-m
m
■mÊ
r
HP
m -
De DUW
WOENSDAG 31 DECEMBER 1969
Oudjaar-Erhif
HHHH WÊÊ
H
-
mm m I
- - i*T
f U
Pf - i
^piSBBpSilpÉ^
- -
- -*
- -
-
DE TWEE MANNEN banen
zich moeizaam een weg
door het moerassige riet
land, waar kort tevoren de kaste
lein van het café „De Drie Zwa
nen" (voor botenverhuur en kon-
jak staat op een bord te lezen)
met succes op eenden heeft ge
jaagd. Een reiger wiekt weg als
de mannen, diep in hun jaskragen
weggedoken vanwege de strie
mende wind, hem te dicht zijn ge
naderd. Een vliegtuig komt over,
rode signalen in een dreigend
wolkenbed. In de verte de lich
tende huurkazernes van het op
dringende Amsterdam-Noord en
de Zaanstreek. Daartussen het
silhouet van de havenwerken en
de rokende schoorsteenpijpen van
de Hemwegcentrale.
DE TWEE MANNEN zijn Arie
Oele uit Schagen en Jacob Hel
lingman uit Hoorn pioniers in
een ruig natuurgebied, dat over
een aantal jaren tienduizenden
dagjesmensen ongestoorde rust
en tegelijkertijd luidruchtig ple
zier moet kunnen bieden. Nu mag
niemand er nog zonder een brief
je van de rentmeester van Do
meinen in de Wieringermeer
komen. Een stroper, die onlangs
dit verbod aan zijn laars lapte,
werd na een klopjacht gepakt.
Het gebied in het uitgestrekte
en vlakke Waterland heeft veel
weg van een duinlandschap. De
naam: „Het Twiske". Genoemd
naar een water, dat vroeger een
verbinding vormde tussen de
Wormer en het IJ. Maar dat is al
heel lang geleden. Nu is het niet
meer dan een maagdelijke plek
op de landkaart, een ovalen pol
der van 3,5 bij 2 km, omsloten
door de lintbebouwing van de
dorpjes Landsmeer, Den lip en
Ilpendam aan de oostflank en aan
de andere kant door Oostzaan.
DE DORPSBEWONERS spre
ken in het algemeen niet over het
Twiske doch over „de duw". Deze
naam herinnert nog aan de crisis
jaren, toen grote groepen werk
loze Amsterdammers hier door de
Dienst Uitvoerende Werken
(DUW) té werk werden gesteld.
Op deze manier zou ook het Am
sterdamse Bos tot stand komen.
Het was de bedoeling van het
provinciaal bestuur om het
Twiske, van oorsprong een veen
gebied met diepe plassen ont
staan door de turfwinning, droog
te leggen en in cultuur te bren
gen. Er was ook zand nodig voor
de aanleg van wegen en het op
hogen van dijken. De voor water
recreatie geschikte plassen
„Kerkebreek" en „Zuidwestpias"
bij Landsmeer zijn hieruit voort
gekomen.
Toen de ontginning van het
650 hectare omvattende gebied
voor eenderde was voltooid,
werd het werk kort na de oor
log stopgezet. Op het nieuwe
land vestigden zich een handje
vol boeren en een hoofdstedelijke
tomatenkweker. Daar bleef het
voorlopig bij. De rimboe, zoals
burgemeester Post van het zich
snel uitbreidende forensendorp
Landsmeer (met onder andere
NVV-voorzitter Kloos als inge
zetene) het resterend deel noemt,
bleef onaangetast. Zo komt het
ook dat in dit door industrie en
woonkernen omringde natuurge
bied de felgekleurde kemphanen,
kieviten, grutto's, scholeksters,
eenden en fazanten om een
paar van de meest voorkomende
vogelsoorten te noemen nog
alle rust hebben om temidden
van riet, vlier, els en wilgen de
eieren uit te broeden. Dat zal
straks voorbij zijn, beseft ook
burgemeester Post die als fervent
eierraper zijn laarzen aantrekt
om de „rimboe" in te duiken.
Gouden sleutel
LANDSMEER ligt onder de
rook van Amsterdam, dat nog
niet zo lang geleden een stuk van
deze gemeente inlijfde. Het land
leven trekt veel Amsterdammers,
die uit de omgeving van Schip-
hols „bulderbaan" weg willen en
zich hier in één van de 700 bun
galows en patiowoningen gaan
vestigen. Landsmeer is ook ont
dekt door de „captains of in
dustry", die hun buitenlandse
zakenrelaties naar het exclusieve
restaurant De Deyselhof een
19de-eeuwse stolpboerderij in
Franse stijl ingericht voeren
om met een eigen gouden sleutel
een van de sherryvaten met op
schrift V.I.P. te ontsluiten.
Verder is het er echter rustig,
behalve in de zomermaanden
wanneer vooral het water van de
Kerkebreek en de aan de over
kant gelegen Zanddijk veel be
zoekers trekt.
Het Twiske lijkt als twee drup
pels water op de plannen voor
het Spaarnwouderbos. Het uit
gangspunt is ook hetzelfde. Er
moeten bij de steden groenele-
menten van formaat komen, zei
de regering al in 1964, en het ac
cent dient daarbij komen te lig
gen op voorzieningen voor dag
recreatie. Het Twiske werd aan
geduid als een stadsgewestpark,
dat de agglomeraties rond het
Noordzeekanaal scheidt van de
verder noordwaarts te ontwikke
len stadscentra. De gedachten
hierover werden reeds uitgespro
ken in de brochure „Drie miljoen
Noordhollanders".
Een feit is dat de mogelijkheid
voor dagrecreatie voor de be
woners van Amsterdam-Noord,
de Zaanstreek en Purmerend nog
helemaal ontbreekt. Het Twiske
ligt centraal in dit gebied Door
het opvangen van de recreatie
behoeften hier en het handhaven
van het open waterriike land
schap er omheen kunnen zo zegt
een werkgroep in een rapport, de
v;
Een deel van het Twiske is in feite al recreatiegebied
éééËNNMPM
- -v
:v f
ïS '- -•
fb: 1 4-'
-rxivSv •-:•£•.•. ■-■■: -:•
l
V
l >v v. t -
-1 - •-•• V
Onder de rook van de Hembrugcentrale graast het vee nog in de polder. De agrarische
bedrijven zullen bij uitvoering van de plannen echter moeten verdwijnen.
-•
S;-
HET TWISKE: toekomstige
„speeltuin" vol contrasten
Spelevaren op de KerkebreekOp de achtergrond het jachthaventje van Landsmeer.
