogen
niet zonder permissie
's avonds in de zwar
te wijken en mogen
zeker niet al is het
maar vriendschappe
lijk hun arm om
de schouders van een
zwart meisje leggen,
want dat schendt de
wet op de immorali
teit. Zuid-Afrika is werkelijk een zéér
„apart" land.
In die „Shebeen" dan. de clandestiene
kroeg waar men vijf jaar geleden levens
gevaarlijke, clandestien gebrouwen „sko-
kiaan" gedronken zou hebben, kreeg men
nu de keus uit vier merken Schotse whis
ky. Men zat er in een keurige kamer op
keurige stoelen om een keurige tafel, dronk
er niet meer of minder dan in een blanke
huiskamer en werd er ook niet vervelen
der. Maar op de achtergrond van alle ge
sprekken huiverde een moedeloze bitter
heid, soms opvlammend in een naakte
Afrika danst: de „Patha-Patha",
de nieuwe rage van zwart
Johannesburg.
haat jegens de blanke. Ik moest door een
barrière van wantrouwen breken, men
wilde weten waar ik vandaan kwam.
„Nederlander", zei ik. Toen klaarde men
op: „Als je maar niet een „bloody Dutch
man" bent, is het ons goed", zei de gast
vrouw, en ik verzweeg tactvol mijn stam
verwantschap met Zuid-Afrika's „Dutch",
de Afrikaners.
Wat is-kaarten? Een spel, een
tijdverdrijf, een gezellige
bezigheid. Laat het dus voor
alle deelnemers werkelijk
gezellig spel blijven! Stel dat
U een doorgewinterd bridger
bent, of een canasta-kampioen,
en dat U speelt met beginne
lingen. Ai, wat is het dan
vaak verleidelijk om spitse
kritiek te leveren! Of om soms
héél verwonderd, soms héél
verveeld te gaan kijken. Arme
partners, zij krijgen er nog een
minderwaardigheidscomplex
van Vermijd dit dus zoveel
mogelijk! Wees geduldig! En,
weet U wat? Presenteer een
Gladstone. Want Gladstone is
met of zonder filter - een
sigaret die iedereen voldoening
schenkt!
20 STUKS F
In die verte liggen de „Western town
ships", Jobannesburgs zwarte wijken, waar
de „pennywhistiers" wonen mèt het half
miljoen Bantoes, die Johannesburgs ar-
beidsreservoir vormen. Als John en Mary
(want overdag heten alle zwarten zo voor
het gemak) hun werk gedaan hebben,
queuen zij een uur of zo voor „zwarte"
trein of bus, die uitpuilend van hun soort
genoten, hen terugbrengt naar „aparte"
wy'ken. „Weg kaffirsDe blanke stad
wil 's avonds alleen zijn met een ijsje in
de droomwereld van de bioscoop, in de
droomwereld van blanken onder elkaar.
Als de lichtjes van Johannesburg twin
kelen in de avond, slaapt de zwarte stad
als een moe lastdier, een groot, donker
beest.
Afrika drinkt: in een gemeentelijke
bierhal wordt gemeentelijk ge
brouwen kaffir-bier geschonken, een
licht-alcoholische zurige, papachtige
drank, de enige vorm waarin zwar
ten in Zuid-Afrika alcohol tot zich
mogen nemen. De gemeentelijke
bierhallen zijn voortdurend aan
leiding tot onlusten van de Afri
kaanse vrouwen. Zelf brouwen
behoorde tot haar traditionele
taken, nu mag het niet meer.
BAGDAD (UPI) Premier Kassem
van Irak heeft, in een vraaggesprek met
het te Bagdad verschijnende blad „Al
Thawra" verklaard, dat spoediger dan
algemeen verwacht wordt de Palestijnse
republiek, en het herwinnen van het ver
loren gegane Arabische grondgebied, een
feit zullen zijn. Abdel Kerim Kassem deel
de mede dat zijn regering indien daarom
wordt gevraagd een Iraaks leger naar de
grenzen van Palestina zal zenden, met
de opdracht het verloren terrein terug te
veroveren.
De Iraakse premier vermeldde niet van
wie een dergelijk verzoek zou moeten ko
men maar hij deelde mede dat de
Iraakse regering vertegenwoordigd zal
zijn tijdens de conferentie van de Arabi
sche Liga te Beiroet, over de Palestijn
se kwestie. Zoals bekend heeft Irak de
bijeenkomsten van de Liga lange tijd ge-
ingevolge een verkoeling in de
en Cairo.
Over de Verenigde Arabische Repu
bliek liet Kassem zich overigens weinig
vlieiend uit. De Iraakse regering heeft
niets nagelaten, dat de betrekkingen tus
sen beide landen kon verbeteren, maar de
V.A.R. daarentegen zet de ene samen
zwering na de andere op touw, „tegen
Irak en tegen mijzelf".
Het Iraakse leger zal de Iraakse gren
zen verdedigen, en Irak zal geen duim
breed van zijn land of water afstaan.
DAMASCUS (Reuter) President Nas
ser van de Verenigde Arabische Repu
bliek heeft Jordanië tot welk land hij ge
ruime tijd toenadering heeft gezocht,
thans beschuldigd van „samenwerking
met Engeland". Volgens hem valt Jorda
nië onder de Britse invloedssfeer.
Advertentie
