De Kardinaalsmuts en Sint Jan
IN AMSTERDAM WORDEN - OP MAAT EN NAAR WENS -
HONDERDEN PASKLARE BIBLIOTHEEKJES GEMAAKT
ARABISCHE WEERSTAND TEGEN
VAN „EXODUS"
VERFILMING
IN ISRAEL
ZATERDAG 11 JUNI 1960
Erbij
PAGINA TWEE
GENET ZONDER GENE IN „LE BALCON
REIZENDE BIBLIOTHEKEN
BIEDEN HET PLATTELAND
GOEDE LECTUUR
EEN SCHRIL POLITIE-FLUITJE door
boort plotseling de lome middagrust in
een Arabisch dorp. Een harde oorlogs
scène speelt zich voor onze ogen af. Van
af de balkons en daken van het ontruim
de straatje houden de Arabische dorps
bewoners, Israëlische toeschouwers en
buitenlandse journalisten hun adem in.
Bliksemsnel rennen Joodse soldaten met
stenguns de hoek om onmiddellijk ge
volgd door robuuste en strijdlustige jon
gens en meisjes eveneens in kaki uniform
en gewapend met brenguns, handgrana
ten en pistolen. De voorhoede rent ver
der, dekking zoekend langs de rhüren van
de uit grove steenblokken gebouwde hui
zen. De eerste houten deur, leidend naar
een gemoedelijk Arabisch hofje wordt
bereikt en ingetrapt. Binnen een halve se
conde is de pin uit de handgranaat. Een
zwaai, een ontploffing en de rode vlam
men en later de rookwolken laaien op.
Wéér rennen en wéér de korte pauze
voor een tweede handgranaat. Accuraat,
deskundig, kammen de Israëliërs het
blijkbaar verlaten dorpje uit. Binnen drie
seconden zijn ruim veertig jongens en
meisjes de nauwe straat doorgerend. Er
gens miauwt in paniek een kat. „Haal
die kat er uit en gooi de eerste handgra
naat. eerder. Geen aarzeling, trap in die
deur. Over", roept. Otto Preminger de
directeur-regisseur van „Exodus". In het
Hebreeuws volgen voor de „spelers", al
len recruten van het leger, de aanvullen
de commando's. De aanwijzingen voor dit
stuk verfilmde realiteit geeft kolonel Riv- levens-echte scènes niet elders, in Holly-
lin, de militaire Israëlische adviseur, die Wood, hadden verfilmd kunnen worden.
ervoor zorgen moet, dat de Joodse mili
taire acties, zoals beschreven in het boek DE LINKS-SOCIALISTISCHE partijpers
„Exodus" van Leon TJris, in de film niet en het links-socialistische Arabische par-
aan „echtheid" inboeten. lementslid hebben in een open brief ge
protesteerd tegen de verfilming van
EEN JAAR LANG is het boek Exodus „Exodus", omdat naar hun mening de
reeds een „bestseller" in Amerika en in Joods-Arabische verhoudingen hierdoor
vele landen volgde de vertaling van het worden geschaad. Pamfletten en dreig-
geromantiseerde Joodse epos der twintig- brieven uit Nazareth volgden hierop. De
Rustpauze tussen verfilmingen van de
episoden 'uit de Joods-Arabische strijd.
Jongens en meisjes luisteren naar aan
vullen de instructies.
sloot men tot de verfilming van 't boek in
de straten van de machtigste „clan".
REEDS WERDEN NA Kfar Kana el
ders in het land fragmenten van het boek
op dramatisch-visuele wijze in kleuren
HET ZAL U ONGETWIJFELD al zijn
opgevallen hoe er op vele plaatsen in het
duin struiken staan met takken en twijgen
die in plaats van, bladeren alleen maar
grote massa's van een wit of lichtgrijs
spinsel dragen. Dat spinsel is bijzonder
sterk en taai, misschien alleen maar ge
vuld met verspreid liggende kleine, zwar
te korrels, maar wellicht ook op sommige
plekken nog groene blaadjes van de struik
omgevend. Dan is er in de buurt van die
bladeren zeker nog meer te vinden, na
melijk een aantal kleine, lichtbeige rups
jes die een aantal donkere stippen op hun
huid dragen. Zij zijn de boosdoeners, die
de struiken zonder uitzondering kardi
naalsmutsen spinsel voor bladeren heb
ben gegeven: larven van de beruchte kar-
dinaalsmutsmot.
HET LIJKT in het voorjaar wel of ze
zomaar uit het niet te voorschijn komen,
doch ze waren er de hele winter al. Want
in de vorige nazomer zijn deze kleine veel
vraten uit het ei gekropen, hebben zich
toen al spoedig verborgen in kleine spin-
seltjes tegen de takken, en pas toen het
jonge blad verscheen lieten ze zich goed
kennen. In kleine horden kropen ze naai
de sappige jonge blaadjes en het eerste
wat ze deden, was daar kleine spinsels
omheen maken, een puike afweer tegen al
le insektenetende vogels van het duin. On
middellijk na gedane arbeid ging het rup
senvolk toen het blad te lijf met e<?n ijver,
die al heel spoedig het opzoeken van vers
groen noodzakelijk maakte. Wel, en dat
deden deze rupsen eenvoudig door nieuwe
bladeren in hun spinselnest te betrekken
en die dan, steeds degelijk tegen de vo
gels beschermd, binnen het eigen nest te
verorberen. Zo hebben de nesten zich te
gelijk met het aanboren van nieuwe voed
selbronnen steeds uitgebreid, uitgebreid,
ste eeuw, het lijden, strijden en het be- in Kaïro geboren Grieks-Katholieke aarts- omgezet. Toen de lange rij van jeeps,
reiken van de nationale vrijheid in een bisschop van Galilea, mgr. Hakim, ver
eigen tehuis. De hoofdambtenaren die al- klaarde echter na met Preminger gespro-
hier het buitenlandse toerisme moeten be- ken te hebben en na lezing van het
vorderen zijn ervan overtuigd, dat een draaiboek, dat hij als Arabier in de ver
montagewagens en luxueuze privé-auto's
met bekende filmpersoonlijkheden en jour
nalisten Kfar Kana verlieten, scheen de
rust weer te keren. De bewoners der tij
tot er alleen nog maar spinsel was en
helemaal geen blad meer.
OVERIGENS, de bescherming tegen
rupsenminnende vogels moge nog zo ef
fectief zijn, de kleine kardinaalsmutsvre-
ters kunnen ook een noodmaatregel toe
passen om aan al te lastige belagers
te ontkomen. En voor zo'n lastige indrin
ger zoudt u dan wel eens kunnen spelen.
Zoek maar een plek op waar wat rups
jes bij elkaar zitten en begin daar hun
nest eens stuk te trekken. Let op wat er
gebeurt! De diertjes beginnen zich snel
van de aangevallen plaats te verwijderen,
en dit steeds achteruitlopend. Ze werken
zich zelfs helemaal naar buiten laten zich
vallen en blijken dan aan heel dunne spin
seldraadjes te hangen - kop omhoog, want
het spinsel komt uit hun bek. U denkt
misschien, dat zo zo open en bloot in de
lucht zwevend extra kwetsbaar zijn, maar
dat valt mee. Een mees of een tapuit,
die met verrassende handigheid takken
en bladeren afstropen, weten zo'n in de
lucht hangend rupsje niet goed te pakken;
en buitendien hebben ze een grote afkeer
van de kleverige, maar nauwelijks zicht
bare draden.
INTUSSEN VRAAGT U zich misschien
af wat dit hele verhaal over de kardinaals-
raust en zijn rupsen nu eigenlijk met Sint
Jan te maken heeft. Dat zou u eigenlijk
het beste zelf kunnen vaststellen door om
streeks de naamdag van deze heilige
dat is op 24 juni de rupsennesten te
gaan onderzoeken. Dan zult u het met ei
gen ogen zien: er is geen rupsje meer te
vinden. Ze hebben zich allemaal verpot in
kleine, natuurlijk zelfgesponnen, cocons.
Menige kardinaalsmuts heeft geen blaad
je meer over, maar het is ook gedaan met
de vreterij. En na de 24 ste juni verschijnt
aan menige boom en struik (waaronder
ook de kardinaalsmuts) het zogenaamde
Sint Janslot. Er begint dan een nieuwe
groeiperiode, er komt jong blad aan ver
se loten en weldra staat elke eerst zo ge
havende kardinaalsmuts er weer fleurig
Rupsen van de kardinaalsmutsmot in hun
spinselnest; de zwarte korrels zijn uit
werpselen.
bij. Het volkomen kaalscheren door de
rupsjes schijnt weinig kwaad te hebben
gedaan.
IN DE LOOP van de zomer zullen de
in de cocons verborgen poppen uitkomen.
Dan zijn de kardinaalsmutsmotten vol
groeid en weldra ziet u hen op allerlei
bloemen honing halen; veel bijvoorbeeld
op de munt in de berkebosjes. Het zijn
aardige witte vlindertjes van ruim een
centimeter en u kunt ze onmiddellijk her
kennen aan de zwarte stippen op hun voor
vleugels (twaalf op iedere vleugel). Behal
ve honing zuigen doen ze natuurlijk nog
iets anders: eitjes leggen. Uit deze eitjes
komen jonge rupsen. Die spinnen zich in
tegen de winter. En in de volgende lente
begint het hele verhaal opnieuw. Tot
vreugde van de kardinaalsmutsmotten en
zonder noemenswaardige schade voor hun
gastheer!
Kees Hana
niet onaanzienlijk aantal toeristen dit anderde tekst geen beledigende passages delijk ontruimde huizen hadden een goed
jaar, na lezing van „Exodus" besloten Is- voor de Arabische bevolking had gevon-
rael te bezoeken. Men gelooft hier, dat het den. Inderdaad werden enige passages
boek van Leon Uris bovendien een beter weggelaten of herschreven. Bij vele, wel
begrip of zelfs waardering heeft bevorderd willende Arabieren in Israel komt men er
bij wat men de buitenlandse opinie zou echter eerlijk voor uit, dat dit soort le-
kunnen noemen. Men is hier zeer gevoe- vensechte verfilming beter elders had kun-
honorarium ontvangen en de eigenaars
der daken waarop wij stonden hadden met
succes voor iedere standplaats 20 per
persoon geëist en verder nog een kleine
som voor de lucht boven het dak, die
hen blijkbaar ook toebehoorde! Op het
lig voor begrip en erkenning ondanks de nen gebeuren en juist niet in Israel, waar dorpspleintje zaten de mannen opgewekt
vaak branieachtige zelfverzekerdheid van veel gekwetst Arabisch eergevoel, frustra- met elkander te praten. Niets verried in
menige Israëliër. Velen hebben de onze- tie en moedeloosheid nog maar half ver- gelaat en houding hun gedachten en emo-
kerheden uit een recent verleden nog niet werkt of verdrongen is. De keuze van het ties. De Hollywoodse sterren waren reeds
overwonnen en het „maling hebben aan dorpje, waar Christus volgens het bijbel-
wat anderen denken" is vaak een sublima- verhaal zijn eerste wonder verrichtte en
tie van oude minderwaardigheidsgevoe- water in wijn veranderde, is ook om een
lens. Te midden van een vijandige Arabi- andere reden een ongelukkige keuze: van
sche wereld, en een nog steeds harde le- de tijdens de laatste algemene verkiezin-
vensstrijd om een nationaal voortbestaan gen uitgebrachte elf honderd geldige stem- geschiedenis, welke de Arabieren niet met
werd het. goed ontvangen en gelezen boek men, gingen er ruim vierhonderd naar trots zoals de Joden dit doen, langzamer-
.Exodus" een onverwachte promotor van de communistische partij. Drie stammen
lang verdwenen toen wij nog eens naar
Kfar Kana terugkwamen en merkten dat
de baan van deze meteoren een vlam-
mend-pijnlijke herinnering had achtergela
ten aan een episode uit de hedendaagse
goodwill.
VOOR HET EERST wordt 'n grote Ame
rikaanse speelfilm (in kleuren) met een
selecte en internationale groep van ac
teurs en filmpersoonlijkheden bijna uit
sluitend in Israel verfilmd. De Israëlische
regering helpt waar zij kan bij de ver
filming van „Exodus". In al dat enthou
siasme om het feit tevens, dat wellicht
uit dit experiment een Israëlische film
industrie zal voortkomen, heeft men nage
laten zich voldoende in te leven in de ge
voeligheden van de Arabisch-Israelische
bevolkingsgroep. In het boek komt onder
meer een scène voor waarin Ari Ben
Cana'an, de centrale figuur en vrijheids
held (gespeeld door Paul Newman) het
dorp van zijn Arabische boezem- en jeugd
vriend moet verwoesten. Voor de verfil
ming van deze tragedie koos Otto Pre
minger het schilderachtige Arabische
dorp Kfar Kana, het bijbelse Cana'an uit,
in de nabijheid van Nazareth. Otto Pre
minger, de regisseur van onder andere
„Bonjour Tristesse" en ..Anatomy of Mur
der" houdt niet van Hollywoodse decors.
Maar menig toeschouwer op de daken
van Kfar Kana vroeg zich af, of dit soort
leven bovendien in voortdurende onder
linge strijd en na lang onderhandelen be-
hand hebben trachten te accepteren.
Mirjam Gerzon
Een kardinaalsmuts vóór Sint Jan. Spinsel
in plaats van bladeren
AAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAA
Onze tuin- en kamerplanten
CORYTHOLOMA of Gesneria macran-
tha. kent de liefhebber van bloemen en
planten beter als Pijpje lak; een mooie en
rijk bloeiende kamerplant; waarvan men
vrijwel de hele zomer plezier kan hebben.
De plant kan niet tegen de felle zon en
men zal haar dus wel een weinig moeten
beschermen en ook voor een venster op
het oosten zal men haar tegen elf uur toch
nog wel even moeten beschermen, Het
plantje wordt niet zo groot; het kan ook
nog wel in de smalle vensterbank ge
kweekt worden. Ze moet vrij veel water
hebben; de potgrond dient men dus nor
maal vochtig te houden en het is wel nut
tig haar ook, wekelijks een weinig te be
mesten en voor dit doel kan men gebruik
maken van de bekende kamerplanten-
kunstmest. Dit plantje kunt u ook over
houden; in de potgrond zit het ronde
knolletje en als de plant na de bloei nog
een week of vier aan de groei gehouden
wordt kan men haar langzamerhand laten
afsterven en dan wegzetten in de kamer-
kast. Vroeg in het voorjaar neemt men het
knolletje uit de pot en zal men alle oude
en droge grond moeten verwijderen; men
geve er verse bloemistengrond. voor in de
plaats en dan kan ze opnieuw opgekweekt
worden.
G. Kr om dijk
ALS U IN AMSTERDAM op nummer
45 van de Nieuwe Keizersgracht uw hoofd
in de nek gooit en omhoog tuurt naar de
derde verdieping, ziet u kist na kist naar
buiten en langzaam naar beneden komen.
Zij gaan door heel het land, van Nes op
Ameland tot Drimmelen in Noord-Brabant
van Blitterswijk in Limburg tot Holysloot
in Noordholland. Een heel normale en te
gelijk unieke lading is het, die de vracht
rijders uit dit pakhuis aan een van Am
sterdams oude grachten naar alle delen
van het land vervoeren. Iedere kist bevat
namelijk boeken, romans, „detectives",
populair-wetenschappelyke werken, jeugd
boeken enzovoorts. Het is de sortering die
deze lading uniek maakt: iedere kist be
vat een „miniatuur-bibliotheek", waarvan
de samenstelling volkomen afgestemd is
op de vraag van de lezers in de plaats
van bestemming, compleet met catalogi,
uitleenkaarten en wat er al niet meer bij
een „echte" bibliotheek komt kijken. Wij
zijn het oude pakhuis binnengegaan en
hebben ons in een eeuwig draaiende be
weging tegen de zware carboleumlucht in
naar de derde verdieping geworsteld, ter
wijl wij intussen ons hart vasthielden dat
het gebouw onder onze voeten zou instor
ten. Toen wij niet hoger konden vertelde
een eenvoudig naambordje ons dat wij
aangeland waren in de „Centrale Vereni
ging voor Reizende Bibliotheken."
„De Centrale Vereniging voor Reizende
Bibliotheken, een neutrale instelling, stelt
zich ten doel het platteland van goede lec
tuur te voorzien," vertelde ons mej. J.
M. van Hasselt, de secretaresse-penning
meesteres. De bibliotheek telt op het
ogenblik ongeveer 65.000 boeken en iedere
woongemeenschap (dorp, gehucht, gevan
genis, bejaardentehuis, vakantiekolonie),
die de wintermaanden lezend wil doorbren
gen kan een collectie boeken bij de ver
eniging aanvragen. Op het ogenblik zijn
er reeds 380 afdelingen in alle delen van
het land en aan de 15.000 lezers werden
in de loop van het vorige jaar ongeveer
55.000 boeken uitgeleend. „Omdat natuur
lijk een en hetzelfde boek door verschil
lende personen gelezen wordt komen we
aan een totaal van ongeveer een kwart
miljoen uitleningen per jaar," ging onze
gastvrouw trots verder". De vereniging
bestaat reeds veertig jaar als zelfstandig
orgaan vroeger was het een onderaf
deling van de Maatschappij tot Nut van
't Algemeen en is nog steeds groeiende,
ondanks de oprichting van verschillende
„Centrale Provinciale Plattelands Biblio
theken," die uiteindelijk ons werk op het
terrein van het platteland overbodig zullen
maken." Het bestuur van de vereniging
is tegelijkertijd verheugd en bezorgd over
deze groei. Verheugd omdat eruit blijkt,
dat er steeds meer gelezen wordt, ook op
het platteland. Bezorgd echter omdat het
haar reeds nu moeite kost om aan alle
aanvragen te voldoen.
BEHALVE SUBSIDIE van enkele pro
vincies ontvangt de vereniging sinds een
jaar na haar oprichting, in 1920, ook rijks
subsidie. Deze subsidie is echter geba
seerd op een bepaald bedrag voor elke
1000 inwoners in gemeenten met minder
dan 5000 inwoners. Door de groei van de
bevolking neemt het aantal gemeenten die
dit aantal nog niet bereikt hebben echter
steeds af. Terwijl de vex-eniging gx-oeit en
de aantallen boeken dus mee moeten
groeien, bx-okkelt de rijkssubsidie steeds
meer af. Mej. Van Hasselt zegt dat de
subsidievooi-waarden in beton gegoten zit
ten.
HET AANVRAGEN van een collectie ge
schiedt vrij eenvoudig. Gewoonlijk treedt
een onderwijzex-, pastoor, predikant, no
taris, maatschappelijk werkster op als
„beheei'der". Zij verrichten hun werk be-
langeloos en nemen de verantwoording
voor de bibliotheek op zich. De beheerder
vermeldt bij zijn aanvraag zoveel moge
lijk aard en karakter van de lezers en
met deze gegevens als leidraad begint
men op de Nieuwe Keizersgracht dan met
de samenstelling van het bibliotheekje, dat
kan variëren van 25 tot 400 boeken, af
hankelijk van het aantal lezers. Men krijgt
enigszins een indruk van het werk dat hier
verzet wordt, als men de verschillende
wensen van de 380 beheerders hoort. De
ene gemeenschap wil reisbeschrijvingen,
de andere juist géén reisbeschrijvingen,
de een wil „christelijke" boeken, een an
der „katholieke", of boeken zonder reli
gieuze inslag, vertaalde, niet vertaalde,
jeugdboeken, streekromans, „detectives",
liefdesromans, avonturenx-omans enzovoort,
Met schaar en lijmpot wordt de strijd
tegen de vetvlekken aangebonden. Elk
boek krijgt een nette omslag. Voor deze
meisjes is het hei werk van een ogenblik.
in alle mogelijke (en onmogelijke) varia
ties. Daarbij komt nog, dat het secreta
riaat ervoor te zorgen heeft dat een be
paalde afdeling in vijf opeenvolgende ja
ren niet dezelfde boeken toegezonden
krijgt.... Het is een enorme uitzoekerij!
EEN NIEUWIGHEID van de laatste ja
ren bij de Centrale Vereniging is de
„vakbibliotheek". Deze collectie bestaat,
het woord zegt het reeds, uit vakboeken
en van de mogelijkheden die deze biblio
theek biedt wordt al een druk gebruik
gemaakt. Het is waarschijnlijk dat het ac
cent van de activiteiten van de vex-eniging
in de verre toekomst wanneer de cen
trale Provinciale Plattelands Bibliothe
ken haar overbodig zal hebben gemaakt
naar deze afdeling vex-legd zal worden.
Nog niet zo lang geleden wex-d elk boek
met het bekende bruine, onsympathiek
aandoende, kaftpapier tegen vlekken en
andere veronti-einigingen beschermd. De
Centrale Vereniging gaat echter ook hier
in met haar tijd mee en tegenwoox-dig
wodt elk boek dan ook in een net plastic
jasje gestoken.
De titels blijven leesbaar en het geheel
doet hiei'door veel px-ettiger aan. In een
van de lokalen van het secretariaat kunt
u dan ook steeds een gx-oep meisjes aan-
tx-effen, die ijvex-ig de schaar en de lijm
pot hantex-en. Met hun hulp, de hulp van
de „sjouwers", de vrachtrijdex-s, de be
langeloze hulp van de beheerders en na-
tuux-lijk met de hulp van de spil waar al
les om draait, de bibliothecax-esse, ziet de
Centrale Vereniging voor Reizende Biblio
theken. ondanks de subsidiemoeilijkheden,
de toekomst met vertrouwen tegemoet.
Het leven begint immers pas bij veertig..
NA DRIE JAREN touwtx-ekken tussen
Marie Bell de vex-maarde tragédienne
aan wie Jean Genét het Franse opvoe-
ringsi-echt van „Le Balcon" had toege
staan en de px-efectuur, heeft nu ein
delijk ook Parijs met dit toneelstuk ken
nis kunnen maken, nadat het in Londen,
Bex-lijn en New York onder dezelfde gran
dioze regie van Peter Bx-ook al lang was
opgevoerd. Voor studenten is het stuk in
Amsterdam opgevoex-d. Ik heb een lief
bx-oertje dood aan iedere voi-m van cen
suur en in het domein der kunsten wel in
het bijzonder. Niettemin geef ik toe tij
dens de opvoering van „Le Balcon" de
bezwaren van de prefect toch wel een eind
je mee te hebben kunnen voelen. Wanneer
men nu eenmaal de vëx-antwoordelijkheid
draagt voor de eerbiediging van de „goe
de orde", wordt er index-daad wel veel li
beralisme vereist, deze chax-ges van Genét
door de vingex-s te zien. Hij ti-ekt dan ook
bepaald mals van leer. Jean Genét, die
als kind door de Franse armenzorg werd
opgevoed, groeide op voor galg en rad.
Hij maakte al vroeg zijn entx-ee in „het
milieu" ofwel de ondex-wex-eld en ex-
zijn weinig misdrijven moord uitgezon
derd, want Genét heeft een angelieke in-
boi-st die niet op zijn zondenx-egister
moesten worden bijgeschreven. Hij heeft
jaren gebromd en de laatste maal werd
hij uit de gevangenis (diefstal) ontslagen,
dankzij een intensieve campagne van zijn
vrienden Jean Cocteau en Jean-Paul Sar
tre, en een gratievex-lening van de toen-
ïnalige staatschef Vincent Auriol.
MAAR BEHALVE ANARCHIST, is Jean
Genét ook een dichter en een dramaturg
die door velen de allereerste plaats in de
huidige kunst van Frankrijk wordt toege
kend. En „Le Balcon" is niet alleen
noch in de eerste plaats een meedogen
loze aanval op alle vormen van hypocrisie
die aan iedere maatschappelijke orde nu
eenmaal ten gx-ondslag liggen, maar voor
al ook een manifestatie van groot en ly
risch dichterschap, die in haar originali
teit en haar kracht slechts met een na-
tuui-verschijnsel te vergelijken valt. En
zoals men de natuur niet met vooroorde
len benadex-en moet, zo dient ge tegenover
Jean Genét iedere px-eutse valse schaam
te in de vestiaire van het theater achter
te laten.
De plaats van handeling we mogen
dat, na deze inleidende woorden, nu wel
Regisseur Peter Brook tussen Claire Ver-
sane en Marie Bell (rechts).
verklappen is een huis van ontucht of
van illusies dat voor de hoogste krin
gen des lands is voorbehouden. De hoog
geplaatste klanten maken stuk voor stuk
hun opwachting, de generaal, de politie-
prefect (die financieel in de onderneming
bovendien geïnteresseerd is), de rechter,
en zelfs een vage bisschop. De directrice
van het instituut blijkt, in het laatste be
drijf, ook nog koningin van het land te
zijn, wanneer de revolutie, die de stad in
vuur en vlam heeft gezet, door politie en
leger eindelijk is neergesabeld. Daarmee
is de voornaamste handeling eigenlijk al
wel verteld, een handeling, die overigens
tot geen enkele strip-tease-scène of aan-
vex-wante attractie aanleiding geeft.
EEN BLAD, en zelfs een vijgeblad, neemt
Jean Genét intussen niet voor de mond.
Zjjn taal die de rijke weelde heeft van
tropische flora, dient men echter niet vol
gens de letter te nemen. Evenals de hotel
kamer in Sartre's „Huis Clos", moet Ge-
nêt's „maison close" in symbolische zin
worden gezien en verstaan. In dit wat spe
ciale etablissement leggen, letterlijk en
figuurlijk, de bezoekers al hun attributen
van maatschappelijke waardigheid, aan
zien en glorie af om zich maar nu weer
alleen ovex-dx-achtelijk in hun erbarme
lijke staat van menselijke naaktheid te
vertonen. Een zeer wrede, onbarmhartige
illustx-atie wox-dt hier door Genét getoond
van de vlucht van de burger in de leugen
om aan de eigen waarheid te ontkomen.
Die ontaskering geschiedt bij Genét,
en daarin schuilt zijn fenomenale dich-
tei'schap, evenwel zonder enige mora
listische of getuigende nadruk. In al zijn
verbetendheid tegen de bestaande sociale
orde die hij door de marionetachtige pro
tagonisten van zijn stuk incarneren laat,
bedrijft hij met zijn thema's bovenal een
spel met ironische reflexen dat in principe
zeker niet ongelijk is met de persiflages
waarmee, in hun dagen, een Shakespeare
of een Molièi-e hun tijdgenoten bestookten.
HET MECHANISME van Genéts dich
terlijke verbeelding is a'leen oneindig ge
raffineerder en gecompliceerder. Het de
masqué, of beter de maskerade tussen
eigen ik en alter ego, doet bij Genet's to-
neelfigux-en denken aan een carrousel óf
juister nog een caleidoscoop: ze weten
tenslotte zeif niet meer welke rol ze op een
bepaald moment vervullen. Het hele stuk
maakt daardoor op den duur de indruk
van een tol die in steeds razender tempo
in de i-ondte dx-aait, zonder evenwel haar
evenwicht te verliezen. Het is kunst in de
hoogste betekenis des woords. Zodat, ten
besluite, de Parijse politieprefect toch ook
nog wel enige hulde vei-dient omdat hij,
meer dan de aanklacht tegen of (lach)
spiegel voor de bestaande orde die hij
beschei-men moet, in „Le Balcon" het
kunstwerk heeft hex-kend dat dan ook in
derdaad vex-dient gezien te worden.
Frank O néén
