Overjarige stellini
Fawzi belooft Egypte
sociale hervormingen
Guinee blijft
Portugal
beschuldigen
Eis oppositieleider in Oost-Pakistan:
VERKIEZINGEN MOETEN
7 DECEMBER DOORGAAN
Hanoi meldt
49 doden na
luchtaanvallen
Hulpacties
tot april
1971
Barricade voor veilig verkeer -
Gevangenen in
Iran worden
gemarteld
Speculaties na Gromyko's bezoek aan DDR
Problemen rond Oost-Berlijn
met de dag ingewikkelder
FORD-VERKOOPCENTRUM
Maxi gevaarlijk
achter het stuur
VRIJDAG 27 NOVEMBER 1970
3
NIEUWE LEIDERS ZETTEN GOLF
VAN ZELFKRITIEK VOORT
Volgens AD AC:
Schramme zat op zijn
kippenboerderij
r
Rode Kruis
Liever per vrachtwagen
Rapport aan „Amnesty
International"
Houtplein - Haarlem - Tel.: 319265-315025
dagelijks 8.30-18.00 - 19.30-21.00
Zaterdags 9.30-18.00
Onenigheid
Dompteur
Day an gaat naar VS
Stemmenverlies
In De Legerkoerier, het orgaan van de
koninklijke landmacht, is een interview
gepubliceerd met de staatssecretaris voor
Defensie J. C. E. Haex, handelend over het
onderwerp dienstplicht en vrijwilligers
leger. De staatssecretaris heeft daarin en
kele stellingen geponeerd, die zacht uit
gedrukt merkwaardig aandoen.
Het is dan ook de vraag of deze uitla
tingen geen aanleiding moeten zijn on
verwijld de dialoog over dit onderwerp
op wat wetenschappelijker, serieuzer ni
veau te brengen opdat geen misverstan
den zich meester maken van de goede
verhoudingen tussen militaire overheid
en burgerij in ons land.
Sprekende over de moeilijkheid om vol
doende gegadigden te vinden voor de ver
vulling van de taken in het eventuele
vrijwilligersleger, zeide de staatssecreta
ris dat voor de oplossing van dat pro
bleem „een mentaliteitsombuiging van het
ganse Nederlandse volk noodzakelijk zal
zijn." Zich nader verklarend voegde de
itaatssecretaris daaraan toe, dat het erom
gaat „de bereidheid te verkrijgen van
jonge mensen om een bijdrage te leveren
aan ons vrije volksbestaan." Die bereid
heid is er blijkbaar volgens de heer Haex
niet, want uit gesprekken met dienstplich
tigen is hem duidelijk geworden dat „wij
in Nederland in een vacuüm leven." En
natuurlijk krijgen de publiciteitsmedia
daar de schuld van. Hij vindt overigens
dat het onderwijs de taak heeft de jonge
mensen zodanig te vormen dat „zij bereid
worden een bijdrage te leveren tot ons
vrije voortbestaan." Het zal wel moeilijk
worden, want „wat twintig jaar is nage
laten, kun je niet in zestien maanden
vormen."
De conclusies liggen voor de hand. De
Nederlandse jongeren zijn verkeerd op
gevoed. Zij hebben geen liefde voor het
vak van soldaat, omdat zij niet begrijpen
dat zij door in het leger te treden, een bij
drage leveren tot ons vrije voortbestaan.
De scholen moeten beginnen met dat
evangelie te verkondigen, zodat op den
duur de mentaliteit van ons gehele volk
wordt omgebogen in de richting van het
beginsel: soldaat-zijn is een roeping. Het
vaderland moet gered.
Deze stelling van de heer Haex maakt
iterk de indruk van overjarigheid. Boven
dien kan zij onmogelijk waarheden bevat
ten in de betékenis die de heer Haex er-
san hecht.
Waarom zouden de jongelui in Neder
land minder bereidheid hebben een bij
drage tot ons vrije voortbestaan te leve
ren dan bijvoorbeeld de Britten of de
Amerikanen? Waarom zouden onze scho
len minder begrip voor het verschil tus-
len dictatuur en democratie aanleren dan
scholen in het buitenland? Hoe kan de
heer Haex veronderstellen dat een goed
begrip voor dat verschil een jongeman
enthousiast voor het soldatenvak zou kun
nen maken? Hij probeert hier verband
te leggen tussen twee dingen die in geen
enkel opzicht vergelijkbaar zijn. Op vele,
misschien niet alle scholen, wordt wel
degelijk geleerd dat dictatuur en demo
cratie twee volkomen verschillende stel
sels zijn, waarvan het eerste verfoeilijk
en het tweede heilzaam is. Maar er wordt
niet geleerd en de schoolbesturen mo
gen ons daarvoor bewaren dat een
sterk leger een garantie voor een demo
cratische staatsvorm is. Enthousiasme
voor de democratie betekent niet automa
tisch enthousiasme voor een functie in
een sterke krijgsmacht. Zeker niet, wan
neer in ons lieve Europa de voorbeelden
voor het grijpen liggen van landen, die
dank zij hun sterke krijgsmacht in een
dictatuur zijn gestort, zoals Griekenland
en Spanje. Enthousiasme voor de functie
van roldaat betekent niet, dat men de
kans krijgt de democratie te dienen. De
Russische jeugd staat erom bekend, een
sterke voorliefde voor het leger te heb
ben. Maar waar is de Russische demo
cratie?
Nu hebben we in Nederland gelukkig
een democratie en de opvoeding heeft
mede tot taak, de voordelen en de ideo
logische deugden van het democratische
stelsel duidelijk te maken aan de jeugd.
Als die jeugd dan ook duidelijk kan wor
den gemaakt dat die democratie de oog
appel van defensie is, en dat defensie een
garantie wil zijn tegen èlle gevaren die
de democratie bedreigen en niet alleen
tegen de traditionele, met name genoemde
mogendheid die te pas en te onpas als de
boeman wordt voorgesteld dan is er
méér kans dat onze jeugd de krijgsmacht
welwillend gezind zal zijn.
Maar dat is dan nog niet een waarborg
voor het in massa dienstnemen van jon
gelui, want de jeugd van tegenwoordig
weet maar al te goed dat de strijd om het
bestaan in onze materialistische maat
schappij hard is en dat men vaderlands
liefde niet kan eten. Een vak wordt mede
gekozen om de materiële kanten ervan.
Zo is het met bijvoorbeeld het verpleeg
stersvak toch ook gegaan? Offeren voor
de zieke medemens is een edele bewogen
heid, maar men moet er tegelijk ook een
goede carrière door kunnen veroveren.
Als de heer Haex het soldatenvak maar
aantrekkelijk genoeg maakt uit het oog
punt van de maatschappelijke bestaans
voorwaarden, komt de bereidheid tot ver
dediging van ons volksbestaan vanzelf.
Het militaire vak is geen zendingswerk,
geen heldenidealisme. Het is een vak als
ieder ander, dat uit maatschappelijk oog
punt verkieslijk moet zijn.
Het is niet goed, dergelijke dingen an
ders voor te stellen dan ze zijn. Een goed
betaalde vrijwilliger zal zijn dienst nog
beter doen als hij tegelijkertijd ervan
overtuigd is dat hij voor een goed doel
werkt. Maar het is gevaarlijk dat doel te
veel te idealiseren. Want de oorlog is
nooit heilig en soldaten zijn nooit cheru
bijnen, zelfs in democratieën niet.
»WWV»A/WWVW\A#U\A/WVWWWWW%*WWWiA*\/WVWW%A/WVWWUWVM'WWW%#Vl/WWWWV\/WWWVV\/WUV*WWUWMWW\AAAfW%fWWWI
CAïRO, (Reuter) De Egyptische
premier dr. Machmoed Fawzi heeft de
Egyptenaren ingrijpende sociale hervor
mingen beloofd en een grotere stem in
het overheidsbeleid. De achterlopende
gezondheids-, onderwijs- en andere open
bare voorzieningen voor de 34 miljoen
inwoners, wier aantal jaarlijks met meer
dan een miljoen toeneemt, zullen dras-*
tisch worden verbeterd, zo zei dr. Faw
zi in zijn eerste grote verklaring over de
binnenlandse politiek sinds hij in functie
trad na president Nassers overlijden.
De opmerkelijke stroom van zelfkritiek
van de nieuwe regering voortzettend,
verklaarde de premier in een toespraak
tot de Egyptische nationale vergadering
onder luid applaus dat afgerekend zal
worden met egoistische klieken die op
treden „in het donker, als uilen en vleer
muizen die het daglicht niet kunnen ver
dragen". Evenzeer zou men korte met
ten maken met „corrupte kringen", die
alleen diensten verrichten voor degenen
die fooien en geschenken geven.
Een waarlijk democratische gang van
zaken kan niet worden verwezenlijkt
zonder dat wij brede ruimte laten aan
vrije meningsuiting en constructief de
bat. Evenmin kan dit mogelijk zijn
wanneer in de meeste gevallen het pra
ten in één richting gaat, van ons tot het
volk, en heel zelden van het volk tot ons",
aldus premier Fawzi. Het onderwijs
moest worden herzien, en zowel voor le
ger als thuisfront deskundigen leveren.
Egypte zou de westerse en socialistische
onderwijsstelsels nader bekijken, en daar
het beste uit kiezen voor zijn eigen op
godsdienst gebaseerde maatschappij. Er
moeten gelijke onderwijskansen voor al
len komen, zo verklaarde Fawzi, het sy
steem van extra-onderwijs, alleen voor
rijken betaalbaar, veroordeelde hij.
De enig toegestane politieke partij in
Egypte, de Arabische Socialistische Unie
heeft intussen onder haar nieuwe secre
taris-generaal Ablel Mohsen Aboel Noer
•nkele organisatorische wijzigingen aan
gekondigd. Zij zal een speciale afdeling
voor publieke opinie in het leven roepen,
Enkele ministers spraken gisteren, ook
over hervormingsplannen. Zo verklaarde
dr. Achmed Darwisj (toerisme) dat het
dode hout zal worden weggehaald, en dat
hij ieders mening, „van kruiers tot
staatssecterarissen" wil leren kennen.
„De fouten liggen in ons land zelf", zo
zei hij.
FRANKFURT (DPA). De Westduit-
se automobilistenclub ADAC heeft don
derdag alle vrouwelijke automobilisten
gewaarschuwd tegen het dragen van maxi
achter het stuur. Jassen en jurken tot op
de enkels zijn volgens deze club hoogst
ongeschikt voor autorijden omdat zij de
beweginugsvrijheid van de bestuurster be
lemmeren.
Vooral in kritieke verkeerssituaties zal
de bestuurster de auto niet volledig kun
nen beheersen. Mini-rokken achter het
stuur zijn daarentegen hoogstens gevaar
lijk voor eventuele passagiers, aldus de
club.
ABIDJAN (Reuter) Minister van
Financiën, Ismael Toeré, de jongere
broer van president Sekoe Toeré van
Guinee, heeft de commissie van onder
zoek van de Verenigde Naties gisteren
meegedeeld dat het „Portugese imperia
lisme heeft getracht een lakeien-regering
in Guinee" aan de macht te brengen
door middel van de invasie in het afge
lopen weekeinde.
De landing „volgde na een poging in
april 1969" om de regering omver te
werpen. Bij de eerste poging zouden fi
guren als een oud-chef-staf, de vroegere
minister van Financiën Barry Diawadoe
en twee andere oud-ministers betrokken
zijn geweest. Uit verhoren van de deze
week krijgsgevangenen gemaakte inval
lers zou zijn gebleken dat er een scha
kel tussen beide acties was.
Toeré zei voorts dat het Guineese ver
trouwen in de Verenigde Naties is ge
schokt omdat de wereldorganisatie een
missie heeft gezonden en geen strijd
krachten.
Jean Schramme, de Belgische leider
van het huurlingenleger destijds in Kon
go, heeft tegengesproken dat hij iets te
maken heeft gehad met de gevechten in
de Westafrikaanse republiek Guinee.
In een vraaggesprek met het Portugese
avondblad „Diario Popular" zegt Schram
me: „Ik weet niets over de republiek
Guinee, niets over het land zelf en ook
niets over haar politiek".
Schramme, die in Olivieira do Sul in
het centrum van Portugal een kippen
boerderij heeft, voegde hieraan toe dat
hij naar Portugal is gekomen om vrede
te vinden en het verleden te vergeten.
PARIJS (DPA/Reuter). Bij de
Amerikaanse bombardementen op Noord-
Vietnam op 21 en 22 november zijn 49
mensen omgekomen en 40 gewond. Dit
deelde een woordvoerder van de Noord-
vietnamese delegatie bij de vredesbespre
kingen in Parijs, Ngoeyen Than Le, gis
teren mee op een persconferentie.
Hij zei dat onder meer drie scholen,
een sanatorium, enkele landbouwcoöpera
ties, een stuwdam en economische centra
door de Amerikaanse bommen zijn ge
troffen. De aanvallen werden uitgevoerd
op acht provincies, de omgeving van
Hanoi en de haven van Haiphong, aldus
de woordvoerder.
Een deel van de getroffen gebieden ligt
tussen de 17de en de 19de breedtegraad,
en andere gebieden liggen zelfs boven de
21ste breedtegraad. Volgens Ngoeyen
Than Le heeft de Amerikaanse lucht
macht minstens 100 bommen en honder
den raketten afgevuurd. Ook zouden fos-
forbrandbommen en fragmentatiebom-
men zijn gebruikt. De aanval op een
restaurant in de provincie Ha Tinh had
28 mensen het leven gekost.
DACCA (Reuter, AFP en AP) De leider van de Awami-Liga, de groot
ste politieke groepering in Oost-Pakistan, heeft gisteren met een gewapende
opstand gedreigd, als de centrale regering zou besluiten de voor 7 december
vastgestelde verkiezingen niet te laten doorgaan en als Oost-Pakistan niet
voldoende autonomie krijgt. De leider, Sjeich Moedjiboer Rahman, deed
dit op een persconferentie in Dacca, nadat hij was teruggekeerd van een
rondreis door het rampgebied in de monding van de Ganges. Volgens hem
zijn één miljoen mensen omgekomen. Het dodencijfer wordt officieel ge
schat op 200.000.
President Yaya Khan noemde hij overi
gens niet met name.
Het Pakistaanse staatshoofd verklaarde
echter, na een inspectiereis door het
rampgebied, dat hij tevreden was over de
reddingswerkzaamheden. „Onze hulp
bronnen in aanmerking genomen en dank
zij de hulp uit het buitenland, geloof ik
dat alles goed gaat," aldus de president.
Op critiek van de zijde van oppositielei
ders over onverschilligheid van de cen
trale regering ten aanzien van de ramp
wilde hij niet in gaan.
Sjeich Moedjiboer kan, naar men ver
wacht, bij de verkiezingen op zeventig
percent van de 168 zetels rekenen die
Oost-Pakistan in het centrale parlement
heeft. Met steun van afgevaardigden uit
West-Pakistan zou hij premier kunnen
worden. In het andere geval zou zijn
Awami-partij, die de ongeveer z eventig
miljoen inwoners van Bengalen (56 per
cent van de totale bevolking van Pa
kistan) vertegenwoordigt, een geduchte
oppositie vormen.
De Awami-leider oefende felle critiek
op de trage hulpverlening aan de over
levenden van de wervelstormramp door
„de regering van de staat van beleg."
Studenten van de „School of Econo
mics" in Londen bouwden gisteren
als protestuiting een barricade op de
straat waar kort tevoren een mede
student was overreden. Hun actie
voor een veiliger verkeer in de Britse
hoofdstad kreeg weliswaar sympathie
van de politie, maar de wegobstakels
moesten toch verdwijnen.
De hulpacties voor de overlevenden van
de natuurramp zullen tot volgend jaar
april duren, zo heeft de Liga van Rode
Kruisverenigingen in Genève bekendge
maakt.
De eerste fase, die bestond uit de hulp
verlening direct na de ramp waarbij het
ging om mensenlevens te redden, is nu
afgesloten. De tweede fase het leveren
van voedsel en kleding gaat goed nu hef-
schroefvliegtuigen en boten zijn ingezet.
Een afgevaardigde van de Liga, de
Zwitser Jurg Vittani, meldde uit Oost-Pa
kistan dat er nog een grote behoefte be
staat aan dekens en kleding, maar ook
aan geld om ter plaatse aankopen te doen.
Zelfs de meest eenvoudige zaken zoals
keukengerei en stormlampen moeten aan
geschaft worden omdat alles verloren is
gegaan. Tot nu toe zijn in Genève toe
zeggingen ontvangen van veertig nationa
le Rode Kruisverenigingen ter waarde
van ongeveer 13.280.000 gulden.
De Pakistaanse regering heeft gewei
gerd visa te verlenen aan Indiase ver-
keerspiloten om hulpzendingen te bren
gen naar de slachtoffers van de ramp in
Oost-Pakistan. Dit werd gisteren in New
Delhi op het ministerie van Buitenlandse
Zaken vernomen.
Pakistan zou India gevraagd hebben de
goederen liever per vrachtwagen naar de
grens met Oost-Pakistan te sturen, waar
Pakistaanse vrachtwagens de goederen
zouden kunnen ophalen. India heeft met
het verzoek ingestemd. Er zijn al drie
vrachtwagens uit Calcutta onderweg.
„Vijand". De nieuwe ambassadeur van
Peking in Moskou is een vijand van
Chiang Ching, de echtgenote van Mao
Tse-Toeng, maar een beschermeling van
premier Tsjoe En-Lai, aldus meldt het
anti-communistische blad „Hong Kong
Times".
LONDEN, (AP). De regering van
Iran heeft dit jaar ongeveer duizend men
sen in de gevangenis gezet wegens „po
litieke misdrijven". Sommige van de ge
vangenen worden gemarteld. Dit heeft
de Westduitse advocaat dr. Hans Held-
mann verklaard.
Heldmann meldt in een rapport dat in
Londen werd gepubliceerd dat hij bij re
cente onderzoekingen in Iran tot de slot
som is gekomen dat ongeveer duizend po
litieke gevangenen dit jaar in hechtenis
zijn genomen.
Nadat hij tien dagen in Iran was voor
zijn onderzoek werd Heldmann het land
uitgezet en werd zijn tolk gearresteerd.
Het onderzoek van de advocaat vond
plaats in opdracht van „Amnesty Inter
national", een organisatie die de zaak
van politieke gevangenen in heel de we
reld behartigt.
Heldmann heeft bij zijn laatste bezoek
aan Iran grotere moeilijkheden ondervon
den bij zijn onderzoek dan bij vorige ge
legenheden. De „Savak", de Iraanse ge
heime politie, dreigde personen die hem
inlichtingen zouden kunnen verschaffen,
met arrestatie.
De tolk van Heldmann, een Iraanse
student aan de universiteit van Mainz,
is bij zijn laatste bezoek aan zijn ge
boorteland gearresteerd.
ADVERTENTIE
y,i; tl» V
(Van onze redacteur in Bonn)
BONN Nu Walter Ulbricht tegelijkertijd ziek en in ongenade gevallen
schijnt te zijn, is het zelfs voor de ingewijden in Bonn uitermate moeilijk
de samenhang der dingen sluitend te interpreteren. Het bezoek, dat kanse
lier Brandts staatssecretaris voor bijzondere diensten Egon Bahr vandaag
aan een soort Oostberlijnse collega, staatssecretaris Kohl, brengt, ligt daar
bij nog wat gemakkelijker, omdat het uitsluitend over procedure-vraag
stukken voor het verdere verloop van het intern-Duitse overleg gaat, dan
het onverwachte bezoek van de Russische minister van Buitenlandse Zaken,
Andrei Gromyko, aan Oost-Berlijn.
Gromyko moet aan Ulbrichts ziekbed
in het Oostberlijnse regeringsziekenhuis
zijn verschenen, om de 77-jarige oude
bard tot de orde van ontspanning, ook in
zake Berlijn, te roepen, met name in
het perspectief van het viermogendhe-
denoverleg over de voormalige rijks
hoofdstad, dat binnen de eerstkomende
weken tot enig concreet resultaat aan
leiding zal moeten geven. De Amerikaan
se ambassadeur heeft immers aangekon
digd na 12 december niet meer beschik
baar te zijn.
Vast staat, bij alle speculaties, dat het
communiqué na afloop van Gromyko's
ziekenbezoek, waaraan van Oostduitse
zijde nog de politieke-bureauleden Willy
Stoph, Erich Hennecker, Hermann Axen
en Otto Winzer deelnamen, gewaagt van
de gebruikelijke „hartelijke atmosfeer".
Vast staat niet minder, dat de eveneens
gebruikelijke „volledige overeenstem
ming" bij het afscheid ontbreekt, zodat
men niet Springers „Welt" behoeft te
zijn om de gevolgtrekking te maken van
een flinke dosis onenigheid op grond van
Ulbrichts verlangen de DDR als soeve
reine staat voor het transito-verkeer op
Berlijn erkend te zien.
Vast staat tenslotte, dat zelfs als Ul
brichts lichamelijke ongesteldheid hem
al zou hebben verhinderd het partijcon
gres van de Hongaarse communisten bij
te wonen, het zenden van een delegatie
van de tweede garnituur, onder leiding
van de oud-burgemeester van Oost-Ber
lijn Ebert, dit wegblijven politieke di
mensies heeft verschaft. Na Breznjev
hebben alle andere delegatieleiders in
Boedapest de nieuwe oost-politiek van
Bonn geprezen. Dat Ebert, een zoon van
de eerste president van de republiek van
Weimar, hierna hoofdzakelijk het oude
thema van de volkenrechtelijke erken
ning behandelde, klonk zelfs voor doorge
winterde dialectici als een afgang.
Waar het in deze dagen om gaat, zijn
de pogingen van de eigen Oosteuropese
partners om Oost-Berlijn aan de nieuwe
internationale norm te onderwerpen.
Daarbij kan Moskou zich slecht veroor
loven al te openlijk als dompteur van
Ulbricht en de nog achter hem staande
meerderheid van het Oostberlijnse polit
bureau op te treden.
Evenmin kan Moskou zich echter een
frustratie van de oost-politiek van Bonn,
en met name van de met de Sovjet-
Unie en Polen afgesloten verdragen, per
mitteren. Tenslotte heeft de voormalige
Russische aanklager in het proces van
Neurenberg, Rudenko, de man die tegen
alle in 1946 aangeklaagde top-nazi's en
TEL AVIV (AP). Als de Israëlische
minister van Defensie, Dayan, de volgende
maand naar de V.S. gaat zal hij daar, naar
in Israel wordt verwacht, spreken over een
„indirecte" terugkeer van zijn land tot de
vredesbesprekingen.
Aangenomen wordt dat hij in de V.S.
ook zal spreken met president Nixon.
bloc de doodstraf eiste, de vergelijking
gemaakt dat dit Neurenbergse proces
nog altijd een waarschuwing betekent
voor alle revanchisten in Duitsland en
met name, nu voor hen die het West
duits-Russische verdrag van de hand wij
zen.
Regeringswoordvoerder Konrad Ahlers
meende gisteren in Bonn op de heilige
verontwaardiging van de conservatieve
CDU-oppositie, als zouden volgens dit uit
gangspunt alle tegenstanders van het
pact van Moskou met oorlogsmisdadigers
op een hoop worden gegooid, nog even te
moeten ingaan door te benadrukken, dat
zulk een gedachte door de hudige links-
liberale regeringscoalitie Brandt-Scheel
in geen geval wordt gedeeld. Maar Ru
denko zal niet alleen aan de CDU en
de CSU hebben gedacht. Ahlers vleide
de oppositie trouwens nog een tweede
keer op één middag, toen hij de ernst
prees waarmee volgens hem Kiesinger
en de zijnen bezig waren de merites van
het verdrag met Polen te onderzoeken.
Inderdaad heeft de parlementsfractie
van de CDU hieraan een vergadering van
twee volle dagen achter gesloten deu
ren gewijd. De onenigheid klonk niette
min naar buiten door: een aantal CDU-
afgevaardigden, onder te verdelen in en
kele jongeren die onlangs Polen hebben
bezocht en enkele meer bezonnen figu
ren, zoals de president van het evan
gelische kerkcongres Richard von
Weiszacker; zijn van plan in de Bondsdag
vóór ratificatie van het verdrag te stem
men, hetgeen dan het verlies aan rege
ringszijde van enkele tegenstemmers on
der vertegenwoordigers van de verdre
venen mooi zou compenseren.
Dat Ahlers nu gisteren, ondanks dit
alom bekende feit, plotseling weer ge
waagde van een „verheugende eensgezind,
heid in de opvatting dat het uitgangspunt
een verzoening met Polen moet zijn",
heeft minder te maken met politieke
doofheid dan met de omstandigheid dat
hij in het diepst van zijn hart, zoals
zovelen in Bonn, nog het produkt is ge
bleven van de grote coalitie, oftewel van
een Duitsland waarin geen oppositie
mocht bestaan.
