ZEVEN i EEUWEN l BOUWEN
HAARLEM
Bouw van bejaardentehuis
in Halfweg wordt
voorbereid
Raadsleden in
beroep bij GS
Geef-idee
van Remington
f
eiteoMifJ-.- mmmh
RAAD HAARLEMMERLIEDE
Filatelistenclub
voor Zandvoort
r
Bloemendaalse
bedrijven wonnen
kort geding tegen
Ringverwarming
Ruildagen van
„Philatelica"
"Tot 31 december 1968
f 5.- terug voor een oude wekker." I
V.J
WOENSDAG 6 NOVEMBER 1968
HAARLEMS DAGBLAD -
OPRECHTE HAARLEMSCHE COURANT
9
billf
■w;w:s*5'*r
HAARLEM is op een zandtong gebouwd, het is een stad van de geest
grond en een deel van het beloop der oude wegen vindt men nog terug
in de straten. Maar tevens bevond zich op een hoek van het Spaarne
een grafelijke villa, een omwalde sterkte met gebouwen en een „steen'
een toren dus, die voor de verdediging maar ook voor andere doeleinden
(gevangenis, voorraadkamer, bewoning) gebruikt kon worden. Tenslotte
was er een beek, die van het westen naar het oosten aan de zuidkant
van de tegenwoordige Grote Markt liep en die waarschijnlijk on
middellijk ten zuiden van de Damstraat in het Spaarne uitmondde.
Hoofdweg
Stedebouwkundige
ontwikkeling van
een stad tussen
meer en duin
R. BLIJSTRA
Oudste deel
Strategisch
SCHOTEN
HAARLÉM
1
2
4 1" 56 7*8 i i
Vissers
Havenbuurt
Landbouwdorp
De Beek
Ea
In Zandvoort
Remington
Lektro 24.
Nu met inruil.
■3—
'n RELATIE GESCHENK
IS DAN PAS ORIGINEEL
REMINGTON
GROTE HOUTSTRAAT 89
HAARLEM TEL. 11456
m'
Wat de wegen betreft neemt Dr. J.
K. de Cock aan dat van dit Noorden af
twee wegen naar Haarlem lopen, de
Middenweg en de Schoterweg. In het
Zuiden zo ongeveer bij het Huis te
Kleef (niet te verwarren met het huis
ter Kleef, Frankestraat 37) kwamen de
wegen samen om dan weer te splitsen,
nu onder de naam van Kruisweg en
Jansweg. In het huidige stratenbeloop
is de kruising (ergens op het terrein
van de Ripperdakazerne?) niet terug
te vinden of het zou op de plaats moe
ten zijn waar de Schoterweg zich
splitst in Kennemerstraat en Schoter
weg. Deze beide straten lopen aan
vankelijk uit op de poorten van de
omwalling. In het verlengde van de
Kennemerstraat ligt de Kruisweg, in
het verlengde van de Schoterweg de
Jansweg.
De Schoterweg wordt als de hoofd
weg beschouwd, voorbij het nu ietwat
onlogische in Kennemerstraat her
doopte laatste stuk zet deze hoofdweg
zich in Haarlem voort als Kruisweg,
Bartel Jorisstraat, Koningstraat, Gier
straat, Grote Houtweg, Wagenweg en
in Heemstede Hereweg. Dit was dus
geen plaatselijke maar een doorgaande
weg, die men zich echter toch als een
brede zandweg moet voorstellen. De
evenwijdig hiermee lopende weg, die
de hoofdweg echter wel ten Noorden
van de tegenwoordige Singelgracht
kruist is een „achterweg", die zich in
Haarlem voortzet in de Jansweg en
Jansstraat. Daarna is het beloop on
zeker. De Jansstraat ligt niet precies
tegenover de Lange Veerstraat als
men de St. Bavo „wegdenkt". De Cock
merkt echter op, dat op de oude kaar
ten (hij noemt alleen die voor Van
Deventer) de Grote en de Kleine Hout
straat de enige straten zijn die aan-
sluiten op de poorten in het Zuiden
en op buiten de muren doorlopende
wegen. Een zeker verband zal dus
vooral wat de Kleine Houtstraat be
treft aanwezig zijn.
Waar ligt nu het oudste deel van
Haarlem? Hiermee komen we op een
onzeker punt terecht. Men kan nl. aan
nemen, dat zich aanvankelijk vissers
aan het Spaarne hebben gevestigd,
men kan ook aannemen, dat de villa,
de vroonhoeve, de bescheiden sterkte
van de graaf het uitgangspunt is ge
weest voor een uitgebreidere neder
zetting. De villa, die op Bakenes en
wel op de hoek die de Bakenesser
gracht met het Spaarne maakt, werd
gebouwd, lag in vele opzichten gunstig.
De eerste aanleiding zal echter wel
de strategische ligging zijn geweest
op een punt waar Holland op zijn
smalst was: tussen het diep in het land
doordringende IJ, de voor een leger
macht vrijwel ondoordringbare duinen
en de zee. Mevr. J. M. Sterck-Proot
meent echter dat vissers de allereerste
vaste bewoners zijn geweest, zoals dit
DE WAARD
STATIO
HAARLEMMER
WOUD
2 KM
Haarlem en Schoten volgens dr. J. K. de Cock. 1 weg; 2 sloot of gracht; 3 dijk;
4 kerk; 5 tegenwoordige spoorlijn; 6 grens; 7 Huis te Kleef; 8 geest.
ook het geval was in Amsterdam ei,
Rotterdam. „Thans ligt de grond hier,
aan de Koude Horn (Horn: vooruit
stekend punt) slechts ongeveer één
meter boven Amsterdams peil, maar
het land daar is in historische tijden
gedaald en heeft vroeger stellig wel
twee meter er boven gelegen, zodat
die vissers, mogelijk vluchtelingen uit
andere minder rustige streken, hier
hoog en droog en door de afgelegen
heid ook veilig hun bedrijf konden uit
oefenen". Men kan hier bijvoegen, dat
de ligging aan het Spaarne als het
ware voorbestemd was om bewoond
te worden. Het Spaarne kwam immers
uit op het IJ en dit weer op het Fle-
vomeer, dat in verbinding stond met
de zee. Hierdoor was later zelfs haring
vangst van Haarlem uit mogelijk.
De bedoelde plek aan de Koude Hom
kan de vestigingsplaats voor vissers
geweest zijn, die dan ten Noorden van
de grafelijke villa woonden. De Cock
meent eveneens het oude Haarlem te
moeten zoeken tussen Zuid Akendam,
d.i. het zuidelijk deel van.Schoten, en
de Grote Markt.
Evenals andere onderzoekers voor
hem wijst hij er op dat Bakenes
ook Oud-Haarlem werd genoemd. Het
kwam als zodanig tot in de 14e eeuw
voor in de Grafelijkheids-rekeningen.
Niet helemaal hiermee in overeen
stemming is echter zijn opvatting dat
de oudste havenbuurt van Haarlem
gezocht moet worden aan het einde
van de Lange Veerstraat. Deze oudste
havenbuurtjes, vaak minuscuul, be
stonden volgens De Cock uit een rijtje
huizen, met of zonder erf tussen een
weg en een water. In dit geval tussen
de Damstraat en de Beek. Het aller
oudste deel van Haarlem lag volgens
deze lezing ten zuiden van de „villa"
van de graaf, het Gravensteen, zo ge
noemd naar de stenen toren, die men
enigszins met een z.g. schierstins zoals
men die in Veenwouden (Fr.) vindt
of volgens anderen met de Burcht te
Leiden zou kunnen vergelijken.
De toren op de hoek van Bakenesser-
gracht en Spaarne zou een verbinding
gehad hebben met de hoge zandgrond,
die ter hoogte van de kaa: markt
(Waag) het Spaarne raakte. Deze ver
binding, een dam over de lage veen
grond, moet volgens De Cock de tegen
woordige Spaarnekade zijn tot de
Damstraat. Deze laatste straat liep op
deze dam of dijk aan en is er waar
schijnlijk naar genoemd.
Weer van deze beide lezingen af
wijkend is de opvatting van Corneille
F. Janssen, die Haarlem eerder als een
landbouwdorp ziet, dat om de markt
ligt, die als een soort brink fungeert.
De Kleine Houtweg is volgens hem
geen voortzetting van de Jansstraat
maar een „uitvalsweg" naar de akkers.
Er was een veer aan het einde van
de Korte Veerstraat, de „dam" was
niet een stuk dijk tussen Bakenes en
Damstraat, maar de Damstraat zelf,
aangelegd om de monding van de Beek
te verleggen. Deze verlegging zou
nodig geweest zijn bij het graven van
de Bakenessergracht en had tot doel
toeslibbing van deze gracht door be
zinksel uit de niet snel stromende
Beek te voorkomen. Om te verhinde
ren en om uitschuren van de noorde
lijke oevers te voorkomen heeft men
er een dijk of dam (vtoeger synoniem)
naast gelegd, die wij thans nog als
de enigszins verhoogde Damstraat
waarnemen, meent Corneille F. Jans
sen.
i
Eenvoudig is dit alles niet, want men
neemt algemeen aan, dat de Beek, die
dwars door Haarlem als verlengde van
de Brouwersvaart over de Raaks aan
de Zuidkant van de Grote Markt recht
toe recht aan naar het westen liep, niet
een natuurlijke waterloop is maar ge
graven werd om het veengebied ten
westen van Haarlem af te wateren.
Maar dan is het gek, dat men de bed-
vftOUPteSTELCB OUM beekmohd
VEAONOEfi-
STELOC toe
stand
TEGENWOOR
DIGE TOE~.
STAND
VROON
ttS HOEVE?
TOESTAND NA
EERSTE WJ)-
2.KJINQ
RECONSTRUCTIE
VAN HAARLEMS
OUDE "BRINK*.
uu MMUreioc
ROOIUUH
WME *OOILI|M
1ML
ES) oudste mixje»
ding aanvankelijk ongeveer 100 meter
voor het Spaarne naar het Zuid-Wes
ten heeft omgebogen en deze pas later
veel gunstiger heeft verlegd.
De toestand is dus allerminst duide
lijk en verschillende onderzoekers
spreken elkaar tegen. Maar het zijn
tenslotte slechts détails al zijn deze
détails natuurlijk wel belangwekkend,
omdat er nog veel van in de tegen
woordige platte grond van de oude
stad is terug te vinden.
Zie hieromtrent
r
Dr. J. K. de Cock, bijdrage tot de
historische geografie van Kennemer-
land in de middeleeuwen op fysisch-
geografische grondslag, J. B. Wolters,
Groningen, 1965.
Jaarboek Haerlem, 1953.
Corneille F. Janssen, De ontwikke
ling van Haarlems kern.
(Van onze correspondent)
HALFWEG. De agenda van de
raadsvergadering, gehouden op dinsdag
avond in Halfweg, onder voorzitterschap
van burgemeester H. M. van Bruggen,
omvatte 19 punten. De vergadering om
half acht precies begonnen, zou vijf mi
nuten later geëindigd kunnen zijn, ware
het niet dat de voorzitter een twintigste
agendapunt toevoegde, betrekking heb
bend op de stichting van een commissie
tot de bouw van een bejaardenhuis.
Naar aanleiding hiervan vroeg de heer
Rijkeboer, gehoord hebbende dat
Gedeputeerde Staten de goedkeuring aan
de bouw van een bejaardenhuis onthou
den, hoe men dan subsidie zou moeten
verkrijgen.
Hierop antwoordde de voorzitter, dat de
goedkeuring voorlopig was onthouden.
Dit wil dus niet zeggen dat de bouw niet
doorgaat, maar als de nieuwe bulderbaan
op 15 november in gebruik is genomen,
dan weet men meer. Als lid van het
Inlichtingenbureau Geluidshinder Schip
hol, veel contact hebbende met de heer
De Mul van de Luchthaven Schip
hol, kon hij mededelen dat de laatste
steeds zeide dat het wel mee zou vallen.
Overigens was de zaak toch ook zo dat
de bejaarden die in eigen huis verblijven
in de groene zone, toch dezelfde hinder
ondervinden. Naar verluidt zou in Zwa
nenburg de bouw van woningen ook voort
gezet worden. „Men moet toch wat De
goedkeuring van Gedeputeerde Staten is
dus opgeschort tot de confrontatie met
de werkelijke geluidshinder. De eerste
taak van de nieuwe commissie, welke
spreker binnenkort hoopt te installeren,
is om te onderzoeken of verwezenlijking
van de bouw mogelijk is.
De heer G ij z e 1 zeide dat de com
missie met burgemeester en wethouders
méé zal moeten oordelen of het verant
woord is om de bouw te laten doorgaan.
De heer Grimbergen, veronder
stellende dat de lijst met namen niet „up-
to-date" is, vroeg of het mogelijk was
een vertegenwoordiger van het Diensten
centrum voor bejaarden op te nemen,
waarop de voorzitter antwoordde dat de
lijst wel up-to-date was, maar dat het
niet uitgesloten is dat er nieuwe vereni
gingen zijn ontstaan nadat de eerste en
quête werd gehouden. Hij had geen be
zwaar een zodanige vertegenwoordiging
op te nemen.
In antwoord op een vraag van de heer
D o e v e n kon worden geantwoord dat
er niet één, maar zelfs twee buitenkerke
lijken, of als zodanig te beschouwen per
sonen, in de commissie zitting hebben.
De heer Bokma kreeg op zijn des
betreffende vraag ten antwoord dat de
Bond van Bejaarden geen vertegenwoor
diger had aangewezen, noch een voor
dracht had opgemaakt.
Nadat de heer Franken had ver
klaard het initiatief prijzenswaardig te
vinden, waarmede hij zich gelukkig kon
voelen, sloot de voorzitter de vergadering
om 8 uur.
(Van onze correspondent)
ZANDVOORT. In de raadsvergade
ring van dinsdag 29 oktober werd een
voorstel van B. en W. het college be
voegdheid te verlenen tot het vaststellen
van pachtsommen en het verlenen van
vergunningen voor staanplaatsen langs
de openbare weg en voor het venten
langs het strand aangenomen met 11 tegen
5 stemmen.
Tegen stemden de heren P. Flieringa
en J. Kuypers Wentink (groep Breure),
N. J. Janssens (Boerenpartij), W. Kok
(Algemeen Zandvoorts Belang) en F. M.
Dukkers (K.V.P.).
Direct na afloop van de behandeling
van dit voorstel had de heer Flieringa
reeds te kennen gegeven namens zijn
fractie tegen dit besluit bij het college
van Gedeputeerde Staten in beroep te
zullen gaan. Nu hebben ook de overige
tegenstemmers zich bij het ondertekenen
van het beroep aangesloten.
In het adres aan G.S. schrijven de
raadsleden van mening te zijn dat het
betreffende raadsbesluit niet in overeen
stemming is met artikel 212, eerste lid
van de gemeentewet.
In dit artikel wordt gesteld dat de
raad de regelen van bepaling vaststelt
waarna hij zijn bevoegdheid met betrek
king tot de uitvoering kan overdragen
aan B. en W. Volgens bovengenoemde
raadsleden heeft echter de raad bij zijn
besluit over het betreffende voorstel geen
acht geslagen op de zinsnede in het ar
tikel: „en naar de raad te stellen rege
len".
Daarom verzoeken de adressanten G.S.
het raadsbesluit niet goed te keuren,
opdat het opnieuw door de gemeenteraad
in overeenstemming met artikel 212 van
de gemeenteraad kan worden behandeld.
(Van onze correspondent)
ZANDVOORT. De heer Jac. G. van
der Staay in Zandvoort heeft het initia
tief genomen om in de badplaats te komen
tot oprichting van een filatelistenclub.
Enthousiaste postzegelverzamelaars kun
nen zich met hem in verbinding stellen
Het is bekend, dat Zandvoort zeer veel
verzamelaars van postzegels telt. Het
adres van de heer Jac. G. van der
Staay is: Huize „Sterre der Zee", Hoge-
weg 82, Zandvoort, telefoon 5871.
Bij voldoende belangstelling zal een
oprichtingsvergadering worden uitge
schreven.
ADVERTENTIE
v"v M'-
12
«v* -
9-
,-N.
De geruisloze, volau
tomatische wekker
met uniek 24uurs wek-
systeem, die u maar
één keer hoeft in te
stellen. Verlichte wij -
zerplaat.Sierlijk model.
In 3 fraaie kleuren.
ADVERTENTIE
voor de SINT - KERST -
JAARWISSELING of JUBILÊ
ALS HET VAN
KOMT!
^SPÉRRV rand
Specialist voor ORIGINELE
RELATIEGESCHENKEN
Vele mogelijkheden,
met nog veel meer
HEERLIJKHEDEN
BLOEMENDAAL De Leeuwarder
rechtbank heeft uitspraak gedaan in het
kort geding dat door de gezamenlijke
Bloemendaalse bedrijven Technische Bu
reau J. C. Bonarius N.V. en de N.V. Wi-
bona, tegen Ringverwarming Nederland
N.V. was aangespannen en dat vorige
week diende.
De Bloemendaalse bedrijven eisten dat
Ringverwarming zich zal onthouden van
de tot het publiek gerichte mededeling
dat zij het enige bedrijf in Nederland
zou zijn, die bij het berekenen van cen
trale verwarmingsinstallaties van een
computer gebruik maakt. De Bloemen
daalse bedrijven achtten zich benadeeld,
omdat zij eveneens sedert lange tijd van
een computer gebruik maken. Voorts eis
ten zij dat in de periodiek „Huis en
Tuin" een rectificatie geplaatst zal wor
den, waarbij een dwangsom van 20.000,-
per overtreding werd gesteld.
De rechtbank heeft nu Ringverwar
ming veroordeeld tot het zich onthou
den van enige tot het publiek gerichte me
dedeling in welke vorm dan ook waarvan
de strekking bij het publiek de indruk
zou kunnen vestigen dat zij de enige
centrale verwarmingsinstallateurs in Ne
derland zijn die van een computer ge
bruik maken, dit op een dwangsom van
20.000,- per overtreding. Voorts ver
oordeelde de rechtbank Ringverwarming
Nederland N.V. in het eerstvolgend num
mer van „Huis en Tuin" een rectifica
tie in omlijnd kader te plaatsen waarin
uit moet komen dat Ringverwarming de
ze indruk abusievelijk gewekt heeft.
(Van onze correspondent)
LISSE De afdeling Bollenstreek van
de Internationale Postzegelverzamelaars
vereniging „Philatelica" hield dinsdag
avond in de Witte Zwaan een ledenver
gadering.
Na opening door de voorzitter, de heer
C. A. Gehrels, werd de begroting voor
1969 aan de orde gesteld. Deze begroting
vermeldt in ontvangsten en uitgaven een
bedrag van ƒ6800,-. De aanwezigen kon
den zich met deze financieële opzet ver
enigen.
Omtrent de activiteiten in deze win-
tercampagne werd medegedeeld, dat op
zaterdag 30 november een postzegelruil-
dag wordt gehouden in de Witte Zwaan
van 10 tot 5 uur. Voorts wordt op 3
december een St. Nicolaasavond gehou
den in postzegelsfeer, op zaterdag 28 de
cember een tweede postzegelruildag van
10 tot 5 uur in De Witte Zwaan, gevolgd
door de feestelijke jaarvergadering op
maandag 30 december in de Witte Zwaan.
Besloten werd voorts om in september
1969 een jubileum-tentoonstelling te hou
den waarvoor een speciale tentoonstel
lingscommissie werd benoemd. In 1969
gaat de afdeling Bollenstreek namelijk
het 3e lustrum vieren. De avond werd
verder gevuld met een veiling van mooie
kavels, waarna ruimschoots gelegenheid
werd gegeven tot het ruilen van zegels.
