Piloot omgekocht om zijn toestel
te laten vero ngelukken
Onderhoudend programma
van Russische artiesten
Nederlands Ballet in Holland Festival
Catve -tip vö ottr
<3v£bi?el-leMcear eten.
Bachs Hohe Messe in Naar den
Holland
Festival
Agenda
voor Haarlem
en de IJmond
De negen muzen
P.T.T. ontwierp machine
voor automatische
brievensortering
WOENSDAG 22 JUNI 1960
4
ESTRADAIN OPENLUCHTTHEATER
Beverwijk
V elsen-IJ muiden
Heintje Davids terug
op de planken
Koningin woont Leidse
lustrumvoorstelling bij
R'dam-Rijn Pijpleiding
R.D.M. gaat uitbreiden
in Schiedam
TREK AIR-DIRECTEUR VQOR DE RECHTBANK
Sensationele verklaring van
collega van omgekomen vlieger
Zomeravond amusement
in Minerva Theater
IN HET OPENLUCHTTHEATER te
Bloemendaal trad dinsdagavond een
groep Russische artiesten op, een gezel
schap dansers, zangers, instrumentalisten,
variété- en kleinkunstenaars, verenigd on
der de naam „Estrada". Men heeft een
avond van plezierig en onbevangen diver
tissement meegemaakt dat wel hoofdzake
lijk in de herinnering zal blijven om een
tweetal prachtig gedanste duetten door le
den van het Moskouse Stanislawski-Thea-
ter. Deze beide nummers bewegen zich
uiteraard op een ander plan dan het ove
rige programma dat echter in zijn pre
tentieloosheid over het algemeen van goed
gehalte was. Zo kon men voortreffelijke
staaltjes van acrobatiek bewonderen door
een tweetal waarvan er later op de avond
één voor een even verrassend als knap
uitgevoerd nummer zorgde: de twee wors
telende Lappenkinderen die echter een
dubbele dummy bleken te zijn op de rug
van één man. In de variété-sector van
een opmerkelijke kunstvaardigheid was
de jongleur met wandelstok, bolhoed en
brandende sigaar, die ook nog knappe ma
nipulaties liet zien met drie bolhoeden.
Een goochelaar toonde vakbekwaam een
aantal trucs met sigaretten, uit het niets
getoverd en verbrande papiertjes die gaaf
te voorschijn kwamen. Weer meer in de
richting van het cabaret kwam een me
dewerkster met een telefoongesprek tus
sen twee kleine kinderen. Zij deed dit in
het Engels en het aardige was dat haar
uitspraak zo slecht was dat men dit aan
vankelijk niet opmerkte, maar nochtans
plezier kon hebben om haar intonatie die
de internationale onbeholpenheid waar
mee kinderen van vier, vijf jaar zich met
elkaar verstaan, overduidelijk weergaf.
Een zeer verdienstelijk imitator was
ook de conferencier van de avond die
met een klein vocabulaire aan Nederland
se woorden partij trok van het woorden
tekort dat hem hierbij wel parten moest
spelen. Maar men moet aannemen dat
voor een Rus onze taal even behekste
moeilijkheden biedt als het Russisch voor
ons en moet respect hebben voor wat hij
zich had weten eigen te maken met het
oog op de acht voorstellingen die „Es
trada" in ons land geeft. Deze conferen
cier was trouwens een veelzijdig man die
over muzikale handigheid beschikte met
een miniatuur-trekharmonikaatje waarop
hij ..Begin the Beguine" en „Tulpen van
Amsterdam" voordroeg, dit laatste
voor wie het niet wist een nogal po
pulair lied in Oost-Europa. Zijn gemimeer-
de imitaties van een scène uit een cow
boyfilm en een zelfbedieningsrestaurant
waren in hun bescheidenheid toch volko
men raak. Met vaardigheid gaf hij ook
op een kleine xylofoon een scherts-uitvoe-
ring van de ouverture tot „Carmen".
Hiermee komen we op het muzikale ge
deelte van het programma dat door een
balalaika-speler met een voordracht van
Liszt's tweede Hongaarse Rapsodie ge
opend werd, later gevolgd door twee vo
calisten met Russische volksliederen, ter
wijl de erepalm hier ging naar een cim-
balist die zijn instrument met hartver-
overende concentratie bespeelde, onder
andere een potpourri van walsen van
Strauss. Het zwakste waren in dit bonte
Concertgebouw: Donderdag 20 u.: zomer-
concert N.Ph.O.
BIOSCOPEN
Cinema Palace: Vandaag en donderdag
14, 19 en 21.15 uur: „De 12 gezworenen",
14 jaar.
Frans Halstheater: Vandaag en donder
dag 14, 19 en 21.15 uur: „Tussen nacht en
morgen", 18 jaar.
Lido Theater: Vandaag en donderdag 14,
19 en 21.15 uur: „Striptease en gangsters",
18 jaar.
Luxor Theater: Vandaag 19 en 21.15 uur:
„Eine Nacht in Venedig", alle leeftijden.
Donderdag 14, 19 en 21.15 uur: „Moeder
lied", alle leeftijden.
Minerva Theater: Donderdag 20.15 uur:
„Orfeu Negro", 14 jaar.
Rembrandt Thea'ter: Vandaag en don
derdag 14, 18.45 en 21.15 uur: „On the
beach", 14 jaar.
Roxy Theater: Vandaag en donderdag
14.30, 19 en 21.15 uur: „Dag van geweld",
18 jaar.
Studio Theater: Vandaag en donderdag
14.15, 19 en 21.15 uur: „Onze man in Ha
vana", 14 jaar.
Theater Monopole (Zandvoort): Vandaag
en donderdag, 20 uur: „Freddy, die Gitarre
und das Meer", alle leeftijden.
TENTOONSTELLINGEN
Bloemenheuvel (Bloemendaalseweg 158):
Tot 10 juli expositie van tekeningen en
aquarellen van A. Voorzanger.
„In 't Goede Uur" (Korte Houtstraat 1):
Tot 1 juli dagelijks van 10—22 uur: Expo
sitie van prenten van Daumier en Gavarni.
Kunstcentrum „De Ark" (Nieuw Heilig
land 1—3): Tot 3 juli dagelijks 9—17 uur:
Expositie van werken van Paula Geraedts.
Museum Het Huis Van Looy (Kamper
laan): Tot 26 juni dagelijks van 1012.30
en van 13.3017 uur, zondags van 1417
uur: Expositie van uitgaven, foto's, brie
ven en bezittingen van Frederik v. Eeden.
(Verder raadplege men de rubriek „Uit
gaan in Haarlem" van vrijdag 17 juni.)
WOENSDAG 22 JUNI
Kennemer Theater, 19 en 21.15 uur: „Vijf
poorten naar de hel".
Luxor Theater, 19 en 21.15 uur: „Goliath
en de barbaren".
DONDERDAG 23 JUNI
Kennemer Theater: Géén voorstelling.
Luxor Theater, 19 en 21.15 uur: „Und
abends in die Scala".
Raadhuis, 19.30 uur: Raadsvergadering.
WOENSDAG 22 JUNI
Thalia, 20 uur: Aladdin in Bagdad".
Rex, 20 uur: „Het beest in de nacht".
DONDERDAG 23 JUNI
Thalia, 20 uur: „De levensroman van
Richard Tauber".
Rex, 20 uur: „Het beest in de nacht".
geheel dat nochtans wel een zekere
eenheid van sfeer vertoonde de volks
dansparen die ook technisch niet gaaf
voor den dag kwamen.
Maar alles bijeen was het een aardige
avond die zonder enige poging tot raffi
nement echt vermaak wist te bieden door
de speelse ernst, de ongecompliceerde hu
mor en de natuurlijke muzikaliteit waar
mee de medewerkers hun taak vervulden.
De taalbarrière werd om dit te doen we
ten. door het publiek van zijn kant door
broken met een-hartelijk applaus.
Sa-s Bunge
Leerlingenuitvocring. Leerlingen van
de muziekschool van Toonkunst (elemen
taire afdeling) geven op zaterdag 25 juni
1960 's middags 1.45 uur in de Stads
schouwburg, Wilsonsplein in Haarlem, een
uitvoering.
Adrertmtie
U nemViengcwom boterhaNbelegt^die~met~ei m frisse
tomaat en mmm..mmmDubbel-lekker maakt U hem
met Calvé Mayonaise} f
LEUKE VERRASSING VOOR UW IDEE!
Beo idee voor de boterham zoals dit kunt U ook vindef£*
Want Calvé Mayonaise is wel bij duizend dingen lekker.
Ontdek zelf die nieuwe mogelijkheden. Experimenteer!
U doet er Uzelf en Uw eters plezier mee
En om alles voor U nog veel prettiger te maken:
Calvé, beloont elk bruikbaar idee met een leuke,
welkome verrassing!
Zend Uw idee per briefkaart aan Calvé,
postbus 1000, Delft. De ideeën moeten
voor 1 juli I960 worden ingezonden
en worden het eigendom van Calvé.
Maak ejr TXvéerwnSLn- met Calve i
CM 7.100.177.65
MEN IS GEWOON de Hohe Messe" van Johann Sebastian Bach tot de kerkelijke
■werken van de meester te rekenen. De opzet van 'het werk, dat geschreven werd op
de tekst van de vijf gedeelten van het „Ordinarium Missae", dus van het Kyrie,
Gloria, Credo, Sanctus, Benedictus met. Agnus Dei, geeft tot die indeling van de mis
bij de kerkelijke composities van Bach zeker reden. Maar bij nadere beschouwing
blijkt wel, dat de „Hohe Messe" voor de liturgische eredienst volstrekt niet geschikt
is en zeker niet op de kerkpraktijk is afgestemd. Zoals bijvoorbeeld de vele cantates
van Bach. Het antwoord op de vraag of Bach ooit met zijn hoogmis een liturgische
bedoeling heeft willen verwerkelijken, moet ongetwijfeld in ontkennende zin gegeven
worden.
Bach kende de kerkpraktijk uitstekend.
Dit bewijzen vele andere werken van zijn
hand. Men krijgt veel meer de indruk, dat
de „Hohe Messe" geschreven is om een
eigen, persoonlijk geloof tot uitdrukking te
brengen, althans om daar een muzikale,
schone vorm aan te geven, waarvan de
diepe zin door Bach zeker zelve en mis
schien een klein aantal „ingewijden" zou
worden ervaren. De „Hohe Messe" is een
getuigenis van Bach, uitgesproken tegen
over zijn God in een klankentaai die de
geniale meester met rijke fantasie en ma
gistrale beheersing tot een sublieme
schoonheidsvorm bracht en tot een medium
maakte voor mystieke, extatische of hym
nische expressie.
Het zijn waarlijk niet alleen de techni
sche moeilijkheden, die een koor bij een
uitvoering de belangrijkste eisen stellen.
Het is juist evenzeer noodzakelijk een zui
ver begrip te hebben voor de religieuze
intentie van de mis, voor haar diepe in
houd, haar mystiek en haar abstracte sfeer.
Een synthese van al deze uitvoeringsfac
tor en is slechts mogelijk door de jarenlange
confrontatie met haar muziek en de tekst
gedachte, door het vormen van een traditie.
Op een dergelijke traditie kan het koor
van de Nederlandse Bachvereniging voor
haar jaarlijkse uitvoering van de „Hohe
Messe" steunen. Zij
werd vrijwel uitslui
tend opgebouwd door
ie dirigent dr. Anthon
van der Horst, die
thans kan beschikken
over een koor met een
voortreffelijke inner
lijke artistieke een
heid en een virtuoze
slagvaardigheid. De
uitvoering, die de Nederlandsche Bachver
eniging dinsdagavond van Bachs Hoogmis
in de Grote Kerk te Naarde.n gegeven heeft
kon dit overtuigend bewijzen. Onder de
bezielende leiding van Anthon van dei-
Horst kon het zich in vrijheid geven aan
de vertolking van de prachtige koren, wer
ken aan de opbouw van het rijke polyfone
stemmenweefsel, dat in extatische jubel,
meditatieve verstilling of met een ontroe
rende expressie klonk, waarbij de dirigent
een bewogen dynamische schakering in de
klank als 'n belangrijk uitvoeringselement
liet gelden.
Bij de rijke koorklank kwam de stralen
de barok-klank van het begeleidende
orkest en van het orgel aan de vertolkingen
een bijzondere verdieping geven, waarmede stuk de provincie zal bereizen.
de betekenis van Bach's werk nadrukkelijk
werd geaccentueerd. Voortreffelijke zang
hoorde men van de solisten de sopraan
Elly Ameling, de alt Annie Hermes, de
tenor Tom Brand en de bas David Holle-
stelle. Annie Hermes maakte met het als
een stil gebed gezongen „Agnus Dei" een
aangrijpende indruk.
Het Concertgebouw-Orkest, dat met zijn
eminente solisten als „instrumentaal koor"
medewerkte, werd van grote betekenis
voor de uitvoering. Ook Albert de Klerk
dient genoemd te worden om zijn bekwaam
en kunstzinnig orgelspel bij het begeleiden
van solisten en koor.
Ongetwijfeld zal de dank der vele hon
derden toehoorders in het bijzonder uitge
gaan zijn naar de dirigent dr. Anthon van
der Horst, die deze gedenkwaardige uit
voering meesterlijk leidde en daarmede
Naardens Bach-tradilie ook in het Holland
Festival van dit jaar zo prachtig hand
haafde.
P. Zwaanswijk
(Van onze Amsterdamse redacteur)
Henriëtte Davids keert terug op het to
neel. Op 1 september aanstaande zal zij
de hoofdrol spelen in een Amerikaanse
klucht die door het gezelschap Johan Kaart
in de Kleine Komedie te Amsterdam wordt
gebracht. In het. gezelschap neemt zij de
plaats in van Johan Kaart, die het ko
mende seizoen een rol heeft in de musical
„My fair Lady".
„Ik ben er helemaal van ondersteboven"
verklaarde mevrouw Davids ons gister
avond. „Ik vind het geweldig dat ze mij
op mijn leeftijd nog zo'n aanbieding heb
ben gedaan. Ik krijg Johan Boskamp als
tegenspeler. Vroeger heb ik met hem in
tal van revues gestaan." Mevrouw Davids
treedt op het ogenblik op in het cabaret
van Tom (Dorus) Manders „Saint Ger
main des Prés" op het Rembrandtplein.
Zij blijft daar tot 1 augustus. Vóór de
repetities van het toneelstuk zal zij eerst
een dag of tien met vakantie gaan. De
heer I. Parijs, zakelijk leider van het ge
zelschap Johan Kaart, wilde de naam van
de klucht nog niet bekend maken. Zijn
gezelschap zal met ingang van 1 septem
ber de Kleine Komedie bespelen. Van het
succes zal afhangen of men met het nieuwe
Koningin Juliana heeft dinsdagavond
de gala-voorstelling bijgewoond van het
openluchtspel „Doctor Faustus" van Mar
lowe te Leiden ter gelegenheid van het
77ste lustrum van de Leidse universiteit.
Dit lustrum, waarvan de viering op 10
juni begon, werd met deze gala-voorstel-
ïing besloten. De voorstelling werd even
eens bijgewoond door de prinsessen Bea
trix en Irene, die als studenten van Leiden
en Utrecht ook aan een groot deel van de
andere lustrumfestiviteiten deelnamen.
Zowel bij de ontvangst in „De Laken
hal" als bij het openluchtspel waren on
der anderen aanwezig de minister van
.Justitie, mr. A. C. Beerman, de minister
van Onderwijs, Kunsten en Weten
schappen, mr. J. M. L. Th. Cals, de commis
sarissen der Koningin in de provincies
Zuid-I-Iolland en Friesland, mr. J. Klaa-
sesz en mr. H. P. Linthorst Homan en
voorts de burgemeesters van Amsterdam,
Rotterdam en Utrecht, benevens vele uni
versitaire autoriteiten.
Blijkens het verslag over 1959 van de
n.v. Rotterdam-Rijn Pijpleiding Maat
schappij is tot de balansdatum de activi
teit van de vennootschap uitsluitend ge
richt geweest op de constructie van
de in de toekomst te exploiteren pijp
leiding, alsmede op de bestudering van
de problemen di zich in het exploitatie
stadium zullen voordoen. In verband hier
mee zijn alle tot die datum gemaakte
kosten geactiveerd en begrepen in de
post „pijpleiding in aanbouw" ad 91,9
miljoen. Hieruit vloeit voort dat voor het
tijdvak geëindigd op 31 december 1959
geen winst- en verliesi'ekening kan wor
den opgesteld. De bereikte resultaten
zullen, volgens de directie, de ingebruik
neming van de pijpleiding op de streefda
tum 1 juli 1960 mogelijk maken. Het vorig
jaar zal in de geschiedenis van de maat
schappij geboekstaafd blijven als het be
langrijkste bouwjaar.
In het P.T.T.-laboratorium in Leidschén-
dam worden momenteel machines gecon
strueerd voor een vex-gaande automatische
sortering van brieven. De werking van de
drie proefmachines, die men aan het ein
de van het jaar gereed hoopt te hebben,
is gebaseerd op een principe van code
ring .van de adressen. Men werkt sinds
lang internationaal aan een volledige au
tomatisering van de brievensortering.
Hoewel in de Verenigde Staten uitgebrei
de proeven worden genomen om te komen
tot het elektronisch lezen van adressen,
is men in de praktijk nog lang niet zover-,
tiet nieuwe Nederlandse systeem kan als
een belangrijke tussenschakel gelden.
Volgens de nieuwe werkwijze worden de
adressen op de brieven door een post
ambtenaar gelezen, die de adressen met be
hulp van een machine omzet in een code,
die in de vorm van kleine, zwarte streep
jes op de voor- en de achterkant van de
enveloppen wordt aangebracht. Daarna
tast de elektronische sorteermachine de
code af en sorteert alle brieven niet alleen
op plaatsnamen, maar ook per straat en
huisnummer. De besteller krijgt zijn brie
ven automatisch in de volgorde van af
gifte mee.
Hoewel de P.T.T. in de toekomst graag
tot meer uniforme enveloppen en adresse
ringen zou komen, behoeven deze eisen
voor het nieuwe systeem nog niet te wor
den gesteld. Dit zal echter wel moeten ge
beuren bij een geheel elektronische sor
tering.
De n.v. de Rotterdamsche Droogdok
Maatschappij heeft plannen een grote en
intensieve uitbreiding te geven aan haar
dochtermaatschappij aan de Wilhelmina-
haven te Schiedam de n.v. Scheepsbouw
Maatschappij Nieuwe Waterweg, welke
uitbreiding nodig blijkt als gevolg van de
grootse ontwikkeling van het Nieuwe-
waterweggebied en tevens omdat de
R.D.M. in haar bedrijf aan de Heyplaat
te Rotterdam-zuid geen uitbreidingsmo
gelijkheden meer heeft.
Dinsdagmorgen is de rechtbank te Maastricht begonnen met het geding tegen
de 42-jarige directeur van liet Limburgse luchlreclamebedrijf „1 rek Air Marcel
S. Op de achtergrond van de tenlaste gelegde valsheid in geschrifte, poging tot
de Engelse kust met de eenmotorige Fokker van het luchtreclamebedrijf in zee
stortte. In deze zaak heeft de officier van Justitie 27 getuigen, waaronder twee
vliegdeskundigen gedagvaard, terwijl de verdedigers mr. M. Tripels en jhr. mr.
L. A. M. van Sasse van Ysselt, zestien getuigen a décharge hebben opgeroepen.
Het voornaamste punt van de dagvaar
ding betreft de tenlastelegging van „het
listiglijk en bedrieglijk melden aan de
verzekeringsmaatschappij te Amsterdam,
dat het door de verdachte voor 30.000.-
verzekerde vliegtuig boven de Noordzee
was verongelukt, terwijl volgens de dag
vaarding het in zee storten van het vlieg
tuig, bestuurd door piloot Kleijn, conform
een tevoren gemaakte afspraak met de
verdachte en derhalve met diens voorken-
s heeft plaatsgevonden. De verzeke
ringsmaatschappij was hangende het on
derzoek niet tot uitkering van de verze
keringssom overgegaan.
HET NEDERLANDS BALLET neemt
:leel aan het Holland Festival met een
programma van vier hedendaagse wer-
cen, die begin mei reeds naar aanleiding
van de premières in het Theatre des
Nations te Parijs in deze kolommen wer
den besproken. Uit de goedbezochte
oorstelling, die ik dinsdag in de Am
sterdamse Stadsschouwburg zag, bleek
dat de uitvoeringskwaliteit sindsdien
aanmerkelijk is verbeterd. Met name de
twee bewegingscomposities van Balan-
chine zijn thans dusdanig ingedanst, dat
men de aanwezigheid van technische
problemen niet of nauwelijks meer ge
waar wordt.
„Serenade" op het bekende opus 48
van Tsjaikofsky, waarvan de Russische
finale naar voren is gehaald en de elegie
in plaats daarvan als i'omantisch sluitstuk
dient behoort tot de schoonste scheppin
gen van het gehele balletrepertoire. Als
men dit werk met „Les Sylphides" van
Fokine vergelijkt, hoeveel origineler is dan
de lyriek der melodische volzinnen, hoe
veel interessanter de structurele organisa
tie. Balanchine heeft de mozartiaanse
ambitie van de toon
dichter, die streefde
naar 'n klassiek even
wicht in de bewogen
heid, visueel gereali
seerd. Van de solisten
springt de jeugdige
_,eonie Kramer letter
lijk en figuurlijk naar
voren. Sonja van
Beers en Peter Appel
maken van de wals een subliem spel van
edele charme. Het zal niet lang meer duren
of dit ensemble weet ook te openbaren wat
er tussen de regels voorgeschreven staat.
In „De vier temperamenten" handhaaft
Reuven Voorembergh de elegante humor,
waarmee hij het publiek in de Franse
hoofdstad zozeer verraste.
Als openingsnummer heeft men een
Nederlands werk gekozen: een brokkelig
verlopende choreografie van Sonia Gaskell
op „Largo en allegro" van Henk Badings,
Reuven Voorembergh met „De vier
temperamenten".
waarvan enkele sublieme momenten ver
loren gaan in een warnet van verknipte
motieven. Het werd door Andrea Jungen,
Irene de Vos en Ronald Snijders met ge
spannen activiteit verdedigd. De laatstge
noemde onderscheidde zich bijzonder in' de
ook muzikaal aanvechtbare „Etudes choré-
grafiques" van Serge Lifar, waarin de bril
jante Joan Cadzow voortreffelijk bijge
staan door Peter William Reilly hoge
troeven van virtuositeit zegevierend uit
speelt. Men kan hetzelfde programma,
'eveneens met medewerking van het door
Anton Kersjes gedirigeerde Nederlands
Kamerorkest, op 11 juli in Bloemendaals
Openluchttheater zien.
Davicl Koning
Voordat op 8 juli in theater „Gooiland"
in Hilversum de première wordt gegeven
van de nieuwe Snip en Snap revue „Tot
vanavond" ondernemen een aantal leden
van dit gezelschap nog een tournee door
enige plaatsen in ons land. Op dinsdag 28,
woensdag 29 en donderdag 30 juni komen
zij met een programma, getiteld; „Vrolijk
zomeravond amusement" in het Minerva
theater te Heemstede.
Medewerkenden zijn Willy Walden, Piet
Muyselaar, Aase Rasmussen, Jo Vischer
jr. the vocal group „The Fouryo's", het
danspaar Philippine Aeckerlin en Aart
Brouwer en het Leedy Trio. Jan Neuhuys
verzorgt de muzikale begeleiding.
Het getuigenverhoor begon met de 41-
jarige commandant van de Luchtvaart
dienst der Rijkspolitie, jhr. B. W. F. de
Beaufort. In juni is deze getuige naar
Israel gegaan voor een onderzoek over de
koop van het betrokken Fokker-vliegtuig.
De desbetreffende Fokkerviiegtuigen, al
dus de getuige, hebben jarenlang voor Is
raels Defensie-departement in kratten ver
pakt gestaan of waren in onderdelen ge
demonteerd. Het waren verouderde les-
vliegtuigen, die ongeschikt waren voor
het doel. De verongelukte PHS-IK had
van 1956 tot 1959 zelfs in de buitenlucht
gestaan, blootgesteld aan weer en wind. De
toestellen waren in het algemeen in Is
rael onverkoopbaar en men had er zelfs
over gedacht ze te slopen. De prijzen
werden bepaald al naar gelang de bestel
lingen.
„Geen plezierreisje"
Gedurende ruim twee uur heeft daarna
de 43-jarige opperwachtmeester-vlieger J.
H. Verdellen van de Rijkspolitie, die het
eigenlijke onderzoek heeft gedaan, zijn
verklaringen afgelegd met een bewonde
renswaardig geheugen voor de details in
de reeksen verhoren, die bijna 100 pagi
na's in het dossier besloegen. Het Fokker
vliegtuig was voor reclame-slepen eigen
lijk te snel. De radio was kapot; de ont
vanger was wel in orde maar er ont
brak een buis aan de radio-installatie.
De omgekomen piloot Kleijn had
veel haast om in de morgen van 22
januari van het vliegveld Beek op te
stijgen. Hij had eigenlijk onvoldoende
benzine voor de retourvlucht bij zich.
„Ik ga niet voor mijn plezier", had hij
tegen de verkeersgeleider op het
vliegveld Beek gezegd.
Slechts één valscherm....
De verdachte S. zou enkele dagen voor
22 januari herhaaldelijk geprobeerd heb
ben telefonisch contact op te nemen met
Kleijn, die zich toen met verlof elders
bevond. In zijn familiekring had de om
gekomen piloot eigenaardige opmerkin
gen gemaakt voor de toekomst. In ver
band hiermee kwam de kwestie van de
envelop ter sprake, die S. na de dood van
de piloot uit diens bagage had gehaald
en die hij in het gezelschap van enkelen
had opengemaakt. Uit verklaringen van
derden was aldus getuige Verdellen, op
getekend dat Kleijn de Fokker niet veilig
vond. Hij had slechts één parachute mee
genomen op de noodlottige vlucht, terwijl
het toch duidelijk zou zijn dat hij er twee
had moeten meenemen, omdat S. met
Kleijn mee terug zou vliegen uit Enge
land.
Uitvoerig heeft de rechtbank zich via
getuige Verdellen ervan vergewist, op wel
ke wijze verdachte S. de dag waarop het
ongeluk gebeurde, in Londen had doorge
bracht, wachtend op de piloot. Want on
verklaard bleef dat verdachte wel om elf
uur het vliegveld Lympne bij Londen had
verzocht, zijn piloot bij aankomst met het
vliegtuig naar een ander vliegveld door
te sturen, maar daarna liet hij ofschoon
het toestel om twee uur werd verwacht
niet meer van zich horen tot halfze
ven 's avonds, toen hij het vliegveld op
belde met het verzoek om inlichtingen.
Stille getuigen
De genoteerde telefoontijden op het
vliegveld en die van de telefooncentrale
wijzen uit, dat de verdachte eerst zijn be
drijfsleider in Meerssen had opgebeld en
daar het vermoedelijk verongelukken van
zijn vliegtuig had vernomen, iets waarover
hij het vliegveld Lympne geen woord ver
telde. Verdachte hield vol eerst het vlieg
veld te hebben gebeld: het vliegveld moest
de tijden, volgens hem, niet juist hebben
genoteerd, hoewel vaststaat dat op het
vliegveld iedere halve minuut de lijsten
van deze gesprekken worden bijgehouden.
Verdachte verklaarde overigens dat hij
meende, dat de Fokker niet zou doorko
men gezien de slechte weersomstandighe
den. Daartegenover stonden de verklarin
gen dat de weerberichten langs de hele
route die dag gunstig waren.
De getuige bracht naar voren dat ver
dachte veel onverklaard heeft gelaten ten
aanzien van de geheimzinnige vlucht, de
aankoop van het toestel in Israel en de
contacten die hij tevoren met zijn piloot
over de noodlottige vliegtocht had.
In de middagzitting kwam er een gunsti
ger wending voor verdachte, toen een ver
zekeringsinspecteur, die de verzekering
van het vliegtuig voor verdachte had af
gesloten, kwam verklaren dat de door de
officier van Justitie als „bedrieglijk en na
delig voor de verzekeringsmaatschappij"
geoordeelde opgaven (van een niet-be-
staande catalogus-prijs van het vliegtuig
van 90.000 gulden en de onware verkla
ring dat toestel en motor nieuw waren)
voor de verzekering geen enkele waarde
hadden, omdat men toch slechts de wer
kelijke schade zou vergoeden.
Maar een voor verdachte dramatische
keer kwam er later toen een expiloot
van Trek Air, de 35-jarige K. Heckman
uit Kerkrade onder ede verklaarde en
deze getuigenis gestand bleef doen toen
dc president nadrukkelijk op de ernst van
deze zware beschuldiging wees dat
verdachte Smeets enkele maanden voor
dat hij de Fokker in Israel kocht, hem
had voorgesteld, de Fokker van Tel Aviv
naar Europa te vliegen en het toestel in
zee te „ditehen" (te doen neerstorten).
Hij zou daarvoor tienduizend gulden krij
gen omdat het toestel toch hoog verze
kerd zou worden. De verdachte ontkende
ten stelligste dat over zo iets ook maar
was gesproken en hij overlaadde deze ge
tuige met verwijten van rancune doordat
deze onbekwaam zou zijn gebleken als
sleeppiloot. Maar een andere getuige be
vestigde dat piloot Heckman hierover met
hem had gesproken en dat hij op zijn
dringend verzoek niet op het misdadige
voorstel van verdachte was ingegaan.
Het getuigenverhoor van de eerste zit
tingsdag eindigde met verklaringen van
de directeur-havenmeester van het vlieg
veld Beek, de heer D. J. F. Rox, dat
verdachte hem voortdurend verwijten
deed van tegenwerking, zonder dat hij
daarover nadere toelichting wilde geven,
en dat piloot Heckman enkele dagen voor
het ongeluk met: de Fokker aan getuige
Rox om een onderhoud had vex-zocht ter
bespreking van gewetensmoeilijkheden.
Daarbij had piloot H. vaag gezinspeeld
op de toestand bij Trek Air met de op
merking „de kruik gaat zo lang te wa
ter tot hij breekt", waarbij hij doelde op
het ongeluk met de Tiger Moth, een an
der vliegtuig van Trek Air, dat op 1 ja
nuari te Genck (Belgisch Limburg) bij
een landing verongelukte.
Vandaag worden o.a. de vader, moeder,
zuster en twee broers van de vex-ongeluk-
te piloot als getuigen vei-hoord.
