Japans-Amerikaans verdrag lijkt tot
een spoedige herziening gedoemd
HAARLEMSE EXPOSITIES
Rijksmuseumgebouw in Amsterdam
bestaat vijfenzeventig jaar
Regeringspartij kan kiezers kopen
maar niet alle neutralistische
wensen naast zich neerleggen
„Jeugd en Muziek" in het
verenigingsjaar 1960-1961
9
Peter van J'liet naar het
Max Re in hardt Seminar
Eerste balletmeester bij
het Amsterdams Ballet
Afdeling Haarlem
Kies voor het
zelfde geld
Zwaardemaker jam
Zwaardemaker
Gustav Mahler medaille
voor Rafael Kubelik
Riskant
Steels ondertekend document
Openhartig
Nog geen akkoord over
de opvolging van Kisji
WOENSDAG 13 JULI 1960
erkenning van de „geen oorlog"-clausule
in de Japanse grondwet., voorafgaande
toestemming van Japan voor gebruik van
Amerikaanse bases en raket-lanceerinstal-
laties jegens derden, afstand van het Ame
rikaanse recht om de orde in Japan ie
herstellen, afschaffing van de Japanse bij
drage in de kosten der Amerikaanse bases,
zullen binnenkort. onvoldoende blijken.
Ook de liberaal-democraten zijn niet on
gevoelig voor de enige twee werkelijke
algemene politieke sentimenten in Japan:
neutralisme en pacifisme, alsmede de ster
ke wens tot normalisering van de betrek
kingen met communistisch China.
Als de Vërenigde Staten hun vriend
schappelijke verhouding met Japan willen
handhaven, zullen zij vroeger of later met
die wensen rekening moeten houden, het
accent meer moeten leggen op economische
en vrijwillige politieke banden dan op de
onlangs zo steels uitgewisselde verdrags
documenten. Slechts door de grootste tact
en bescheidenheid zullen zij Japan kunnen
helpen de enorme binnenlands-politieke
moeilijkheden te overwinnen die het de
komende jaren te wachten staan.
Het gevaar van totale chaos ligt in
voortgezette, buiten-parlementaire maar
constitutionele, acties van links demon
straties en stakingen en de neiging van
rechts en ultra-rechts om die acties te
onderdrukken door de grondwettelijke vrij
heden op te heffen en in een hernieuwde
politiestaat, de parlementaire democratie
te verstikken, voordat zij goed en wel de
kans kreeg om wortel te schieten.
Tegenmanifestatie van ultra-rechts:
zwaar beschermd door een poli-tie-
escoite rijdt een luidsprekertruck
van de Groot-Japanse Patriottische
Partij langs demonstrerende linkse
studenten. De gehelmde extremisten
riepen: ,.Dai Nippon" (Groot Japan).
Met die kreet stortten de Japanse
soldaten zich in de oorlog op de
Amerikaanse GI's. Vandaag demon
streren zij er mee vóór het Japans-
Amerikaanse veiligheidsverdrag.
Peter van Vliet, een Bussumse jonge
man van 23 jaar, is toegelaten tot het
Max Reinhardt Seminar in Wenen, een van
de beroemdste toneelacademies van Euro
pa. De jonge Bussumer werd uitverkoren
uit een groep van tachtig kandidaten.
Slechts zes meisjes en een jongen konden
de goedkeuring van de tien-mans jury ver
werven. Die ene jongen, die het recht ver
wierf de drie-jarige cursus in Wenen te
gaan volgen, was Peter van Vliet.
In het Huis van Looy is deze maand een
expositie van stad en landschap in de Ne
derlandse schilderkunst van de 17e eeuw
te zien. Het vertoonde werk komt van het
Rijksmuseum, Het Mauritshuis en van de
Dienst voor 's Rijks Verspreide Kunst
voorwerpen. Tentoonstellingen als deze
zijn er meer gemaakt om in verschillende
plaatsen in ons land vertoond te worden
aan hen, die de wegen naar onze belang
rijke musea nog niet opzochten. Uitgaan
de van de gedachte dat het voor sommige
mensen nodig is iets over schilderijen te
vertellen om ze te leren genieten wordt
een en ander bij het geëxposeerde opge
merkt. een en ander aangewezen in repro-
dukties en is op zo'n expositie een cata
logus met inleiding verkrijgbaar. Voor de
ze tentoonstelling schreef II. .1Ronday de
inleiding tot de catalogus. Daar zullen wel
geen fouten inzitten. Ik vraag me echter
af wat liet publiek er aan heeft.
Voor wie niet dagelijks met schilderijen
omgaat is dit brokje kunstgeschiedenis te
veel. Als stukje kunstbeschouwing schiet
het. toch wat te kort. De moeilijkheid in
deze is onder meer dat men over te wei
nig werken of goede reprodukties daar
van beschikt, dat men nu een keer niet
overal in de lande maar in de daarvoor
beschikbaar gestelde ruimtes het fraaiste
kan vertonen, dat fraaiste dat toch al zo
veel mogelijk in het museum moet blij
ven. Als een en ander van deze collectie
nog net niet aanslaat, behoeft de beschou
wer nog niet te denken dat hij totaal on
gevoelig is voor beeldende kunst. Hij moet
misschien eerst de schok ondergaan van
de ontmoeting van het waarlijk grote.
Als didactische tentoonstelling valt deze
in Haarlem, nu de vakanties begonnen
zijn, niet bepaald in een gunstige tijd.
Mocht het regenen, dan beveel ik toch
graag een bezoek aan. want al behoort dit
alles niet tot het grootste, het valt te ge
nieten voor wie van schilderijen houdt. De
catalogus bevat ook van ieder schilderij
een beschrijving, zoals dat in veel catalogi
voor specialisten het geval is.
„Een bergrivier stort zich rechts van de
rotsen naar de voorgrond. In het midden
ziet men de daken van enkele huizen.
Bij het meest rechtsgelegen huis liggen..
ik stop met het verder overschrij
ven van hetgeen vermeld werd bij een
mooi schilderij. Ik dacht dat het op dat
schilderij zó al wel te zien was. Men kan
de regels uit het hoofd leren en met
naderhand citeren de indruk vestigen dat
schilderij goed gezien te hebben. Werke
lijk, als propagandistische en didactische
opzet heeft men er in dit geval toch wel
naast gegrepen. Maar nog eens: men ga
toch maar kijken en dan zal men moge
lijk ook genieten als men vergeet te lezen
wat bij al deze werken vermeld werd.
„De Ark" komt deze keer iets beter voor
de dag dan we de laatste tijd gewend
waren. Op de expositie, die tot 23 juli
gehouden wordt ontmoeten we onder meer
een goed portret van Boot en verder toch
wel enige zaken, voor het bezit waarvan
men zich niet zou behoeven te generen ook
al is het dan niet groots; Na de aanbeve
ling hierboven om werk van onze zeven-
tiende-eeuwse meesters te gaan zien, komt
een verder namen noemen van de voor het
werk bij de Ark verantwoordelijken me
wat overdreven voor.
Bob Buys
Michael Holmes he noem d
Plet bestuur van het Amsterdams Ballet
deelt mede, dat de Engelsman Michael
Holmes voor het seizoen 190/61 als eerste
balletmeester bij het Amsterdams Ballet
is aangesteld.
Sir Thomas Beecham. De organisatoren
van het muziekfestival van Glyndebourne
in Engeland hebben twee concerten die op
2 en 8 augustus geleid zouden worden door
Sir Thomas Beecham, geschrapt gezien
door de „plotselinge en onverwachte ach
teruitgang in de gezondheidstoestand" van
de dirigent. Sir Thomas, die 81 jaar is, was
hertsellende van een longinfectie die hem
op 3 juli trof.
Vandaag is het vijfenzeventig jaar geleden, dat het Rijksmuseumgebouw aan de
Stadhouderskade te Amsterdam feestelijk werd opengesteld. Aan het tot stand komen
van dit monumentale gebouw zijn lange en moeizame besprekingen voorafgegaan.
De strijdvraag of de stichting van een dergelijk nationaal museum aan het initatief
van particulieren moest worden overgelaten, werd beslist in de zitting van de Tweede
Kamer van 4 december 1872 toen mr, S. van Houten een amendement op de staats
begroting voorstelde, waarin duidelijk werd gesteld dat de stichting van een museum
de taak van de regering was. Dit amendement werd met algemene stemmen op één
na, aangenomen.
Als plaats van vestiging had de hoofd
stad de sterkste troeven in handen. In
Amsterdam was reeds sedert 1808 de
nationale verzameling gehuisvest. Boven
dien verzocht de stad haar eigen verzame
ling, waaronder Rembrandt's „Nacht
wacht" en „Staalmeesters", benevens de
haar gelegateerde collectie Van der PIoop
waaronder „Het Joodse Bruidje", Ver-
meer's „Lezend Vrouwtje", P. de Hoogh's
„Binnenhuis" en „Moedertaak") in het
te stichten Rijksmuseum onder te bren
gen. De stad was bereid een terrein af te
staan aan de Stadhouderskade benevens
100.000,- ter beschikking te stellen.
Tot architect van de Rijksmuseumge
bouwen werd in 1876 P. J. H. Cuypers
benoemd. Op 1 oktober van dat jaar ging
de eerste paal in de grond. Op 13 juli 1885
De Haarlemse leden van de vereniging
„Jeugd en Muziek" hebben, vóórdat de
zomervakanties de activiteit van de ver
eniging enkele weken tot stilstand bren
gen, in een bijeenkomst, die dinsdagavond
in het clubgebouw op het sportveld aan
de Kleverlaan werd gehouden, nog een
keer de gelegenheid gekregen kennis te
nemen van de plannen voor het volgende
verenigingsjaar. Voor de Haarlemse le
den en voor de leden uit de naaste om
geving van de stad zal dit jaar van bij
zondere betekenis worden, omdat dan de
vorming van een officiële afdeling Haar
lem van „Jeugd en Muziek" tot stand zal
zijn gekomen.
Door leden van het comité, dat met het
voorlopige jeugdbestuur de oprichting
voorbereidt, werden bijzonderheden om
trent de oprichtingsavond medegedeeld.
De datum hiervoor is vastgesteld op 24
oktober. Dan zal het Aulos-blaaskwintet,
dat reeds op een der voorgaande contact
avonden van „Jeugd en Muziek" te Haar
lem met groot succes optrad, weer zijn
medewerking verlenen. Voorts zal een
muziekfilm en een film over de grote
Franse pantomimespeler Marcel Marceau
worden vertoond. Deze avond zal worden
gehouden in de tuinzaal van het gemeen
telijk concertgebouw.
Verschillende avonden, waarop door de
eigen leden gemusiceerd zal worden, spre
kers een muzikaal onderwerp zullen be
handelen, grammofoonplaten zullen wor
den besproken en gedraaid of waarop zal
worden gediscussieerd over elektronische
muziek, staan op het programma.
Aan de voorbereiding van een belang
rijk concert, dat zo mogelijk op 6 januari
van het volgende jaar door het Nationaal
Jeugdorkest in de gemeentelijke concert
zaal zal worden gegeven, wordt hard ge
werkt. In september van dit jaar zullen
de leden van „Jeugd en Muziek" een be
zoek brengen aan een bekend grammo
foonplaten-bedrijf. Verheugende medede
lingen konden de comitéleden doen betref
fende de aankoop van een nieuwe piano,
althans van een instrument, waarop artis
tiek verantwoorde vertolkingen kunnen ge
geven worden. Dank zij de steun van de
overheid is deze belangrijke aanwinst,
waarover „Jeugd en Muziek" zal mogen
beschikken, mogelijk geworden. Terloops
werd ook nog gesproken over het inter
nationale congres van „Jeugd en Muziek"
dat in augustus van dit jaar te Berlijn
zal worden gehouden door tweeduizend
congressisten uit tweeëntwintig landen.
Onder alle jongeren, die zich als lid van
„Jeugd en Muziek" voor Haarlem en om
geving hebben opgegeven, werd op de bij
eenkomst van dinsdagavond een speciale
grammofoonplaat, uitgegeven door de In
ternationale Federatie van „Jeugd en
Muziek" verloot. Marijke Bierman uit
Santpoort werd winnares en zij maakt nu
een kans tot het winnen van een reis naar
Amerika, althans wanneer het nummer
van de door haar gewonnen grammofoon
plaat daarvoor te Berlijn tijdens het con
gres wordt uitgeloot.
had de officiële in-gebruikneming plaats
en kon de schildereijenafdeling op de bo
venverdieping worden opengesteld. Hier
mee had Nederland in de hoofdstad zijn
nationale museum, dat een vergelijking
met dergelijke gebouwen in het buitenland
glansrijk kon doorstaan.
Het groots opgezette bouwwerk in
vroeg-Nederlandse renaissancestijl oogstte
naast bewondering ook felle critiek. Deze
richtte zich op de overmaat van versie
ring, waardoor het rustige beschouwen
der kunstwerken werd belemmerd. Critiek
was er ook op de onderdoorgang, waar
door het gebouw in twee helften werd ge
deeld, en op het licht, dat eensdeels te
fel, anderdeels te zwak werd geacht. Ge
constateerd mag worden, dat de bewonde
ring het op den duur van de critiek won.
In het gebruik van het gebouw is veel
aan de gebreken tegemoet gekomen door
modernisering van''de museumzalen.
In 1898, 1906, .1909 en 191.6 kwamen uit
breidingen- aan het gebou^v tot:stand, zoals
het zogenaamde Fragmentengebouw, de
Nachtwachtzaal en de Drucker-zalen.
Thans wordt aan een uitbreiding van de
zalen voor de kunstnijverheid gewerkt in
de westelijke binnenplaats. Dat sinds 1885
ruim 20,5 miljoen bezoekers door de poor
ten van het Rijksmuseum zijn gegaan,
met in de laatste jaren een gemiddelde
per jaar van een half miljoen personen,
is een aanwijzing voor het belang van dit
gebouw, dat zoveel topstukken van onze
nationale kunst huisvest. In het najaar zal
in het Rijksmuseum het vijfenzeventig
jarig bestaan van het gebouw met een
kleine tentoonstelling herdacht worden.
Bovendien zal dan -een nummer van het
bulletin van het Rijksmuseum aan deze
herdenking worden gewijd. Het museum
als instelling bestaat reeds meer dan 150
jaar: het werd bij decreet van koning
Lodewijk Napoleon in 1808 opgericht.
Advertentie
70 ct 93 ct 122 ct
Neemt vaker
Prof. Erwin Ratz, president van het In
ternationale Gustav Mahler Gesellschaft,
zal donderdagavond in het Concertgebouw
te Amsterdam de gouden medaille van deze
organisatie uitreiken aan de dirigent
Rafael Kubelik. Deze plechtigheid in de
Rudolf Mengelberg-foyer zal worden ge
houden na afloop van de uitvoering van
Mahler's 2e symfonie ter gelegenheid van
het Holland Festival. Rafael Kubelik zal
dit concert door het Concertgebouw-Orkest
en het Amsterdamse Toonkunstkoor diri
geren.
v (Van onze reisredacteur W. L. Brugsma)
TOKIO, juli. Geen televisieschijnwerpers, geen fotoflitslichten, maar een
simpele bureaulamp lichtte keizer Hirohito bij. toen hij zijn handtekening pen
seelde onder het herziene Japans-Amerikaanse veiligheidsverdrag. Als dieven in
de nacht waren Japanse koeriers er eerst mee langs de ministers geslopen. In
het grootste geheim frummelde minister van Buitenlandse Zaken Fujiyama later
het document met het keizerlijk embleem, cje chrysant met zestien bloemblaadjes,
in zijn privé-woning in handen van Amerika's ambassadeur. Zwijgend gaf
Douglas MacArhur Jr. er de oorkonde voor in ruil, waarop hij een uur
tevoren haastig de datum had ingevuld, met de Amerikaanse tekst die voor alle
zekerheid, twee weken tevoren door president Eisenhower en minister Herter
was ondertekend en naar Tokio verscheept. Het diplomatieke verstoppertje
spelen was voorbij. Het verdrag dat een diepe politieke crisis in Japan had
geopenbaard, trad in werking. In werking? Diezelfde politieke crisis maakt
de Japans-Amerikaanse militaire samenwerking in de tienjarige looptijd van
het verdrag tot een hoogst onzekere affaire.
Wie moet die crisis
oplossen? De leiders
van de regerende
liberaal-democrati-
iche (lees conservatie
ve) party, op zoek
naar een opvolger
voor Kisji, heten zich
over die vraag het
hoofd te breken. In
werkelijkheid zijn die
Japanse politici, als
knipmessen voor el
kaar buigend bjj hun
besprekingen in Geis-
ja-huizen, theesalons
en ministeriële bu
reaus, gewikkeld in
een venijnige strijd
om de persoonlijke
macht. De acht belan
gengroepen in de libe
raal-democratische party s..u.a eutaar ais
wolven naar het leven. Zij hebben de mil
joenen, waarmee zij de kiezers van het
platteland kochten, niet voor niets op tafel
gelegd. De geweldige economische concerns
die zy vertegenwoordigen dringen om de
beste startpositie als jockeys voor een
ren.
Voor het moment staat Hajato Ikeda,
de pro-Amerikaanse minister van Handel,
het hogst genoteerd. Zijn rivaal, de
beroepspoliticus Bambokoe Ono. wiens
reputatie enigszins beschadigd is door een
lange reeks beschuldigingen van corruptie,
heeft zich gisteren onverwacht terugge
trokken. Ixeda heeft de steun van Japans
grijze eminentie de 81-jarige ex-premier
Sjigeroe Josjida die uit de dagelijkse aan
blik van Japans heilige berg Foejiama,
stof tot diepe meditatie put. Met de steun
van dit orakel zal Ikeda degenen die hem
in de kuiten bijten, tenslotte wel van zich
kunen afslaan.
De goedbedoelende Amerikanen, die zich
zorgen maken dat de linkse manifestaties
Japans parlementaire democratie in gevaar
brengen, vergeten één ding: Japans parle
mentaire democratie bestaat, slechts for
meel. De constitutie waarborgt alle vrij
heden, maar het Japanse volk lijkt nog niet
helemaal rijp om er gebruik van te maken.
In afwachting van dat tijdstip is de meer
derheid der-stemmen vooral op het plat
teland nog altijd te koop via de bemidde
ling van plaatselijke notabelen, die de kie
zers in gesloten formatie naar de stembus
voeren, al zakken dan de prijzen. Ten tijde
van Josjida zei men dat een kandidaat die
minder dan twintig miljoen jen op tafel
te leggen had, bij voorbaat geslagen was.
Tegenwoordig is dat bedrag slechts drie
miljoen jen. Idealisten zien daarin een
democratische tendenz .Economen lezen er
slechts een waardevermeerdering van de
jen uit.
Met de financiële steun van Japans gigan
tische concerns en de stemmen van het con
servatieve, en sinds de Amerikaanse land
hervorming tevreden, platteland kon en kan
de belangencoalitie, die liberaal-democra
tische partij heet, uit zijn somptueuze
hoofdkwartier iedere verkiezing met ver
trouwen tegemoet zien: een kleine twee
derde meerderheid is altijd wel verzekerd.
Vandaar de bittere frustratie, de parlemen
taire rellen en de buitn-parlementaire
acties van de socialisten, overigens ook
onderling verdeeld, met name in ex-colla
borateurs van de Japanse militairen en
mensen met. een schone lei, en sinds enige
tijd zelfs gesplitst in de socialisten van
Asanoema en de sociaal-democraten van
Nisjeo. Maar de socialisten voleen zich ge
sterkt door het succes van hun acties hun
arme partij heeft eindelijk een geldschie
ter gevonden in de vakbond Sohyo en zij
zal bij de komende verkiezingen tweehon
derd kandidaten stellen een totale maar
riskante, krachtsinspanning om de ver
onderstelde winst te consolideern.
Achter deze gezichten schuilt een
toekomstig gevaar voor de Japanse
democratie. Ónder de huidige grond-
O O
wet is de eertijds gevreesde Japanse
politie machteloos, maar de liberaal
democraten spelen met de idee haar
de macht terug te geven om de agi
tatie van links de kop in te drukken.
Voorlopig blijft de prognose voor de
komende verkiezingen: een, zij het moge.-
lijk wat gereduceerde, meerderheid voor
de liberaal-democraten, kans op een ge
ringe winst voor de socialisten en de mi-
niscule communistische partij. De onzekere
factor en tegelijkertijd de grote hoop van
iedereen, de Amerikaanse ambassade in
cluis. die het goed meent met de Japanse
parlementaire democratie van de toekomst,
zijn de sociaal-democraten van Nisjec.
Hun werkelijke sterkte is onbekend. Zij
splitsten zich pas na de verkiezingen van
de linkse socialisten af. Maar geldgebrek
is de grote handicap van Japans enige po
litieke partij die in de nabije toekomst een
constructieve oppositie kan voeren en later
de vele en vage wensen van Japans na
oorlogse generatie als regeringspartij in
democratische kanalen zou kunnen leiden.
Inmiddels kan men de uitslag der ko
mende verkiezingen nauwelijks als een
graadmeter van de politieke verlangens
van het Japanse volk zien en een eventuele
liberaul-demncratische overwinning der
halve dan ook niet als een bevestigende
volksuitspraak ten gunste van het Japans-
Amerikaanse veiligheidsverdrag. Zelfs
Josjida schreef dezer dagen: „de nieuwe
Japanse regering zal openhartige bespre
kingen moeten voeren met de Verenigde
Staten over de verhoudingen tussen de
beide landen."
De Amerikaanse concessies in het nieuwe
verdrag: looptijd beperkt tot. tien jaar,
In Tokio danst het Leningrad Ballet
en men fluistert dat de recettes mee
helpen de demonstraties te finan
cieren. Moet Japan meedansen naar
de pijpen van Moskou?
TOKIO (keuter) Het congres van de
Japanse liberale democratische partij is
vandaag vijf uur bijeen geweest zonder tot
overeenstemming te komen over de opvol
ging van premier en partijleider Kisji. De
aankondiging van de partijleiding dat. mor
gen opnieuw zal worden vergaderd werd
door de afgevaardigden met gejoel ont
vangen.
Er zijn vijf kandidaten, de minister van
Buitenlandse Zaken Foejijama, de minis
ter van Handel en industrie Hajato Ikeda.
Bambokoe Ono, de voorzitter van het da-
gelijks bestuur van de partij Mitsoejiro
Isjii en de vroegere minister van Onder
wijs Kenzo Matsoemara.
