H rrfTT I irrrrn rrn
TOPCONFERENTIE IS VAN DE BAAN
Solidaire afwijzing van
Kroesjtsjevs eisen
OPRECHTE HAARLEMSCHE COURANT
HET WEER
Heinkel Scooter
i. J. VAN KOOTEN
LONDEN IS VERBIJSTERD OVER
DE HOUDING VAN KROESJTSJEV
Kennedy zegeviert
ook in Maryland
Koopt direct van fabriek
Geen Sovjet«succes
Iets meer wind
Persconferentie op straat
In de krant van heden:
Westelijke capitulatie zou erger zijn geweest
Kroesjtsjev neemt
afscheid
President Eisenhower
werd overgeslagen
Moderne en klassieke
BANKSTELLEN
Het woord is aan
74e JAARGANG No 262 WOENSDAG 18 MEI 1960 305e JAARGANG No 110
Hoofdredacteur: Simon Koster
Adj. Hoofdredacteur: Jos L. Lodewijks
Directie, Redactie, Administratie Grote Hout- TT I I 1 Uitgave Grafische Bedrijven Damiate N.V.
Drukken] Gr. Heiligland 10. Tel. 15295. Bij- 11^ 11 I M V J 11 LJ I V 2 Vjl fr. p.p. 8.15. Losse nrs. 12 ct. Postgiro 273107,
kantoor Haarlem-N. Soendaplein, Tel. 57755 1 -■>» t n. v. Haarlems Dagblad/Opr. Haarl. Crt
Directie:
P. W. Peereboom en Mr. H. C. van der Mije
(Van onze reisredacteur W. L. Brugsma)
PARIJS, 18 mei. De topconferentie is afgelopen. Twee dagen nadat zij had
moeten beginnen, hebben Kroesjtsjev, De Gaulle, Eisenhower en Macmillan in
Parijs van een overleg moeten afzien, omdat zij struikelden over de brokstukken
van de U-2 van kapitein Powers, die op 1 mei boven de Sovjet-Unie naar beneden
werd gehaald. Kroesjtsjev eiste van Eisenhower zelfbeschuldiging, excuses, be
straffing der verantwoordelijken en de belofte, dat het nooit meer zou ge
beuren. Die laatste belofte gaf Eisenhower, de eerste drie voorwaarden waren
voor hem onaanvaardbaar en het Westen verklaarde zich daarin solidair met
hem. Onder die omstandigheden wenste de Sovjet-Unie zich aan het overleg te
onttrekken. Onder een moedeloze, grijze hemel wachtte men in Parijs gisteren
gespannen op het naderend einde, spanning, die vooral de dingen betrof, die
nu komen kunnen. Het einde kwam met een verklaring van de westelijke drie,
gisteravond opgesteld, die zei: „door de houding van de Russische premier is het
onmogelijk gebleken op de topconferentie te beginnen met het onderzoek van
de problemen, die hier besproken zouden worden. Wij betreuren het, dat deze
voor de wereldvrede zo belangrijke discussies niet plaats konden hebben. Wij
handhaven onze overtuiging, dat alle internationale vragen door vredelievende
onderhandelingen moeten worden opgelost en niet door geweld of bedreiging
daarmee. Wij blijven bereid om in de toekomst op een passend moment aan zulke
onderhandelingen deel te nemen". Dat was, naar westelijke woordvoerders
zeiden, de slotverklaring van de drie.
Een uur later publiceerden de Russen
hun laatste woord. Dat zette nogmaals de
redenen uiteen, waarom de Sovjet-Unie
niet 'zonder van de Amerikanen genoeg
doening te hebben verkregen, aan de top
konden deelnemen. Ook de Russische ver
klaring sprak van „vastbeslotenheid om
de internationale problemen door onder
handelingen aan de ronde tafel te rege
len". De Russen beschuldigden het Westen
op scherpe toon van diplomatieke manoeu
vres en deze keer niet alleen Eisenhower,
maar ook president De Gaulle kreeg er
van langs. De Russische nota zei, dat De
Gaulle maandag had voorgesteld de dag
van gisteren als „dag van overweging" te
gebruiken. Van die gelegenheid had
Kroesjtsjev geprofiteerd om met maar
schalk Malinovsky de slagvelden bij Sé-
zanne te bezoeken, waar „de eenvoudige
soldaat Malinowsky in de eerste wereld
oorlog in een Russische eenheid aan Fran
se zijde had gestreden en zijn bloed had
vergoten in de strijd tegen het Duitse
militarisme.
Kroesjtsjev en Malinovsky bevonden
zich op 120 km van Parijs, toen hun via
politie en journalisten het bericht bereikte,
dat De Gaulle om drie uur een bijeen
komst van de vier staatslieden had vast
gesteld. Kroesjtsjev was tot die ontmoe
ting bereid, mits het een preliminaire zit
ting betrof en niet een van de top. Men
gaf hem daarover, toen hij in Parijs was
teruggekeerd, geen voldoende ophelde
ring. Volgens de Russische nota werd ..de
bedoeling van deze eenzijdige westelijke
acties duidelijk, toen de Amerikaanse
woordvoerder Hagerty na afloop verklaar
de, dat het wel degelijk om een topzitting
ging, die echter niet kon doorgaan wegens
de afwezigheid van de Russische premier
en dat president Eisenhower daarmee de
Franse topconferentie als geëindigd be
schouwde.
Welke diplomatieke valsheden de Ver
enigde Staten ook mogen gebruiken om de
publieke opinie te misleiden, zij zullen niet
kunnen ontsnappen aan de verantwoorde
lijkheid door hun agressie jegens de Sov
jet-Unie de topconferentie te hebben ge
torpedeerd.", aldus de Russische nota.
Bitter einde
Dat was het bittere einde van ander
half jaar moeizaam voorbereiden, een ein
de dat, zoals men in Britse delegatiekrin
gen zei, de ontspanningspolitiek een klap
heeft gegeven, die ze misschien niet zal
overleven. Tot op het laatst bleven Mac
millan en Selwyn Lloyd een uitweg zoe
ken. Lloyd inviteerde gistermiddag nog
Gromyko en sprak vijf kwartier met hem.
Maar de uitweg werd niet gevonden. De
enige troost was, dat het onderhoud „niet
kil, maar wederzijds oprecht" verliep en
dat Gromyko de nadruk legde op Kroesjt
sjevs woorden, dat „men eerst maar eens
het opgewaaide stof moest laten wegtrek
ken in de hoop, dat men op een later
tijdstip (Kroesjtsjev sprak van zes tot
acht maanden) de draad van het overleg
weer zou kunnen opnemen". De Britten
menen, dat het Westen zich daar noodge
dwongen bij zal moeten neerleggen. Maar
achter hun manhaftige verzekering dat de
conferenties in Genève over ontwapening
en stopzetting van kernproeven moeten
doorgaan, lag bezorgdheid dat die onder
handelingen bij gebrek aan richtlijnen van
de top zullen gaan stagneren. En die be-
zorgheid richt zich nog sterker op de
kwestie-Berlijn. Naast de nog enige hoop
inhoudende Britse verklaringen, waren de
Franse commentaren uiterst koel en de
Amerikaanse neergeslagen en terugge
trokken.
Het explosiefste commentaar werd ver
wacht op de persconferentie, die Kroesjt
sjev hedenmiddag na zijn afscheidsbezoek
aan De Gaulle deze morgen en voor zijn
vertrek morgenochtend naar Oost-Berlijn
en Moskou zou geven. De westelijke staats
lieden zouden hedenmiddag om vijf uur
nog eenmaal bijeenkomen om zich over
de situatie te beraden. Dat beraad zou ver
lopen op een rijke voedingsbodem van
vragen en speculaties: zal Kroesjtsjev nu
terstond een vredesverdrag met de D.D.R.
afsluiten en West-Berlijn onder druk zet
ten? Zullen bewapeningsrace en kernproe
ven worden hervat? De tijd zal leren of
Verwachting tot morgenavond:
Veranderlijke bewolking en op
de meeste plaatsen droog weer.
Zwakke tot matige wind tussen
noord en oost. Morgen dezelfde
temperaturen als vandaag of iets
hogere.
Volledige weerrapporten op pagina twee.
de bezorgdheid daaromtrent gegrond is.
Men kan uit Kroesjtsjev openingsverkla
ring echter ook zeer wel opmaken, dat hij
inderdaad van zins is deze problemen
voorlopig in de ijskast te laten. Zijn ko
mende bezoek aan Oost-Berlijn zal de eer
ste indicatie geven welke richting de Sov
jet-Unie in de komende spannende maan
den wil inslaan.
BERLIJN (Reuter) Hermann Axen,
hoofdredacteur van „Neues Deutschland",
het officiële dagblad der Oostduitse com
munistische partij, heeft aan zijn blad ge
meld dat er geen afzonderlijk vredes
verdrag met Oost-Duitsland zal worden ge
sloten, voordat er een vredesconferen
tie is gehouden. Hij beschreef de geruch
ten. die te Parijs de ronde doen zelfs als
„onzin".
„Een vredesverdrag kan alleen, na on
derhandelingen, worden ondertekend op
een vredesconferentie, die wordt bijge
woond door alle landen, die hiertoe gerech
tigd zijn. De Sovjet-Unie en andere landen,
die dit wensen, zullen slechts dan een vre
desverdrag met Oost-Duitsland sluiten,
wanneer onderhandelingen met de twee
Duitse staten, om tot een dergelijk verdrag
te komen, mislukt zijn," aldus Axen,
Hij voegde hieraan toe: „ik wil hier ech-
terwel zeer duidelijk de woorden herha
len, die kameraad Ulbricht reeds acht
dezer heeft geuit, namelijk dat wij niet
eeuwig op een vredesverdrag zullen wach
ten. Wij hebben, overeenkomstig het in
ternationale recht en het uno-handvest
recht op een vredesverdrag aldus de
hoofdredacteur van „Neues Deutschland".
Advertentie
HOUTPLEIN 18-20 - TELEF. 16615 - 12000
Koningin Juliana is gisteren haar
tweedaagse bezoek aan Zeeland be
gonnen in Middelburg, waar zij onder
meer het herbouwde Provinciehuis
opende en, des avonds, de première
bijwoonde van het klank- en licht
spel „Schrijn van zwaard en kluis" dat
iverd opgevoerd in de gangen van het
eeuwenoude Abdijcomplex, 's Mid
dags beproefde zij, onder groot enthou
siasme van de duizenden kijkers, haar
geluk bij het ringsteken per sjees, ge
zeten naast de winnaar van deze tra
ditionele ringstekerij, Tinus Koole uit
Sint Laurens.
Kroesjtsjev (zie pijl) geflankeerd door
zijn ministers Malinovsky (Defensie) en
Gromyko (Buitenlandse Zaken) hield
gisteren voor het gebouw van de Rus
sische ambassade aan de Rue de Gre-
nelle te Parijs een persconferentie.
Over gebrek aan belangstelling had de
Russische premier, ondanks de onge
wone plaats, geen gebrek. Deze opname
werd gemaakt toen hij lachend en met
een brede armzwaai afscheid nam van
zijn vragend en fotograferend gehoor
en zich gereed maakte om de ambas
sade weer binnen te gaan.
Va g
Weerrapporten 1, 2
Uit het binnenland2, 4, 5, 11
Van Dag tot Dag3
Op de Praatstoel 3
Buitenlands nieuws 3, 6', 11
Kunst 5
Agenda van Haarlem en IJ mond 7
Uit stad en omgeving7
Feuilleton13
Horen en Zien 13
Garcia de Leon13
Beeldverhalen 13
Economisch nieuws 15
Beurs 15
Scheepsberichten 15
Sport 17
Dit nummer beslaat uit
twintig pagina's
Advertentie
Uitsluitend de allernieuwste
Verhuur z. ch. - 3. v. d. L U B B E
SOPHIASTR. 25 - HAARLEM - TEL. 10002
(Van onze correspondent in Londen)
De mislukking van het topgesprek wordt
in Londen buitengewoon tragisch ge
noemd, maar indien de prijs voor het
doorgaan ervan een capitualitie voor
Kroesjtsjev zou hebben betekend, achten
ook hier velen het beter dat hij naar huis
terugkeert. Hoewel zijn houding misschien
zal veranderen is Kroesjtsjevs tactiek
vooral te laken omdat hij elke poging om
een compromis te vinden zo moeilijk en
misschien wel onmogelijk heeft gemaakt.
Het falen van de topconferentie kan een
hervatting van de bewapeningswedstrijd
betekenen, maar een wijken voor Kroesjt-
PARIJS. Kroesjtsjev heeft vanochtend
afscheidsbezoeken gebracht aan premier
Macmillan en president De Gaulle en pre
sident Eisenhower opnieuw genegeerd.
Terwijl Kroesjtsjev met Gromyko en Ma
linovsky zijn bezoeken aflegde, kwamen
aan de Quai d'Orsay de westerse ministers
van Buitenlandse Zaken bijeen, voor een
bespreking van de houding welke de wes
telijke Grote Drie thans, na het mislukken
van de topconferentie en het hervatten
van de koude oolog, tegenover de Sovjet-
Unie en het communisme dienen aan te
nemen.
Eisenhower had in de Amerikaanse am
bassade twee uur gewacht op beter weer
voor een helikoptervlucht naar Chartres,
en op een mogelijk telefoontje vanuit de
Russische ambassade. Toen Kroesjtsjev
bij Macmillan was geweest, kreeg Eisen
hower bericht dat een ontmoeting met
Kroesjtsjev opnieuw uitgesloten was zo
lang hij geen verontschuldigingen zou aan
bieden en op die boodschap vertrok de
presidem voor een autorit.
Toen Kroesjtsjev het Elysée verliet,
steeg er uit de menigte toeschouwers bij
het geoouw een luid gefluit en geloei op.
Een Amerikaanse woordvoerder heeft zich
laten ontvallen dat de drie westelijke re
geringsleiders „walgen" van het Russische
optreden. Zijn Franse en Britse collega's
hebben deze harde woorden niet tegenge
sproken.
BALTIMORE (UPI) Bij Democrati
sche voorverkiezingen in de Amerikaanse
staat Maryland heeft de roomskatholieke
kandidaat voor het presidentschap, sena
tor Kennedy uit Massachussets, opnieuw
een tegenkandidaat verslagen. Toen in de
meeste kiesdistricten de stemmen geteld
waren, had Kennedy 193.320 stemmen, ter
wijl Senator Wayne Morse uit Oregon er
47.073 kreeg.
NEW YORK (Reuter) Belangrijke
figuren in de Democratische partij doen
op het ogenblik pogingen om Adlai Ste
venson Democratisch kandidaat voor het
presidentschap te maken, zo schrijft de
Democratische New York Post. Het
blad zegt dat de leiders van de partij van
mening zijn dat er met het oog op „ernsti
ge ontwikkelingen" in Parijs een man
naar voren geschoven moet worden „met
de rijpe ervaring in buitenlandse aangele
genheden", die Sevenson bezit.
sjev zou wellicht erger geweest zijn, om
dat het Moskou zou hebben gesterkt in
de mening dat dreigementen helpen. De
Labouroppositie is het eens met de Brit
se regering dat Kroesjtsjev er de schuld
van draagt dat het topgesprek in de kiem
gesmoord is.
Kroesjtsjevs onverzettelijkheid was een
volledige verrassing voor Macmillan. De
persoonlijke boodschap die hij de vorige
week van de Russische leider ontving be
vatte niet de minste aanwijzing dat er
sprake zou zijn van een ultimatum aan
Eisenhower. Integendeel, Kroesjtsjevs me
dedeling werd in Londen juist als een
gunstig teken beschouwd voor de topcon
ferentie, ondanks het spionage-incident.
De „Times" zegt dat hoewel Kroesjt
sjev naar Parijs kwam om te onderhan
delen hij de conferentie no; vandaag kan
redden. Het blad plaatst deze zin echter
tussen haakjes en gelooft er daarom zelf
nauwelijks in. Ofschoon er aanvankelijk
een reden was voor Kroesjtsjevs woede
en het ultimatum dat hij in zijn bagage
had gestopt was er geen excuus voor zijn
optreden. De manier waarop hij de dag
doorbracht was een belediging voor het be
ginsel van internationale onderhandeling in
het algemeen en van onderhandeling aan
de top in het bijzonder. Het zijn miljoenen
overal ter wereld die vandaag onthutst
zijn, niet „reactionaire kringen", „spion
nen of oorlogsophitsers", aldus de Times
Kroesjtsjev is intelligent genoeg om te
begrijpen dat door uitstel ,-an de conferen
tie de situatie alleen maar verergerd
wordt. Het zal moeilijker zijn het ijs van
de koude oorlog voor de tweede maal te
breken.
Ook de Times helt over naar de theorie
dat zich in Rusland een machtsverschui
ving heeft voltrokken en dat Kroesjtsjevs
optreden geen rechtstreeks verband houdt
met het U-2-incident. De enige remedie
is dat het Westen bij elke serieuze gele
genheid zijn wil om te onderhandelen her
haalt.
De westelijke leiders hebben er meer dan
ooit belang bij om redelijk te zi.in. Het
denkbeeld van de topconferentie heeft wor
tel geschoten en kan opnieuw opbloeien
aldus eindigt de Times in een vlaag van
optimisme, hoewel het hoofdartikel tot ti
tel draagt „Op de rand van de afgrond"
Advertentie
dat scheelt u 20 a 30 'Ie op de prjjs.
Ziet en vergelijkt onze prijzen.
Meubel toonkamers
Westerhoutpark 8, Haarlem, Tel. 18840
Advertentie
BARTEUORISSTR. HAARLEM TEL. 13439
LEIDSESTRAAT (BIJ KONINGSPLEIN) AMSTERDAM TEL..223596.:.
E. H. C h a p i n
Niet in machtige prestaties, doch in het
dragen van leed toont de mens zijn
goddelijke grootheid en zijn verbonden
heid met Gods oneindige grootheid.
NYLON REGENJASSEN ƒ49.75
Hoe men de zaak ook bekijkt, men kan
het resultaat van Kroesjtsjevs Parijse ma
noeuvres, die het houden van de topconfe
rentie onmogelijk hebben gemaakt, niet als
een diplomatiek succes voor de Russische
premier zien. Hij moge dan nog zo handig
hebben gegoocheld met de politieke mo
gelijkheden hem geboden door het recente
vliegtuigincident, het internationale pu
bliek heeft hij daarmee niet zó kunnen
beetnemen dat het vergat, met goochel
trucs te maken te hebben.
Het is zelfs de vraag of het publiek in
de communistische landen, dat in zijn
kranten alleen de door het Kremlin ge
sanctioneerde versie van de Parijse ge
beurtenissen te lezen krijgt, er wel hele
maal inloopt. Want maandenlang heeft
Ki-oesjtsjev gehamerd op het thema dat
een topconferentie het enige middel was
om tot verzekering van de wereldvrede te
komen en hij heeft daarbij steeds duide
lijk laten uitkomen dat h ij en alleen h ij
de geestelijke vader van dat plan was. Hij
heeft daarmee de volken van de communis
tische landen, en trouwens ook andere, de
gedachte opgedrongen dat het totstand
komen van die conferentie een groot succes
voor hem en voor de Sovjet-diplomatie
was. Zelfs als de Sovjet-pers en radio nu
beweren dat de conferentie mislukt is door
de „onverzoenlijke" houding van president
Eisenhower, zullen Kroesjtsjev en de zijnen
dat aureool om hun hoofden toch moeilijk
kunnen behouden.
Maar dat is, voor ons in het Westen al
thans, niet zo belangrijk. Veel belangrijker
is het dat Kroesjtsjev zichzelf nu ook be
roofd heeft van de reputatie, met hart en
ziel voorstander te zijn van het vreedzaam
naast-elkaar-bestaan van Oost en West en
van beëindiging van de koude oorlog, een
reputatie die hij zelf met zoveel zorg en
behendigheid had opgebouwd. Met één slag
heeft hij een einde gemaakt aan de eerst
door hem gecreëerde illusie, dat de Sovjet
regering niets liever wilde dat een politiek
van verdraagzaamheid voeren en een
streep halen door alle oude rekeningen,
als het Westen daar ook maar bereidheid
toe toonde.
Het Westen hééft die bereidheid getoond,
maar daarbij wilde het niet zó ver gaan,
West-Berlijn op een gouden schotel aan
Kroesjtsjev aan te bieden. Misschien is dat
de voornaamste reden geweest van Kroesj
tsjevs onzinnig gedrag in Parijs: dat hij de
conferentie liever bij het begin torpedeerde
dan eraan te moeten deelnemen met het
vooruitzicht, inzake Berlijn zijn zin niet te
krijgen. Want men kan moeilijk aannemen
dat de handige politicus Kroesjtsjev serieus
heeft gemeend, Eisenhower tot een voetval
te kunnen dwingen met betrekking tot een
kwestie van spionage een gebied waarop
de Russen zelf sinds jaar en dag zoveel
boter op het hoofd hebben! Als hij inder
daad ernstig aan het succes van die af
persingsmanoeuvre zou hebben geloofd, en
dus welbewust het risico had genomen dat
aan dat hoge spel vast zat, zou hij daarmee
alleen hebben bewezen, zijn eigen handig
heid schromelijk te hebben overschat.
Maar waarschijnlijker is dat hij dus aan
zijn huidige (oneervolle) aftocht vóór het
begin van de conferentie de voorkeur heeft
gegeven boven een aftocht na een voor
hem onsuccesvolle beëindiging ervan. Wat
heeft hij daar dan echter mee bereikt?
Misschien dat zijn persoonlijke positie thuis
er minder door verzwakt is althans als
de Russen zijn voorstelling van het ver
loop van zaken voor zoete koek aannemen.
Wat de positie van zijn land betreft zal hij
er evenwel weinig lauweren mee kunnen
oogsten.
Want ten eerste heeft hij ervoor gezorgd
dat de leiding van de Amerikaanse geheime
dienst (of wie anders verantwoordelijk was
voor de ongelukkige verkenningsvlucht
aan de vooravond van de conferentie) ge
slaagd is in de opzet. Eisenhowers vredes
politiek te doorkruisen. Ten tweede heeft
hij door zijn beledigende houding niet al
leen jegens Eisenhower maar ook jegens
Macmillan en De Gaulle de onderlinge ver
bondenheid van dat driemanschap ver
sterkt. En ten derde heeft zijn tactiek ertoe
geleid dat het Westelijke wantrouwen om
trent de Russische bedoelingen weer is
aangewakkerd, waardoor de Westelijke
eensgezindheid opnieuw groter is geworden
(zoals uit de spoedbijeenkomst van de
Noordatlantische Raad deze week on
getwijfeld za' blijken).
Alles bijeen genome is de mislukking
van Parijs dus wel een slag voor de inter
nationale politieke situatie, maar geen een
zijdig nadee, voor het Westen. Dat de
Sovjet-Unie er ook maar iets mee is op
geschoten. gelooft misschien alleen Kroesj
tsjev zelf.
Simon Koster