ASTEN
KERKDIENSTEN
KERKELIJK NIEUWS
Op een boerderij 19 eeuwen geleden
in het duinland van Velsen-Noord
Geen nieuwjaarsreceptie
in paleis op de Dam
Betaling abonnementsgeld
per giro
ZATERDAG 29 DECEMBER 1962
HAARLEMS DAGBLAD - OPRECHTE HAARLEMSCHE COURANT
5
Potten met gaten
Natuursteen
Lood om oud ijzer
Houten voorwerpen
Glas en metaal
VAN
Binnenhuis-architectuur
Woning-inrichting
GR. HOUTSTRAAT 155 - HAARLEM - TELEFOON 11159
voor zondag, oud- en nieuwjaarsdag
VERWULFT
Jong Amerika hoopt op
Nederlandse gastvrijheid
Het is wonderlijk om te bedenken, dat er hier al mensen woonden toen de
ster straalde boven Bethlehem, mensen die wij met een genist hart Velsenaren
rnogen noemen, omdat de naam Fèlison volgens geleerde naamkundigen prae-
historisch is. Rondom de onlangs aan het licht gekomen boerderij op het Hoog
oventerrein, die er zeker nog in de eerste eeuw na Chr. stond, maar die misschien
ouder van aanleg is, zijn in de laatste maanden allerlei dingen gevonden, die
ons iets vertellen kunnen over het dagelijks leven der bewoners.
Aarden vaas en rond kookpotje.
Opvallend veel stukken vaatwerk kwa
men en komen nog steeds tevoorschijn,
duizenden grote en kleine scherven van
zacht gebakken klei, rossig, lichtgeel, grijs
en zwart. Het moet haast wel zó zijn, dat
de vrouwen elke week een „pottebakkers-
dag" hadden, waarbij de voorraad werd
aangevuld en de gebroken stukken ver
dwenen in greppels en afvalkuilen. Het is
dan ook niet verwonderlijk om op meer
dan één plaats voorraden ongebruikte klei
aan te treffen en mogelijk hebben com
pacte houtskoolplekken iets te maken met
het bakproces. Een draaischijf kende men
niet en evenmin goede ovens, zoals de
Romeinen die gebruikten.
Maar ondanks dit primitieve procédé, is
het bewonderingswaardig, hoe men kans
zag grote, dunwandige voorraadsvaten te
maken, naast allerlei kleiner vaatwerk, zo
als kookpotten en een enkele kom of bak;
kannen werden niet vervaardigd. De vor
men zijn steeds eenvoudig en doelmatig
en de versiering beperkt zich tot de rand,
die soms is gekarteld met vingertopindruk-
ken, dan weer gekerfd met nagels of met
een stokje.
Wat opvalt is, dat bij kleine, plaatselijke
verschillen, toch de „stijl" van dit Friese
aardewerk over de gehele linie herken
baar blijft. Het is typisch vaatwerk van
kleigrondbewoners, ook al zaten die dan
hier op de zandgronden. Soms is de on
derste helft van een kookpot „besmeten",
dit is opzettelijk ruw gemaakt met ribbels
en reliefplekken; verondersteld wordt, dat
dit diende om het oppervlak te vergroten,
waardoor de warmte langer werd vastge
houden. Het is aardig om te zien, hoe
soms aan de rand van zo'n pot de over
gekookte etensresten zijn vastgekorst; mi
croscopisch onderzoek zou hier nog heel
wat kunnen vertellen over het menu!
Volgens onderzoekingen van prof. Van
Giffen, at men bij voorkeur een dikke brei
van melk, meel, vlees en wat groente. Ook
tarwe- en gerstekoeken werden gebakken,
terwijl uit vlaszaad (dat wij terplaatse
vonden) olie werd geperst, zowel voor con
sumptie als voor "erlichting. Opvallend
was de grote hoeveelheid speelschijfjes,
uit de wand van een pot gesneden, die wij
bij onze boerderij vonden. Het waren er
meer dan twintig, wat een onzer opgra
vers de opmerking ontlokte, dat wij hier
stellig met een speelhol te maken hadden!
Tot de uitzonderlijke vondsten behoren
een drietal potten, waarin men vóór het
bakken zorgvuldig een rond gat heeft aan
gebracht, met een doorsnee van 1 cm. Dit
is bijvoorbeeld het geval met de slanke
„vaas" op onze afbeelding, die met zijn
smalle voet en een middenin de bodem
een type vertoont dat geheel afwijkt van
het normale.
Waarschijnlijk werd dit stuk, dat wij uit
de scherven konden reconstrueren, als een
soort trechter gebruikt, staande in de wij
de opening van een andere pot. Maar.
wij vonden hem aan de rand van het erf.
waar dit met een lauwe helling afliep in
een vrij brede sloot. Mogelijk dus heeft
men er water in geschept en daarbij de
vinger op het gat gehouden? „De kruik
gaat zolang tewater tot hij breekt." Wel
nu, hij is bezweken en men heeft hem
terplaatse laten liggen, met vermoedend
hoe snuffelaars van haast tweeduizend
jaar later hem voorzichtig zouden opgra
ven.
Een tweede potfragment vertoont een
keurig gat vlak onder de rand. Dit type
is eveneens bekend uit de Friese terpen;
recht ertegenover bevond zich nog zo'n
gat, men kon er een stok door steken en
hem zo optillen van het vuur. Een derde
gat, nu in de zijwand van een pot (of
kom?) vlak boven de bodem, verschaft ons
meer kopzorg. Mogelijk zijn er meer van
dergelijke gaten geweest en dan kunnen
wij te doen hebben met een vorm om kaas
in te maken.
Het is een beetje te gewaagd om hier
te denken aan een „zielegat", zoals wij
dit kennen bij enige eeuwen oudere urnen;
de as van de gecremeerde dode werd hier
in verzameld en de ziel van de overlede
ne moést kunnen ontsnappen naar betere
gewesten. Maar, crematies hebben wij tot
nu toe niet gevonden. Naast de slanke
Voorloper van ons veiligheidsspeldje,
gesp en loodgewicht.
trechterpot staat op onze afbeelding een
gezellig, rond kookpotje, zoals er vele aan
het licht kwamen. De kleur varieert van
grijs tot diep zwart. Het behoort tot het
gesmoorde" aardewerk. Door de brand-
greppel af te dekken met zoden en de rook
van natte takken erin toe te laten, ont
stond op de pot een neerslag van fijne
kooldeeltjes, die zich later fraai liet po
lijsten.
Herhaaldelijk vinden wij ronde grind-
keien, die in de duinen niet thuis horen;
ongetwijfeld hebben vele ervan gediend,
om het nog weke aardewerk glad te ma
ken. Vaak zijn, vooral aan de binnenzijde
sporen hiervan zichtbaar. Zou het toeval
lig zijn, dat juist bij houtskoolplekken
stukgeslagen vuursteen meermalen wordt
aangetroffen?
Maar de meest spectaculaire vondst .op
dit gebied was een groot, langwerpig stuk
grijze steen, rechthoekig in doorsnede en
naar schatting minstens tien kilogram
zwaar! Het lag op de hoek van het erf,
vlak bij de sloot die dit aan de noordzijde
begrensde. Het is verleidelijk om hier
aan een grenspaal te denken.
Hoeveel moeite heeft men ervoor over
gehad, om deze steen hier naartoe te sjou
wen; de meest nabije plaats van her
komst is het Gooi aan dergelijke grens
palen werd in oude tijden grote betekenis
fraai bewerkte naald gevonden. Maar ech
te bronzen naalden behoorden tot het ge
bruiksgoed van de vrouw. Een drietal er
van zijn gevonden. Van 8 tot 10 cm. lang
met scherpe punt en in het verdikte eind
een langwerpig oog, waar zeer goed een
wollen draad doorheen kan worden gesto
ken. Wij denken hierbij even aan de vele
spinklosjes, de verzwaringen der weefge
touwen en de schapebotten.
Een lange, bronzen haarnaald met ronde
knop en versiering van ingegrifte streep
jes hoort ook in deze categorie thuis; even
als een platte schakel met twee gaatjes
(en een barnstenen kraal), onderdelen van
een halssieraad. Maar haast aandoenlijk
is het goudkleurige vingerringetje, ge
maakt uit een puntige strip metaal, waar
van de einden om elkaar heen zijn gesla
gen. Was dit simpele dingetje eens het
eigendom van een kind?
Tot de zeldzame vondsten behoren drie
stukken lood: 't afgebeelde gewicht weegt
48 gram; er komen kleine kerfjes op voor,
maar of deze enige betekenis hebben? Een
groter stuk, onregelmatiger van vorm, min
of meer driehoekig, weegt precies het dub
bele: 96 gram. Een loden strip schijnt on
afgewerkt.
Temidden hiervan deden wij onze enige
ijzervondst, een langwerpig, hier en daar
iets gebogen voorwerp, rechthoekig in
doorsnee. Misschien is het de steel van
een schuifsleutel, maar het kan ook zijn,
dat de smid halverwege de produktie is
blijven steken. Bekend is, dat onze 1ste
eeuwse Velsenaren al de kunst verstonden
om uit ijzeroer door verhitting in oventjes
een sponsachtig halffabrikaat te maken,
waaruit door gloeien en hameren bruik
baar ijzer ontstond. IJzerslakken komen
in deze cultuurlaag meermalen voor. Toch
is het onjuist, om hier te spreken van pri
mitieve hoogoventjes, want om ijzer wer
kelijk te smelten waren de bereikbare
temperaturen te laag.
Als bijzondere vondst willen wij nog even
een dertig centimeter lang stuk walvisbot
noemen, het eind van de linkeronderkaak
van een ongeveer 10 m. lang dier. Het is
aan één zijde keurig glad afgezaagd en
vertoont verder nog vele ondiepe zaagsne
den. Mogelijk vervaardigde men uit de
harde buitenkorst kleine gebruiksvoorwer
pen. Het moet aan het strand zijn opge
raapt.
Zoals reeds eerder werd gemeld, ligt vrij
diep onder de 1ste eeuwse cultuurlaag een
nog oudere laag, die op ongeveer 500 vóór
Chr. kan worden gedateerd. Hij rust op
een compacte veenlaag, waarin overblijf
selen van drijvende waterplanten voor
komen. Genoemde cultuurlaag vertoont
sporen van akkerbewerking en bevat hier
Houten boemerang en katapult.
gehecht, zelfs zózeer, dat zij als heilig
werden beschouwd. Bekend is, hoe nog in
de Middeleeuwen op de hoek van een ak
ker een heiligenbeeldje werd geplaatst.
Maar natuurlijk kunnen wij deze steen
ook op een heel wat nuchterder manier
verklaren: de vrouwen die hun wasgoed
reinigden in de sloot, kunnen hem gebruikt
hebben om hun kledingstukken verder
schoon te kloppen.
De gevonden stukjes glas zijn alle van
Romeinse oorsprong en vergelijkbaar met
die, welke bij de Velsertunnel voor de dag
kwamen. Er is een heldergroen fragment
bij, een stuk van een fles die in een hou
ten vorm moet zijn vervaardigd, een rand
van een kommetje met ingeslepen gleuf
en een prachtig stuk licht- en donkerblauw
geaderd millefiore-glas, deel van een n'o-
belkom in Noord-Italië gemaakt. Je wrijft
wel even je ogen uit, als je dit onder
het duinzand vandaan haalt!
Van de 22 metaalvondsten zijn er een
drietal hierbij afgebeeld. Een overzicht
van het geheel leidt tot interessante con
clusies. Van bronzen mantelspelden (fibu
lae) vonden wij maar liefst zes stuks,
vier van het eenvoudige (Romeinse) „sol-
datentype" en nog twee andere. Zij horen
alle thuis in de eerste eeuwen, zijn ver
vaardigd in werkplaatsen, die contact on-
hielden met de Romeinen. Niet in één
werkplaats, want analyse van het metaal
heeft uitgemaakt, dat dit bij alle van ver
schillende samenstelling is. Naast vrijwel
zuiver roodkoper, komt brons voor en ook
messing. De hierbij getoonde speld is een
echte voorloper van onze veiligheidsspeld,
die echter al minstens duizend jaar in ve
lerlei vormen en variaties bestond.
Dit exemplaar kwam glanzend als goud
en geheel gaaf onder de veenlaag van
daan. Hij is uit één stuk koper vervaar
digd, de veer is nog intact en je kunt
hem zó opsteken! Dergelijke fibulae wer
den gebruikt om de kleding bij de schou
der vast te steken. Verder zijn er stukjes
gereedschap van brons of messing: een
haak, het handvat van een beiteltje en
het blad van een schaar. Wie weet, welke
schone Velserin daar,mee eens haar blon
de haarstreng heeft afgeknipt. De rossig-
blonde vlechten waren bij de Romeinen
zeer in tel en de donkerharige dames uit
Rome tooiden zich er gaarne mee!
Geestig is het afgebeelde gespje, dat
met zijn klinknagel zo modern aandoet.
Het riempje dat er eens aan vast zat,
was nog flauw als een donker spoor in
het zand zichtbaar.
Ook van een grotere gordelgesp werd de
en daar slechts een scherf van aardewerk,
dat afwijkt van het hoger gelegene, maar
dat langs de hele Noordzeekust in de vóór
christelijke ijzertijd wordt aangetroffen.
Tot nu toe kon slechts een gering deel
onderzocht worden, maar tot de belangrijk
ste vondsten behoren enkele houten voor
werpen, door mensen bewerkt. Twee daar
van treft u aan op onze afbeelding. Bo
venaan de „boemerang", die bijna een hal
ve meter lang is. De bovenkant is bol,
de onderkant plat en de zijkanten en ein
den zijn met zorg bijgesneden. Kleine in
deukingen een beide uiteinden doen ver
moeden, dat men eerst met een pees het
stuk hout in de gewenste vorm heeft ge
bogen en het daarna, natgemaakt en ver
hit boven een vuur, verder heeft afge
werkt. Van dit zeer breekbare voorwerp
wordt thans een nauwkeurig model ver
vaardigd. Op deze wijze zal het blijken of
hij „werkt", d.i. of hij zich draaiend door
de lucht beweegt en misschien bij de wer
per terugkeert. Wij kennen boemerangs uit
Australië, maar nagenoeg niet uit Euro
pa. Wel staan zij afgebeeld op grotten-
schilderingen uit de oude steentijd.
Prof. Clark in Cambridge de man die
beschouwd wordt als de deskundige bij uit
stek op het gebied van antieke, houten
wapens was zeer enthousiast over deze
vondst. Hij schrijft ons, dat hij maar één
vergelijkbaar exemplaar kent, een vondst
gedaan in Denemarken in een laag die uit
ongeveer 3000 vóór Chr. stamt. Naar zijn
mening moeten er ook later nog zijn ge
bruikt, maar daaraan is dan door de vin
ders niet voldoende aandacht besteed. On
ze tweede afbeelding: een gevorkte stok,
is aan de onderzijde scherp afgesneden;
mogelijk was deze mik in gebruik als ka
tapult of diende hij voor een ander doel.
Hoe dit ook zij, deze houtvondsten ma
ken, dat wij met vernieuwde interesse, on
ze oude cultuurlaag zullen onderzoeken,
zodra de tijden daar rijp voor zijn!
H. J. Calkoen
De nieuwjaarsreceptie die de Koningin
ieder jaar geeft voor het corps diploma
tique in het paleis op de Dam in Amster
dam, zal dit jaar niet doorgaan wegens
de herstelwerkzaamheden in het paleis.
De diners voor het corps diplomatique in
Huis ten Bosch in Den Haag zullen even
eens niet doorgaan wegens het overlijden
van koningin Wilhelmina.
De Koningin is voornemens de leden van
het corps diplomatique in de loop van het
volgende jaar te ontvangen.
Advertentie
B
HAARLEM-CENTRUM
Ned. Herv. Kerk. - Grote Kerk, Grote Markt,
zondag 10 u. ds. R. Bijl. Nieuwe Kerk, Nieuwe
Kerksplein, zondag 10 u. ds. J. Streefland; 19 u.
ds. B. K. W. Dijkstra; maandag 19.30 u. ds. N.
van Egmond; dinsdag 10.30 u. ds. B. K. W. Dijk
stra. Noorderkerk, Velserstraat. zondag 10.30 u.
ds. N. van Egmond; maandag 19.30 u. ds. R. Bijl.
Oosterkerk, Zomerkade. zondag 10 u. ds. Joh
Bronsgeesl: maandag 19.30 u. ds. A. J. vah Rhijn
Noodkerk Schalkwijk, zondag 10 u. ds. A. J. van
Rhijn; maandag 19.30 u. dr. G. Snijders. Bake-
nesserkerk, Vrouwestraat, zondag geen kinder-
kerk; 10.30 u. jeugddienst, ds. D. ter Steege
Kapel Sarepta, Hazepaterslaan, zondag geen kin-
derkerk; 10.30 u. de hr. G. H. N. Germans jr.;
maandag 19 u. da. J. H. Bethe, Heemstede. Aula
Chr. Lyceum, Emmakade, ingang Van Merlenstr.,
zondag 10.45 u. ds. B. K. W. Dijkstra; maandag
19 u. ds. F. E. van der Zee Jacobskerk (Vrtfz.
Herv.), Jacobstraat, zondag 10.30 u. ds. H. de Boer,
Den Haag; maandag 19 30 u. ds J. Heidinga.
Janskapel, Jansstraat 36, zondag 9.30 u. de hr. C.
de Gooijer; maandag 19 u. ds. J. Streefland. Duin
en Daal, zondag 10 u. de hr. F. H. Geursen;
maandag 19.30 u. de hr. G. d'Olivat, Bloemendaal
Diaconessenhuis, Hazepaterslaan 24. zondag 9.30
u. ds. B. K. W. Dijkstra; maandag 21 u. ds. J.
v. d. Wiel; dinsdag 9.30 u. ds. J. v. d. Wiel
Jeugdkapel: Noord. Molenaerstraat, zondag 10 30
u. de hr. W.v. d. Brink; Oost, Zomerkade, zon
dag 10 u. de hr. R. Wijers; West, Leidsestraat
geen dienst; Centrum, Oude Groenmarkt geen
dienst.
Eglise Wallonne, Begijnhof 30 Dimanche 10 h.
30 pasteur M. Jospin, avec St. Cène. Lundi 19 h.
30 pasteur M. Lenders.
Deutsche Evang. Gemeinde, cons.kamer Grote
Kerk. dinsdag 20 Uhr Gottesdienst.
Christian Science, First Church of Christ, Scien
tist, Raamsingel 36, 10 u Nederlandse taal; 11.15
u. Engelse taal. woensd. 20 u avondbijeenkomst
Ned. Herv. Evang. op Geref. Grondsl., Evang.
Broedergem., Parklaan 34. zondag 9.15 en Ï6.30 u.
en maandag 19.30 uur, de heer M. de Vos. Dins
dag 9.15 u. de heer M. de Vos.
Zuiderkapel, Zuiderstraat 15. Zondag 10 u .ds.
A. Agtereek. Amsterdam. Maandag 19 u. ds. A.
Agtereek. Dinslag 15 en 19.30 u. jeugdbijeenkom-
sten. Woensdag 20 u. bidstond.
Rooms Kath. Kerk. Kathedraal, Leidsevaart.
Zondag en dinsdag 7, 8.15. 9.30 Hoogmis, 11.15
en 12.30 uur. Woensdag, donderdag en vrijdag
18 uur. Sint Antonius, Nieuwe Groenmarkt. Zon
dag en dinsdag 6.30, 7.30, 8.30 Hoogmis, 10. 11 en
12 uur. Vrijdag 18.30. woensdag 12.45 u. H. Jozef,
Jansstraat. Zondag en dinsdag 6.45, 8, 9.15 Hoog
mis, 11, 12 en 18 u. Maandag, woensdag, donder
dag en vrijdag 17.45, zaterdag 12 u.O. L. Vr. Ro
zenkrans, Spaarne. Zondag en dinsdag 6. *7.30, 9,
10.30 u. Hoogmis en 12 u. Vrijdag 21 u. De Goede
Herderkerk, Oostenrijklaan. Zondag en dinsdag
7.30 9.30 u. Hoogmis en 11 u. Vrijdag 21 u. Sint
Jan, Amsterdamstraat. Zondag en dinsdag 7.
8.15. 9.30 u. Hoogmis, 11 en 12.15 u. Vrijdag 18 u.
H. Pastoor van Ars, Beatrixplein. Zondag en
dinsdag 7.30. 8.45 u. Hoogmis, 10.30, 11.45 en 18
u. Maandag 19.30 u., vrijdag 18 u. H. Hart, Kle
verpark. Zondag en dinsdag 7. 7.45, 9, 10.30 u.
Hoogmis en 12 u. Vrijdag 18.15 uur.
Evang. Broedergemeente, Parklaan 34. Zondag
10.45 u. kand. theol. H. Hessen. Dinsdag 10.45 u.
ds. J. Legêne.
Evang. Lutherse Gem., Witte Herenstraat. Zon
dag 10.30 u. ds. G. Chr. Grabandt.
Vrije Evang. Gemeente, Lange Herenstraat 6.
Zondag 10 u. bi. Broekhof; 18.30 u. br. Jansen
Klomp; 11.30 zondagsschool. Maandag geen
'(jienst.. Dinsdag 10.30 br. Jansen Klomp.
Apostolische Gemeente, Jacobijnestraat 15.
Zondag 10 en 17 uur. maandag 19 uur en dinsdag
10.30 uur Godsdienstoefening.
Ver. Doopsgezinde Gemeente, Grote Houtstr.
43. Zondag 10.30 u ds. C. P. Hoekema. Maandag
19.30 u. ds. J. P. Jacobszoon. Dinsdag 10.3011 u.
ds C. P. Hoekema, nieuw,laarsdienst en -be
groeting.
Remonstrantse Kerk, Oranjekade 1. Maandag
19.30 u. ds J. W. Wery. Dinsdag 11 dr. J. L.
Klink.
Ger. Kerk. Wilhelminakerk, Ged. Oude Gracht
61. Zondag 10 u. ds. G. Toornvliet; 20 u. ds.
L. Hoorweg (afscheidspredikatie). Maandag 20 u.
ds. Toornvliet. Dinsdag 11 u. begroetingsbijeen
komst voor alle wijken. Meditatie ds. G. Rang.
Overzicht v. d. scriba. Zuid-Oosterkerk, Richard
Holkade 125. Zondag 10 u. ds. L. Hoorweg; 17 u.
ds. D. Ringnalda. Overveen. Maandag 20 u. ds.
D. J. Coumou Lyceum Aula, ingang van Mer-
lenstraat. Zondag 9 u. ds. G. Rang; 17 u. ds.
G. Toornvliet. Maandag 20 u. ds. G. Rang.
Chr. Geref. Kerk, Raaks. Zondag 10 u. ds.
J. C. Maris, Bloemendaal; 17 u. ds. J. J. Rebel,
Haarlem-N. Maandag 19.30 en dinsdag 10.30 u.
ds. J. P. Geels.
Oud Geref. Gem. in Ned., Parklaan 21. Zondag
10 en 16.30 u. leesdienst.
Oud Kath. Kerk, Kinderhuissingel 76. Zondag
10 u. Hoogmis. Maandag 19.30 u. Lof. Dinsdag 10
u. H. Mis.
O.R.G. Centrum, Westerhoutpark IA. Maandag
19.30 u. ds. A. R. de Jong.
Pinkster Kerkgenootschap (V.E.G.), gebouw
Zang en Vriendschap. Jansstraat 74. Zondag 10
u. openb. samenk., de heer Jac. Zeegers; 19 u.
opw. samenk. Elim-Kapel, Paul Krugerstr. 36;
maandag 19-20.30 u. oudejaarsoverdenking en H.
Av. Dinsdag 10.30 u. nieuwjaarsdienst. Donder
dag 20 u. Gebedssamenkomst.
Pinkstergemeente. Immanuelkapel, Nw. Kruis
straat 14, zondag 10 u. de hr. J. Versteeg; 19 30 u.
de hr. H. de Cock; maandag 19 u. de heren W.
Zeegers en Van Ingen (H. Av.); dinsdag de hr. C.
van Ingen; donderdag 20 u. bidstond.
Baptistengemeente, Begijnhofkapel. Zondag
10.30 en 9 u. ds. G. W. Tijman; 20.15 jeugddienst.
Maandag 19 u. ds. G. W. Tijman.
Hersteld Apostolische Zendingskerk, Wilhelml-
nastraat 21, 10 en 17 u. kerkdienst.
Gemeente van Christus, Wolstr 7, zondag 10.15
en 19 u.; zondagsschool 11.15 u.; Rijksstr weg 418
woensdag 20 u.; Wald. Pyrmontstraat 2 zw don
derdag 14 u. damesbijbel klas; Proveniershuis W:
vrijdag 20 u.
Zevende-Dags Baptisten Gemeente, Parklaan
21, zaterdag 10 u. prediking.
Zevende Dags Adventisten, Jacobstr R. Iedere
zaterdagmorgen 10 u gemeensch. bijbelstudie;
11 u prediking.
Gemeente des Heeren, Lange Molenstraat 22.
10 en 17.30 u. samenkomsten.
Kerk van Jezus Christus van de Heiligen der
Laatste Dagen, Cornelissteeg 9, 10 30 u. zondags
school; 17 u. kerkdienst.
Vergadering van Gelovigen, Oranjestraat 9.
10 u. samenkomst (broodbreken).
Leger des Heils, Schagchelstraat 26. Zondag
10 u. ma,), en mevr. De Boer; 12 u. zondags
school; 18.30 openb. samenk.; 19.30 verlossings
samenk., maj. en mevr. De Boer. Maandag 19.30
u. oudejaarssamenk. Dinsdag 10.30 u. samenk
maj. en mevr. De Boer.
Ned. Ver. van Spiritisten, afd. Haarlem, Nuts-
gebouw Lange Veerstraat 16. Zondag 10.30 u. Wij
dingsmorgen, mevr. v. d. Zee, Amsterdam.
Jehovah's Getuigen, beide groepen, Wilhelmi-
nastraat 25, zondag 19—20 u.; donderd 19.30—21 30
u. zondag 16.30—17 30 u.; vrijdag' 19 30—21 30 u
Soefi-beweging, Nassauplein 8 Zondag 11 u.
oudejaarsdienst.
Pentecostal Philadelfia Gem., Tempeliersstraat
55 rd., 10 u. dienst; woensdag 19.30 u. bidstond;
zaterdag 20 u. zangdienst.
HAARLEM-NOORD
Ned. Herv. Kerk. Julianakerk, Kloosterstraat.
Zondag 10 u. ds. J. van der Wiel. Haarlem; 19 u.
ds. G. Koch. Maandag 19.30 u. ds. G. Koch.
Immanuëlkerk, Van Egmondstraat. Zondag 10 u.
'ds. G. van der Woord. Maandag 19.30 dr. H. van
der Loos. Dinsdag" nieuwjaarsbijeenkomsten in
Ned. Herv. Kerk
Beroepen te Terkaple c.a. A. J. Plug te
Blankenham te Apeldoorn (wijkge-
meente Berg en Bosch) (toez.) dr. E. J.
Beker, studentenpredikant te Utrecht te
Apeldoorn (vac.-P. Visser) J. Folkertsma
te Wannepervéen.
Aangenomen naar Amersfoort als zie
kenhuispredikant „De Lichtenberg" J. D.
Smids te Schiedam. Aangenomen het be
roep als zendingspredikant van de Evang.
Kerk te Kameroen J. van Slageren, kand.
te Oegstgeest.
Geref. Kerken
Beroepen te Wageningen (vac. B G.
Mees ten Oever) 'P A. E Sillevis Smitt te
Rotterdam te Schipluiden J. C. Lange-
veld, kand. te Brandwijk.
bijgebouwen van Immanuëlkerk: kleuterschool
Colensostraat; Herv. Kapel Eenhoornstraat. Op
pasdienst (leeftijd 3-7 jaar) zondag 10 uur beide
kerken.
Sionskerk, Eksterstraat Zondag 10 u. ds H. J
Langman, Amsterdam. Maandag 19.30 u. ds. v.
d. Woord Kleuterdienst (4-6 j.). 10 u. Kon. Em-
maschool. Raafstraat.
Evang. Luth. Gem., Vaste Burchtkapel, Mr. J.
Gerritszlaan. Zondag 10.30 u. ds. G. Kroes.
Ned. Prot. Bond. Berkenstraat 10. Maandag
19.30 ii. de heer Zuidema.
Ver. Doopsgezinde Gemeente. Mennokapel, In-
dischestraat. Maandag 19.30 ds. S. M. A. Daalder
Geref. Kerk, Koningkerk, Kloppersingel. Zon
dag 10 II. ds. H. W. Wierda; 17 p. ds. P. de Ruig.
Maandag 20 u. ds H W. Wierda. Dinsdag 10 30 u.
Gemeente-samenkomst. Goede Herderkerk,
Spaarnrijkstraat. Zondag 10 u. dr. O. Jager;
17 u ds H W. Wierda. Maandag 20 u. dr. O.
Jager. Dinsdag 10.30 u. gemeente-samenkomst.
Verlosserkerk, Gen. Spoórlaan Zondag 10 u. ds
P. de Ruig: 17 u. dr. O. Jager. Maandag 20 u ds.
J. A van Arkel. Dinsdag 10.30 gemeente-samenk.
Dhr. Geref. Kerk, Floresstraat. Zondag 10 u.
ds J. J Rebel: 17 u ds. J. P. Geels. Maandag
19.30 u. ds J. J. Rebel. Dinsdag 10.30 ds. J. J.
Rebel.
Rooms Kath. Kerk. H.H. Elisabeth en Barbara,
Paul Krugerstraat. Zondag en dinsdag 7. 8, 9.15
Hoogmis, 10.45 en 12 u Vrijdag 18.30 u H. Ll-
duina, Rijksstraatweg. Zondag 7 8 9.30 u. Hoog
mis. 11.15 en 12.30 u. Dinsdag 8, 9.30 u. Hoogmis.
11.15. 12.30 en 17 uur. Vrijdag 20 uur.
O 1.. Vrouwe van Zeven Smarten, Rijksstraat
weg. Zondag 7, 8. 9 u. Hoogmis; 10.45 en 18 u.
Dinsdag 8. 9 15 Hoogmis, 10 45, 12 en 18 u. Vrijdag
21 u H.H. Petrus en Paulus, Tesselschadestraat.
Zondag en dinsdag 7, 8.30. 10 u. Hoogmis en
11.45 u. Woensdag 21. vrijdag 19.30 uur.
Zuiderkapei afd. Noord. Samenkomsten in het
gebouw van de speeltuin Vondelkwartier
Vergierdeweg. Zondag 10 u. dhr. H G. Koek
koek, tevens jeugddienst; geen zondagsschool: 19
u. geen jeugdsamenk Maandag 19 u. gemeensch.
dienst in Zuiderkapel. Dinsdag 10 u. geen dienst.
Gemeensch ieugddag in de Zuiderkapel. Dien
sten om 15 en 19 30 u. Geen zusterkring.
I.eger des Heils, Bandoengstraat. Zondag 10 u.
Heiligingssamenk12 u zondagsschool; 19 u.
openluchtsamenk.; 20 u. bijz. samenk o.l.v. ko
lonels Holland uit Schotland. Maandag 19.30 u.
ouderjaarsdienst. Dinsdag 10.30 u. nieuwjaars-
■lehovah's Getuigen, Feestzaal Noord, Rtjksstr.-
Berkenstraat 10, zondag 18.30—19 30 u.; woensdag
weg. zondag 19—20 u.: vrijdag 19 30—21 30 u.
19 30—21 30 U.
SPAARNDAM
Ned. Herv. Kerk. Oude Kerk. Zondag 10 u.
ds v. d l.oos. Maandag. 19.30 u. ds. J^roon.
Rooms Kath. Kerk. Zondag en dinsdag 7.30.- 10
u. Hoogmis.
BLOEMENDAAL
Geref. Kerk. vanavond 19 4520 15 u. inter-
kerkeliike vonrbededienst; zondag 9.30 en 16 u.
ds P N. Kruyswijk; 11 uur kinderdlenst; 19 30 u.
ds G Toornvliet: dinsdag 10 u. ds. G. Toorn-
vliet. J
Ned. Herv. Kerk, zondag 10 30 u ds. Ch de
Beus: maandag 19,30 u. dr. J. H. Stelma: dinsdag
11 u ontmoetingssamenkomst in Maranatha.
Ned. Prot. Bond, Potgieterweg 4. Zondag geen
dienst: maandag 19 u. prof. dr. J. N. Sevenster,
AmstelVeen.
Rooms Kath. Kerk, Allerh. Drieënheid. Zondag
en dinsdag 7 30. 9 u. Hoogmis, 10 45 en 12 u.; vrij
dag 18 30 u H. Sacrament, zondag en dinsdag
7 30, 9. 10.30 u Hoogmis en 12 u.; vrijdag 21 u.
Vrij Kath. Kerk, Popellaan 1 Zondag 10.30 u
gez H Mis; maandag 18 45 oudejaarsavondpre-
dikatie en H. Lof: dinsdag 10.30 u. gez. H. Mis.
OVERVEEN
Ned. Herv. Kerk. Zondag 10 u ds. J E Drost,
Aerdenhout: dinsdag 11 u. nieuwjaarsreceptie in
wijk gebouw Irene.
Marine Hospitaal. 10 u diens»
Geref. Kerk. Zondag 10 u. ds. D. Ringnalda
(bev. ambtsdragers); 17 u. ds. G Rang; dinsdag
19 ii ds D. Ringnalda: woensdag 10.30 u. ont
moetingsavond
Rooms Kath. Kerk. Zondag en dinsdag 7, 8,
9 u Hoogmis, 10.30 en 11.30 u.; vrijdag 19.30 u.
SANTPOORT
Ned. Herv. Kerk, Dorpskerk. Zondag 10 u. vic.
N T. Bakker; maandag 19 30 u. en dinsdag 11 u.
ds. J. C Remijn. De H eksteen, zondag 10 uur:
maandag 19.30 u en dinsdag 11 u. ds G H v
Willenswaard. Adventskerk (ziekenhuisdlenst),
zondag 19 u. ds. G. H. v. Willenswaard.
Geref. Kerk, zondag 10 en 17 u„ maandag 20 u.
en dinsdag 10 30 u (bev. ambtsdragers) ds. M. W.
J. C. de Kluis
Chr. Geref. Kerk. Zondag 10 u. ds J. P.
Geels: 16 u. ds. J. C. Maris. Maandag 19.30 u. ds.
J. C. Maris.
AERDENHOUT
Ned. Herv. Kerk, Adventskerk. Zondag 10.30 u.
vie. W M Weenink; maandag 19.30 u. ds J. E.
Drost: dinsdag 11 u. ontmoetingssamenkomst
Religieuze Kring. Eikenlaan 5. Zondag geen
dienst; maandag 19 30 u. ds. G. Kroes.
Rooms Kath. Kerk, zondag en dinsdag 7.30, 9 u.
Hoogmis en 11 u. Vrijdag 18 u.
ZANDVOORT
Ned. Herv. Kerk, Kerkplein. Zondag 10.30 u.
met da W. H. Buijs. Bentveld. Maandag 19.30
u. ds. C. de Ru. Kapel Huis tn de Duinen. 19.30
u. ds. Van der Horst (uitsl. bewoners). Dinsdag
11 it. begroetingsbijeenkomst In het Jeugdhuis.
Ned. Chr. Gemeenschapsbnnd. Dinsdag geen
dienst.
Rooms Kath Kerk. H. Agatha, Grote Krocht.
Zondag 7.30. 9.30 Hoogmis. 11 en 19.30 u. Maandag
19 30 u oude.iaarsherdenking. Dinsdag 7.30. 9.30
Hoogmis en 11 uur.
Geref. Kerk, Julianaweg. Zondag 10 u. (voor-
ber H Av.) en 19 u. en maandag 19 30 u. ds
P J O de Bruljne.
Ned. Prot. Bond, Brugstraat 15 Zondag geen
dienst. Maandag 19 u. prof. dr. J. A. Oosterbaan.
Haarlem. Dinsdag geen dienst.
Jehovah's Getuigen, Gemeenschapshuis, zaal 4
Ing Willemsstraat, dinsdag 20—21 u bijbelstudie
Hrr ai CTITITT
Ned. Herv. Kerk, Wilhelminapleln. Zondag
10 u. ds. Adr. Oskamp; maandag 19 u. ds. Adr
U kunt het uzelf gemakkelijk maken
door het abonnementsgeld voor het
volgende kwartaal te voldoen op
onze postgirorekening no 273107 ten
name van Haarlems Dagblad U
bespaart daarmee incassokosten en
vermijdt geloop aan de deur.
Het te gireren bedrag is 8.post-
abonnees f 8.50.
U kunt het ons gemakkelijk maken
door uw giro-opdracht te verzenden
voor het eind van de maand, voor
zien van uw juiste naam en adres
Wij behoeven dan geen kwitanties
uit te zenden Indien v voor een
ander gireert, wilt u dan het bezorg
adres van de krant vermelden
Voor automatische girobetalingen
(het allergemakkelijkste) zyin formu
lieren op aanvraag gaarne ter be
schikking. In dat geval dient men
wel voor voldoende saldo op de
giro-rekening zorg te dragen.
DE ADMINISTRATIE
KOPIJ VOOR KERKDIENSTEN
dient vrqdags om 12 uur in het bezit
van de redactie te zqn. Van later
ontvangen kopij kan plaatsing niet
worden gegarandeerd.
Oskamp. Kapel Nieuw Vredenhof, zondag 10.30 u.
ds A. van Es. Den Haag; maandag 19 u. ds.
L. D van Dijl. Aula Chr. Lyceum, zondag 10.45 u.
ds. B K W. Dijkstra; maandag 19 u. ds. F. E.
van der Zee Jeugdhuis, Herenweg 111, dinsdag
11 u. nleuwjaarsvisite. Discodienst, Herenweg
lil, 11 u Jongerendienst, Herenweg 111, 10.45 u.
Ned. Prot. Bond, Postlaan 16. Zondag geen
dienst; maandag 19 30 u. mej. L A. v. d Voort.
Doopsgezinde Gemeente, ,De OlijftakMaan
dag 19.30 u. ds. C. P. Hoekema.
Rooms Kath. Kerk, H. Bavo. Zondag en dins
dag 7.30. 8.30, 9.40 Hoogmis en 11 u. Zondag ook
12 u dinsdag 12 15 u vrijdag uitsluitend 18.15 u.
O. L. Vrouw Hemelvaart. Zondag 6.45, 7.45, 8 40
Hoogmis, 10, 11 en 12 u.; dinsdag 7.45, 8 40 Hoog
mis, 10, 11 en 12 u.; vrijdag 21.30 u.
Geref Kerk, OpStandingskerk, Koediefslaan.
Zondag 10 u dr. A. Dondorp, 17 u. en maandag
19.30 u. ds. G. N. Lammens; dinsdag 10.30 u. dr.
A Dondorp Pinksterkerk, Camplaan, zondag
10 u ds. G. N. Lammens; 17.30 u. dr. A. Don
dorp; maandag 19.30 u. dr. H. J. Bavinck; dins
dag 10.30 u. ds. H J. Bavinck.
Geref. Kerk (vrijgemaakt), Kapel Nw Vreden
hof. Dinsdag 10 u ds. C. P. Plooy.
Jehovah's Getuigen, gemeensch. bijbelstudie
dinsd. 20 u.; Crayenestersingel 7, lr. Lelylaan 63.
BENNEBROEK
Ned. Herv. Kerk, zondag 9 en 10.15 u. ds. H. S.
J. Kalf; 19 u. ds J. Eerhard, Hillegom; maan
dag 19.30 en dinsdag 10.15 u. ds. H. S. J. Kalf.
Geref. Kerk, zondag 10 en 17 u., maandag 20 u.
en dinsdag 10.30 u. ds J. D. A. de Zwart.
HILLEGOM
Chr. Geref. Kerk, zondag 10 u. leesdienst; 15 u.
ds. J J Rebel, Haarlem-Noord; maandag 20.30 u.
ds. D. H. Biesma, Lisse; dinsdag 10.30 u. ds. J. C.
Maris, Bloemendaal.
Zaterdag Interkerkelijk avondgebed in de Chr.
Geref Kerk, 19.30—20 u
Jehovah's Getuigen, Nutsgebouw, v. d. Ende
laan, zondag 14 30—15 30 u dinsdag 20—22 u.
LISSE
Ned. Herv. Kerk, zondag 9 en 10.30 u. ds. M.
Folkema, De Kaag; 19 u. ds. Poort, Leiden;
maandag 19.30 en dinsdag 10 u. vicaris J. Geur
sen; na afloop nieuwjaarsontmoeting in Reho-
both.
Geref. Kerk, zondag 10 u. ds. A. K. Krabbe,
Hillegom; 17 u ds W. Dekker, Noord wij k-bln-
nen; maandag 19 30 en dinsdag 10 u. ds. K.
Schouten.
Chr. Geref. Kerk, zondag 10 en 16.30 u., maan
dag 19 u. en dinsdag 10 u. ds. D. H. Biesma.
Geref. Gemeente, zondag 10 en 16 u., maandag
19 u. en dinsdag 10 u. ds. H. van Gilst.
Geref. Kerk (vrijgemaakt), zondag 10 en 16.30
u. nog niet bekend; maandag 19.30 u. en dins
dag 10 u. ds. J. J. Verleur.
Oud Geref. Gemeente, zondag 9.30 en 15 u„
maandag 19 u. en dinsdag 9.30 u. leesdienst.
Rooms Katb. Kerk. Agatha-parochie, 7, 8.30
u. Hoogmis, 10.15 en 11 30 u. Maria-parochie, 7,
8.30 u. Hoogmis, 10.30 en 11.30 u. Engel-parochie,
7. 8 45 u. Hoogmis en 10 45 u.
HOOFDDORP
Doopsgezinde Gemeente en andere groeperingen,
maandag 19 u. ds M. Keyser.
Rooms Kath. Kerk, zondag en dinsdag 7, 8.30
Hoogmis, 10.15 en 11.30 u.; vrijdag 20 u.
NIEUW-VENNEP
Rooms Kath. Kerk, zondag en dinsdag -7, 8.30
Hoogmis en 10.30 u.; vrijdag 20 u.
Chr. Geref. Kerk, zondag 9.30 en 15 u„ maan
dag 19.30 u. en dinsdag 9.30 u. ds. L. Floor sr.
Jehovah's Getuigen, Gele Vinkstraat 61, don
derdag 20 u. gemeenschappelijke bijbelstudie.
VIJFHUIZEN
Rooms Kath. Kerk, zondag en dinsdag 7.30, 0
en 10.30 u.; vrijdag 20.30 u.
HALFWEG
Rooms Kath. Kerk, zondag en dinsdag 6.30, 7.30
9 u. Hoogmis, 10.45 en 12 u.; vrijdag 21.30 u.
BADHOEVEDORP
Rooms Kath. Kerk, zondag en dinsdag 7.45, 9 u.
Hoogmis, 10.45, 12 en 17.15 u.; vrijdag 21 u.
Advertentie
Voor oud en nieuw
tegenover V. D.
Oudejaarsavond
tot 9 uur geopend
Evenals andere jaren is de American
Field Service op zoek naar Nederlandse
gezinnen, die bereid „ijn hun huis enige
tijd open te stellen voor jeugdige ambas
sadeurs (16 tot 18 jaar) uit de Verenigde
Staten. Jaarlijks gaan 2000 a 3000 jongens
en meisjes uit 50 landen een jaar naar
Amerikaanse „highschools" en zijn ze in
elk opzicht lid van een Amerikaans gezin.
Zorgvuldig geselecteerde Amerikaanse
teenagers gaan naar 50 landen voor een
verblijf van 7 a 8 weken gedurende de zo
mer of een verblijf voor de duur van een
schooljaar.
Het Nederlandse secretariaat van de
American Field Service tracht thans ge
schikte gezinnen te vinden, waarin een
een leeftijdsgenoot van de Amerikaan aan
wezig is.
Van de gastfamilies wordt niet ver
wacht, dat zij voor hun gast kostbare uit
stapjes organiseren. De bedoeling is, hem
of haar kennis te doen maken met de Ne
derlanders in hun dagelijkse doen en laten.
Voor eventuele extraatjes heeft hij of zij
bovendien eigen zakgeld.
De American Field Service in Nederland
hoopt vóór 15 februari een voldoende aan
tal aanmeldingen te hebben ontvangen om
haar hoofdkantoor in New York te kunnen
berichten, dat 50 a 75 Amerikanen de zo
mermaanden hier zullen kunnen door
brengen en een 10 a 20-tal een verblijf
van een jaar zal kunnen worden geboden.
Het adres van de A.F.S. in Nederland
is Moreelsestraat 10, Amsterdam-Z., tele
foon 020-730823.
Inbreekster. Tegen een 20-jarige
Haagse vrouw, moeder van twee kinderen,
die gescheiden van haar man leeft, is vier
maanden gevangenisstraf voorwaardelijk
geëist, omdat zij samen met de 21-jarige
verloofde van haar zuster een aantal in
braken had gepleegd. „Overdag kon ik niet
gaan werken, want dan moest ik op de
kinderen passen"', zei hij. „Om aan geld te
komen moest ik wel gaan inbreken...."
