Franse generaal schreef boek over oorlog in Noord-Afrika
MASSU ERKENT MARTELINGEN
VAN ALGERIJNSE GEVANGENEN
Zeepzieder heeft nog taak
modern fabricageproces
m
Eén op duizend baby's
blijkt doof te zijn
VETTE” PRIJS VOOR SPAANSE
DORPELINGEN IN VALENCIA
„Mijn para's hebben wel eens
een schrammetje gemaakt
x
X l
X
Oud ambacht niet verdwenen
Eén miljard pesetas uit kerstloterij
17
Kloof
HAARLEMS DAGBLAD OPRECHTE HAARLEMSCHE COURANT
VRIJDAG 31 DECEMBER 1971
(Van onze redacteur in Parijs)
„Stimuleren”
Geleuter
(Van een medewerkster)
Rondborstigheid
Herdershond
Technische eisen
99
A gesloten
„Grootste geluk”
Deodoriserend
Doorbreken
Onderzoek
HAARLEM Al maken we het nog
niet zo bont als de oude Romeinen
die in hun beroemde badinrichtingen
miljoenen liters water per dag ver
bruikten, het lijkt er toch wel op dat
de Westerse mens op het ogenblik in
snel tempo rijp wordt gemaakt voor
de zoveelste badcultus in de historie.
Dat gebeurt dan vooral door toedoen
van de grote mannen der cosmetica,
die momenteel tegen elkaar opbie
den met de mooiste series badproduk-
waarmee het lichaam voor, tijdens
en na de al dan niet dagelijkse bad-
beurt in de watten kan worden ge
legd.
„Fris en wit”
el X
X.
JP
X,
het
vrouwen
GENERAAL MASSU
(Nan onze medische medewerker)
door
(Van onze redacteur in Madrid)
zepen be-
van
eeuw
voor
maken. Acties die van de zijde der Franse
bevolking dan weer even drieste tegenac
ties opriepen.”
U NOEMT ZICH in uw boek een gelo
vig en praktiserend katholiek. Had u dan
geen extra moeite met die martelmetho-
des die bewust werden toegepast? Andere
hoge officieren als generaal De Bollardi-
ère hebben uit weerzin en protest toen de
dienst toch verlaten?
VALENCIA. Een plaatsje van nog
geen 15.000 inwoners in de Spaanse pro
vincie Valencia, Manises, heeft de grootste
loterijprijs in de geschiedenis getrokken.
Niet minder dan één miljard v(jftigmil-
joen peseta’s en dan nog wel belasting
vrije peseta’s werden als manna uit de
hemel gestrooid over Manises.
politieke doel? Het behoud van een Frans
Algerije dat zelfs generaal De Gaulle toch
al vrij gauw scheen te hebben afgeschre
ven?
altijd de grootste winnaar, want dit jaar
verkocht Madrid voor de verschillende
trekkingen lootjes voor een totaal van
liefst 27 miljard peseta’s, waarvan min
stens één-vijfde deel zuivere winst is.
uitermate
verwerkt,
zo nadrukkelijk te geuren. Een toiletzeep
mag ruiken, maar dan alleen „lekker
fris”. Het stuk toiletzeep voor dagelijks
gebruik moet bovendien bij voorkeur wit
zijn.
Hij antwoordt in een haast geslaagde
poging zich te beheersen: „Houdt u me
ten goede, maar voor mij schuilt er een
flink brok schijnheiligheid in het subtiele
onderscheid dat wel wordt gemaakt tus
sen een bajonetgevecht of een bombarde
ment aan de ene, en het wat energieke
verhoor aan de andere kant. Humaniseren
van de oorlog is geleuter, en de moderne
guerrillastrijd waarbij rebellen geen uni
form meer dragen, leent zich helemaal
niet voor die illusie. De. zaak was heel
simpel dat ik de opdracht had de bevol
king te beschermen en dat voor dat doel
de middelen geheiligd werden.”
Geloofde u, tot het laatst, óók in het
Over een eenvoudig stuk badzeep wordt
nog maar zelden gerept. Het is een en al
oliën, geleien, shampoos en hydraterende
lotions wat de klok slaat, bij voorkeur
uitgevoerd in kleurtjes die ontleend zijn
aan het palet van de Middellandse Zee.
Betekent deze ontwikkeling het begin
van het einde van onze goede oude toilet
zeep? Mede dank zij de nogal gepeperde
ken, moet dus 140.000 peseta’s neertellen.
Dat gebeurt hier vaker dan men zou
denken. Vele grote bedrijven, banken,
spaarkassen, fabrieken enzovoorts kopen
een volledig nummer, om maar te zwijgen
van miljonairs die op deze wijze zwarte
miljoenen weer wit willen maken.
In dit geval had een spaarkas in Mani
ses hetzelfde nummer in meerdere series
gekocht en onder klanten en vrienden
verdeeld. Verder had een blinde loterij -
verkoper wekenlang op de markt van het
plaatsje geleurd met het nummer dat
tenslotte de miljoenen zou krijgen.
De hoofdprijs is dan ook over bijna de
hele bevolking van Manises verdeeld. Het
stadje, dat al in Spanje en ver buiten de
grenzen beroemd was als de plaats van
herkomst van het prachtige Manises-kera-
miek, dat al sinds de 14e eeuw faam
geniet, wordt nu in heel Spanje met res
pect en zelfs met een beetje afgunst
genoemd. Zoals een Barcelonese vriend
ons verzekerde: „Die kerels uit de provin
cie Valencia hebben het grootste geluk
bereikt dat de man in de straat zich in
Spanje maar kan voorstellen. Eerst werd
FC Valencia voetbalkampioen van Spanje
en nou krijgen ze de „vette” van Kerstmis
er nog boven op om het te vieren”.
gerichte wijze wordt opgevoed. Voor de
ontwikkeling van het dove kind moeten
ook zijn intellect en zijn psychische struc
tuur worden onderzocht, waarvoor zowel
de oorarts, de psycholoog, de spraakarts,
de psychiater en de pedagoog moeten
worden ingeschakeld. Daarvoor bestaan er
diverse audiologische centra en instituten.
Het kind moet al op depleeftijd van 12
a 15 maanden onder speciale behandeling
komen. De vroegere gebarentaal en het
liplezen zijn grotendeels vervangen door
de hoormethode, die als extra voordeel
biedt dat het dove kind in een omgeving
van normaal-horenden wordt gebracht.
Daarin zal het later als volwassene moe
ten leven en zich handhaven. De audio-
metrie, de moderne methode om precies
te bepalen welke geluiden het kind nog
kan horen, neemt een belangrijke plaats
in bij de opvoeding en behandeling van
dove kinderen. De snelle ontwikkeling der
erfelijkheidswetenschap verschaft boven
dien steeds meer inzicht in de oorzaken
van erfelijke doofheid.
EEN FORSE handdruk en a chter de
dialoog staat een punt. Over de gewetens
kwestie van de tortuur (die momenteel
door de Amerikanen in Vietnam en de
Engelsen i» Ierland nog steeds ijverig
wordt toegepast) is het laatste woord
intussen nog niet gezegd. Tenzij het door
de Franse etnologe Germaine Tillion
werd uitgesproken, die tijdens de Alge
rijnse oorlog als geheime koerier tussen
Parijs en de verzetsorganisatie een belang
rijke rol heeft gespeeld.
„Ik ken de namen” zo schreef zij als
antwoord op het geschrift van generaal
Massu, „van minstens vijf Algerijnen, die
tijdens de mishandelingen erkenden een
zelfde Fransman te hebben vermoord.
Door martelingen kan je een mens alles
laten bekennen. Maar die bekentenissen
hebben voor de justitie geen enkele waar
de. De weg die generaal Massu, in naam
van de doelmatigheid gevolgd heeft, kon
daarom alleen maar leiden naar de kloof
tussen Frankrijk en Algerije, die nog
steeds niet is overbrugd.”
Het probleem der erfelijke vormen van
doofheid is nog niet opgelost, maar de
aangeboren doofheid door rhesus-antago-
nisme der ouders is dank zij preventieve
maatregelen een grote zeldzaamheid ge
worden. Ook bij alle andere oorzaken van
doofheid, vergiftigingen en ongevallen,
heeft de geneeskunde steeds betere maat
regelen ter beschikking.
Bij een belangrijk percentage der dove
kinderen blijft de oorzaak echter onbe
kend. Eén van de ernstigste gevolgen van
het doofgeboren zijn is, dat een kind géén
spraak ontwikkelt. Daar het kind meestal
pas aan het begin van het tweede levens
jaar actief begint te spreken wordt die
gehoorstoornis meestal ook dan pas ont
dekt, tenzij het gehoor zó gering is dat de
baby op geen enkel geluid reageert. Art
sen in de oudheid meenden dat het dove
kind „stom” was door een afwijking van
de tong en zijn gebrek aan ontwikkeling
door een tekort aan verstandelijke vermo
gens. In de middeleeuwen werden doven
als geestelijk minderwaardigen of als door
de duivel bezeten beschouwd.
Op het ogenblik gebruikt de Nederlan
der gemiddeld ongeveer zeven stukken
toiletzeep (standaardmodellen van 90
gram) per jaar. In 1966 waren het nog
negen stukken per persoon per jaar, cij
fers waaruit we echter niet mogen aflei
den dat de Nederlandse consument min
der fris zou worden. Bij Unilever schrijft
men het teruglopen van het gebruik van
toiletzeep toe aan de vrij sterke opkomst
van de populaire doucheschuimen die in
heel wat Nederlandse douchecellen de toi
letzeep geheel of gedeeltelijk hebben ver
drongen. Bij de fonteintjes wordt boven
dien het stukje toiletzeep-voor-handen-
wassen meer en meer vervangen
vloeibare of poedervormige zepen.
Ondanks die veranderingen op de zeep-
markt blijft toiletzeep als produkt voor
dagelijks gebruik nog altijd een gewild
artikel, waard geacht om er heel wat
research en marktonderzoek in te- steken.
De toiletzeep heeft in dit land in de eerste
plaats een verzorgingsfunctie. Enige par-
fumering wordt wel op prijs gesteld, maar
mag vooral niet overheersen.
DE GENERAAL beaamt knikkend en
tijdens het verdere verloop van het ge
sprek staat hij nu voortdurend op en gaat
weer zitten en wiekt hij met de armen
wijd in het rond, als bewijs dat de emoties
zich van hem meester maken. Emotieloos
is hij dan ook zeker niet, al richt zich zijn
erbarmen dan ook uitsluitend op het ei
gen kamp ses gars.
„Tortuur is zo’n zwaar woord, vindt
hij, waarbij iedereen onmiddellijk in vuur
en vlam raakt. Maar u moet de kwestie
eerst eens zakelijk proberen te bekijken.
Er waren twee redenen die het energieke
verhoor (een uitdrukking die hij boven
het woord marteling verkiest) onvermij
delijk maakten.
Dat hij uit zijn lange carrière die hij
twee jaar geleden besloot met het hoogste
aantal sterren op kraag en mouwen dat
het Franse leger te vergeven heeft, zeker
wel enkele memorabele voorvallen en fei
ten te vertellen had, zal iedereen kunnen
beamen die zich de geschiedenis
Frankrijk over de laatste kwart
herinnert. Een kwart eeuw die hij
Frankrijk hielp „maken”.
Voor generaal Massu stonden die mijl
palen: in de laatste Wereldoorlog (toen hij
zich onmiddellijk aan de zijde schaarde
van Charles de Gaulle die hij tot over het
graf trouw bleef, in Indo-China, in Noord-
Afrika, in Suez, in Algiers waar hij in
1958 een handje meehielp om de Vierde
Republiek uit haar lijden te helpen en
tenslotte in West-Duitsland, waar hij tot
hoogste chef van het Franse „bezettingsle
ger” werd benoemd.
Een post waar hij, op een gedenkwaar
dige junidag van 1968, de president der
republiek generaal De Gaulle ontving, De
Franse president had Parijs dat op de
rand van de revolutie wankelde, met de
noorderzon verlaten, voor een bezoek of
een boodschap waarnaar officieel nog
steeds geraden mag worden.
Die laatste onthulling bewaart de gene
raal overigens voor een volgend boekdeel,
dat bij voorbaat met even veel belangstel
ling wordt verbeid als zijn eerste geschrift
nu al geoogst heeft: het prijkt al vele
weken, met een oplage van bijna een half
miljoen exemplaren, op de lijst van Frank
rijks bestsellers.
Bij baby’s met een normaal gehoor
ontstaan al van de eerste dag af afweer
reacties op harde geluiden. Maar het ech
te luisteren komt pas na enkele maanden.
Het kind ontwikkelt door te imiteren zijn
eigen spreektaal. Bij het dove kind heeft
deze ontwikkeling niet plaats. Het blijft
afgesloten van een zeer belangrijk deel
van het leven om hem heen.
Met het opgroeien van het dove kind
neemt de vereenzaming toe. Doordat zijn
taal zich niet ontwikkelt blijft zijn den
ken achter. Het verhongert geestelijk en
trekt zich terug. Dikwijls worden zijn
driftbuien en plagerijen als onaangename
karaktereigenschappen beschouwd.
De praktijk wijst uit dat tweederde van
de toiletzepen wit moet zijn. En juist die
populaire witte zeep is moeilijk te maken;
voor zuiver witte zeep moeten de beste
grondstoffen worden gebruikt.
Het is wel verrassend in deze tijd van
volautomatische fabricagemethoden en in
genieuze apparatuur dat achter dat stukje
toiletzeép nog altijd een oud ambacht, de
zeepzieder staat. Want in principe is de
zeepfabricage eigenlijk niet veranderd.
Nog steeds is het de zeepzieder die het
wakend oog houdt op de grote kookpan
nen waarin het dagenlang durende proces
van het zeepmaken zich afspeelt.
Uit de inwerking van loog of soda op
een olie of vet ontstaan uit het vet twee
stoffen, glycerine en vetzuur. De glycerine
wordt verwijderd. Uit het vetzuur en de
loog ontstaat de zeep. Moet het toiletzeep
worden, dan wordt de zeep na het zieden
gedroogd. De ontstane brokjes zeep wor
den met parfum, kleurstoffen en nog wat
andere ingrediënten gewalst en van lucht
bellen ontdaan. Uit de dan ontstane zeep-
staaf worden blokjes gehakt, die tot ta
bletten worden geperst en met de merk
naam gestempeld.
prijzen van vele nieuwe badseries van
beroemde merken lijkt daarop voorlopig
weinig kans, al blijkt het stuk toiletzeep
de laatste jaren wel een beetje aan de
verliezende kant te zitten.
DIE SPIRAAL had ik tot taak te door
breken, zo vervolgt Massu. Een eerste
noodzaak was dan langs de snelste weg de
schuilplaatsen van de leiders en hun ge
heime arsenalen te achterhalen. Met een
vriendelijk gesprek met een gevangene
kwam je die gegevens natuurlijk niet te
weten. Vandaar dus dat we ze wat moes
ten helpen, stimulerenWe hadden
haast.
Volgens de Algerijnen hebben heel wat
mensen die stimulansen niet overleefd. De
vroegere secretaris-generaal van de Alge
rijnse prefectuur Teitgen, die het oneens
met uw methoden was, heeft alleen voor
Algiers al van een getal van meer dan
3000 gesprokenDe generaal haalt zijn
schouders op en rectificeert dat dat cijfer
op alle vermisten moet slaan, waaraan de
rebellen zelf royaal hebben bijgedragen.
En dan valt hij weer wat driftiger uit:
„In mijn boek heeft u de fotos’ kunnen
zien van al die onthoofde lichamen van
vrouwen en kinderen die door de rebellen
waren afgeslacht. Over die wreedheden
hebben onze humanisten zich veel minder
opgewonden. Goed, ik geef toe, dat mijn
para’s ook wel eens een schrammetje
hebben gemaakt. Maar de gevolgen van
de generator of van het bad vielen toch
echt wel mee. Ik heb de proef op mezelf
genomen.”
Het lijkt vrij eenvoudig, maar dat is het
niet. Want in dat tabletje zeep, dat uitein
delijk uit de verpakkingsmachine rolt,
zijn allerlei technische eisen verwezen
lijkt. Een goede toiletzeep mag namelijk
niet scheuren en tijdens het gebruik niet
„verslijmen” zoals deskundigen dat noe
men. Toiletzeep moet stevig maar niet té
hard zijn. Wat de vorm betreft: in princi
pe is alles mogelijk, maar de afgeronde
tabletvorm blijkt het meest verkocht te
worden. Aan afwijkende modellen komt
meestal handwerk te pas. Dat verklaart
waarom die afwijkende modellen vaak
aanmerkelijk duurder zijn dan het gewo
ne stuk zeep.
Dat geldt ook voor de „luxe” zepen, die
meestal in fraaie geschenkverpakkingen
op de markt worden gebracht en waarbij
bovendien nog andere kostenverhogende
factoren kunnen meespelen als de ver
werking van een duur parfum, of de
klinkende naam van een of ander be
roemd modehuis die aan het produkt
wordt verbonden. „Zeeptechnisch” beke
ken kan het goedkope stuk zeep van even
goede kwaliteit zijn als het duur verpakte
stuk zeep van ettelijke guldens.
Er zijn verschillende methoden ontwik
keld om de ernst van de hoorstoornis al
heel vroeg na te gaan. Daardoor behoeven
geen kostbare jaren verloren te gaan
waarin het kind in een op zijn doofheid
„Tuurlijk stond ik helemaal achter de
integratieJe suis un peu couillon (ik
ben een tikje een kzak) en vandaar
ook mijn eerste conflict met generaal De
Gaulle die me uit Algerije terugriep.
Maar hij bekeek de hele ontwikkeling
vanaf een veel hoger plan, en bij zijn
beslissingen heb ik me natuurlijk neerge
legd.”
EEN MASSAAL onthaal dat generaal
Massu vooral wel dankt aan de militaire
rondborstigheid waarmee hij zekere wa
penfeiten uit de Slag om. Algiers die men
van hogerhand tot dusver steeds ontkend
of verdonkeremaand had nu eindelijk uit
de doeken doet. Om man en paard te
noemen: de tortuur-methodes of mishan
delingen die met de verhoren van Alge
rijnse verdachten en-of verzetslieden
door de schrijver nog steeds als „bandie
ten” aangeduid gepaard plachten te
gaan.
Inderdaad waren die „harde verhoren”,
met behulp van een elektrische generator
die met zekere gevoelige lichaamsdelen
verbonden werd, geen uitzondering zo
als de socialistische premier Guy Mollet
indertijd en na hem ook alle gaullistische
bewindslieden de goegemeente wilden
doen geloven maar een vaste algemene
regel, die generaal Massau nu omstandig
in zijn boek rechtvaardigt.
EEN RECHTVAARDIGING die hij zon
der blikken of blozen ook best nog eens
mondeling wil herhalen, toen ik hem
dezer dagen in Parijs ontmoette op een
receptie die door zijn uitgever was geor
ganiseerd. In burger en met de huidige
coiffure waarvan het vroegere geregle
menteerde stoppelhaar nu tot achter de
oren en in de hals is uitgegroeid, ziet de
generaal er nog nauwelijks pensioenge
rechtigd uit, en ook met zijn wijduit-
staande oren, scheefgeplaatste felle ogen,
markante neus en machtige kaken doet
hij nog altijd denken aan een Pyrenese
herdershond, die men een kluif beter kan
geven dan afpakken.
„Waarom ik mijn boek geschreven heb?
Ten eerste om alles recht te zetten wat de
Italiaanse cineast Pontecorvo samen met
mijn vroegere vijand de Algerijnse rebel
lenchef Yacef Saadi in hun film de „Ba-
taille van Algiers” eerst scheef hadden
getrokken. In die film wordt het voorge
steld of de onafhankelijkheid van Algerije
uit die veldslag onmiddellijk zou zijn
voortgevloeid. Terwijl mijn pararegiment
die slag in werkelijkheid gewonnen heeft.
Maar ik voelde me bovendien verplicht
„mes gars” (mijn knullen) schoon te was
sen van al het vuil waarmee ze in die
film ook nog werden besmeurd”
U doelt nu dus op de rol van, laat ik
zeggen, interviewers die ze moesten spelen
om nieuws van de vijand los te krijgen?
zo vraag ik eufemistisch naar de bekende
weg.
De Spaanse Staatsloterij, die sinds haar
oprichting op 30 september 1863, één van
de meest rendabele negotities van vader
tje staat is, had dit jaar maar liefst voor
acht miljard peseta’s aan kèrstloterijbil-
jetten verkocht. Verreweg de grootste
gokkers waren de Madrilenen, die er 2,2
miljard peseta’s aan waagden, gevolgd
door de Barcelonezen met 1,3 miljard' De
provincie Valencia verspeelde dit jaar 694
miljoen peseta’s en heeft dat dubbel en
dwars teruggekregen.
Trouwens de Valencianen zijn onder
een speciale geluksster geboren, want
twee jaar tevoren, in december 1969, viel
de hoofdprijs van de Staatsloterij even
eens in zijn geheel in de handen van de
inwoners van een klein dorp in deze
provincie. Overigens is de Spaanse staat
De grootste trekking is traditiegetrouw
de „Gordo de Navidad”, de „vette kerst
trekking”, waarvoor niet alleen in heel
Spanje, maar zelfs in Europa en Zuid-
Amerika lootjes verkocht worden. Geen
wonder,want de hoofdprijs is de grootste
loterijprijs van de hele wereld. Ieder
nummer is namelijk in veertien series
herhaald. Ook al zingen de weeskinderen
van San Ildefonso „75 miljoen” in werke
lijkheid valt er op één enkel nummer
veertien maal 75 miljoen peseta’s, ofwel
totaal één miljard vijftig miljoen
Natuurlijk is zo’n geluksnummer (of
welk nummer dan ook van de 60.000 die
er per trekking meedoen) niet goedkoop
In één serie kost zo’n nummer 10.000 pese
ta’s en wie zo zeker is van zijn zaak, dat hij
hetzelfde nummer in alle veertien series
koopt om de volle hoofdprijs op te strij-
PARIJS Ook generaal Jacques Massu heeft zich nu in de al lange rij
van staatskundige en militaire memoire-schrijvers geschaard en het eerste
produkt van die nieuwe activiteit als rustend burger draagt tot titel: „De
werkelijke veldslag van Algiers” (uitgegeven door Pion). Wanneer zijn
proza mogelijk niet direct door uitzonderlijke litteraire verdiensten uit
blinkt, dan behoeft men de schrijver-generaal persoonlijk over dat gemis
nog niet eens zwaar te vallen, want het is, naar verluidt, de journalist Phi
lippe Boegner geweest, die de gedachten en gevoelens van de vermaarde
veldheer in de gedrukte vorm heeft gegoten.
In andere landen, bijvoorbeeld in Zuid-
Europa, ligt die zaak van de parfumering
duidelijk anders. Maar voor de Neder
landse consument hoeft een stuk zeep niet
HAARLEM. Doofheid treedt op bij
één van elke duizend pasgeborenen. Tot
voor kort kwam daar later vaak nog de
middenoorontsteking bij tengevolge van
roodvonk, bof of mazelen en allerlei keel-
neus- en ooraandoeningen. Dank zij de
antibiotica kunnen deze laatste infecties
zodanig worden behandeld dat het ge
hoororgaan gespaard blijft. Roodvonk
komt overigens in ons land steeds minder
vaak voor. Ook ziekten tijdens de zwan
gerschap, waardoor aangeboren doofheid
ontstaat, zoals rode hond, worden nu
voorkomen door vaccinatie. Bij het ge
bruik van geneesmiddelen tijdens de
zwangerschap, die een risico voor de
vrucht inhouden, waaronder beschadiging
van het gehoororgaan, wordt steeds grote
re voorzichtigheid betracht.
Het terrorisme van de rebellen en
contraterrorisme van de Franse zwartvoe-
ten. De vijand had zich in de kasbah van
Algiers verschanst om met zijn bom
aanslagen moord en verderf te zaaien
en honderden onschuldige slachtoffers
vooral onder de vrouwen kinderen te
De vroegere specialiteiten: glycerineze-
pen, .ozenzeep, teerzeep zijn haast onge
merkt verdwenen. In opkomst daarente
gen zijn de deodoriserende zepen, die
trouwens heel wat jaren geleden ook al
bestonden. Maar dat waren destijds een
soort paardemiddelen waarin
sterke bestanddelen werden
zelfs tot kwik toe.
De moderne deodoriserende
slaan op het ogenblik nog geen tien per
cent van de totaalmarkt. Maar wat de
deodorants in het algemeen betreft alleen
al de Nederlandse markt is in de afgelo
pen vijf jaar verviervoudigd en de aero
sols”, die nu al 80 percent van de totale
besteding aan deodorants uitmaken, zullen
naar verwachting binnen niet al te lange
tijd de stiften, flesjes en rollers verdron
gen hebben.
Ik
L Ik
w® 1
4
