FLORIADE, een levende encyclopedie
van 't wonder der natmiir
Van kiem tot krachttoont
wetenschappelijk speurwerk
I;
KONINGSHOVEN STELDEN BLOEMEN
EN PLANTEN BESCHIKBAAR
Negen wisselende
seizoenexposities
DONDERDAG 24 MAART 1960
31
Steeds boeiend
Warme maaltijden
aan lopende band
zonder vuur
PRINSES BEATRIX zal morgen langs de oeyer van de
Maas in Rotterdam de internationale tuinbouwtentoonstel
ling „Floriade" openen. Zij zal wandelen langs de reeds
ontloken krokusjes en seherp-gele trompetnarcissen. Zij zal
zich over een elektronenmicroscoop buigen om als een
professor Van Slogteren op zoek te gaan naar het gevaarlijke
virus. De kroonprinses zal de Euromast bestijgen en van
het honderdvijftien meter hoge platform af een fascinerend
uitzicht hebben over bloeiende bloemen en bedrijvige boten.
En ook zal zij langs een kabelbaan zweven over het veertig
hectaren grote tentoonstellingsterrein, dat vijf maanden lang
de natuur in al haar boeiende facetten te kijk zal stellen.
Deze tuinbouwtentoonstelling is voor ons land uniek. Nog
nimmer is alles wat groeit en bloeit op zó'n veelzijdige wijze
belicht als daar aan de Maasoever. Nog nooit ook heeft een
De heer Jac. Kleiboer zal zich na de
opening enigszins opgelucht voelen. Voor
deze „stuntman" zitten er dan een paar
jaar van voorbereiding op. Wordt de tra
ditie voortgezet, dan zal ook deze, door
de heer Kleiboer georganiseerde tentoon
stelling een groot succes worden. Want
deze ras-organisator heeft nog steeds al
leen met successen gewerkt. Hij was de
aangewezen man voor de organisatie van
dit veelzijdige evenement. Met bij voor
beeld de Ahoy en de E 55 heeft hij laten
zien hoe men een dergelijke onderneming
voor het massale publiek aantrekkelijk
kan maken.
De „Floriade" nu belooft weer de be
langstelling van honderdduizenden bezoe
kers te zullen krijgen. Al meer dan een
week staan er de hele dag door lange
rijen voor de kassa's om in het bezit van
een doorlopend toegangsbewijs te komen.
En van november af zijn dagelijks reeds
vele aanvragen uit het buitenland voor
groepsbezoeken binnengekomen. Speciale
treinen en schepen zullen de bezoekers uit
vele landen naar de Maasstad brengen.
Het opmerkelijke van deze tentoonstel
ling is haar veelzijdigheid. Inderdaad zal
zij de slagzin „Van kiem tot kracht"
alle eer aandoen. Het gehele groeiproces
zal men hier van dichtbij kunnen aan
schouwen. En wat eens voorbehouden was
aan wetenschappelijke onderzoekers, zal
nu met de nodige toelichtingen ter
kennis komen van mensen die nooit te
voren een stap in een laboratorium heb
ben kunnen zetten. Natuurlijk, die men
sen kunnen „mooi" en „prachtig" roepen
bij bloeiende tulpen, geurende kruiden of
exotische orchideeën. Maar zij kunnen ook
het ontkiemen van het zaad volgen, de
ademhaling van de bol gadeslaan en de
invloed van de kernstraling nagaan. Van
een traditionele bloemententoonstelling is
dus geen sprake. De bloemen zullen wel
iswaar een opvallende plaats krijgen,
maar de andere onderdelen van de expo
sitie zoals de tentoonstelling van groen
ten en fruit niet in hun schaduw stel
len.
Het aantrekkelijke van de „Floriade" is
ook dat zij steeds van gedaante zal ver
anderen. Zoals iente, zomer en herfst zich
isi de natuur laten gelden, zo zullen zij
ook hier merkbaar zijn. In de seizoenex
posities zal het speciale karakter van de
verschillende seizoenen in het licht wor
den gesteld. De tentoonstelling vernieuwt
zich dus geregeld en zal daarom voor de
min of meer vaste bezoekers steeds weer
boeiend blijven.
Hebben vele exposities veelal een kunst
matig karakter, met de „Floriade" is dit
niet het geval. Sommige onderdelen zijn
uiteraard nabootsingen, maar daartussen
ziet men kwekerijen in vol bedrijf. Bloe
misten uit Aalsmeer en Boskoop zullen
iedere dag weer hun heesters en planten
nalopen, kwekers uit het Westland houden
in de kassen de groei van druiven en per
ziken bij. Al een paar jaar geleden is
op het voorterrein, in de nabijheid van
museum Boymans, een boomgaard van
zo'n kleine duizend bomen geplant. In mei
zullen de bomen bloeien en later zullen
zij hun vruchten afwerpen. Ardbeien en
pruimen, komkommers en tomaten zullen
uit de kassen en van de koude grond on
der de ogen van het publiek worden ge
oogst. Al die groenten en dat fruit wor
den naar de veiling gebracht, waar de be
zoekers in de veilingbanken kunnen plaats
nemen en, als de wijzer van de klok op
de door hen gewenste plaats staat, kun
nen „afdrukken".
In de lente zullen in het Rotterdamse
stadspark de bolbloemen in de belangstel
ling staan. Niet minder dan twee miljoen
bloembollen zijn op het terrein aan de voet
van de Euromast uitgeplant. Onmiddellijk
De laatste dagen is hard gewerkt om
de tentoonstelling op tijd klaar te
krijgen. Voor de Wesllandse fruitkas
sen, die afsteken tegen het moderne
stadsbeeld, liggen kwekers nog enkele
honderden viooltjes te planten.
bij het betreden van het voorterrein via
de hoofdingang bij museum Boymans
wordt het oog getrokken door grote strak
ke perken, waarin duizenden bloemen h*ün
schoonheid zullen tonen. Alleen al om het
standbeeld van Tollens staan tweehonderd
duizend bolbloemen. De bloemen in het
grote park zullen een prachtige indruk ma
ken: zij zijn geplant in terrasvormige
perken een smaakvolle moderne aan
leg. Open-steensmuren delen dit terrein in
en zorgen voor een prachtige ruimtelijke
werking.
Bij de opening morgen staan de kro
kussen en vele narcissen in bloei. De hya
cinten kleuren reeds. Verwacht mag wor
den dat gedurende de paasdagen vele per
ken hun volle kleurenrijkdom laten zien.
De „Floriade" wordt onder meer gehou
den ter viering van het eeuwfeest van
„Bloembollencultuur" en ter herinnering
aan het feit dat vierhonderd jaar geleden
de tulp uit Klein-Azië in West-Europa werd
ingevoerd. De eerste grote binnententoon-
stelling in de Ahoy- en Energiehal is daar
om gewijd aan „Het feest van de bol
bloemen". Vol trots noemen de organisa
toren dit de grootste binnententoonstelling
van bolgewassen, die ooit is gehouden. De
Haarlemse tuinarchitect Carl van Empe-
len jr. heeft er evenals voor de bui
tenexpositie van de bollen het ontwerp
voor gemaakt. Tulpen, hyacinten, narcis
sen en kleine, soms bijzondere bijgoedge
wassen maken het verblijf in deze hallen
voor de bloemenliefhebber tot een feest.
De heer Van Empelen heeft deze binnen
tentoonstelling ingedeeld in grote gras-
vlakken met daartussen de fraai gegroe
peerde inzendingen. Prachtige felrode tul
pen wisselen het blauw van de hyacinten,
het geel van de krokusjes en de room
kleurige tinten van de tulipa's af. In het
midden van de hal is een ruim zes me
ter hoog gestyleerd vruchtbeginsel opge
steld, naar een ontwerp 'van de heer A.
W. van Driel, de ontwerper van het bloe
mencorso voor de bollenstreek.
Meer dan twaalf landen nemen met in
zendingen aan de „Floriade" deel. In de
grote „Tuin der volken" zijn onder meer
inzendingen te zien van Amerika, Frank
rijk, Duitsland en België. Deze landen
hebben ook paviljoens ingericht, waarin
voorlichting wordt gegeven over de tuin
bouw in het desbetreffende land. Opmer
kelijk is de Amerikaanse terrassentuin
met een rood geverfde bungalow, waarin
de Amerikanen thuis hun weekeinden
doorbrengen. Vermelding verdienen de
root publiek op een dergelijke wijze als op de „Floriade"
iet geval zal zijn, kennis kunnen nemen van het vakman
schap waarmee de Nederlandse tuinbouw haar gewassen
produceert, van de veredelingen ter verbetering van de
kwaliteit en van de wetenschappelijke onderzoekingen om
ziekteverwekkers machteloos te maken. Maar deze expositie
is niet alleen een Nederlandse gebeurtenis, getuige de vele
buitenlandse inzendingen en de grote internationale
belangstelling.
grote collectie orchideeën en de inzending
irissen. Voorts is er een internationale
wedstrijd voor rozenkwekers. Voor deze
en de andere inzendingen zullen interna
tionale jury's bekroningen toekennen.
Deze grootse tuinbouwtentoonstelling
biedt té veel om allemaal op te noe
men. Enkele bijzondere onderdelen ver
dienen een vermelding. In een hoekje van
de expositie waant men zich in de tuin
van Churchills landgoed Chartwell, in de
afdeling „bos en veld" komen de flora en
fauna van ons land volop tot hun recht,
voor een oud herenhuis ligt een achttien-
de-eeuwse tuin, de kruidentuin biedt en
kele zeldzame gewassen, schadelijke en
natuttige dieren roofvogels en vossen,
uilen en wilde varkens staan in hun
natuurlijke omgeving opgesteld. Tussen de
perken zijn beeldhouwwerken „van Rodin
en Maillot tot Moore en Marini".
De binnententoonstelling „Heelal en aar
de" geeft van mei tot en met september
een beeld van de energie, de kosmos, de
ruimtevaart enz. Met foto's, tekeningen en
maquettes en via televisie worden toe
lichtingen op het geëxposeerde gegeven.
De laatste dagen is enorm hard ge
werkt om de tentoonstelling op tijd klaar
te krijgen. De bouwstaking heeft enige
vertraging veroorzaakt, maar deze is niet
storend. In de komende nacht moet nog
veel werk worden verzet. Overal op het
terrein van veertig hectaren en in de ge
bouwen van in totaal 32.000 vierkante me
ter heerst de bedrijvigheid die aan de
start van dergelijke manifestaties vooraf
gaat. Kwekers stoppen nog wat heersters
de grond in, bakken met bloemen worden
in smaakvolle arrangementen geplaatst,
foto's, toelichtingen en wegwijzers worden
opgehangen. Morgenochtend om halfelf zal
van dit jachtige gedoe-der-laatste-uren
niets meer te merken zijn. Dan zullen
Prinses Beatrix en de genodigden zonder
twijfel van hun grote bewondering voor
het tentoongestelde blijk geven. Organisa
tor Jac. Kleiboer en zijn medewerkers
zullen dan weer de verzekering krijgen
dat zij een grootse onderneming tot stand
hebben gebracht.
Voor de perziken en de druiven, de
Aalsmeerse heesters en exotische
planten zijn er vele kassen gebouwd.
Zoals deze moderne kas, die het beste
van de sierteelt herbergt.
Van de 115 meter hoge Euromast af
heeft onze fotograaf deze overzichts
foto van de internationale tuinbouw
tentoonstelling gemaakt. Op de voor
grond ligt voor een oud herenhuis de
achttiende eeuwse tuin, op de achter
grond vele perken met nu nog groene
gewassen.
Een deel van de „Tuin der volken":
de Belgische inzending met een pavil
joen. Op de achtergrond de Euromast,
die vrijdag eveneens zal worden
geopend.
Op de „Floriade" in Rotterdam worden
negen wisselende seizoententoonstellingen
gehouden. Na het „Feest van de bolbloe
men" is er „De lente juicht", van 14 tot en
met 24 april. Hier worden ondermeer or
chideeën, seringen, gerbera's, vroege chry
santen, en magnolia's getoond. Begin mei
wordt de bijzondere aandacht gericht op
de Nederlandse tuin. Van 25 mei tot en met
6 juni zijn op „Exotica" vele exotische
bloemen en planten te zien. In de eerste
helft van juli bloeien de rozen. Deze ex
positie wordt gevolgd door een internatio
nale wedstrijd in bloembindkunst. Half
Augustus zullen de nieuwste gladiolen en
andere bloemisterijgewassen worden geëx
poseerd. In de eerste dagen van september
wordt een grote verscheidenheid aan dah
lia's onder de aandacht gebracht. De ten
toonstellingen worden besloten met „Herfst-
glorie". gewijd aan arrangementen van
groenten, fruit en bloemen.
Op de internationale tuinbouwtentoon
stelling in Rotterdam, die morgen door
prinses Beatrix wordt geopend, zullen de
bezoekers zich kunnen wanen in een vor
stelijke hoftuin. Europese vorstenhuizen
hebben namelijk voor de „Koningshof"
bloemen en planten uit hun eigen oranje
rieën beschikbaar gesteld. Een unieke ver
zameling, die aan deze „Koningshof" ca
chet zal geven.
Hier staan de Oranjebomen van Soest-
dijk en 't Loo. En natuurlijk groeit hier de
myrt, waarvan bij koninklijke huwelijken
bruidskransen werden gemaakt. Varens en
laurierbomen vormen de collectie van de
Belgische koning.
Uit de tuinen van de groothertogin van
Luxemburg komen enkele bijzondere ro
zen. Een grote cactustuin kon worden in
gericht dank zij de collectie uit de jardin
exotique van de Prins van Monaco. De
cacteeën staan in een rotsformatie, die de
rotsvesting Monaco voorstelt. Een Grieks
reliëf van de godin Demeter wordt omringd
door klassieke zuilen, door vijgebomen,
oleanders, olijven en de acanthus. Jacht
taferelen, foto's en voorwerpen uit de ko
ninklijke tuinen wisselen de collecties
planten en bloemen af.
In de tropische kas zijn de inzendingen
uit Suriname en Nieuw-Guinea onderge
bracht. In een omlijsting van een bonte
verscheidenheid aan tropische gewassen
staat een papoeahut, daarvoor zit een (ste
nen) Papoea met kind. In de benauwde,
warme kas, waarin een beekje stroomt,
staan de bomen van koffie, thee en kaneel.
Het is of men midden in de jungle staat,
daar tussen al deze voor ons vreemde en
exotisch-mooie bloemen en planten. Voor
de tropische kas is een verwarmde vijver
aangelegd. Deze biedt ondermeer plaats
aan de Victoria Regia.
Temidden van oudheidkundige vondsten
herleeft in een hoekje van de tentoonstel
ling het bijbelse land. Hier staan de plan
ten uit de bijbel. Zij geven iets weer van
de sfeer, die het oude bijbelse land ken
merkte. Linzen, ceders, myrten, de wijn
rank en de oleander, gierst en granaat
appel, zij vormen een illustratie van vele
bijbelse verhalen. Een Yemenitisch echt
paar zal voor een paviljoen oude smeed
kunst en weefkunst beoefenen.
De Nederlandse botanicus Carolus Clu-
sius, die vierhonderd jaar terug de tulpe-
bollen over West-Europa heeft verspreid,
wordt niet vergeten. Aan deze plantkun
dige wox-dt een speciale tuin gewijd. Dit
Een Nederlandse vinding op culinair ge
bied, die een wereldprimeur betekent, zal
voor het eerst worden toegepast tijdens de
„Floriade" in het restaurant Iglo aan de
voet van de Euromast.
Het betreft een magnetronische door
loopoven, die het mogelijk maakt com
plete, vooraf bereide en snel diepgevroren
maaltijden aan de lopende band en zonder
vuur op de juiste temperatuur te brengen.
De nieuwe vinding is vooral van grote
betekenis voor het restaurantbedrijf, sche
pen, kazernes, ziekenhuizen, enz., kortom
voor al die instellingen, waar maaltijden
in groten getale worden geserveerd. De
wachttijd voor de consumenten wordt er
aanzienlijk door verminderd.
Het proces van verhitting, zonder ge
bruikmaking van vuur, is wel van vrij
recente datum, maar niet nieuw. In dit
systeem wordt het principe van di-elektri-
sche verhitting reeds gedurende geruime
tijd met succes gebruikt.
De ovens, volgens dit principe gebouwd,
hoe waardevol ook voor de restaurant-keu
ken, vormen nog geen wezenlijke bijdrage
tot de oplossing van het probleem van de
verzorging van maaltijden op grote schaal.
Verscheidene technische problemen ston
den nog de voltooiing in de weg voor de
laatste keten in die ontwikkeling: de mag
netronische oven met de mogelijkheid
maaltijden aan de lopende band af te leve
ren. Dankzij de laatste ontwikkeling is de
keten sluitend gemaakt. En het resultaat is
de magnetronische doorloopoven.
De maaltijden kunnen hierbij in elke
gewenste variatie en op elk gewenst ogen
blik op een band worden geplaatst. Tij
dens het transport door de oven wordt in
enkele minuten het diep bevroren voedsel
(van min 25 graden celsius) op de juiste
temperatuur (80 graden celsius) gebracht.
Men hoeft maar zeven of acht minuten
op een maaltijd te wachten en kan kiezen
uit een aantal maaltijden, die aan geur,
smaak en kwaliteit weinig hebben inge
boet. Dit snel diepvriezen van bereide
maaltijden, waarbij het verlies aan vita
minen en mineralen tot het minimum
wordt beperkt, kunnen de hotels en restau
rants overlaten aan bedrijven, die hiervoor
speciaal emplooi hebben. Gezien de hui
dige moeilijkheden, waarmee vele hotels en
restaurants hebben te kampen, betekent
dit dus een aanzienlijke winst aan ruimte
in de zaak en een besparing aan keuken-
personeel.
De verhitting in de magnetronische oven
geschiedt door geconcentreerde micro
golven van 12 cm golflengte. Per uur pas
seren 150 tot 200 maaltijden de band. Het
zal duidelijk zijn, dat de naam „Iglo" voor
het restaurant bij de Euromast, niet zonder
opzet is gekozen. Enkele bekende firma's
willen dit experiment op de „Floriade"
proberen en onderzoeken hoe het Neder
landse publiek daarop reageert.
is een „kopie" van de gelijknamige hof, die
men in de Leidse hortus botanicus vindt.
De tuin biedt een verzameling kruiden,
die de botanicus eens een grote faam heb
ben bezorgd. Zij heeft een hoge stenen
muur, gemetseld van „kloostermoppen".
Wandelend over de met schelpen be
strooide paadjes, passeert men de vele ge
wassen die rond 1600 ook in Leiden bloei
den: pioenen, het prikneusje, de vuurwerk-
plant, de „gulden appel" en het alruin.
99
Niemand zal het in zijn
hoofd halen om de grond
in te kruipen om de gan
gen van wormen of mollen
na te gaan. Die mollen en
woi-men bewegen zich met
gemak in de bodem voort.
Op de „Floriade" in Rotter
dam zijn de meestal duis
tere gangen van deze dieren
na te gaan. Natuurlijk zul
len deze dieren ook op de
internationale tuinbouw
tentoonstelling het daglicht
schuwen. Toch zullen de
bezoekers de dieren kun
nen opsporen. De wormen
bijvoorbeeld hebben een
radio-actief achtereind ge
kregen. De bezoekers zullen
de „grondwerkers" met een
geigerteller op de „onder
aardse" tochten kunnen
volgen. Slaat de geigertel
ler uit, dan is de aanwezig
heid van de worm ontdekt.
Men zal daar ook kunnen
zien, hoe de bollen „adem
halen", dankzij een elektro
nenmicroscoop zal men ze
kunnen „doorlichten", men
zal de virusaaltjes kunnen
opsporen, ook de ademha
ling van de bollen kunnen
aanschouwen en verder
kunnen zien hoe de bollen
onder diverse temperaturen
groeien.
Dat wordt allemaal ge
toond op de afdeling „Van
kiem tot kracht", waar we
tenschappelijke instituten,
laboratoria en proefstations
met hun onderzoekers en
apparatuur aanwezig zijn.
Deze afdeling is leerzaam.
Men krijgt een proefsta
tion in Naaldwijk in vol
bedrijf te zien. Hier wordt
de invloed van de mens op
bijv. de groei van de toma
ten getoond. Een ijverige
perschef van de „Floriade"
weet over die tomaten on
middellijk een sterk staal
tje te vertellen. Alle toma
ten in ons land, zegt hij,
verdampen per jaar zo'n
hoeveelheid water dat
daarmee een rivier van 33
km lengte, honderd meter
breedte en twee meter
diepte kan worden gevuld.
Met dit verdampte water
zou het tentoonstellings
terrein I6V2 meter onder
water kunnen worden ge
zet. Na het aanhoren van
zo'n mededeling past alleen
maar stilzwijgen.
De perschef heeft nóg een
sterk staaltje. Wormen, zegt
hij alweer, zijn machtige
grondwerkers. Alle wormen
in ons land ..spitten" per
jaar één hectare grond tot
tweeduizend meter diepte
om. Met de door de wor
men verplaatste grond zou
het tentoonstellingsterrein
vijftig meter kunnen wor
den opgehoogd. Weer past
een stilzwijgen.
Wie niet onder deze me
dedelingen bezwijmt, wordt
mogelijk geboeid door de
fascinerende kleuren van
de in ultraviolette straling
gebrachte mineralen. Of
door de invloed van de
kernstraling op de gewas
sen, het gezondheidsonder
zoek, de bewerkingen van
het zaad, de veredelingen
en de kwaliteitsverbetering.
Het klinkt allemaal zeer
technisch en wetenschappe
lijk. Voor de vakmensen zal
het dan ook interessant
zijn. Maar dit is ook het
geval voor de oningewijden
die een laboratorium alleen
van de buitenkant hebben
gezien, want met populaire
toelichtingen worden de ge
heimen uit de kamers van
de geleerden voor een ieder
duidelijk gemaakt.
