NEDERLANDSE ECONOMIE IN 1971
Moeilijkheden
rondom cao
GROEI TRAGER EN MEER INFLATIE
METAAL AANBOD
Bakkenist roept
werkgevers op
tot prysmatiging
Nederland
bovenaan
BEURSJAAR TELEURSTELLEND
VOOR MEESTE GROTE CONCERNS
journalisten
„Ook eens met eisen komen”
X
STUKADOORS
4,8 MEER
Autogebruik
Onderzoek naar
minimumloon
Wall
Street
Groeiend resultaat
STER-reclame
SHELL REMT
UITBREIDING
voor jeugdigen
TERUGGELOPEN
KOPPELING
(Van onze beursredacteur)
Onzeker
BUITENLAND
H Nieuwlichters
H Verliezen
t lIL. f 1
F
VRIJDAG 31 DECEMBER 1971
19
HAARLEMS DAGBLAD - OPRECHTE HAARLEMSCHE COURANT
(Vervolg van voorpagina)
de
DRS. S. BAKKENIST
I
(Van onze redactie economie)
Shell
De gezamenlijke werknemersorganisa
ties in de metaalindustrie, alle zes, hebben
berekend dat er op 31 december, de da
tum van afloop van het huidige contract,
een achterstand is van 2.3% die de werk
gevers niet willen vergoeden.
Deze 2.3% moet derhalve worden afge
trokken van de bovengenoemde 2.4%, zo
dat 0.1% voor geheel 1972 als reële inko
mensverbetering overblijft. Dat komt dus
aardig bij de Bakkenist-doctrine van 0,0
reële inkomensverbetering, zo zei de heer
Groenevelt.
voor
voor
32%
14%
36
41'2
45%
28%
33%
51
19%
45
42
15%
29
18%
29
46%
25%
34%
145
97%
61%
79%
31%
7%
Santa Fé Ind
Can Pacific
Illinois Cent
Penns Centr
South Pac.
Allied Chem.
Am. Can.
A.C.F. Ind.
Am. Smelting
Am. T. a. T.
Am. Brand»
Anaconda
Beth. Steel
Boeing
Chrysler
City Bank
Cons. Edison
Dougl. Alrcr
Dup de Nem
East. Kodak
Gen. Electr.
Gen. Motors
Goodyear T.
Am. Motor»
Dit jaar is tv-reclame uitgezonden voor
ca. 700 producten van ongeveer 375 adver
teerders, een aanzienlijke daling. Vorig
jaar werd nog voor 816 producten van 440
opdrachtgevers geadverteerd. In 1970 con
stateerde de STER een scherpe stijging
van de gebruiksfrequentie van de TV-
spots. Dat ligt vermoedelijk dit jaar weer
hoger. Men zoekt de beperking van de
budgetten eerder in de produktiekosten
dan in de zendkosten, aldus drs. Smeekes
in „Ariadne.”
335
29%
31%
58%
24%
37%
29%
34%
101%
47
54%
47%
73%
41
34%
29%
8%
10%
18%
303&
45%
45%
70%
40%
Automaten. De Vos Automaten n.v. heeft
alle machines en gereedschappen van
de Duitse automatenfabriek Wema in
Selingenstadt bij Frankfort tegen beta
ling in contanten overgenomen, aldus
een mededeling van het bedrijf. Wema
was gespecialiseerd op het gebied van
schachtenautomaten voor onder andere
sigaretten. De Vos (een besloten ven
nootschap met ongeveer 75 man perso
neel) was tot nu toe voornamelijk
werkzaam op het gebied van dranken
automaten.
DEN HAAG. De Nederlander maakt
een veel drukker gebruik van zijn auto
dan de meeste andere Europeanen. Hij
rijdt er meer en soms zelf aanzienlijk
meer mee dan de inwoners van de grote
Europese landen, zo blijkt uit een verge
lijkend overzicht, dat de Esso-Duitsland
heeft samengesteld. In dit overzicht wor
den de automobilisten van Engeland,
Frankrijk, Duitsland, Italië, Zweden en
Nederland met elkaar vergeleken en van
deze Europeanen leggen de Fransen ge
middeld het minst en de Nederlandse auto
bezitters gemiddeld het meeste aantal ki
lometers per jaar af.
UTRECHT. De .ongeveer 10.000 stu
kadoors in Nederland krijgen op 1 januari
een loonsverhoging van 4,8 percent. Met
deze verhoging komen de stukadoors weer
op het niveau van hun collega’s in de
bouw voor wie dit jaar een nieuwe twee
jarige CAO van kracht werd. De CAO
voor het stukadoorsbedrijf waarover nu
tussen werkgevers en bonden overeen
stemming is bereikt, heeft een looptijd
van één jaar.
De CAO voorziet in een volledige com
pensatie van de prijsstijgingen per 1 juli
en 31 december 1972. De vakantie wordt
met een dag verlengd en de vakantie
toeslag gaat omhoog van 6 naar 6,7 per
cent.
AMSTERDAM Voor Nederlandse effectenbezitters werd het jaar
1971 het jaar van teleurstellingen. Voor de Nederlandse economie het jaar
van de verslechtering en voor de internationale monetaire betrekkingen,
waarbij ons land als steeds nauw betrokken is, het jaar van het keerpunt.
Op beursgebied bleef het bij een bonte aaneenschakeling van teleurstel
lingen. De eerste helft van 1971 moest men in Amsterdam een fors beurs
herstel in Wall Street aanzien, maar tegelijkertijd een weigering van de
Amerikanen ook onze internationals in hun optimisme mee te laten delen.
Hierdoor bleef het Damrak vrijwel onbewogen onder het koersfeest in
New York. Zelfs een niet ongunstig dividend- en jaarverslagenseizoen met
nog een behoorlijk aantal soms zelfs forse dividendverhogingen vermocht
onze beurs niet uit zijn apathie te wekken.
De inflatie holde tè fel voort. En de
onzekerheid inzake de verkiezingsuitslag
en de daarop te formeren regering hier te
lande weerhield velen ervan op dé beurs
zaken te doen.
Het gemiddelde aantal kilometers per
jaar per personenauto bedraagt in Neder
land 18.000. Daarna komen de Duitsers
met gemiddeld 16.400 kilometers per jaar,
en vervolgens de Zweden met 14.200 kilo
meters. De Engelsen en de Italianen lig
gen met ieder gemiddeld 13.000 kilometer
per jaar op een gedeelde vierde plaats en
de Fransen komen met 11.000 kilometer
per jaar onderaan de lijst.
De Nederlandse autobezitter verbruikt
per jaar gemiddeld 1.650 liter benzine, in
Zweden is dat 1.500 liter, in Duitsland
1.400 liter en in Engeland, zowel als in
Italië 1.300 liter. De Fransen blijven met
een gemiddelde van 1.000 liter per perso
nenauto daar weer een eind onder. Het
gemiddelde olieverbruik per personenauto
is in ons land 22 liter.
Er zijn in Nederland maar 193 personen
auto’s per benzinestation. Dit is minder
dan in de andere vijf landen: Frankrijk
241, Italië 260, Zweden 320, Duitsland 324
en Engeland 326.
Na Italië is de autodichtheid het ge
ringst in Nederland. Begin 1971 had Italië
5,24 inwoners per personenauto, Neder
land 5,24, Engeland 4,72, Duitsland 4,28,
Frankrijk 4,12 en Zweden 3,52.
Slotlcoersen
Eer
gisteren Gisteren
337
29%
32%
58%
24%
38
21%
35%
103%
47%
54%
47
74
40%
35
29%
8%
10%
18%
31
46%
46%
71
41
voortbrenging in de bouwmaterialen en
aardewerkindustrie nam toe met 10,6 per
cent. Voor de overige bedrijfstakken zijn
nog geen cijfers over de eerste drie kwar
talen van 1971 beschikbaar.
Aan door het CBS geraamde jaargemid
delden is te1 ontlenen dat de groei in
geheel 1971 van de metaalnijverheid 3 a 4
percent zal bedragen, de textielnijverheid
zal 2 a 3 percent lager uitvallen terwijl
de voedings- en genotmiddelenindustrie
5,5 a 6,5 percent meer produceert.
De sector van de openbare nutsbedrij
ven gaf een sterke produktiestijging te
zien, namelijk met 14,4 percent over de
eerste negen maanden van 1971.
(Van onze correspondent)
DEN HAAG. De Stichting van de
Arbeid zal gaan onderzoeken of het ook
wenselijk is te komen tot minimumlonen
voor jeugdige werknemers. Hiertoe is een
verzoek gedaan door het ministerie van
Sociale Zaken.
port van schepen. Daarnaast is echter ook
de import van auto’s uit dat land sterk
omhoog gegaan. Tegenover de aanzienlijk
gestegen import uit Japan stond een da
ling van de export naar dat land met 13
percent.
Slotkoersen
Eer
gisteren Gts’-ren
32%
14%
36%
4%
45%
28%
33%
51
19%
45%
42%
15%
29%
19
29%
45%
25%
33%
144%
97
63%
80%
31%
7%
IBM
Int. Harv.
Int Nickel
Int. T. a. T.
Kennecott
Radio Corp.
Republic St.
Royal Dutch
Sears Roeb
Shell OU
Soc. Vacuxn
Stand. Br.
Stand. Old N..
Studebaker
Texaco
Un. Aircraft
Un. Corp.
Un. Brand»
Un. Incorp.
Us. Steel
Westlngh.
Woolworth
Ford
K.L.M.
Grinten en Gist-Brocades moesten respec
tievelijk terug van 265 gulden op 150
gulden en van 85 gulden op 45 gulden.
Gelderland-Tielens daalde van 85 gul
den op 30 gulden. Bührmann van 75
gulden op 5Ö gulden. Kluwer van 220
gulden op 170 gulden en de chemische
fabriek Naarden van 90 gulden op 55
gulden.
Het werkgeversvoorstel in de metaal
komt, volgens de heer Groenevelt, op
jaarbasis gerekend, in 1972 voor de werk
nemers neer op het volgende:
Loonsverhoging per 1 januari 1,5%.
loonsverhoging per 1 juli een kwart per
cent (de loonsverhoging is op 1 juli 0,5%,
maar op jaarbasis de helft daarvan), va
kantietoeslag 0,4%, vloer in de vakantie
toeslag 0,2%, werkgeversbijdrage aan me-
taalfonds 0,05%. Tezamen komt dat op
jaarbasis, uit op 2.4% reële verbetering,
vermeerderd met een vakantiedag.
gen, is het reële winstinkomen van de
ondernemingen in diezelfde periode voort
durend gedaald, ten detrimente niet al
leen van de ondernemers, maar in feite
ook van de werknemers en anderen.
De heer Bakkenist schrijft dat de vak
beweging de koppeling van lonen en prij
zen in het overheidsbeleid niet onder alle
omstandigheden houdbaar acht. Daarmee
begint men z.i. te koersen in de richting
van een overheidsingrijpen in de prijzen,
zonder dat tegelijkertijd in de loonont
wikkeling wordt ingegrepen. Die koppe
ling is een beleid dat de vakcentrales nog
pas enkele maanden geleden in een una
niem SER-advies hebben onderschreven.
Ik ben en blijf voorstander van een
vrije loon- en prijspolitiek die, zeker op
den duur, naar mijn mening het meest
effectieve middel is om tot een meer
evenwichtige ontwikkeling van de econo
mie te komen, zo zegt de VNO-voorzitter.
Maar als de vakbeweging op dit spoor
blijft doorgaan, zeggen wij: laat dé rege
ring eerst maar eens aan een loonmaatre
gel bedenken. Prijzen zijn immers de resul
tante van een aantal kostenfactoren waar
van vele door de ondernemingen niet of
nauwelijks beïnvloed kunnen worden. Dat
buitensporige winsten hiierbij een rol zou
den spelen, wordt door objectieve cijfers
gelogenstraft.
AMSTERDAM. Het dagelijks bestuur
van de Nederlandse Vereniging van Jour
nalisten heeft de verenigingsraad het
hoogste orgaan in de vereniging voor
een spoedvergadering bijeen geroepen op
zaterdag 8 januari om elf uur in het
Jaarbeurs Congrescentrum in Utrecht,
naar aanleiding van de gang van zaken
bij de onderhandelingen met de Neder
landse Dagblad Pers, de vereniging van
dagbladuitgevers over de CAO-dagblad-
journalisten 1971.
In verband met de vele fusies, opheffin
gen en andere reorganisaties van dagbla
den wenst de NVJ een aantal aanzienlijke
verbeteringen van de afvloeiingsregeling,
die in de CAO voorkomt. De NVJ acht de
huidige regeling ontoereikend, in het bij
zonder voor oudere journalisten.
Met betrekking tot een aantal voorstel
len met financiële consequentis is de ver
eniging de Nederlandse Dagblad Pers
slechts bereid tot een reële verhoging van
1 percent per 1 januari 1972 plus prijsin-
dexering, en verhoging van de vakantie
bijslag met 0,7 percent.
De heer Bakkenist vindt dat de onder
nemers op wat langere termijn ook maar
eens met eisen moeten komen. „Terwijl
het reële inkomen van de werknemers in
de laatste tien jaar voortdurend is geste-
Toen deze onzekerheid zo ongeveer ten
einde was, trad er een nieuwe voor in de
plaats. Die van de valutaire verhoudingen.
In mei lieten de Nederlandse autoriteiten
in navolging van Duitsland, de gulden los
en ging onze nationale munt op de bui
tenlandse valutamarkten zweven. Dit
zwevingsproces, dat door velen werd ge
volgd toen in augustus president Nixon de
band tussen dollar en goud doorsneed,
bracht in Amsterdam tijdelijk een storm
loop op de gulden, maar leverde Wall
Street een nieuwe grote onzekerheid op.
De speculatieve vlucht naar de gulden
bracht onze beurs op haar top, wat in de
zomermaanden geschiedde, en deed de
monetaire autoriteiten de deuren van de
beleggingsmarkt voor buitenlanders onder
strenge bewaking stellen Pas als men kon
aantonen nieuwe obligatie-aankopen te
kunnen betalen met de opbrengst van
De Nederlandse uitvoer was in de
maanden januari tot en met oktober als
volgt gespreid:
EEG 19.736 miljoen (1970: ƒ16.787
miljoen), EVA 5.977 mln (1970: ƒ5.214
mln), overige Europese landen (excl. Oost-
Europa) 1.301 mln (1970: 1.158 mln),
V.S. 1.655 mln (1970: 1.500 mln), rest
westelijk halfrond 1.337 mln (1970:
1.238 mln), Azië 1.722 mln (1970: 1.508
mln), Oceanië 246 mln (1970: ƒ280 mln),
Afrika 1.252 mln (1970: 1.138 mln) en
overige landen 1.285 mln (1970: 1.070
mln).
Het minimumloon per 1 januari 1972
187,80 per week of 813,80 per maand)
zal ook gelden voor vrouwelijk huishou
delijk personeel. Hiermee wordt af gewe
ken van de regel dat het minimumloon
niet geldt voor deze groep. De enige
uitzondering op de minimumloonbepalin-
gen geldt nu nog voor het winkel- en
inpakpersoneel in bakkerijen. Bij het
overleg over de nieuwe CAO voor dit
personeel is besloten van deze dispensatie
geen gebruik te zullen maken.
Filiaalhouders- en houdsters in de sec
tor wasserijen, voor wie het minimumloon
ook niet bindend was, zullen vanaf 1 april
1972 ook niet meer uitgezonderd kunnen
worden.
UTRECHT. Het netto-resultaat van
de STER-etherreclame bedroeg dit jaar
ruim 100 miljoen gulden. Dat is 10 mil
joen meer dan vorig jaar. Globaal is
daarvan 90 percent afkomstig van de
televisie en 10 percent van de radio.
Aldus gegevens die drs. C. J. Smeekes,
directeur van de STER, heeft gegeven in
het weekblad voor reclame, „Ariadne”
daarmee vooruitlopend op het jaarverslag
dat pas over enkele maanden zal verschij
nen.
landse houders gekochte fondsen mee. Het
in december bereikte internationale ak
koord heeft Wall Street weliswaar krach
tig doen herstellen maar de inmiddels
opgetieden valutaire verliezen konden dit
jaar niet meer worden goedgemaakt. Op
het oude voor mei jl. in bezit zijnde
Amerikaanse beursmateriaal is nu een va-
lutair waardeverlies opgetreden van 10
percent en op het na augustus gekochte
deel van 5 percent.
De val van Wall Street sleepte onze
beurs natuurlijk mee. Want de economie
versomberde zienderogen en het begrip
stagflatie, d.w.z. economie zonder groei
maar met doorlopende inflatie en toene
mende werkloosheid deed zijn intrede.
Toch viel de teneur van de inmiddels
bekend geworden tussentijdse mededelin
gen over het bedrijfsbeloop in het afgelo
pen jaar nog mee met uitzondering van
de grote concerns Niettemin zijn de be
langrijkste aandelen in 1971 aanzienlijk in
koers gedaald. Onder de internationals
was het vooral Koninklijk Petroleum die
een grote teleurstelling opleverde en
daarom terugviel van 145 gulden op circa
110 gulden. Philips daalde van 49 gulden
op 33 gulden, AKZO van 80 gulden op 60
gulden en Hoogovens van 75 gulden op 55
gulden.
Alleen Unilever kon door een bijzonder
verrassende winststijging in 1971 flink
oplopen en wel van 90 gulden tot 115
gulden. Ook Heineken was door een gun
stige winstontwikkeling favoriet met een
stijging van 195 gulden tot 280 gulden als
hoogste en circa 245 gulden tegen het slot.
Zeer vast was voorts nog de Deli-
maatschappij die door een opmerkelijke
gunstige wending in zijn ontwikkeling
steeg van 60 gulden tot rond 90 gulden.
KLM viel na een aanvankelijke stijging
tot ruim 200 gulden terug tot circa 100
gulden. Ook de hoofdfondsen van de loka
le markt waren grotendeels fors lager.
Bekende groeiprominenten als Van der
DEN HAAG Vertraging van de economische groei en verscherping
van de inflatie hebben de economische ontwikkeling van Nederland in 1971
gekenmerkt. Daarbij lag het nationale bestedingsniveau ondanks een aan
zienlijk geringere toeneming dan in het vorige jaar nog aanzienlijk te hoog.
Het leverde in het lopende betalingsverkeer met het buitenland een tekort
van 1 a 1,5 miljard gulden. Dit staat in een overzicht over de economische
ontwikkeling in 1971 van het ministerie van Economische Zaken. De toe
neming van de produktie in bedrijven die 6,5% in 1970 bedroeg, liep in
1971 onder invloed van een langzamere ontwikkeling van de vraag terug
tot 4,5%. De investeringen van het bedrijfsleven in vaste activa zullen, na
een nog vrij scherpe stijging in de eerste maanden, over het hele jaar nau
welijks een toeneming te zien geven.
In de loop van 1971 heeft zich in de
investeringsactiviteiten een ombuiging
voltrokken, die volgens het ministerie in
het nieuwe jaar vermoedelijk een daling
van het niveau van de investeringen van
het bedrijfsleven tot gevolg zal hebben.
De toeneming van het volume van de
particuliere consumptie zette zich in 1971
voort, zij het dat de toeneming met naar
raming 4 percent aanmerkelijk geringer
was dan in 1970, toen een groei met 7,5
percent optrad.
Met name in de laatste maanden nam
Indien bedacht wordt, dat van deze
koersen elke gulden vijf of tien punten op
oude basis inhoudt, laat zich gemakkelijk
becijferen hoeveel er van de beurswaarde
verloren is gegaan. Maar gelukkig ontpop
ten zich enkele nieuwlichters in het land
van de groeifondsen. IHC-Holland was de
grote favoriet met een stijging van 220
gulden tot 280 gulden Norit liep op van
100 gulden tot 130 gulden. Pakhoed van
65 gulden tot 90 gulden. Leidse Wol van
180 percent tot 250 percent. En NEDAP
van 170 percent tot 225 percent.
De rente ontwikkelde zich dit jaar
enigszins merkwaardig. In Amerika trad
een forse daling aan het licht die echter
in Europa schoorvoetend werd gevolgd. In
ons land verlaagde de Nederlandse bank
wel enige malen het officiële disconto,
maar de werkelijke marktrente bleef
halsstarrig op hoog niveau. Met pijn en
moeite kwam men even beneden de 8
percent maar daar stond tegenover dat de
regering ongeveer 1 miljard gulden meer
nodig had om een niet voorzien begro-
tingsgat van die omvang te dichten
Wat tenslotte de perspectieven
1972 betreft, ziet het er voorlopig
onze economie niet al te gunstig uit. Maar
de kans op herstel in 1973 zal vooral voor
de beursstemming in de tweede helft van
1972 een keer ten goede kunnen beteke
nen. Een flinke rentedaling lijkt niet
uitgesloten.
De herstructurering van het bedrijfs
pensioenfonds levert alleen in 1972 een
voordeel aan premieverlaging op en nog
niet eens voor alle werknemers, aldus de
heer Groenevelt. Voor sommigen betekent
ze in 1972 alleen een premieverlaging
voor anderen een premieverzwaring. Het
voordeel ligt tussen 0 en 2,5%.
De heer Groenevelt zette verder uiteen,
dat zijn delegatie' het niet eens is met de
begrenzing van de prijscompensatie tot
een maximum van 6,5%, omdat de prijs
stijging vermoedelijk hoger zal uitkomen.
Evenmin zei hij akkoord te hebben kun
nen gaan met het verlaten van het drem-
pelidee in de indexering: het inleveren
van een half percent prijscompensatie in
ruil voor een selectief investeringsbeleid
en voorrang aan de sociale woningbouw
en meer onderwijsvoorzieningen van de
overheid. Dat drempelidee hadden de drie
grote metaalbonden gezamenlijk aan
vaard. Over de cao Hoogovens zei voorzit
ter Groenevelt dat daar amper problemen
bestaan over de vakbondsvertegenwoordi-
ging op het niveau van de onderneming,
in tegenstelling tot de groot-metaal. De
cao bij Hoogovens op zichzelf noemde hij
aanvaardbaar.
Over de handel met het buitenland
merkt het ministerie op, dat het gedeelte
van de invoer dat door de uitvoer werd
gedekt een lichte stijging, van 91 tot 92
percent vertoonde doordat de invoerwaar
de in de eerste tien maanden van 1971
met 14 percent toenam en de uitvoer
waarde met 15 percent. De uitvoer bereik
te in deze periode een waarde van 34,5
miljard (1970: 29,9 miljard), terwijl de
invoer ƒ37,3 miljard (1970: ƒ32,7 miljard)
bedroeg, exclusief de handel met Bel-
gië/Luxemburg). Het ministerie tekent
daarbij aan, dat het prijspeil van de
ingevoerde goederen in de eerste negen
maanden van het jaar circa 5 percent lag
boven het gemiddelde niveau van het
vorige jaar. Voor de Nederlandse uitvoer-
goederen bedroeg de prijsstijging maar 2
percent. De ruilvoetverhouding met het
buitenland verslechterde daardoor met 3
percent. Hierbij wordt opgemerkt, dat
zich in de tweede helft van het jaar enige
ombuiging begon af te tekenen. Vooral
het omhoog zweven van de koers van de
gulden was daarbij van invloed.
De uitvoer naar Nederlands voornaam
ste handelspartner, de bondsrepubliek
Duitsland, nam toe met 18 percent. De
invoer uit dat land steeg met 11 percent.
Ook de uitvoer naar Frankrijk gaf een
„flinke” toeneming te zien, namelijk met
19 percent bij een stijging van de import
uit dat land met 11 percent. De uitvoer
naar het Verenigd Koninkrijk gaf even
eens een toeneming te zien met 19 per
cent. De invoer daarvandaan nam toe mét
T percent. De invoer uit Japan gaf een
stijging te zien met niet minder dan 56
percent. Meer dan de helft van deze
stijging had echter betrekking op de im-
DEN HAAG. Het beleid bij
Nederland Raffinaderij en Shell Neder
land Chemie (samen ongeveer 18.000 man
personeel), dat vele jaren geheel was af-
gestemd op groei door onder andere uit
breiding, zal moeten worden omgebogen
naar een beleid van consolidatie en ver
dieping. Er zal minder snel worden uitge
breid en er zal meer aandacht worden
besteed aan vergroting van de produktivi-
teit van de bestaande installaties.
In 1971 steeg onder invloed van onder
meer het hogere invoerprijspeil maar
vooral van het sterk opgelopen peil van
de arbeidskosten de prijsindex van de
gezinsconsumptie met circa 7,5 percent.
De loonkosten per eenheid produkt in de
verwerkende industrie gingen met 8 per
cent omhoog, hetgeen aanzienlijk uitging
boven de stijging van deze kostenfactor in
het met ons concurrerende buitenland.
Na de toeneming van de industriële
produktie in 1970 met 8,2 percent is deze
stijging in de eerste negen maanden van
1971 ten opzichte van dezelfde periode
van het vorige jaar gezakt tot 4,3 percent.
In de chemische industrie bedroeg de
stijging in de eerste drie kwartalen 7,7
percent, maar in vergelijking met de ster
ke expansie in vorige jaren betekent dit
volgens het ministerie van Economische
Zaken tóch ook een vertraging. Bij de
aardolieraffinaderijen was de produktie in
het genoemde tijdvak 1,8 percent lager. In
de papiernijverheid en in de lederindus
trie bleef de produktie praktisch gelijk
aan die van vorig jaar, in de rubbernij-
verheid steeg zij met 2,2 percent. De
De monetaire onzekerheid bracht de
New Yorkese effectenbeurs in de afgelo
pen herfst zelfs op het dieptepunt van het
jaar. En sleepte talrijke pas door Neder-
eerder verkochte Nederlandse obligaties,
kon men toestemming verkrijgen. De
hieruit geboren obligatiegulden ging zelfs
een eigen leven leiden en bereikte tijde
lijk een topprijs van ruim 105 percent.
Was de eerste helft van 1971 voor de
houders van Nederlandse aandelen teleur
stellend omdat ook de topnoteringen naar
verhouding maar weinig zoden aan de
dijk zetten, in de tweede helft was het
Wall Street die voor een zware tegenval
ler zorg droeg. De devaluatie van de
dollar, die wei niet officieel maar door
het zweven van de andere valuta’s sinds
begin augustus wel officieus het geval
was, werd allerwegen als een grote stimu
lans voor de Amerikaanse economie ge
zien. Men adviseerde dan ook een groot
scheepse verkoop van Europese waarden
en aankoop van Amerikaanse. Maar Wall
Street reageerde averechts, na een korte
periode van ongekend optimisme.
De journalisten wensen, dat in de CAO-
bepalingen worden opgenomen die de on
dernemingen verplichten redactiestatuten
en een statuut voor de hoofdredactie in te
voeren. Met dergelijke statuten wil de
NVJ onder meer bereiken garanties voor
de redactionele onafhankelijkheid en be
houd van de identiteit van dagbladen.
De NDP is niet bereid dit in de CAO te
regelen.
Op ander niveau zijn besprekingen
gaande over een minimumregeling van
een hoofdredactiestatuut. De NDP is ook
hier niet bereid de verplichting tot invoe
ring in de CAO te regelen.
DEN HAAG. Drs. S. Bakkenist,
voorzitter van het Verbond van Neder
landse Ondernemingen heeft er in een
brief aan de werkgevers op aangedrongen
de matiging van de loonontwikkeling, die
eventueel in de onderhandelingen voor
1972 wordt bereikt, zo volledig mogelijk
tot uitdrukking te laten komen in het
nalaten van prijsverhogingen, of het be
perken daarvan tot het saldo van kosten
stijgingen en dalingen. Hij vraagt de
werkgevers bovendien zoveel mogelijk
weerstand te bieden aan looneisen die
geen werkelijke matiging betekenen De
brief zal de geadresseerden vandaag berei
ken.
De omzet in Wall Street was
13.81 miljoen aandelen. Dow-
Jonescijfers: Sporen 242.83 (plus
1.36), Industrie 889.07 (min 3.59),
Nutsbedrijven 116.79 (plus 0.26).
Avondverkeer: AKZO 64.20 gb-
64.60, Hoogovens Kon. Olie
113.50-114.20. Philips 34.60-35 gl,
Unilever 117.50, KLM
de werkloosheid vrij sterk toe, terwijl de
openstaande vraag naar arbeidskrachten
belangrijk daalde. Voor het eerst sinds
jaren overtrof eind november 1971 het
aanbod van arbeidskrachten de vraag.
De conjuncturele ontspanning die thans
aan de dag treedt, kan niet los gezien
worden van overeenkomstige verschijnse
len in het buitenland. De toeneming van
het Nederlandse uitvoervolume bedroeg in
1971 naar raming nog wel 10 percent,
maar na stijgingspercentages van 17 en
14,5 in respectievelijk 1969 en 1970 bete
kent dit een vrij sterke vermindering van
het expansietempo. De groei van de in
voer verminderde nog scherper, namelijk
van 15 percent in 1970 tot 6 percent in
het afgelopen jaar. Doordat het verloop
van de ruilvoet (verhouding tussen uit-
voerprijzen en invoerprijzen) aanvankelijk
tegen zat tekent zich over het gehele jaar
gezien nog niet zo’n duidelijke verbetering
van de lopende rekening van de betalings
balans af. In de laatste maanden evenwel
begon een tendentie naar een meer even
wichtige betalingsbalanssituatie aan
dag te treden.
De overvraag naar beschikbare zendtijd
is gehalveerd. Voor 1971 werd nog ge
vraagd naar driemaal het beschikbare
aanbod, voor 1972 is nog maar anderhalf
maal zoveel gevraagd. Dat geeft overigens
een vertekend beeld. Voor de maanden
juli en augustus is slechts de helft ge
vraagd van het aanbod.
Het is vrijwel zeker dat straks bij
rechtstreekse voetbalreportavn< 'oortaan
een reclameblok in de pauze te den zal
zijn en het andere ■’•'•■vallen blok aan het
eind van de avond Daarmee verdwijnt
een schadevergoeding van tonnen per
jaar, aldus drs. Smeekes.
